Turystyka - współczesny motor rozwoju gospodarczego

Innowacja pedagogiczna w zakresie rozszerzenia programu nauczania geografii

Program został opracowany z myślą o uczniach klasy I- III liceum ogólnokształcącego o rozszerzonym programie nauczania geografii. Treści geograficzne zostały wzbogacone o 18-sto godzinny blok zajęć z turystyki.

1.Cele nauczania:

a) główne:

- określenie walorów turystycznych Polski, Słupska i jego okolic
- ukazanie stopnia zagospodarowania turystycznego Polski, województwa pomorskiego i gminy Słupsk
- przybliżenie uczniom gospodarczych aspektów turystyki jako środka aktywizacji własnego regionu
- określenie wpływu turystyki na środowisko przyrodnicze i społeczne

b) szczegółowe

- ugruntowanie poczucia tożsamości regionalnej dzięki analizie zagospodarowania turystycznego województwa pomorskiego
- zrozumienie złożonych trendów współczesnej turystyki świata i Polski
- poznanie skutków zmian w środowisku przyrodniczym wywołanych przez turystykę
- określenie przykładów z okolicy Słupska odnośnie przekształceń środowiska przyrodniczego, społecznego i gospodarczego wywołanych przez turystykę
- ukazywanie różnych aspektów rozwoju turystyki
- otwarcie szkoły na lokalne problemy gospodarcze i społeczne, próby diagnozowania
- kształtowanie u uczniów postaw ciekawości świata, kultur i innych ludzi
- rozwinięcie postawy szacunku do przyrody
- dostrzeganie i docenianie kultury własnego regionu
- ukształtowanie świadomości europejskiej

2.Program zakłada wyposażenie ucznia w podstawowe kompetencje kluczowe czyli:

- samodzielność myślenia
- dociekliwość i zdrowy krytycyzm
- samodoskonalenie
- umiejętność współpracy w grupie
- komunikacja
- zdolność rozwiązywania problemów
- rozwijanie motywacji do nauki poprzez stosowanie aktywnych metod nauczania
- rozwinięcie kultury obcowania z przyrodą

3.Procedury osiągania celów

Efekty procesu kształcenia zależą z reguły od trzech podstawowych ogniw: szkoły, nauczycieli oraz uczniów. W przypadku prezentowanego programu ważni są również przedstawiciele władz miasta i pozostali pracownicy Urzędu Miasta w Słupsku.
Osiągnięcia ogólne stopniowo uzyskiwane są przez uczniów na kolejnych jednostkach lekcyjnych poprzez zdobywanie osiągnięć szczegółowych. Niewielki udział mają osiągnięcia z kategorii zapamiętania wiadomości, zakłada się bowiem, że uczeń powinien nabyć w pierwszej kolejności umiejętność sprawnego i samodzielnego zdobywania informacji, a następnie nauczyć się rozwiązywać zadania problemowe.
Program rekomenduje aktywne metody pracy: dyskusja, debata, symulacja, drzewo decyzyjne, studium przypadku, projekt, wywiad, ankieta, sondaż, praca z tekstem, burza mózgów, analiza SWOT, kula śnieżna.
Do realizacji zamierzonych celów programowych konieczne są zajęcia w ramach wycieczek terenowych w najbliższej okolicy, spotkań z ekspertami. Zadaniem nauczyciela jest takie zorganizowanie pracy na lekcji i dobranie metod nauczania, aby uczeń miał sposobność rozwijania kolejno następujących umiejętności:

- poszukiwanie źródeł informacji
- poszukiwanie informacji
- gromadzenie informacji
- selekcja informacji, z uwzględnieniem jej aktualności i wiarygodności
- porządkowanie i klasyfikacja informacji według określonych kryteriów
- dostrzeganie korelacji, odnajdywanie związków i współzależności, odkrywanie przyczyn
- przewidywanie skutków, prognozowanie przebiegu wydarzeń i procesów
- ocena zjawisk z punktu widzenia młodego człowieka
- planowanie własnych działań

Różnorodność treści programu, jego otwarcie na współczesne problemy turystyki nie wykluczają zmian w doborze metod realizacji i modyfikacji dla osiągnięcia założonych celów.

4.Procedury oceny

W związku z tym, że program stanowi integralną część zagadnień realizowanych na lekcjach geografii oceny uzyskiwane przez uczniów w ramach zajęć edukacyjnych ,,Turystyka - współczesny motor rozwoju gospodarczego" będą ocenami cząstkowymi z geografii.

5.Planowane materiały do wypracowania:

- ewaluacja zajęć po pierwszym roku
- przykładowe scenariusze zajęć
- plan wynikowy poszczególnych jednostek tematycznych po pierwszym roku zajęć
- dokonanie korekt w doborze metod pracy

6.Literatura

* Altkorn J. ,,Marketing w turystyce" PWN, Warszawa 1995

*Bar R. , Doliński A. ,,Geografia turystyczna Polski" PTE, W-wa 1974

*Dębski L.A. ,,Programowanie i lokalizacja urządzeń turystycznych" Instytut Turystyki

W-wa 1974

*Drzewiecki M. ,,Agroturystyka.Założenia-uwarunkowania-działania"-Instytut Wydawniczy ,,Świadectwo", Bydgoszcz 1995

*Gaworecki W.W ,,Turystyka na światowym rynku pracy" Turyzm 5,2, str. 145-153

*Gaworecki W.W. ,,Turystyka" PWE, W-wa 1994

*Gołembski G. ,,Kompedium wiedzy o turystyce" PWN, W-wa, Poznań 2002

*Konsewicz G. , Grabowski J. ,,Hotelarstwo cz.I Wiadomości ogólne", Centrum Kształcenia Ustawicznego w Jeleniej Górze, Jelenia Góra 1980

*Kowalczyk A. ,,Geografia turyzmu" PWN, W-wa 2002

*LijewskiT. , Mikułowski B. ,Wyrzykowski J. ,,Geografia turystyki Polski" PWE, W-wa 1985

*Liszewski S. ,,Przestrzeń turystyczna" Turyzm 5,2, str. 87-103, 1995

*Liszewski S. ,Baczwarow M. ,,Istota i właściwości przestrzeni rekreacyjno-turystycznej" Turyzm 8,1 str.39-67, 1998

*Medlik S. ,,Leksykon podróży, turystyki i hotelarstwa" PWN, W-wa 1995

*Ostrowski S. ,,Ruch turystyczny w Polsce” Sport i Turystyka, W-wa 1972

*Przecławski K. ,,Turystyka a świat współczesny" Uniwersytet Warszawski, W-wa 1994

*Rogalewski O. ,,Zagospodarowanie turystyczne" WSiP, W-wa 1974

*Warszyńska J.( red.) ,,Geografia turystyczna świata".Część I, PWN , W-wa 1995

*Warszyńska J.( red.),,Geografia turystyczna świata". Część II, PWN, W-wa 1995

*Warszyńska J. Jackowski A. ,,Podstawy geografii turyzmu" PWN, W-wa 1978


Treści programowe. Należy umieścić w tabeli wg następującego porządku:

1. L.p.
2. Tematyka zajęć
3. Podstawowe zagadnienia poznawcze
4. Cele
5. Metody i formy pracy


Historia turystyki na świecie i w Polsce.

- pojęcia: turystyka, turysta, ruch turystyczny, atrakcyjność turystyczna, regiony turystyczne, miejscowości turystyczne

- gwałtowny rozwój turystyki w końcu XX w.
- wielkość ruchu turystycznego na przestrzeni wieków
- moja miejscowość jako atrakcja turystyczna
- rozwój turystyki na świecie i w Polsce

Uczeń wie:

- co to jest: turystyka, turysta, ruch turystyczny, atrakcyjność turystyczna, region i miejscowość turystyczna
- jakie są priorytety rozwoju Słupska określone przez Urząd Miasta w Słupsku
- jak kształtował się rozwój turystyki na świecie
- zna rys historyczny rozwoju turystyki w Polsce

Uczeń rozumie:
- ważną rolę turystyki w tworzeniu dochodu narodowego
- powiązania istniejące między dochodami ludności a ruchem turystycznym
- wielowymiarowość turystyki jako zjawisko psychologiczne, społeczne, ekonomiczne, przestrzenne i kulturowe
- wzrost znaczenia turystyki w skali światowej

Uczeń potrafi:
- określić rejony początkowego rozwoju turystyki
- określić przyczyny gwałtownego rozwoju turystyki w końcu XX w.
- określić znaczenie turystyki dla Słupska i jego okolic
dyskusja
burza mózgów

---------------------

Walory turystyczne jako przedmiot zainteresowań turystów.

- podstawowe motywy ruchu turystycznego
- klasyfikacja walorów turystycznych
- znaczenie poszczególnych rodzajów walorów dla ruchu turystycznego

Uczeń wie:

- jak klasyfikuje się walory turystyczne

Uczeń rozumie:

- oddziaływanie przestrzeni na turystykę i odwrotnie
- wpływ urbanizacji na turystykę

Uczeń potrafi:

- określić przydatność przestrzeni na potrzeby ruchu turystycznego

drzewo decyzyjne
debata
kula śnieżna

-----------------------

Co przyciąga turystów?- charakterystyka walorów przyrodniczych.

- elementy walorów przyrodniczych
- klasyfikacja walorów przyrodniczych
- znaczenie walorów przyrodniczych przy wyborze miejsca wypoczynku
- rozmieszczenie obszarów ekologicznego zagrożenia w Polsce

Uczeń wie:

- co składa się na walory przyrodnicze
- jak klasyfikuje się walory przyrodnicze
- jakie są ważniejsze obszary wypoczynkowe w Polsce

Uczeń rozumie:

- znaczenie walorów przyrodniczych dla rozwoju turystyki

Uczeń potrafi:

- wykazać powiązania elementów środowiska przyrodniczego z wielkością ruchu turystycznego
- wskazać na mapie obszary ekologicznego zagrożenia w Polsce

wywiad
ankieta
dyskusja
praca z mapą

----------------------

Ocena walorów przyrodniczych Słupska i jego okolic.


- walory przyrodnicze Słupska i okolic:

a) wody powierzchniowe (charakter brzegów)
b) klimat
c) wąwozy, doliny i przełomy rzeczne
d) muzea i zbiory przyrodnicze
e) parki narodowe i krajobrazowe

- ocena walorów przyrodniczych
- miejsce Słupska na mapie miejscowości turystycznych Polski
- analiza SWOT walorów przyrodniczych Słupska i okolic

Uczeń wie:

- jakie są walory przyrodnicze Słupska
- jaka jest optymalna długość korzystania z letnich walorów środowiska przyrodniczego

Uczeń rozumie:

- konieczność ochrony składników środowiska przyrodniczego
- potrzebę harmonijnego rozwoju

Uczeń potrafi:

- określić walory wypoczynkowe Słupska
- wykonać analizę SWOT walorów przyrodniczych Słupska
- określić długość trwania pór roku w regionie słupskim

analiza SWOT
dyskusja

----------------------

Znaczenie walorów antropogenicznych w rozwoju turystyki Polski.

- klasyfikacja walorów antropogenicznych
- miejsca i miejscowości o najwyższej atrakcyjności w skali kraju
- zależność walorów antropogenicznych od przyrodniczych

Uczeń wie:

- co składa się na walory antropogeniczne (kulturowe)
- jakie są najważniejsze miejsca o najwyższej atrakcyjności w skali krajowej

Uczeń rozumie:

- możliwość aktywizacji turystycznej regionu dzięki zwiększeniu ilości walorów antropogenicznych
- konieczność organizowania cyklicznych imprez kulturalnych
- powiązania między walorami antropogenicznymi i przyrodniczymi

Uczeń potrafi:

- wykazać silny związek między walorami antropogenicznymi a natężeniem ruchu turystycznego
- wnioskować powiązania konkretnych walorów antropogenicznych z przyrodniczymi

analiza SWOT
praca z mapą

-----------------------

Wpływ walorów antropogenicznych na podniesienie atrakcyjności turystycznej Słupska i okolic.

- regionalne walory antropogeniczne
- Muzeum Pomorza Środkowego i jego zbiory
- skansen w Klukach jako przejaw tradycyjnej kultury ludowej
- tradycja rękodzieła artystycznego
- oficjalna klasyfikacja obiektów turystycznych
- współczesne imprezy kulturalne w Słupsku i okolicach

Uczeń wie:

- jakie są podstawowe "atuty" antropogeniczne Słupska i jego okolic
- jak można podnieść atrakcyjność turystyczną dzięki rozwojowi konkretnych walorów antropogenicznych
- jaka jest tematyka współczesnych imprez kulturalnych Słupska

Uczeń rozumie:

- wagę walorów antropogenicznych dla rozwoju turystyki
- znaczenie zabytków dla turystyki

Uczeń potrafi:

- dokonać oceny istniejących walorów antropogenicznych Słupska i okolic
- zaproponować rozwiązania dla podniesienia atrakcyjności turystycznej Słupska

ankieta
sondaż

------------------------

Walory specjalistyczne jako cel wyjazdu turystycznego.

- odmiany walorów specjalistycznych
- przydatność środowiska przyrodniczego Polski i Słupska dla rozwoju turystyki specjalistycznej
- Słowiński Park Narodowy jako jeden z ośmiu rezerwatów biosfery w Polsce

Uczeń wie:

- co stanowi walory specjalistyczne
- jakie osobliwości znajdują się w Słowińskim Parku Narodowym

Uczeń rozumie:

- potrzebę rozwijania i rozszerzania wachlarza walorów specjalistycznych
- chęci indywidualizowania się ludzi i konieczność umożliwiania im tego poprzez rozwój turystyki specjalistycznej

Uczeń potrafi:

- stworzyć mapę miejscowości o szczególnych walorach specjalistycznych
- określić główne walory specjalistyczne Słupska i okolic

burza mózgów

---------------------------

Zagospodarowanie turystyczne jako ważny atut atrakcyjności turystycznej.

- termin: zagospodarowanie turystyczne, „ przemysł turystyczny ”
- elementy zagospodarowania turystycznego
- stan polskiego zagospodarowania turystycznego
- cechy przewodnie usług turystycznych

Uczeń wie:

-jak klasyfikuje się zagospodarowanie turystyczne
- jaki jest stan zagospodarowania turystycznego w Polsce

Uczeń rozumie:

- ścisły związek usług turystycznych z innymi typami usług
- szczególne znaczenie tzw. bazy materialnej

Uczeń potrafi:

- określić najważniejsze cechy usług turystycznych

dyskusja
praca z tekstem

---------------------------

Stan słupskich usług hotelowych

- pojęcie: usługa hotelowa, baza noclegowa
- świadczenia w ramach usług hotelarskich
- charakterystyka obiektów noclegowych
- baza noclegowa w Słupsku:
-hotele
-domy wycieczkowe
-domy turystyczne
-schroniska
-motele
-campingi
-schroniska młodzieżowe
-pensjonaty

Uczeń wie:

- co to jest usługa hotelowa
- jakie świadczenia oferowane są w ramach usług hotelarskich
- jak klasyfikowane są usługi hotelarskie

Uczeń rozumie:

- konieczność inwestowania w bazę noclegową i zwiększania miejsc noclegowych
- przyczyny wahań w obłożeniu bazy noclegowej

Uczeń potrafi:

- dokonać charakterystyki obiektów noclegowych
- ocenić stan słupskiej bazy noclegowej
- prezentować własny punkt widzenia dotyczący słupskich usług hotelowych

studium przypadku

----------------------

Oferta usług żywieniowych w Słupsku – charakterystyka.

- elementy bazy gastronomicznej (restauracje, jadłodajnie, bary szybkiej obsługi, bary uniwersalne, mleczne, bistra, punkty gastronomiczne)
- charakterystyka punktów gastronomicznych:
-bufety
-smażalnie
-pijalnie
-lodziarnie
- struktura własnościowa bazy gastronomicznej
- cechy charakterystyczne współczesnej gastronomii

Uczeń wie:

- co stanowi bazę gastronomiczną
- jaka jest struktura własnościowa i wielkościowa obiektów bazy gastronomicznej w Słupsku

Uczeń rozumie:

- konieczność rozwoju bazy gastronomicznej
- wagę bazy turystycznej z charakterystycznymi posiłkami w rozwoju turystyki

Uczeń potrafi:

- rozróżnić poszczególne elementy bazy gastronomicznej
- wskazać stopień zagospodarowania Słupska w bazę gastronomiczną
- określić charakterystyczne cechy współczesnej gastronomii

symulacja
sondaż
dyskusja

---------------------

Atuty i mankamenty słupskiej infrastruktury transportowej.

- zapewnienie dostępu do miejsc i miejscowości turystycznych
- środki transportu wykorzystywane przez turystów
- infrastruktura transportowa Polski i Słupska:
a) sieć drogowa i transport samochodowy
b) transport kolejowy
c) transport lotniczy
d) żegluga morska i śródlądowa
- wzrost mobilności ludności Polski
- spływ kajakowy Słupsk -Ustka

Uczeń wie:

- jak wygląda struktura przestrzenna sieci komunikacyjnej
- jakie są plany dotyczące budowy autostrad w Polsce
- zna gęstość sieci drogowej, kolejowej

Uczeń rozumie:

- potrzebę rozbudowy dróg w Polsce i poprawy ich jakości
- konieczność budowy obwodnicy w Słupsku
- potrzebę odrestaurowania dawnych przystani kajakowych na Słupi w Słupsku

Uczeń potrafi:

- określić korzyści wynikające z właściwie rozplanowanej infrastruktury transportowej
- wyjaśnić przyczyny zmniejszenia liczby pasażerów PKP
- podać przyczyny wzrostu mobilności Polaków

wywiad i dyskusja z zaproszonym gościem

------------------------

Baza towarzysząca w podniesieniu atrakcyjności turystycznej regionu.

- urządzenia i instytucje bazy towarzyszącej
- szlaki turystyki pieszej regionu słupskiego
-urządzenia paraturystyczne

Uczeń wie:

- co stanowi bazę towarzyszącą w rozwoju turystyki

Uczeń rozumie:

- znaczenie istoty bazy towarzyszącej dla podniesienia atrakcyjności turystycznej
- wpływ bazy towarzyszącej na życie mieszkańców

Uczeń potrafi:

-wrysować na mapę szlaki turystyczne okolic Słupska
-zaproponować rozwiązania dotyczące nowych urządzeń i instytucji bazy towarzyszącej w Słupsku i okolicach

praca z mapą
metoda ćwiczeniowa
projekt

------------------------

Dlaczego podróżujemy?

- klasyfikacja ruchu turystycznego
- kształtowanie się potrzeb turystycznych
- charakter motywacji turystów
- przykłady miejscowości o dominacji określonych rodzajów ruchu turystycznego

Uczeń wie:

- jakie są dotychczasowe klasyfikacje ruchu turystycznego
- jakie są oczekiwania turystów
- jakie są przyczyny podróżowania

Uczeń rozumie:

- konieczność śledzenia zmian potrzeb turystycznych
- wpływ aktualnej sytuacji gospodarczej i politycznej na potrzeby turystów
- zależność celu podróży do kontaktów międzyludzkich

Uczeń potrafi:

- wykonać ankietę przyczyn podróżowania uczniów V Liceum Ogólnokształcącego
i opracować wyniki

ankieta
wywiad

-----------------------

Współczesny ruch turystyczny w Polsce i na świecie.


- charakterystyka aktualnych trendów w turystyce na świecie i w Polsce
- nowe formy turystyki (np.ekoturystyka, turystyka kulturalna)
- cechy charakterystyczne turystyki masowej

Uczeń wie:

- jaki są nowe formy turystyki
- zna najchętniej odwiedzane miejsca na świecie

Uczeń rozumie:

- ścisłą zależność poziomu rozwoju społeczno –gospodarczego z turystyką
- chęć odwiedzenia krajów sąsiadujących

Uczeń potrafi:

-wskazać charakterystyczne cechy turystyki masowej
-przewidzieć wpływ bieżącej sytuacji gospodarczej i politycznej na kierunki przemieszczania się turystów

praca z materiałem źródłowym
burza mózgów

------------------------

Wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze.

-następstwa turystyki w układach przyrodniczych np. w górach:

a)niszczenie pokrywy roślinnej
b)niszczenie pokrywy glebowej
c)powstanie wydeptanych ścieżek
d)pojawienie się procesów erozyjnych
e)zmiany w rzeźbie terenu
- obszary silnie przekształcone przez turystykę tzw. urbanizacja turystyczna
- turystyka zrównoważona i jej cechy

Uczeń wie:

-że turystyka wywołuje zmiany w środowisku przyrodniczym
- jakie są następstwa turystyki w poszczególnych elementach środowiska przyrodniczego

Uczeń rozumie:

- konieczność prowadzenia turystyki zrównoważonej (alternatywnej)
- potrzebę pogodzenia rosnącego zainteresowania turystyką z wymogami ochrony przyrody

Uczeń potrafi:

- przewidzieć skutki ruchu turystycznego w środowisku przyrodniczym
- uzasadnić zmniejszanie powierzchni lasów; zwiększenie zanieczyszczeń powietrza itd. spowodowanych rozwojem turystyki

drzewo decyzyjne

---------------------------

Skutki rozwoju turystyki dla środowiska społecznego.

- rozwój sfery zagospodarowania przestrzennego
- gospodarcze następstwa turystyki
- rozwój społeczno- kulturowy dzięki turystyce
- wpływ turystyki na bilans płatniczy danego państwa
- zatrudnienie w turystyce

Uczeń wie:

-co oznacza dodatni i ujemny bilans turystyczny
- jakie szanse dla Słupska niesie podniesienie jego atrakcyjności turystycznej

Uczeń rozumie:

- związek między bilansem turystycznym a atrakcyjnością turystyczną społeczeństwa
- możliwość zmniejszenia stopy bezrobocia w Słupsku zwiększeniem zatrudnienia w turystyce

Uczeń potrafi:

- określić cechy siły roboczej zatrudnionej w turystyce
- prognozować społeczne skutki rozwoju turystyki

analiza SWOT
studium przypadku

----------------------------

Ile pieniędzy wydają turyści?

- zróżnicowanie wysokości wydatków turystów w różnych regionach świata
- państwa o najwyższych wpływach z turystyki międzynarodowej
- udział turystyki w tworzeniu PKB
- wahania wysokości wpływów z turystyki
- rodzaje wydatków turystycznych i ich odbiorcy

Uczeń wie:

- na co wydaje pieniądze przeciętny turysta
- jak zwiększyć dochody Słupska dzięki wydatkom turystów

Uczeń rozumie:

- zmniejszenie dochodowości turystyki spowodowane niestabilnością polityczną
- zależność wzrostu zamożności Słupszczan od wielkości

Uczeń potrafi:

- określić lokalne pamiątki

dyskusja
sondaż

----------------------------

Polityka turystyczna regionu słupskiego w kontekście wejścia Polski do UE

- perspektywy rozwoju turystyki na obszarze Słupska i okolic
- szanse rozwoju turystyki wynikające z przystąpienia Polski do UE
- uwarunkowanie obecnego tempa rozwoju turystyki w przyszłości
- globalizacja gospodarki turystycznej

Uczeń wie:

- jakie są uwarunkowania rozwoju turystyki w przyszłości
- jakie korzyści dla turystyki przyniesie wejście Polski do UE

Uczeń rozumie:

- konieczność umieszczenia turystyki w integralnej części rozwoju regionalnego
- zmiany struktury ruchu turystycznego Polaków po integracji z UE

Uczeń potrafi:

- określić skutki wejścia Polski do UE dla turystyki
- dokonać analizy „Planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego” sporządzonego przez Pomorskie Studio Regionalne Urzędu Marszałkowskiego 2002

praca z tekstem źródłowym „Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego”
wykorzystanie Internetu