Motywacja i osobowość ucznia a motywy podejmowania nauki języków obcych - szkolenie

1 Motywacja do nauki a osobowość – analiza literatury przedmiotu

Osobowość to pojęcie, które jest przedmiotem badań pedagogiki, psychologii i socjologii. Trudno je jednoznacznie zdefiniować dlatego w tej pracy postaram się pokazać, jak określane jest przez wielu badaczy.

Rozwój osobowości człowieka rozpoczyna się zaraz po jego narodzinach. Niektórzy uważają, że to cechy genetyczne wpływają na jej kształt, inni że wychowanie. Nie można odrzucić żadnego z tych czynników. Przecież zarówno to z jakiej pochodzimy rodziny, gdzie i przez kogo jesteśmy wychowywani, jak i cechy odziedziczone po naszych przodkach wpływają na naszą osobowość.
Uczeni badając osobowość człowieka starali się zrozumieć dlaczego zachowuje się on niezależnie od bodźców zewnętrznych oddziaływujących na niego. Analizując reakcje ludzi na te same sytuacje zauważyli, że każdy zachowuje się inaczej, a w tym zachowaniu widzieli pewną stałość charakterystyczną dla danej jednostki.

W czasie tych wszystkich badań i analiz powstało wiele teorii, które zapoczątkowały współczesne definicje pojęcia osobowość. Zacznijmy od tej, którą można przeczytać w encyklopedii PWN. Osobowość to:

„... zbiór względnie stałych ocen psychicznych człowieka, różniących go od innych ludzi, warunkujących stałość jego zachowania się; (...) system biologicznych i psychicznych właściwości człowieka warunkujący organizację jego czynności, stosowania się do otoczenia oraz twórczego przekształcania tego otoczenia; główne składniki tego systemu to postawy, przekonania, uczucia, motywy, potrzeby, a w szerszym ujęciu- także inteligencja, zdolności i temperament ...”

Mała encyklopedia PWN, Warszawa 1995, s. 614.

Wincenty Okoń w „Nowym Słowniku Pedagogicznym” (1996) ukazuje pedagogiczne podejście do pojęcia osobowość. W swojej definicji podkreśla fakt, iż jest to zbiór stałych cech, które odróżniają daną jednostkę od innych. Według Okonia otoczenia wpływa na zachowanie człowieka oraz na

„...stałość w nabywaniu i podporządkowaniu doświadczeń, wiadomości, sprawności, w reagowaniu emocjonalnym, w stosunkach z innymi ludźmi oraz na stałość w wyborze celów i wartości.”

W. Okoń, Nowy Słownik Pedagogiczny, Warszawa 1996, s. 202.

To, na co zwraca uwagę kolejny pedagog, Heliodor Muszyński w książce „Zarys teorii wychowania” (1980), to dynamika, spójność i stałość ludzkich zachowań. W swoich rozważaniach nad osobowością wprowadza pojęcie „wewnętrznego czynnika pośredniczącego”. Czynnik ten reguluje zachowania jednostki, będące odpowiedzią na bodziec zewnętrzny. To właśnie dzięki niemu ludzie zachowują się w inny sposób w takich samych sytuacjach. Te zachowania, aktywność człowieka możliwe są nie za pomocą pojedynczych impulsów, ale całego systemu dyspozycji, który jest spójny i jednolity.
Spójrzmy teraz na psychologiczne wyjaśnienia pojęcia osobowości. Zygmunt Freud, autor teorii psychoanalitycznej podzielił osobowość na: nieświadomość, przedświadomość i świadomość. Wskazał również na jej warstwową strukturę, w skład której wchodzą :

- id – popędy, które zostały odziedziczone i odgrywają bardzo ważną rolę w życiu człowieka; ich źródłem jest energia psychiczne, której najsilniejsza część – libido – ma charakter seksualny
- ego – zaspokaja popędy id
- superego – moralne wartości występujące w określonym kręgu kulturowym

Koncepcja Freuda ukazuje konflikt ego z id i superego. Kultura, normy społeczne, cywilizacja, które wpływają na kształt superego, uniemożliwiają zaspokajanie wszystkich popędów. Teoria ta budziła wiele kontrowersji. Jednym z jej przeciwników był uczeń Freuda, Carl Gustaw Jung. Stworzył on własną teorię, która głosiła, że libido ma charakter nie seksualny lecz duchowy. Wyodrębnił on także dwa typy osobowości: ekstrawertyków i introwertyków, które w książce pt. „Psychologia C.G.Junga” opisuje Jolande Jacob. Ekstrawertycy to ludzie robiący dużo szumu wokół własnej osoby, nie potrafiący się skoncentrować jednak reagujący szybko i wyraźnie. Introwertycy umieją słuchać innych natomiast sami mówią bardzo mało. Zamykają się w sobie, rozmyślają o własnych problemach z czym wiąże się rozluźnienie kontaktu ze światem otaczającym ich.

Inne teorie osobowości przedstawia Janusz Reykowski w pracy „Osobowość jako centralny system regulacji i integracji czynności człowieka” (1979). Koncentruje się on przede wszystkim na mechanizmach, które kierują naszym zachowaniem.
Pierwszą teorią przedstawioną przez niego jest teoria nawyku. Według niej bodźce zewnętrzne wpływają na zachowanie człowieka, który uczy się reagować w określonych sytuacjach. W ten sposób powstają nawyki, można je tworzyć lub też likwidować w zależności od sytuacji.
Druga teoria, zwana dynamiczną, zakłada, że mechanizmy osobowości człowieka mają charakter sił dynamicznych. Gdy pod wpływem czynników zewnętrznych dojdzie do stanu napięcia, będą one kierować zachowaniem człowieka w ten sposób, aby doszło do redukcji tego napięcia.
Według teorii poznawczej człowiek posiada zdolność klasyfikowania zjawisk, a także przewidywania tego, co może się wydarzyć.
Ostatnią teorię nazwał Reykowski teorią ról. Teoria ta głosi, że zachowanie każdego człowieka jest ściśle związane z rolami jakie on pełni. Role te mogą być przez człowieka świadomie wybrane lub mogą one być mu narzucone przez otoczenie.
Patrząc na teorie głoszone przez Reykowskiego można zauważyć, że dużą uwagę zwraca on na działanie czynników zewnętrznych na osobowość człowieka. Nie ulega wątpliwości, że to właśnie te czynniki są według niego w znacznym stopniu odpowiedzialne za kształtowanie się osobowości danej jednostki.

Gordon W. Allport jest osobą, która jako pierwsza zdefiniowała pojęcia „cechy’ oraz „dyspozycji osobistej”, które są elementami osobowości. Wyodrębnił on ich trzy kategorie. Pierwszą nazwał dominującą. Jest to dyspozycja, która w znacznym stopniu wpływa na zachowanie człowieka. Druga, centralna, uwidacznia cechy, które są charakterystyczne dla danej jednostki. Trzecia dyspozycja została nazwana przez Allpotra wtórną i nie ma ona większego znaczenia przy analizowaniu osobowości, gdyż odnosi się tylko do niewielkiej ilości bodźców.

Badaczem, który tak jak Allport zwracał uwagę na „cechy” jako elementy osobowości, jest Raymond B. Cattell. Według niego mamy dwa rodzaje cech: powierzchniowe i źródłowe. Do tych pierwszych zaliczamy cechy, które są widoczne wtedy, gdy dokładnie obserwujemy jednostkę. Do cech źródłowych zaliczamy: cechy zdolnościowe (umiejętność jednostki do rozwiązywania problemów), temperamentalne (określają tempo pracy) oraz dynamiczne ( opisują to, co pobudza człowieka do działania – mogą to być postawy, tendencje psychofizyczne – „ergi” oraz sentyment kształtujący się pod wpływem otoczenia).

Mówiąc o osobowości nie sposób nie wspomnieć H. Eysencka. Na podstawie badań stworzył model osobowości składającej się z trzech niezależnych od siebie elementów:
- psychotyczności – z jednej strony to altruizm, empatia i uspołecznienie z drugiej przestępczość, psychopatia oraz schizofrenia;
- ekstrawersji – jest to aktywność, asertywność, towarzyskość, żywość, a także poszukiwanie doznań;
- neurotyczności – niska samoocena, lęk, napięcie, przygnębienie oraz poczucie winy.

J. Strelau, Osobowość jako zespół cech, (w:) Psychologia. Podręcznik akademicki T. 2, Gdańsk 2000, s.536 – 537.

Kolejnymi badaczami, którzy tak jak Eysenck uważali, że osobowość składa się z trzech czynników byli P. Costa i R. McCrea. Jednak po przeprowadzeniu badań zmienili zdanie i dodali jeszcze dwa elementy do swojego modelu osobowości , który przedstawiony jest na poniższym rysunku.

OSOBOWOŚĆ

NEUROTYCZNOŚĆ EKSTRAWERSJA
-lęk - towarzyskość
-agresywna wrogość - serdeczność
-depresja - asertywność
-impulsywność - aktywność
-nadwrażliwość - emocjonalność pozytywna
-nieśmiałość - poszukiwanie dozna
OTWARTOŚĆ NA DOŚWIADCZENIA
- wyobraźnia
- estetyka
- uczucia
- działanie
- idee
- wartości

UGODOWOŚĆ SUMIENNOŚĆ
-zaufanie - kompetencje
-prostolinijność - skłonność do porządku
-altruizm - obowiązkowość
-ustępliwość - dążenie do osiągnięć
-skromność - samodyscyplina
-skłonność do rozczulania się - rozwaga

Rysunek 1. Struktura pięciu czynników osobowości według Costy i Mc Crea.
Źródło: J. Strelau, Osobowość jako zespół cech, s. 553 (w:) J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2, Gdańsk 2000.

Dotychczas starałam się przedstawić teorie wyjaśniające czym jest osobowość. Teraz chciałabym przedstawić pojęcie motywacji. Terminem tym można nazwać stan, który zmusza człowieka do działania. To działanie powoduje zmniejszanie się napięcia wewnętrznego w miarę osiągania zamierzonego celu. Innymi słowy mówiąc motywacja to zamiary, motywy czy chęci, dzięki którym człowiek dąży do zaspokajania swoich pragnień. Może to wynikać z wewnętrznych potrzeb jednostki lub być narzucone przez otoczenie. Trzeba jednak pamiętać, że człowiek jest taką istotą, która nigdy nie zostanie tak naprawdę zaspokojona. Gdy osiągnie on jeden cel, zaraz wyznacza sobie następny.

Motywy, które kierują działaniem jednostki mogą mieć wpływ na poznawanie oraz zrozumienie przez człowieka otaczającego go świata. Odgrywają one również bardzo ważną rolę w procesie uczenia się. Uczeń, który jest silnie umotywowany ciężko pracuje, aby osiągnąć bardzo dobre wyniki w nauce. Co wpływa na jego motywację? Chęć poznania świata, bycia lepszym od innych, zdobycia dobrej oceny a w przyszłości świetnej pracy, otrzymania pochwały lub nagrody. Nasuwa się pytanie czy każde działanie człowieka jest motywowane. Według Putkiewicza tak. U ludzi działają różne typy motywacji takie jak na przykład motywy do nauki czy zabawy z kolegami. Są one odpowiedzialne za różne sfery działania człowieka i uaktywniają się wtedy, gdy istnieje taka potrzeba.
Abraham Maslow w książce pt. „Motywacja i osobowość” sugeruje, że tylko działanie mające na celu zaspokojenie naszych pragnień, zdobycie tego, czego jeszcze nie mamy jest procesem motywowanym w przeciwieństwie do zachowań prostych, odruchowych.

A. Maslow, Motywacja i osobowość, Warszawa 1990, s. 61.

Ważnym elementem motywacji jest jej siła. Wydawać by się mogło, że im ktoś jest bardziej zmotywowany, tym większe są rezultaty jego działania. Jednak zbyt wysoki poziom natężenia motywacji może człowiekowi zaszkodzić w pewnych sytuacjach. Spójrzmy na zachowania uczniów w szkole. Motywacja jest im potrzebna do nauki. Gdy jej nie ma nie widzą oni powodu, dla którego mieliby odrabiać lekcje, spędzać godziny nad książkami zamiast grać na komputerze czy bawić się z przyjaciółmi. Jednak gdy poziom motywacji jest zbyt wysoki i uczniowie stawiają sobie poprzeczkę zbyt wysoko, może to doprowadzić do niepowodzeń. Zaczynają się stresować, denerwować i nie są w stanie wykonać narzuconych im zadań.

Relację między poziomem motywacji a sprawnością działania wyjaśnia pierwsze prawo Yerkesa – Dodsona które brzmi:
„Pierwsze prawo mówi, że w miarę wzrostu natężenia motywacji sprawność działania wzrasta do pewnego poziomu, po czym zaczyna spadać, a przy bardzo wysokim natężeniu motywacji sprawność działania jest niska”

Z. Putkiewicz, Motywacja [w:] J. Strelau, A. Jurkowski, Z. Putkiewicz, Podstawy psychologii dla nauczycieli, Warszawa 1979s. 153.

Yerkes i Dowson sformułowali jeszcze jedno prawo, które wyjaśnia zależność między poziomem motywacji a trudnością zadania.

„W rozwiązywaniu zadania łatwego największą sprawność osiąga się przy wysokim poziomie motywacji, a w rozwiązywaniu zadań trudnych – przy niskim poziomie motywacji”.

Ibidem, s. 154.

To prawo potwierdza to, co już wcześniej zostało wspomniane – zadania trudne łatwiej rozwiązuje się przy niskim poziomie motywacji. To, czy zadanie sprawi uczniowi trudność czy też nie zależy również od tego, czy znajduje się w nim dużo elementów nowych (im ich mniej tym szybciej zostanie rozwiązane) oraz od stopnia przygotowania i możliwości intelektualnych jednostki. Nauczyciel musi pamiętać o tym, że ćwiczenia zbyt skomplikowane mogą zniechęcić uczniów do nauki. Poziom trudności powinien być dostosowany do ich poziomu intelektualnego. To zmotywuje uczniów do pracy.

Przejdźmy teraz do podziałów działań motywacyjnych. Reykowski proponuje dział na dodatnie i ujemne. Te pierwsze występują wtedy, gdy jednostka pragnie coś zdobyć, osiągnąć. O ujemnych mówimy wtedy, gdy celem człowieka jest nie stracenie czegoś.
Motywacja jest najczęściej dzielona na zewnętrzną i wewnętrzną. Czynnikami zewnętrznymi motywującymi uczniów mogą by: nagrody, zapłaty czy współzawodnictwo. Wielu pedagogów uważa, że stosowanie tego rodzaju motywacji wpływa destrukcyjnie na motywację wewnętrzną. Czasami jest ona nawet utożsamiana z :

„... dawaniem uczniom łapówki, za to, co i tak powinni zrobić, bo albo tak robić należy, albo leży to w najlepszym interesie ich lub społeczeństwa.”

J. Brophy, Motywowanie uczniów do nauki, Warszawa 2002, s. 110.

Brophy podkreśla, że mimo tego iż wiele badań przeprowadzonych w latach 70 i 80 XX wieku wskazywało negatywny wpływ nagród na poziom motywacji wewnętrznej do nauki, to nie zawsze taka sytuacja ma miejsce. Nagrody powinny charakteryzować się wyrazistością, być dawane za pracę, trud włożony w zadanie a nie za osiągnięcie konkretnego celu. Tak więc można nagradzać uczniów nie wyrządzając im w ten sposób krzywdy. O sposobach stosowania motywacji zewnętrznej będzie mowa w następnym podrozdziale.
Przejdźmy teraz do motywacji wewnętrznej. Jest to działanie, które człowiek podejmuje dobrowolnie. Wpływa na to jego ciekawość, chęć poznania otoczenia. Wybiera sobie cel i dążenie do osiągnięcia go, daje mu satysfakcję. Ten rodzaj motywacji może być wspierany przez otoczenie. W szkole nauczyciel może pomagać uczniom wybierać cele. Powinni oni jednak czuć, że jest to ich własny wybór. W takiej bowiem sytuacji nie potrzebne będzie korzystanie z motywacji zewnętrznej. Uczniowie będą z wielką przyjemnością pracować aby osiągnąć dany cel. Wykształcenie motywacji wewnętrznej jest niezwykle ważne. Gdy uczeń już nie będzie musiał chodzić do szkoły to właśnie ta motywacja wpłynie na chęć dalszego zdobywania wiedzy. Jak wskazują Maria Przetacznik – Gierowska i Ziemowit Włodarski niezwykle ważne, dla umacniania motywacji wewnętrznej, jest informowanie uczniów o ich wynikach. Będą oni wtedy potrafili ocenić swoje możliwości. W przyszłości będą wiedzieli czym powinni się zajmować, co potrafią zrobić, zrozumieć , a co nie jest ich najmocniejszą stroną. Pozwoli im to uniknąć rozczarowań.

2 Motywy podejmowania nauki języka obcego i sposoby motywowania uczniów.

Jak wiadomo obecnie, na początku XXI wieku, bardzo popularne jest uczenie się języków obcych. Rodzice już od najmłodszych lat posyłają swoje pociechy na lekcje języków obcych. Na początku jest to tylko jeden język, ale już w wieku 14 lat uczą się dwóch lub nawet trzech. Co wpływa na to, że rodzice tak postępują? Czy dzieci mają na to ochotę? Czy muszą chodzić na lekcje języka obcego ze względu na rodziców?
Trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć na te pytania. Jednym z motywów podejmowania nauki języków obcych jest nakaz rodziców. Wiedzą oni jak ważne jest znajomość języka angielskiego czy niemieckiego i już 5 letnie dzieci zapisują na zajęcia z języka obcego. Zdają sobie sprawę, że w przyszłości ułatwi to ich pociechom życie. Będą one mogły podróżować bez problemu, porozumiewać się z osobami z innych krajów, a także łatwiej będą mogły znaleźć pracę. Małe dzieci początkowo na zajęciach języka obcego bawią się, śpiewają, uczą się podstawowych wyrazów. Poznają ten język w podobny sposób i w tym samym czasie co język ojczysty. Dzięki temu język obcy przestaje być dla nich obcy i jest po prostu drugim językiem, którym potrafią się posługiwać.
Kolejnym motywem podejmowania nauki języków obcych jest chęć zaimponowania rówieśnikom. Te motywy pojawiają się już u starszych dzieci i u młodzieży. Obecnie we wszystkich szkołach obowiązkiem uczniów jest uczęszczanie na zajęcia języków obcych. Aby być lepszym od innych, dzieci korzystają z zajęć pozalekcyjnych. Mają do dyspozycji kilka form kształcenia językowego. Jedną z nich są koła językowe organizowane w szkołach. Niestety ze względu na brak funduszy finansowych nie we wszystkich szkołach uczniowie mogą korzystać z tej formy poszerzania wiedzy. Co za tym idzie uczniowie z rodzin niezamożnych muszą bardzo często pracować dodatkowo sami w domu. Starają się, w miarę możliwości, samodzielnie poszerzać znajomość języka obcego. Mogą również korzystać z pomocy kolegów i koleżanek.
W lepszej sytuacji znajdują się uczniowie, których rodzice są w stanie zapłacić za dodatkowe lekcje języka obcego. Mogą to być zajęcia w grupach, które odbywają się w szkołach językowych lub zajęcia indywidualne.
Kolejnym powodem dlaczego dzieci chcą się uczyć języków obcych jest chęć komunikowania się z rówieśnikami z innych krajów. Młodzi ludzie bardzo chętnie podróżują po świecie. Na szczęście nie ma z tym już żadnych problemów. Zdają sobie sprawę, że znając język obcy będą mogli bez problemów nawiązywać nowe znajomości, poznawać kulturę i sposób życia swoich kolegów na całym świecie. Co więcej, słuchając piosenek czy oglądając film, będą rozumieli o co w nich chodzi. Nie będą skazani na czytanie nieudolnych tłumaczeń. Będą w stanie sami przetłumaczyć tekst piosenki i co najważniejsze będzie im to sprawiało ogromną satysfakcję.
Kolejnym motywem, który odnosi się już do osób dorosłych, jest chęć zmiany pracy. W Polsce jeszcze kilkanaście lat temu nie mówiono o tym jak ważna jest nauka języków obcych. Właśnie dlatego wiele osób w wieku 30 czy 40 lat nie potrafi posługiwać się przynajmniej jednym językiem obcym. Wpływa to na trudności w znalezieniu dobrze płatnej pracy. Właśnie dlatego decydują się na podjęcie nauki języka obcego. Bardzo często zdarza się też, że kierownik lub właściciel firmy zmusza pracowników do nauki języka obcego. Jest to warunkiem zachowania pracy. Aby ustrzec dzieci przed taką sytuacją, już teraz trzeba im uświadamiać jak ważne jest to, aby potrafili posługiwać się kilkoma językami.
Jak widać na powyższych przykładach nie zawsze uczniowie sami podejmują decyzje o nauce języka obcego. W takiej sytuacji nauczyciel musi inspirować dziecko, zachęcić je do nauki. W przeciwnym wypadku czas spędzony na zajęciach może okazać się czasem straconym. W jaki sposób nauczyciel może motywować, zachęcić uczniów do nauki?
Po pierwsze ważne jest w jaki sposób nauczyciel prowadzi zajęcia. Ze względu na to, że mamy do czynienia z zajęciami poza lekcyjnymi, które nie są obowiązkowe, muszą one być interesujące i uczestnictwo w nich powinno sprawiać dzieciom przyjemność. Ćwiczenia muszą być tak przygotowane, aby uczniowie brali w nich czynny udział. Efekty ich nauki powinny być szybko widoczne. Gdy dzieci widzą, że ich praca daje wyniki, będą chciały dalej się uczyć.
Nauczyciel może zachęcić uczniów do nauki poprzez nagradzanie za ich osiągnięcia. Jere Brophy przedstawia pięć rodzajów nagród jakie stosują nauczyciele:

” (1) rzeczowe (pieniądze, przedmioty, smakołyki), (2) dynamiczne i przywileje (zorganizowanie gier i zabaw, dostęp do specjalnej aparatury, swoboda wyboru zajęcia), (3) oceny i wyróżnienia (odznaki, publiczny pokaz), (4) społeczne (uznanie, obdarzenie funkcją), (5) interakcje z nauczycielem (specjalne zainteresowanie, prywatny charakter interakcji, wspólne wybranie się gdzieś lub wspólne wykonanie czegoś)” .

J. Brophy, Motywowanie uczniów do nauki, Warszawa 2002, s. 114.

Nasuwa się pytanie: Kiedy nagradzać? Jak często?
Jak już wcześniej wspomniałam mamy dwa rodzaje motywacji: wewnętrzną i zewnętrzną. Nagradzanie jest częścią motywacji zewnętrznej. Gdy nauczyciel języka obcego stosuje ją zbyt często, takie motywy jak wewnętrzna chęć uczenia się, chęć poznawania, nie są tak ważne jak były wcześniej. Powoli zanikają, gdyż dziecko zaczyna uczyć się nie dla siebie ale dla nagród. Przestaje widzieć sens w poznawaniu języka, nabieraniu umiejętności posługiwania się nim jeśli wie, że nie otrzyma on żadnej nagrody.
Brophy uważa, że nagrody:

„ skutecznie oddziałują na uczenie się, jeśli uczeń na jasno wytyczony cel i jasno zarysowaną strategię wykonywania zadań, niż kiedy cele są mniej wyraźne, a strategie dopiero trzeba wymyślać, zamiast sięgać po już opanowane. Jak widać, nagrody lepiej stosować w przypadku: zadań nawiązujących do zadań znanych niż w przypadku zadań nieznanych; zadań stworzonych specjalnie dla potrzeb uczenia się niż zadań wykorzystujących uczenie się zachodzące przy okazji jakiejś innej czynności lub dokonywania odkryć...”
Ibidem. , s. 115.

Nauczyciel powinien poprzez zachęty nakłaniać uczniów do zdobywania wiedzy i umiejętności i uświadomić im, że nagrody są dla nich celem drugorzędnym.
Pochwała jest jednym z rodzajów nagradzania uczniów. Bardzo ważny jest sposób, w jaki nauczyciel udziela jej. Nie powinna ona mieć charakteru wypowiedzi oceniającej o czym mówi Brophy. Pochwała musi wskazywać na uznanie wysiłku włożonego przez dziecko, jego osiągnięć „a nie na to, że ucieszyły one nauczyciela” (Ibidem. , s. 116). Powinna być wyrażona wprost, w sposób jednoznaczny. Musi być szczera i wskazywać na konkretne osiągnięcie ucznia. Nauczycielowi nie wolno przypisywać powodzenia sukcesu tylko zdolnościom albo czynnikom zewnętrznym, takim jak szczęście.
Chęć bycia nagrodzonym przez nauczyciela i otrzymania bardzo dobrej oceny może prowadzić do rywalizacji w czasie zajęć. Większość badaczy uważa, że nie jest to dobry sposób motywowania do nauki. W czasie rywalizacji zawsze są przegrani i wygrani. Te dzieci, które znajdą się w grupie przegranej mogą stracić chęć do nauki. Publiczne niepowodzenie doprowadzi to tego, iż nie będą chciały uczęszczać na zajęcia. Będą czuły, że są gorsze od innych, przestaną wierzyć w swoje możliwości. Co więcej, aby uniknąć porażki mogą zacząć kłamać i oszukiwać .-
(M.V.Covigton, K. Manheim Teel, Motywacja do nauki, Gdańsk 2004, s. 97.)
A przecież nie o to chodzi. Rolą nauczyciela w takiej sytuacji jest wskazanie mocnych stron ucznia a nie przypominanie o porażce. W ten sposób można przywrócić chęć do nauki tego dziecka .-
(A.L.Mc Ginnis, Sztuka motywacji. Warszaw 1992, s. 45. )
Można jednak wprowadzić element rywalizacji w czasie wykonywania prac grupowych. Uczniowie nie tylko współpracują ze sobą w grupach, ale również współzawodniczą z członkami innych grup. Jak wiadomo taki rodzaj pracy na lekcjach języka obcego jest bardzo popularny i przynosi świetne efekty. Dzieci mają okazję wypowiedzieć się w języku obcym, słabsi uczniowie współpracują w grupie z uczniami lepszymi (nie są zdani tylko na siebie), przez co nabierają pewności siebie. Nauczyciel jest w stanie kontrolować pracę wszystkich grup. Jest to możliwe gdyż na kursach językowych z reguły zajęcia odbywają się w grupach 10-12 osobowych. Każdemu uczniowi może on poświęcić swój czas.
Do tej pory przedstawiłam jak sposób prowadzenia zajęć może wpłynąć na chęć uczęszczania przez dzieci na zajęcia pozalekcyjne. Ważnym elementem jednak jest też osobowość nauczyciela. Jan Władysław Dawid uważa że:

" ... istnieje, typ nauczyciela, który kocha dusze ludzkie, dusze swoich uczniów. Ta miłość jest źródłem entuzjazmu, wiary w swe powołanie".

R. Rybicki, Wprowadzenie do pedagogiki chrześcijańskiej, Częstochowa 1997, s. 51.

Taka cecha jest bardzo pożądana u pedagogów. Jednak należy pamiętać, że często nauczyciele nie pałający zbyt dużą miłością do wykonywanego przez siebie zawodu, również osiągają sukcesy w pracy.
Gdy zapytamy się uczniów jakie cechy osobowości posiada dobry nauczyciel usłyszymy, że powinien być życzliwy, cierpliwy, wyrozumiały, sprawiedliwy, szczery oraz konsekwentny. Co więcej powinna go wyróżniać wysoka kultura osobista, poczucie humoru, schludny wygląd, a także umiejętność jasnego wysławiania się oraz słuchania. Zachowanie nauczyciela ma ogromny wpływ na przebieg zajęć i stosunek do nich uczniów. Kiedy jest on znerwicowany lub nie potrafi panować nad sobą, źle oddziaływuje na uczniów w czasie lekcji. Dzieci czują się również niepewnie w czasie zajęć gdy polecenia są wydawane w sposób chaotyczny, nie zrozumiały dla nich. Szczególnie nauczyciele języków obcych powinni na to zwrócić uwagę. Muszą oni w sposób cierpliwy dokładnie wytłumaczyć co należy zrobić w danym zadaniu, aby nie zniechęcić uczniów do dalszej pracy. Ważną cechą nauczyciela języka obcego jest również odpowiednia dykcja i barwa głosu. Języka obcego nie może uczyć człowiek, który mówi cicho i nie wyraźnie. Dzieci mają się przecież od niego nauczyć jak poprawnie wymawiać słowa czy całe zwroty.
Jak widać wiele czynników wpływa na chęć podejmowania przez dzieci nauki języków obcych. Jednak takich decyzji nie podejmują one same. Nauczyciele i rodzice powinni je wspierać i robić wszystko aby ta fascynacja językiem nie minęła wraz z wiekiem. Jak wiadomo młodzież często się buntuje i robi na złość całemu światu. Ważne jest to, żeby ci młodzi ludzie nie przerwali wtedy nauki języka obcego.

BIBLIOGRAFIA
1. Brophy J., Motywowanie uczniów do nauki, Warszawa 2002.
2. Covington M.V., Teel K.M., Motywacja do nauki, Gdańsk 2004.
3. Mała encyklopedia PWN, Warszawa 1995.
4. Maslow A., Motywacja i osobowość, Warszawa 1990.
5. Mc Ginnis A.L., Sztuka motywacji. Warszawa 1992.
6. Okoń W., Nowy Słownik Pedagogiczny, Warszawa 1996.
7. Rybicki R., Wprowadzenie do pedagogiki chrześcijańskiej, Częstochowa 1997.
8. Strelau J., Osobowość jako zespół cech, [w:] Psychologia. Podręcznik akademicki , T. 2, Gdańsk 2000.
9. Strelau J., Jurkowski A., Putkiewicz Z., Podstawy psychologii dla nauczycieli, Warszawa 1979.