Multimedia - podstawowe pojęcia

W publikacji, która jest częścią mojej pracy magisterskiej zostały zawarte ustalenia terminologiczne i spostrzeżenia wielu autorów na temat powstania i rozwoju multimediów.

Multimedia – podstawowe pojęcia

Pierwsze pojęcie narodziło się i było najbardziej popularne w latach sześćdziesiątych oraz siedemdziesiątych naszego wieku. Powstało w kręgu artystów konceptualnych i medialnych dla identyfikacji praktyk twórczych posiadających charakter interdyscyplinarny. Multimedializm lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych był połączeniem rozmaitych elementów wizualnych, jak: projekcje świetlne, slajdy, filmy,muzyka, taniec, różnie artykułowane teksty. Wszystko razem tworzyło przedstawienie - performance.
W procesie kształcenia pierwszym znaczącym krokiem był pomysł Vannevara Busha zbudowania urządzenia przeznaczonego dla indywidualnego użytkownika będącego połączeniem prywatnej kartoteki z uniwersalną biblioteką,
nazwanego memexem. Również był on inicjatorem zmiany sposobu korzystania z informacji, odchodząc od klasycznej postaci książkowej, na rzecz sieci niewidzialnych powiązań między poszczególnymi elementami tekstu. Kolejnym krokiem na drodze powstania programu multimedialnego była idea Teda Nelsona stworzenia hipertekstu, polegająca na wprowadzeniu do komputera tekstu, w którym wszystkie ważniejsze pojęcia mają odnośniki encyklopedyczne i słownikowe. Te z kolei zawierające teksty informacyjne także miały posiadać pojęcia kluczowe, o których można by otrzymać informacje objaśniające. Projekty te byłyby niemożliwe bez Douglasa Engelbrata – wynalazcy myszy
i okien interakcyjnych oraz Alana Kay′a, twórcy koncepcji komputera osobistego i tzw. przyjaznego oprogramowania umożliwiającego poruszanie się po wiadomościach bez potrzeby posiadania dużej wiedzy o samych komputerach.
Sztuką ruchomego obrazu zajmuje się R. W. Kluszczyński, omawiając podstawy i proces kształtowania się interaktywnych multimediów. Nowa sztuka multimedialna jest, jego zdaniem,
emanacją kultury komputerowej – dzieła, które swoje istnienie i charakterystykę zawdzięcza duże mierze tej nowej, technologicznej podstawie bytowej . Jako swoją bezpośrednią podporę wykorzystując różne nośniki: CD-ROM, rzeczywistość wirtualną, bądź sieć Internetu. Posługując się różnymi środkami ekspresji audiowizualnej: rysunkiem, malarstwem, grafiką, fotografią, filmem, dźwiękiem, słowem (mówionym lub pisanym), muzyką, swobodnie łączonymi na różnych ekranach.
Nazwa multimedia składa się z dwóch wyrazów: multi i media, z których każdy posiada swoje odrębne znaczenie.
Cząstka multi jest pierwszym członem złożenia wyrazowego o znaczeniu „wielo” (z języka łacińskiego multus → liczny), wskazująca, że nazywa coś, co jest wielokrotnością tego o czym mówi drugi człon złożenia.
Definicje słowa media są obecnie ujmowane w słownikach i encyklopediach
w kontekście pojęcia medium. I tak w Słowniku Wyrazów Obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, hasło media – odsyła do medium (l. mnoga → media), które określane jest jako:

1. osoba podatna na sugestię i hipnozę, ośrodek przewodzący;

2. przekaźniki, środki audiowizualne, systemy przekazu wiadomości i rozrywki, takie jak RTV, gazety, magazyny, plakaty, filmy, książki, płyty gramofonów, taśmy magnetofonów, magnetowidy .

Natomiast Słownik współczesnego języka polskiego od razu odsyła czytelnika do pojęcia mass media, wyjaśniając, iż media – to to samo co mass media, czyli środki, za pomocą których dociera się do masowego odbiorcy: prasa, radio, telewizja; środki masowego przekazu.
Aktualnie w dydaktyce używa się często określenia media,zamiast polskiego słowa środki. Wcześniej techniczne pomoce naukowe były potrzebne, ale nie koniecznie.
Dziś wręcz niezbędne wydaje się posiadanie pewnych mediów do poszukiwania i wyboru potrzebnych danych z morza informacji.
Media stały się ważnym składnikiem środowiska naturalnego każdego współczesnego człowieka, narzędziem jego pracy intelektualnej i zawodowej, przyczyniły się w istotny sposób do zniesienia bariery czasu i przestrzeni. Niemniej jednak obok niewątpliwych zalet mogą być przyczyną wielu zagrożeń dla człowieka, gdyż, jak konstatuje U.Eco, stanowią niekontrolowaną wielość przekazów, po których, jak w labiryncie, wędruje przez nikogo nawet nie podglądany, samotny i zdany na siebie odbiorca . To, czy korzystanie z mediów przyniesie pozytywne czy negatywne rezultaty, zależy od tego, w jakim stopniu uczniowie są przygotowani do ich odbioru, czy potrafią dokonywać świadomych wyborów, czy posiadają umiejętność wykorzystania wiedzy zdobytej w kontakcie z mediami.
W literaturze przedmiotu spotkać można różne definicje pojęcia multimedia określanego zamiennie jako hipermedium lub międzymedium . Wszystko zależy od tego, czy definicja jest rozpatrywana z pozycji technologicznych, czy też procesu komunikowania, co szczególnie podkreśla Bronisław Siemieniecki. Biorąc pod uwagę stronę techniczną B. Siemieniecki zakłada, że na system hipermedialny składa się komputer personalny i zestaw telewizyjny połączony z urządzeniem przypominającym magnetowid. W niektórych systemach dołącza się odtwarzacz dysków kompaktowych. Mimo wszystko w każdym przypadku technika ta pozwala użytkownikowi komputera, połączenie standardowego tekstu i grafiki z dźwięki i obrazami realizowanymi w technice video, uzupełnianymi animacją celem zapewnienia interakcyjnego dostępu do informacji.

Tradycyjne spojrzenie technologiczne na definicję multimediów jako zbiór wielu urządzeń do przekazu treści powoli staje się nieaktualne.
Cyfrowy świat doprowadza do integracji poszczególnych mediów, co wskazuje na odniesienie multimediów nie jako zbioru odrębnych mediów, ale jako całości. Przez multimedia zatem będziemy rozumieć zarówno tradycyjne środki – przedmioty umożliwiające różnorodny przekaz informacji: telewizor, radio, magnetowid jak również komputer ze wszystkimi elementami składającymi się na jego multimedialność, a więc z monitorem, drukarką, skanerem, kartą muzyczną, kartą graficzną, głośnikami, mikrofonem, kamerą video lub cyfrową internetową, karta telewizyjną, cyfrowym aparatem fotograficznym, modemem, czytnikiem płyt kompaktowych, czytnikiem dyskietek, nagrywarką. To także oprogramowanie pozwalające na poszukiwanie i odbieranie różnorodnych komunikatów oraz ich tworzenie, zapisywanie, przetwarzanie. Multimediami są również nośniki informacji – płyty, taśmy.
Biorąc pod uwagę wykorzystanie technologii informatycznej, terminem „multimedia”, Stanisław Juszczyk określa integrację różnorodnych mediów – środków przekazu na pewnej wspólnej
bazie, np. komputera albo specjalnego urządzenia odtwarzającego . Natomiast D. M. Gayeski uznaje multimedia za klasę systemów interaktywnej komunikacji sterowanych komputerem, które mogą tworzyć, przechowywać, transmitować i odtwarzać podsieci informacji tekstowej, dźwiękowej i wizyjnej . Multimedia można opisać w skrócie także jako technologię integrującą trzy dziedziny: techniki publicystyczno – wydawnicze, elektronikę komercyjną oraz, jak podkreśla S. Juszczyk, zastosowania komputerowe – w jedno medium służące informacji.
We wszystkich niemal definicjach multimediów występują cztery wspólne elementy: pośrednictwo techniki (urządzenia elektryczne, elektroniczne), przekazywane obrazy i dźwięki, przekazujący komunikator (reżyser filmu, autor – nadawca wiadomości) oraz odbiorca.
Najtrafniejsza zatem wydaje się być definicja zaproponowana przez B. Siemienieckiego, który uważa, że multimedia – to całokształt komunikatów oraz narzędzi technologii informacyjnej, jakimi dysponuje człowiek w procesie poznania. Ich cechą charakterystyczna jest aktywność odbiorcy w trakcie pracy z nimi oraz możność wykorzystania
ich w świecie wirtualnym .


Literatura tematu:
1. Eco U.: Semiologia życia codziennego. Warszawa 1996
2. Juszczyk S.: Człowiek w świecie elektronicznych mediów – szanse i zagrożenia. Katowice 2000
3. Kluszczyński R. W.: Film, wideo, multimedia – sztuka ruchomego obrazu w erze elektronicznej. Warszawa 1999
4. Kopaliński W.: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem. Warszawa 2000
5. Markowski A., Powlec R.: Wielki słownik wyrazów obcych i trudnych. Warszawa 2001
6. Siemieniecki B.: Komputery i hipermedia w procesie edukacji dorosłych. Toruń
7. Tatarkiewicz J.: HiperText i hipermedia dla zwykłych ludzi – czyli zastosowanie CD-ROM. „Wiedza i Życie” 1989,