Numer: 9857
Przesłano:

Sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela mianowanego ubiegającego się o stopień nauczyciela dyplomowanego

SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI PLANU ROZWOJU ZAWODOWEGO NAUCZYCIELA MIANOWANEGO UBIEGAJĄCEGO SIĘ O STOPIEŃ NAUCZYCIELA DYPLOMOWANEGO

mgr Teresa Dorsz

Jestem mianowanym nauczycielem religii i wychowania do życia w rodzinie z osiemnastoletnim stażem pracy.Pracuję w dwóch szkołach podstawowych: Żarkach Wielkich i Nowych Czaplach.Posiadając wymagane kwalifikacje określone w art.9,ust.1 pkt 1 Karty Nauczyciela złożyłam wniosek o rozpoczęcie stażu związanego z ubieganiem się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego.Staż rozpoczęłam 1 września 2007r.w Szkole Podstawowej w Nowych Czaplach i był on jednocześnie realizowany w w/w dwóch szkołach do 31.08.2009r..Plan rozwoju zawodowego sporządziłam z myślą o kontynuacji realizowanych wcześniej przedsięwzięć dydaktyczno-wychowawczych i katechetycznych, a zarazem o nowych zadaniach w ramach obowiązków zawodowych.Pragnęłam doskonalić swój warsztat pracy,rozwijać umiejętności i podjąć działania służące podniesieniu jakości pracy dwóch szkół, w których byłam zatrudniona.Tworząc swój plan rozwoju zawodowego opierałam się na Rozporządzeniu MENiS z dnia 1 grudnia 2004r. w sprawie uzyskiwania stopnia awansu zawodowego przez nauczycieli,dokumentach szkolnych,diagnozie własnych umiejętności,priorytetach szkół i Kościoła.Od dnia 01.09.2009r.do 31.05.2010r.realizowałam staż wyłącznie w Szkole Podstawowej w Żarkach Wielkich jako kontynuację działań założonych na początku w planie rozwoju zawodowego.Działania te,dotyczące ostatniego roku mojego stażu,opisałam w niniejszym sprawozdaniu,które złożyłam Dyrekcji szkoły po zakończeniu mojego stażu.

Sprawozdanie z realizacji zadań określonych na okres stażu i ich efekty przedstawiam w obszarze poszczególnych wymagań na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 1 grudnia 2004r.w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli(Dz.U.z 2006r.Nr 97,poz 1580).


Uzyskiwanie pozytywnych efektów w pracy dydaktycznej,wychowawczej lub opiekuńczej na skutek wdrożenia działań mających na celu doskonalenie pracy własnej i podniesienie jakości pracy szkoły
§8 ust.2 pkt.1

W tym obszarze przyjęłam następujące zadania do realizacji:

I.Udział w zewnętrznym doskonaleniu nauczycieli.

1.,,Bezpieczeństwo w Internecie-cyberprzestępstwa,cyberprzemoc”
(5.10.09,ODN Zielona Góra,kurs).

EFEKTY:

*nabyłam wiedzę dotyczącą przestępstw w Internecie
*uczniowie zapoznali się z niebezpieczeństwami grożącymi im za pośrednictwem Internetu
*uczestniczę w Programie Bezpieczna i Przyjazna Szkoła,a więc będę go modyfikować pod kątem bezpieczeństwa w Internecie.

2.,,Stres w pracy nauczyciela”(4.11.09r,SODiD Zielona Góra,kurs).

EFEKTY:

*zapoznałam się z rolą stresu w życiu człowieka i jak temu przeciwdziałać
*zapoznałam uczniów ze zjawiskiem stresu
*starałam się zminimalizować stres u uczniów.

3.Jesienna konferencja dekanalna dla księży i katechetów świeckich w Przewozie(14.11.09r,ksiądz dziekan Łęknica).

EFEKTY:

*spotkanie formacyjne, pogłębiło moją duchowość
*zabrałam głos w dyskusji na temat xx-lecia obecności katechezy w szkole
*zapoznałam uczniów z najnowszymi wytycznymi Kościoła dotyczącymi katechezy
*dzięki temu mogłam skuteczniej nauczać religii w szkole.

4.,,Współpraca nauczycieli warunkiem sukcesu edukacyjnego ucznia szkoły podstawowej”(19.11.09r,Rada WOM Gorzów).

EFEKTY:

*nabyłam wiedzę dotyczącą współpracy nauczycieli w różnych dziedzinach
*poprawia się efektywność kształcenia i wychowania dzięki nabytej wiedzy w tej dziedzinie,wspólnego działania
*uczniowie osiągnęli sukcesy edukacyjne i szkoła poprawia swój wizerunek.

5.,,Jakie techniki i metody przyśpieszonego uczenia stosować by skutecznie uczyć?”(17.12.09r,Rada WOM Gorzów).

EFEKTY:

*nabyłam wiedzę dotyczącą technik i metod przyśpieszonego uczenia się
*poprawiam efektywność kształcenia uczniów
*uczniowie osiągnęli sukcesy,zwiększył się prestiż szkoły.

6.,,Doskonalenie warsztatu pracy nauczyciela-wychowanie i profilaktyka w szkole i w domu”(24.02.10r.,kurs ODN Zielona Góra).

EFEKTY:

*poznałam nowe wytyczne z dziedziny pedagogiki,wychowania i profilaktyki
*stosuję te nowości w swojej pracy
*korzystam z tej wiedzy w pracach nad Szkolnym Programem Profilaktyki.

7.,,W służbie miłości”-spotkanie formacyjno-metodyczne dla katechetów(9-11 kwietnia 2010r.,Głogów).

EFEKTY:

*spotkanie pogłębia moją duchowość
*zapoznaję uczniów z działaniami dla dobra innych ludzi
*skuteczniej formuję uczniów w sposób chrześcijański.

8.,,Dysleksja rozwojowa”(28.10.09r,Rada PPP Żary).

EFEKTY:

*zapoznałam się z charakterystyką trzech grup uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych
*dostosowałam wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych uczniów u których stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się
*dzięki temu było możliwe wyrównanie szans edukacyjnych uczniów,co należy do działań statutowych szkoły.


II.Udział w wewnętrznym doskonaleniu nauczycieli.

1.,,Dostosowanie wymagań edukacyjnych do indywidualnych możliwości uczniów”(25.03.10r,Rada wewnątrzszkolna).

EFEKTY:

*dowiedziałam się,co jest podstawowym celem dostosowania wymagań
*poznałam na czym polega dostosowanie,co umożliwia ono uczniom i jakie obszary dostosowania należy objąć biorąc pod uwagę danego ucznia
*dzięki temu jest możliwa większa współpraca z nauczycielami i pedagogiem w celu wyrównywania szans edukacyjnych uczniów.


III.Udział w pracach zespołu nauczycieli.

W naszej szkole istnieją zespoły nauczycieli dotyczące dziedzin kształcenia i wychowania uczniów,poszukujące rozwiązań i wymieniające między sobą doświadczenia.

EFEKTY:

W/w działania przyczyniają się do utworzenia dokumentów szkoły zgodnie z jej działalnością statutową,misją szkoły i jej wizją.

1.Udział w pracach zespołu dotyczącego bezpieczeństwa.

Skończyłam w tym roku szkolnym dwa w/w kursy dotyczące bezpieczeństwa:,,Bezpieczeństwo w Internecie-cyberprzestępstwa,cyberprzemoc”oraz,,Stres w pracy nauczyciela”i dlatego mogłam wziąć skuteczniejszy udział w pracy tego zespołu.

EFEKTY:

*wskazuję uczniom jak mają sobie radzić z rozwiązywaniem problemów,współżyć z innymi i bezpiecznie zachowywać się w różnych sytuacjach
*szkoła rozwinie kompetencje wychowawcze i profilaktyczne nauczycieli,a także będzie lepiej współpracować z rodzicami i poradnią PPP
*mój współudział w stworzeniu Programu Bezpiecznej i Przyjaznej Szkoły.

2.Udział w pracach zespołu dotyczącego profilaktyki.

Skończyłam w tym roku szkolnym w/w kurs ,,Doskonalenie warsztatu pracy nauczyciela-wychowanie i profilaktyka w szkole i w domu”i przez to skuteczniej oraz pełniej mogłam pracować w tym zespole.

EFEKTY:

*nauczyłam się przeciwdziałać agresji i patologii wśród dzieci i młodzieży
*poszerzyłam wiedzę na temat zaspokajania w szkole potrzeb wychowawczych i opiekuńczych wychowanków i jak utrzymywać więzi z rodzicami
*staram się rozwijać wśród uczniów postawy pro-społeczne i pro-zdrowotne
*mniejsza liczba agresji,przemocy w szkole oraz poza nią i stosowania używek
*mój współudział w utworzeniu Szkolnego Programu Profilaktyki.

3.Udział w pracach zespołu dotyczącego ścieżek edukacyjnych.

EFEKTY:

*zapoznałam się ze ścieżkami edukacyjnymi
*wyjaśniłam nauczycielom rolę ścieżek edukacyjnych w nauczaniu i wychowaniu
*realizacja ścieżek wpływa na poszerzenie wiedzy ucznia w różnych dziedzinach
*to ma wpływ na skuteczność nauczania i wychowania
*mój współudział w redagowaniu sprawozdań dotyczących ścieżek edukacyjnych.


IV.Współpraca z rodzicami,pedagogizacja rodziców:

-rozmowy indywidualne
-wywiadówki w szkole i kościele
-prowadzenie zajęć(w szkole i kościele)dla zainteresowanych dzieci i rodziców przed I Komunią świętą oraz Rocznicą I Komunii świętej w łączności z Księdzem Proboszczem.

EFEKTY:

*jako nauczyciel uczę się zasad i metod współpracy z rodzicami
*wzrost oddziaływań rodziców na uczniów
*uczniowie uzyskują lepsze wyniki w nauce i zachowaniu
*szkoła dzięki temu bardziej współpracuje z rodzicami
*wzrasta ranga szkoły.

V.Współorganizowanie uroczystości szkolnych i ważnych wydarzeń w życiu szkoły.

1.Organizowałam, jak co roku,uroczystości papieskie w szkole:X Dzień Papieski(20.10.09r.)i apel papieski z okazji V rocznicy odejścia Jana Pawła II (23.04.10r.).

EFEKTY:

*satysfakcja,że dzięki mojej pracy uczniowie i nauczyciele przeżywają chwile wspomnień o papieżu Janie Pawle II
*uczniowie przyswajają sobie wiedzę o Wielkim Papieżu i duchowo oraz emocjonalnie angażują się w te uroczystości
*szkoła kształtuje u uczniów postawę etyczno-moralną zgodną z założeniami dokumentów szkolnych,priorytetami.

2.Organizowałam szkolny konkurs religijny,,Ziarno”przez cały rok szkolny wg projektu Wydawnictwa ,,Hlondianum”.

EFEKTY:

*wzbudziłam zainteresowania religijne uczniów zgodnie z dokumentami szkoły
*uczniowie dążyli do pogłębienia wiedzy religijnej
*szkoła nagradza aktywnych uczniów nagrodami,polepsza się także jakość pracy szkoły.

3.Współorganizowanie dyskotek szkolnych w/g harmonogramu.

EFEKTY:

*mam większy wpływ wychowawczy na uczniów,poza lekcjami
*uczniowie widząc mnie podczas zabawy pozytywnie to odbierają,pragną być z nauczycielami w takich chwilach
*takie działania rozwijają zainteresowania uczniów zgodnie z nową podstawą programową.

4.Organizacja rekolekcji szkolnych.

Organizuję rekolekcje co roku zgodnie z działalnością statutową szkoły.

EFEKTY:

*świadomość dobrze spełnionego obowiązku przy organizacji zajęć szkolnych i w kościele dla uczniów podczas rekolekcji(15-18 marzec 2010r.)
*możliwość przeżycia duchowej łączności z Bogiem i ciekawych spotkań we wspólnocie z kapłanem rekolekcjonistą
*organizacja rekolekcji zgodnie z działalnością statutową szkoły.

5. Pogadanka o prawach człowieka i prawach dziecka w czasie rekolekcji
szkolnych.

Dokonałam pogadanki o prawach człowieka i prawach dziecka w czasie rekolekcji szkolnych (15 – 16 marca 2010r.).

EFEKTY:

* zapoznaję dzieci z podstawowymi przywilejami przysługującymi każdemu człowiekowi i każdemu dziecku

*dzieci uczą się swoich praw i konieczności ich obrony, nienaruszalności oraz możliwości zwrócenia się w tym celu o pomoc do instytucji

*szkoła jawi się jako instytucja stojąca na straży praw dziecka.

6. Opracowanie sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego za okres od 01.09.2009r. do 31.05.2010r.

Dokonując autorefleksji swoich działań i analizując je, opisałam realizację swojego planu rozwoju zawodowego.


Wykorzystywanie w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej
§ 8 ust. 2 pkt 2

Organizując swój warsztat pracy korzystam z komputera opracowując:

* nowości edukacyjne, także dotyczące awansu zawodowego, materiały katechetyczne, scenariusze zajęć, uroczystości, pomoce dydaktyczne, konspekty lekcji, informacje dla rodziców i uczniów, teksty pieśni, sprawozdania, sprawdziany, itp.
* korzystam z innowacyjnych metod pracy innych nauczycieli
* udział w programie ,,Szkoła Myślenia” (projekt ,,Kuchnia przez wieki”)
wymagał znajomości TI
* komunikuję się za pomocą poczty elektronicznej w sprawach związanych z moją pracą zawodową
* korzystam w szkole z płyt CD i DVD
* korzystam najczęściej z kalendarza liturgicznego, Biblii multimedialnej oraz stron internetowych, np.: www.men.gov.pl, www.ko-gorzow.edu.pl, www.edukat.scholaris.pl, www.opoka.org.pl, www.BibliotekaNATAN.pl, www.Profesor.pl, www.katecheta.pl, www.literka.pl, www.mateusz.pl
* opublikowałam w Internecie: ,,Program działania świetlicy zainteresowań”, sprawdziany kl. I, III i VI w serwisie edux.pl – Portal Edukacyjny www.edux.pl.

EFEKTY:
*udoskonalam swoje wiadomości na temat TI, co będzie też korzystne dla uczniów
* służę radą innym nauczycielom prezentując w Internecie swoje treści edukacyjne
* publikując w Internecie przyczyniam się do promocji dwóch szkół w których pracuję.


Umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, w tym prowadzenie otwartych zajęć, w szczególności dla nauczycieli stażystów i nauczycieli kontraktowych, prowadzenie zajęć dla nauczycieli w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego lub innych zajęć
§8 ust. 2 pkt 3

1. Prowadziłam lekcje koleżeńskie dla zainteresowanych nauczycieli:

* lekcja religii: ,,Kto jest wielkim skarbem dla Pana Boga?” (dla kl. ,,0”, 15.09.09r.)
*lekcja religii: ,,W rodzinie Jezusa prosimy o chrzest” (dla kl. I, 23.10.09r.)
*lekcja religii: ,,Nauka wybierania – sumienie” (dla kl.V, 19.03.10r.).

EFEKTY:
*w ten sposób mogłam pomóc innym nauczycielom
*prowadzone przeze mnie zajęcia wzbogaciły koleżanki o nowe doświadczenia;
moje metody i formy pracy, także aktywizujące, pobudziły je do refleksji
*udostępniłam koleżankom swoje scenariusze zajęć, a w późniejszym czasie pomogłam im w wykonaniu dekoracji do przedstawień
*podniesienie jakości pracy placówki.

2. Uczestniczyłam jako obserwator:

* w lekcji WDŻ: ,,Trudny czas dojrzewania” (dla dziewcząt w kl. V, dn. 12.11. 09r.)
*w zajęciach korekcyjno – kompensacyjnych w ramach projektu ,,Szkoła przyjazna uczniom z dysleksją” (w dn. 11.02.10r., 11.03.10r.,15.04.10r, .)
*w zajęciach pedagogicznych z P. Pedagog (w dn. 25.11.09.r., 17.02.10r., 14.04.10r.).

EFEKTY:
*posiadłam wiedzę pedagogiczną na temat umiejętności rozwiązywania, także z udziałem dzieci, problemów edukacyjnych oraz wykaz literatury omawiającej ten problem
*zdobyłam wiedzę na temat umiejętności kształcenia specjalnego oraz postępowania z dziećmi z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej – ADHD oraz wykaz literatury omawiającej ten problem
*rozwinęły się zdolności interpersonalne z korzyścią dla szkoły.

3. Podzieliłam się swoją wiedzą i doświadczeniem z nauczycielami prezentując w Internecie swoje publikacje i uzyskując pozytywne efekty, jak to już wyżej opisałam.


Opracowanie i wdrożenie programu działań edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych odpowiednio z oświatą, pomocą społeczną lub postępowaniem w sprawach nieletnich

§8 ust.2 pkt 4a

1. Udział w ogólnopolskim programie ,,Szkoła Myślenia” (część akcji ,,Szkoła z klasą”) i opracowanie projektu edukacyjnego ,,Kuchnia przez wieki” (od 16 listopada 2009r. do 31 maja 2010r.).

EFEKTY:
*Pragnęłam podjąć z uczniami projekt edukacyjny, publicznie zaprezentować swoje pomysły na zajęcia i rozwijać te przedsięwzięcia. Ponadto pragnęłam wymienić opinie i doświadczenia na platformie internetowej programu
*zainteresowani uczniowie m.in. zapoznali się z zagadnieniami dotyczącymi żywienia człowieka, przyrządzania potraw i tematyką z tym związaną. Dzięki temu rozwijali oni umiejętność myślenia i praktycznego działania, zarówno w czasie efektywnej pracy indywidualnej, jak i podczas pracy zespołowej. Uczniowie skutecznie komunikowali się i podejmowali decyzję
*szkoła upowszechniła swoje doświadczenia publicznie.

2.Opracowanie, opublikowanie w Internecie i wdrożenie do działania ,,Programu działania świetlicy zainteresowań” (zajęcia z art. 42 KN).

Wybierając tę właśnie tematykę misyjną jako temat ,,Świetlicy zainteresowań” w tym roku szkolnym działam zgodnie z programem duszpasterskim na rok 2009/ 2010, który m.in. zakłada odkrywanie u dzieci potencjału misyjnego osobistego i wspólnotowego.

EFEKTY:
*pogłębiłam swoją wiedzę jako katecheta na temat misji Kościoła
*kształtowanie świadomości misyjnej dzieci przez zachęcanie ich do modlitw i ofiar duchowych, drobnych wyrzeczeń na rzecz dzieci z krajów misyjnych
*większe zainteresowanie uczniów innymi krajami i ludźmi je zamieszkującymi oraz uwrażliwienie uczniów na potrzeby innych ludzi. Jest to działanie zgodne z dokumentami szkolnymi.


Poszerzenie zakresu działań szkoły, w szczególności dotyczących zadań dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych

§8 ust. 2 pkt 4c

1. *Zorganizowanie z uczniami mszy św. na rozpoczęcie i zakończenie roku szkolnego.
*zorganizowanie z uczniami mszy św. odpustowej w kościele w Żarkach
Wielkich (11.10.09r.) oraz przygotowanie dzieci do procesji Bożego Ciała.

EFEKTY:
*sprawdzam się jako katecheta
*uczniowie uczą się brać aktywny udział we mszy św. i pogłębiać religijne przeżywanie mszy świętej
*społeczność szkolna staje się pełniej wspólnotą parafialną.

2.Udział w powiatowym Konkursie Plastycznym dla Dzieci i Młodzieży na projekt karty świątecznej ,,Święta w miniaturze” zorganizowanym przez MDK w Żarach(grudzień 2009).

EFEKTY:
*przygotowałam uczniów do konkursu w zakresie znajomości tradycji świątecznych
*uczniowie zaprezentowali swój talent i umiejętności
*szkoła uzyskała większy prestiż w wyniku otrzymania nagród przez czterech uczniów. Jedna z nagrodzonych uczennic miała okazję wysłuchać profesjonalnych rad i uwag od plastyka w czasie wernisażu wystawy w dn. 14.12.09r., co znalazło oddźwięk w ,,Tygodniku Powszechnym”.

3.Współorganizowanie występu teatralnego dzieci pt. ,,Cara mia Machbuba” z okazji Święta Parku Mużakowskiego (29.05.10r.).

EFEKTY:
*pomogłam w organizacji występu teatralnego
*dzieci miały możliwość zaprezentowania własnych zdolności i umiejętności wśród innych placówek
*szkoła zaprezentowała się w szerszym środowisku: Miasta Łęknicy i Gminy Trzebiel.


Wykonywanie zadań na rzecz oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich we współpracy z innymi osobami, instytucjami samorządowymi lub innymi podmiotami

§ 8 ust. 2 pkt 4e

1. Pozyskiwanie sponsorów dla szkoły.

EFEKTY:
*w trosce o dobro szkoły starałam się pozyskiwać sponsorów, załatwiać rzeczy materialne potrzebne na warsztaty bożonarodzeniowe i wielkanocne wśród firm z Łęknicy
*uczniowie uzyskali większą ofertę środków materialnych do wykorzystania na warsztatach
*szkoła zaprezentowała bogatszą ofertę na kiermaszach.

2. Składanie kwiatów przed pomnikiem Jana Pawła II na terenie kościoła parafialnego w Żarkach Wielkich jako wyraz hołdu dla Wielkiego Papieża – Polaka podczas uroczystości papieskich (20.10.09r. i 23.04.10r.).

EFEKTY:
*podejmuję zadanie organizowania uroczystości religijnej,co jest istotne dla katechety
*ukazuję uczniom postawę właściwą w miejscu pamięci, zgodnie z dokumentami szkoły
*szkoła rozsławia postać Wielkiego Papieża – Polaka w środowisku.


Umiejętność rozpoznawania i rozwiązywania problemów edukacyjnych, wychowawczych lub innych, z uwzględnieniem specyfiki typu i rodzaju szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony

§8 ust. 2 pkt 5

W okresie stażu rozpoznawałam i rozwiązywałam dwa problemy (przypadki) edukacyjne i wychowawczo - opiekuńcze uczniów Szkoły Podstawowej w Żarkach Wielkich.


Podsumowanie

W czasie trwania rocznego stażu w Szkole Podstawowej w Żarkach Wielkich dopełniającego mój okres stażu na stopień nauczyciela dyplomowanego starałam się sprostać wymaganiom jakie stawia przede mną reforma edukacji. Pragnęłam wypełniać swoje obowiązki i zadania sumiennie. Zrealizowałam wiele zadań dodatkowych, co było dla mnie ogromnym wyzwaniem i nauczyło systematyczności. Zdobyłam też sporo nowych doświadczeń, wiedzy i umiejętności. Teraz łatwiej dostrzegam swoje mocne i słabe strony. Stosowałam w pracy nowości metodyczne i dydaktyczne. Pragnęłam wzbudzać zainteresowanie uczniów, kierować ich do samodzielnych działań, starać się zrozumieć ich potrzeby i traktować podmiotowo. Mam nadzieję, że okres stażu był owocny dla mnie, szkoły i parafii a przede wszystkim dla dzieci i rodziców. Zależy mi bowiem bardzo na integracji środowiska rodziców ze szkołą i Kościołem. Wielką satysfakcję dla mnie stanowi fakt, że moje działania na rzecz szkoły i środowiska zauważyła P. Dyrektor i otrzymałam w październiku 2009r. Nagrodę Dyrektora za szczególne osiągnięcia w pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej. Mimo końca stażu wiele działań nadal będę realizować. Pragnę jeszcze lepiej wypełniać swoje zadania, podnosić kwalifikacje i jakość swojej pracy

O nas | Reklama | Kontakt
Redakcja serwisu nie ponosi odpowiedzialności za treść publikacji, ogłoszeń oraz reklam.
Copyright © 2002-2024 Edux.pl
| Polityka prywatności | Wszystkie prawa zastrzeżone.
Prawa autorskie do publikacji posiadają autorzy tekstów.