Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo. Referat

We współczesnym świecie bardzo wielu autorów różnych książek pedagogicznych, dydaktycznych czy też psychologicznych poszukuje odpowiedzi na pytanie o przyczyny trudności szkolnych dzieci. Wielokrotnie swoje poszukiwania zaczynają oni od sfery wszelkiego rodzaju zaburzeń zdrowotnych dzieci oraz struktury osobowości ucznia. Jak zauważono bowiem występuje wiele trudności i niepowodzeń szkolnych uwarunkowanych sferą chorobową dziecka.
Jak uważa H. Spionek: ”wszelkie zaburzenia stanu somatycznego dziecka (tj. patologiczne zmiany budowy i funkcjonowania organizmu dziecka w zakresie różnych układów i organów wewnętrznych organizmu) wpływają bardzo niekorzystnie na jego układ nerwowy, a tym samym na ogólna wydolność umysłową i pracę szkolną” (Spionek H., 1985, s. 76).
H. Spionek wyróżnia następującą „klasyfikację dzieci z podstawowymi zespołami trudności szkolnych:
-dzieci opóźnione w rozwoju umysłowym
-dzieci z nadpobudliwością psychoruchową
-dzieci niedojrzałe emocjonalno – uczuciowo” (Spionek H., 1985, s. 78).
Za największy „problem” współczesnego nauczania zintegrowanego uważa się stwierdzaną u dzieci nadpobudliwość psychoruchową czyli popularnie zwaną ADHD.
„Najczęściej formą zaburzeń równowagi procesów nerwowych u dzieci jest nadpobudliwość psychoruchowa, będąca rezultatem osłabienia procesów hamowania wewnętrznego” (Żebrowska M., 1982, s. 665).
Nadpobudliwość może przejawiać się w trzech sferach: ruchowej, emocjonalnej i poznawczej. „W sferze ruchowej występuje wzmożona ekspansja ruchowa, ruchowy niepokój, niemożność podporządkowania się regułom życia szkolnego”(Spionek H., 1985, s. 102). Dziecko nieustannie szuka okazji do aktywności ruchowej, odczuwają silna potrzebę ruchu i dążą do jej zaspokajania. Ponadto dzieci te, są bardziej aktywne w grupie aniżeli w domu, a „w gronie rodzeństwa i kolegów z podwórka są bardziej niespokojne niż w indywidualnym kontakcie z dorosłymi” (Tamże s. 103).
Kolejna nadpobudliwość dotyczy „sfery poznawczej przejawiającej się
w zaburzeniach emocji, w pochopności i pobieżności myślenia” (Tamże s. 102). Dziecku bardzo trudno jest się nad czymś skupić. Nie potrafi pohamować swoich reakcji na pewne działania i prośby nauczyciela. Niezwykle łatwo rozprasza swoja uwagę. ”Każdy uboczny bodziec wywołuje u dziecka żywą reakcje orientacyjną”, zatem niezwykle szybko „rezygnuje ze śledzenia toku lekcji poszukując i stając się jednocześnie źródłem ubocznych bodźców” (Tamże s. 109). Brak wspomnianej wyżej koncentracji sprawia, że w pracach domowych czy tez pracach wykonywanych na lekcji jest bardzo wiele błędów oraz zdań nieskończonych i wyrwanych z kontekstu.
„Nadpobudliwość w sferze emocjonalnej ujawnia się w reakcjach nieadekwatnych do zaistniałej sytuacji” (Spionek H., 1985, s 111). Dzieci te z błahych powodów złoszczą się, płaczą, są agresywne i kłótliwe. „U jednych dzieci dominuje tzw. wzmożona drażliwość”,u innych jest to „wzmożona lękliwość”, czy tez „wzmożona wzruszeniowość”(Tamże, s.113).Każdy z wyżej wymienionych zaburzeń charakteryzuje się innymi symptomami.
Wzmożona drażliwość to według H. Spionek: „nadwrażliwość w zakresie emocji prostych, takich jak gniew i złość prowadząca do silnych, ale krótkotrwałych wybuchów afektu’ (Spionek H., 1985, s. 112). Dzieci te bardzo łatwo złoszczą się, obrażają a także są skore do bójek i awantur z rówieśnikami. Znacznie częściej niż inne dzieci popadają w konflikty, nawet z nauczycielem. Wzmożona lękliwość „tendencja do reagowania lękiem na szeroki wachlarz bodźców i sytuacji” (Tamże s. 112). Zaburzenie to powoduje u dzieci reakcje lęku i strachu spowodowane chociażby wywołaniem przez nauczyciela do odpowiedzi.
Wzmożona wzruszeniowość „połączona z egocentrycznym nastawieniem do świata” (Tamże s. 113). U uczniów dotkniętych tego typu zaburzeniem występuje szczególne poczucie niesprawiedliwości ze strony innych osób, co bardzo przeżywają.
U większości uczniów nadpobudliwych pierwsze symptomy zaburzeń neurodynamicznych wystąpiły we wczesnych okresach rozwojowych i że zmiany w zachowaniu dzieci pierwotnie uwarunkowane nadpobudliwością stały się źródłem poważnych trudności wychowawczych oraz szkolnych” (Tamże s. 253).
H. Filipczuk uważa, że „silna pobudliwość psychoruchowa jest właściwością, która zmniejsza się z wiekiem; im dziecko starsze, tym lepiej funkcjonują u niego procesy hamowania”(Filipczuk H., 1989, s. 87).
Istnieje pogląd, że „są dzieci, u których nadpobudliwość psychoruchowa stanowi właściwość w pewnym sensie trwałą. O jej trwałości możemy mówić wówczas, gdy występuje ona od najmłodszych lat życia dziecka (Filipczuk H., 1989,
s. 88).
W tym miejscu postuluje się o czujną i stałą opiekę rodziców i wychowawców dzieci ze stwierdzona nadpobudliwością psychoruchową oraz o odpowiedni sposób postępowania z tymi dziećmi, gdyż wymagają one opieki innej niż dzieci zdrowe bez owej dolegliwości. Należy pamiętać, także że dzieci te potrzebują czuć się potrzebne i doceniane przez co odnajdą w osobie nauczyciela osobę godną zaufania, która jako jedyna w świecie według nich tak niesprawiedliwym potrafi dostrzec w nich potencjał.

Bibliografia:

Filipczuk H., 1989, Zapobiegamy trudnościom i niepowodzeniom szkolnym, Warszawa, Instytut Wydawniczy CRZZ
Spionek H., 1985, Zaburzenia rozwoju uczniów a niepowodzenia szkolne, Warszawa, PWN
Żebrowska M., 1982, Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży, Warszawa, PWN