Anoreksja i bulimia

Referat - dla Rady Pedagogicznej oraz na spotkanie z rodzicami

Anoreksja i bulimia
Zaburzenia odżywiania się to nazwa określająca problemy związane z e stylem żywieniowym danej osoby. Do nich zalicza się – problem związany ze spożywaniem zbyt małej ilości jedzenia – anoreksję oraz z jedzeniem zbyt dużej ilości jedzenia i zmuszaniem się do oczyszczania się z pokarmu zjedzonego- bulimia.
Zaburzenia w odżywianiu nie dotyczą tylko ilości jedzenia, związane są z myśleniem człowieka, jego samooceną obrazem spostrzegania swojego ciała i w tym kontekście jego stosunku do jedzenia.
Zaburzenia w łaknieniu rozwijają się wtedy, gdy jedzenie i waga ciała staja się obsesyjnym centrum niezaspokojonych potrzeb psychicznych.
Anoreksja - jadłowstręt psychiczny– zaburzenie odżywiania się, polegające na celowej utracie wagi wywołanej i podtrzymywanej przez osobę chorą. Jest to zaburzenie emocjonalne obejmujące obsesyjne pragnienie stracenia na wadze poprzez odmówienie sobie jedzenia.
Główna cecha anoreksji jest chorobliwy lęk przed otyłością. Spora część chorych jest wrażliwa na punkcie swej wagi, boi się przytyć albo stosuje ścisłą kontrolę nad ilością przyjmowanych pokarmów. Mobilizowani przez lęk, stosują metody prowadzące do utraty wagi ciała. Większość z nich ogranicza ilość spożywanych pokarmów, zwłaszcza tych zawierających tłuszcze oraz węglowodany.
Możemy podejrzewać anoreksję, gdy osoba:
· przeżywa silny lęk przed przybraniem na wadze lub otyłością nawet jeśli ma niedowagę
· nie chce utrzymać wagi w granicach normy dla swojego wieku i wzrostu, co nie jest spowodowane żadnym schorzeniem fizycznym ani psychicznym;
· jej BMI jest równy lub mniejszy od 17,5;
· nieprawidłowo ocenia wagę własnego ciała, wymiary i sylwetkę;
· lekceważy skutki nagłego spadku wagi;
· w okresie dojrzałości płciowej (po okresie pokwitania) cierpi na wtórny brak miesiączki w ciągu co najmniej 3 miesięcy;
· spożywa posiłki w samotności
· gotuje dla innych tzw. "zdrowe posiłki";
· uprawia intensywne ćwiczenia fizyczne;
· kłamie o ilości zjedzonych posiłków;
· główny temat rozmów z osobą chorą to jedzenie, kalorie , diety

Przyczyny anoreksji
Nie ma jednej jedynej przyczyny choroby. Jest ona związana z wieloma czynnikami –rodzinnymi, psychologicznymi, biologicznymi, społecznymi. Zwraca się uwagę na cechy osobowości pacjentów, wydarzenia życiowe, sytuację rodzinną, powodzenie w szkole, oczekiwania społeczne.

Czynniki :
- rodzinne – sztywne relacje wewnątrzrodzinne, nieustanne wymagania stawiane przez rodziców, nadopiekuńczość- zaborczość nie pozwalająca na separacje od rodziców
- psychologiczne- anoreksja jest pewnego rodzaju ucieczką przed dorosłością i kobiecością. Wejście w dorosłe życie prowadzi ze sobą wiele problemów , konfliktów. Stąd ucieczka w dziecinne ciało pozbawione kobiecych kształtów, miesiączki, chorzy chcą uzyskać poczucie kontroli nad własnym życiem, drażni je wszystko nad czym nie panują, ciało staje się dla nich taka ,, rzeczą’’, gdyż ma własne prawa i wymagania, często anorektycy to osoby niedowartościowane w pewien sposób zakompleksione, zależne emocjonalnie od rodziców posiadające zaburzony obraz siebie , nie akceptujące swojego wyglądu, posiadające niska samoocenę i brak wiary w siebie
- biologiczne -istnieją doniesienia o nieprawidłowym funkcjonowaniu podwzgórza i niewłaściwym poziomie neuroprzekaźników
- społeczne - najczęściej mówi się o presji otocznia, które lansuje ideał szczupłej, wręcz chudej kobiety. Modne jest dbanie o zdrowie, odchudzanie, oczyszczanie organizmu. Wiele młodych dziewcząt widząc uśmiechnięte, wychudzone kobiety- modelki, aktorki pragną wyglądać tak jak one, ponieważ taki stan rzeczy utożsamiają ze szczęściem – chudość jest sposobem na szczęście, w telewizji nie ma osób,, przy kości’’ a jeżeli już są to tylko w roli poczciwości a nie sukcesu. Roi się od diet odchudzających i historii osób, które schudły i rozpoczęły nowe ,lepsze życie bez zbędnych kilogramów- dziewcząt z tych historii wyciągają tylko jeden wniosek – chudość idzie w parze z powodzeniem życiowym a spadek kilogramów uszczęśliwia. Odnoszą wiec wrażenie, że nie można być nie- chudym i być szczęśliwym ściślej nie można się nie odchudzić i być z siebie zadowolonym
Anoreksja czyli jadłowstręt psychiczny charakteryzuje się fałszywą oceną własnego ciała, prowadzącą do głodzenia się. Chorują na nią osoby w różnym wieku i z różnych środowisk, ale najczęściej dotyka ona dziewczęta między 12 a 21 rokiem życia. Chłopcy zapadają na tę chorobę 10 razy rzadziej. Zwykle zaczyna się niewinnie. Młode dziewczęta w okresie dojrzewania nie zawsze akceptują swoje nowe kobiece kształty i próbują się odchudzać, najpierw ograniczają kalorie, później eliminują kolejne potrawy. Wreszcie do życia wystarcza im 300 kcal. Jedzenie pozostaje wciąż w centrum ich zainteresowania. Uprawiają sporty w celu spalenia nawet tej minimalnej ilości kalorii Dziewczęta dotknięte tą chorobą zazwyczaj są ambitne, posłuszne uważane za wzorowe córki. Niektórzy psychiatrzy uważają, że jedzenie staje się dla nich jedyną sferą życia, którą mogą same kontrolować. Chore cierpiące na anoreksje nieustannie się głodzą, co powoduje spadek masy ich ciała. Mimo znacznego wyniszczenie niektóre nadal są przekonane o własnej nadwadze. Niekiedy chore z pedanterią przygotowuję własne jedzenie.
Chorzy na anoreksję nie muszą być bardzo chudzi, zaburzenia łaknienia zaczynają się znacznie wcześniej, gdy mimo iż osoba posiada normalną masę ciała uważa się za grubą i coraz bardziej zmniejsza przyjmowanie pokarmu.
Nieleczona anoreksja prowadzi do poważnego osłabienia organizmu - narządy, bez odpowiedniej dawki witamin i budulca, nie są w stanie poprawnie funkcjonować, pojawia się anemia, poważne osłabienie serca. Anoreksja jest chorobą śmiertelną. Kończy się śmiercią z wycieńczenia, ustaniem akcji serca, zawałem serca, bądź samobójstwem. W najlepszym wypadku dochodzi jedynie do zachwiania funkcji życiowych, skrajnego wycieńczenia, zaniku menstruacji.
Leczenie anoreksji jest procesem długim i trudnym. Z powodu braku jednoznacznych czynników powodujących zachorowanie na anoreksję, niemożliwie jest podjęcie najbardziej pożądanego sposobu leczenia w medycynie, czyli leczenia przyczynowego. Osoba chora, aby jeść, musi przezwyciężyć lęk przed przytyciem, wstręt do jedzenia, oraz wszystkie negatywne emocje będące udziałem anoreksji. Organizm wyniszczony długotrwałą głodówką często nie może czekać na efekty psychoterapii - wymaga zdecydowanej i szybkiej interwencji. Z kolei psychoterapia, której skuteczność ściśle zależy od tego czy pacjent je, wymaga czasu. Osoba z anoreksją tak na prawdę musi nauczyć się jeść od nowa. Jest to swoista kwadratura koła - z jednej strony jedzenie, które stanowi o życiu i zdrowiu chorej/chorego, z drugiej choroba, która nie pozwala jeść. Leczenie komplikuje także fakt, że osoby cierpiące na anoreksję bardzo często zaprzeczają, że są chore i nie chcą się leczyć.

Główne cele leczenia anoreksji to:
· przywrócenie normalnej masy ciała, a także leczenie ewentualnych fizycznych następstw długotrwałego niedożywienia;
· leczenie problemów psychicznych związanych z zaburzonym jedzeniem;
· wyeliminowanie zachowań i myśli, które towarzyszyły zaburzonemu jedzeniu, głównie celem zapobiegnięcia nawrotowi choroby.
Skuteczność leczenia zależy od wieku pacjenta - u osób młodszych zachowania skojarzone z chorobą są słabiej wpisane w osobowość, niż u osób starszych, a także od tego ile czasu trwa choroba - im dłużej, tym nawyki zaburzonego jedzenia są bardziej utrwalone i trudniej jest je wyeliminować.

Bulimia – zaburzenie emocjonalne obejmujące przejadanie się, zazwyczaj występujące na przemian poszczeniem lub sprowokowanym wymiotowaniem czy też ,,oczyszczaniem ‘’ się za pomocą środków przeczyszczających. Bulimia to często manifestacja uczuć, których młode osoby często nie potrafią wyrazić.
Sam przebieg choroby jest dramatyczny: to ciągła walka z ciałem i jego potrzebami. Osoby chorujące na bulimię panicznie boją się przytyć. Jedzenie utożsamiają z wrogiem lub z ogromną przyjemnością, na którą nie mogą sobie pozwolić. Jednak czasami ulegają pokusie, poddają się swemu najgorszemu wrogowi i jedzą, jedzą, jedzą... Podczas ataku łaknienia osoba chorująca na bulimię może zjeść wszystko: lody przegryźć kiszonym ogórkiem, zagryźć chipsami i popić mlekiem czekoladowym, pochłania ogromne porcje jedzenia. Ataki głodu kończą się najczęściej długą wizytą w toalecie.
Zwykle epizod bulimiczny zaczyna się sesja objadania się. Bulimicy podczas jedzenia maja brak kontroli i niezdolność zatrzymania się.. W następstwie obżarstwa czują do siebie obrzydzenie i maja wyrzuty sumienia.
W celu wyładowania tych emocji, podejmują próby pozbycia się wcześniej skonsumowanego jedzenia poprzez zmuszanie się do wymiotów lub zażycia środków przeczyszczających
Choroba ta rozpoczyna się często w późniejszych nastoletnich latach lub we wczesnej dorosłości. Podobnie jak osoby z anoreksją, osoby z bulimią ujawniają skrajny poziom zamartwiania się względem żywności, wagi ciała i sylwetki. Wielu ludzi z bulimią obżera się i oczyszcza organizm z pożywienia w tajemnicy oraz wciąż utrzymuje normalną wagę ciała. Przez takie działanie, jednostka może często ukrywać chorobę latami. Uczucia wstrętu i wstydu po obżeraniu się są powszechne, podobnie jak uczucia ulgi po oczyszczeniu organizmu z pożywienia. Epizody obżarstwa mogą zdarzać się raz lub dwa razy w tygodniu oraz nie rzadziej niż klika razy dziennie. Mogą być powodowane depresją, nudą, złością, gniewem.

Symptomy :
- arytmia serca
- rany na przełyku
- blizny na grzbiecie dłoni
- poważne schorzenia dziąseł
- liczne zmiany próchnicze w zębach
- zawroty głowy
- omdlenia
Celem leczenia bulimii jest: wypracowanie korzystnych, zdrowych sposobów żywienia i rozładowania napięcia psychofizycznego, regulacja i stabilizacja w zakresie spożywania posiłków i utrzymywania wagi, budowanie poczucia bezpieczeństwa psychicznego i poczucia własnej wartości, kształtowanie umiejętności nawiązywania bliskich, satysfakcjonujących relacji z innymi ludźmi, zmniejszenie zaaferowania wyglądem zewnętrznym jedzeniem,

Nieleczona bulimia może prowadzi do:
- odwodnienia i braku równowagi elektrolitycznej
- postępującego uszkodzenia nerek
- hipoglikemii
- powikłań na skutek nadużywania środków przeczyszczających

Przyczyny:
Osobowościowe -Bulimia atakuje ludzi o bardzo różnych charakterach, ale pewne cechy ich łączą : niska samoocena i niestabilność emocjonalna, częste jest także uczucie oddalenia od ludzi, niedostosowanie, bezradność, samotność i rozpacz. Ludzie chorzy na bulimię zazwyczaj wiele oczekują, lecz na skutek niskiej samooceny, mówią o sobie z lekceważeniem, a nawet z pogardą.
Bulimia wywiera różnorodny wpływ na psychikę, w wyniku brania pigułek dietetycznych chorzy mogą wykazywać niepokój, bezsenność , rozdrażnienie, niską samoocenę, są niestabilne emocjonalnie- słaba odporność na stany przygnębienia, impulsywność, skłonność do depresji, zmienność nastrojów
Rodzinne- dominująca, ambiwalentna, pasywna postawa rodziców
Zbyt restrykcyjna dieta, nieudane próby odchudzania się. Naprzemienne stosowanie diet ubogoenergetycznych i spożywanie nadmiernej ilości jedzenia prowadzi do rozregulowania mechanizmów odpowiedzialnych za uczucie łaknienia i sytości.
Społeczne – presja dotycząca odchudzania się i stosowania diety, silna koncentracja na własnym wyglądzie, społeczne oczekiwanie atrakcyjności. Napad bulimii jest sprzecznością pomiędzy presją środowiska, ograniczeniami dietetycznymi, głodem i niemożnością opanowania głodu.
Badania wykazują, iż często przyczyna bulimii jest brak właściwych wzorców odżywiania się i często przejawia się to sztywnością emocjonalna na sytuacje stresogenne. Jedzenie zbyt dużej ilości pokarmów jest, więc wyuczonym sposobem reagowania na sytuacje trudną.

Obżarstwo powoduje, że w organizmie zmniejsza się ilość potasu, co może uszkodzić mięsień sercowy oraz zwiększyć ryzyko wystąpienia zawału serca. Częste wymiotowanie może doprowadzić do zaognienia przełyku i uszkodzenia zębów. Jeszcze jednym problemem spowodowanym bulimią są blizny na opuszkach palców spowodowane ich wpychaniem do gardła, by spowodować wymioty, zmiany cykli menstruacyjnych i zanik popędu seksualnego. Ludzie cierpiący na tą chorobę mogą wykazywać kłopoty w radzeniu sobie i kontrolowaniu impulsów, stresów, niepokoju. Mogą także ujawniać depresję, zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (choroba, w której występują niepożądane myśli oraz zachowania, od których powtarzania nie można się powstrzymać) oraz inne choroby umysłowe.

Anoreksja i bulimia to problem, który każdy przeżywa inaczej. Definicje, reguły, ramki nie są w stanie scharakteryzować ogromu zniszczeń fizycznych i psychicznych, jakie niesie ze sobą ta choroba.
Aby dotrzeć do osoby chorującej na bulimię czy anoreksję należy podejść do niej z wrażliwością i empatią. Leczenie, to najczęściej długotrwała terapia, w którą zaangażowane są całe rodziny. Najważniejsza jest jednak świadomość zagrożenia u samej osoby chorującej. Bez chęci wyzdrowienia nie jesteśmy w stanie wiele pomóc, często jednak wystarcza czyjaś obecność, zrozumienie i wsparcie. Bulimia i anoreksja to wyniszczająca, groźna choroba, z którą trzeba walczyć.
Zazwyczaj stosuje się terapię psychologiczną, która ma za zadanie przede wszystkim zwrócenie choremu uwagi na jego problemy i nauczenie go radzenia sobie z nimi. Najtrudniejszym procesem w drodze do wyzdrowienia jest otworzenie się na pomoc, a ze strony terapeuty jest to dotarcie do świadomości chorego.

Bibliografia
1.Martha M. Jablow ,, Anoreksja- bulimia – otyłość – GWP, Gdańsk 2000r.
2. Barbara Woynarowska ,, edukacja zdrowotna” – PWN, Warszawa 2007 r.