Czy warto organizować w szkole Dzień Europejski?

Idea organizowania Dnia Europejskiego w szkołach różnych szczebli nauczania ma już kilkuletnią tradycję. Dzień Europejski wpisany jest rokrocznie w kalendarz roku szkolnego niemal wszystkich placówek oświatowych. Trudno dziś wyobrazić sobie szkołę bez tej imprezy, trudno znaleźć stronę internetową wybranej szkoły bez prezentacji zdjęć z takiej właśnie uroczystości, bez względu na to, pod jaką nazwą organizuje się tę imprezę. Różne są nie tylko nazwy. Różne są także formy uroczystości, różne motta przyświecają tym imprezom, w różnym okresie roku szkolnego są organizowane. Umownie jednak pod hasłem „ Dzień Europejski” czy też „Dni Europejskie” rozumiemy ogólnoszkolną inicjatywę mającą na celu przede wszystkim prezentację państw członkowskich Unii Europejskiej, często połączoną z różnego rodzaju konkursami wiedzy, plastycznymi, tanecznymi, czy literackimi.

Warto w tym miejscu zadać sobie pytanie dotyczące przyczyn tej powszechności.
Czy wynika ona li tylko niejako„ z obowiązku” odczuwanego przez pedagogów z racji wejścia Polski do struktur europejskich? Czy też stała się jedynie tradycją, którą trzeba podtrzymywać, nawet, jeśli pierwotny zapał towarzyszący zawsze wszelkiego rodzaju innowacjom już dawno minął? Czy też jest to faktycznie idea zawsze odczytywana na nowo, zawsze świeża, zawsze żywiołowa, bo przeistaczająca się w prawdziwe święto szkolnej społeczności? Patrząc na pełne młodzieńczego entuzjazmu i radości zdjęcia zamieszczane na witrynach internetowych szkół nabieramy przekonania, że organizowanie takich imprez w szkole ma swoje uzasadnienie. W znakomitej większości przypadków nie są one tylko żmudnym i czasochłonnym obowiązkiem albo tradycją, czy też wręcz rutyną, corocznie powielaną według utartych scenariuszy. Jeśli bowiem takiej imprezie towarzyszą zabawa i radość, jeśli uczniowie mają w niej możliwość zaprezentowania i promowania na zewnątrz swoich różnorakich umiejętności i talentów, poszerzenia i sprawdzenia swej wiedzy z zakresu szeroko rozumianej edukacji europejskiej, jeśli opiekunowie dyskretnie pokierują przygotowaniami do uroczystości, nie narzucając uczniom sztywnych reguł i rozwiązań, a dając upust ich pomysłowości i kreatywności „ Dzień Europejski” ma realne szanse na to, by stać się w szkole przebojem i liderem wszelkich szkolnych imprez.

Na powszechność „ Dnia Europejskiego” największy zapewne wpływ mają korzyści, jakie ta uroczystość przynosi całej szkolnej społeczności. Spróbujemy je w tym miejscu wykazać i zasygnalizować kilka wskazówek praktycznych dla organizatorów takich imprez.

1. WALORY POZNAWCZE IMPREZY.

„ Dzień Europejski” pozwala na poznanie:
• walorów przyrodniczych, gospodarczych, turystycznych, kulturalnych i naukowych poszczególnych państw Unii Europejskiej;
• osiągnięć naukowych i gospodarczych państw UE;
• epizodów z historii państw europejskich, ciekawostek historycznych i kulturalnych;
• biografii sławnych Europejczyków (literatów, naukowców i odkrywców, piosenkarzy, aktorów, podróżników, artystów)- stosownie według inwencji i zainteresowań uczniów;
• składników i procesu tworzenia kultury i tradycji europejskiej jako konglomeratu poszczególnych kultur narodowych;
• roli i miejsca kultury śródziemnomorskiej w życiu współczesnym Europejczyków;
• dziedzictwa antyku w różnych dziedzinach sztuki i nauki europejskiej , takich jak: teatr, literatura, muzyka, taniec, architektura, malarstwo , rzeźba, nauka (elementy cywilizacji grecko-rzymskiej);
• starożytnych tradycji znajdujących odniesienie w dzisiejszej rzeczywistości;
• roli i miejsca dziedzictwa narodowego w kulturze europejskiej;
• roli i osiągnięć Polaków w kulturze europejskiej;
• historycznych ,kulturowych i gospodarczych powiązań Polski i Europy;
• rodzajów i form związków kulturowych Polski z innymi kręgami kulturowymi w Europie na przestrzeni wieków;
• korzyści i zagrożeń wynikających z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej;
• dorobku materialnego i duchowego Celtów, Germanów oraz judaizmu i chrześcijaństwa w kulturze europejskiej i w tworzeniu europejskiej tożsamości;
• specyfiki dziedzictwa kulturowego Europy na tle innych kontynentów;
• znaczenia wspólnego dziedzictwa kulturowego dla procesu integracji współczesnej Europy;
• związków i zależności pomiędzy poszczególnymi kulturami narodowymi w Europie;
• wyzwań kulturowych, społecznych i gospodarczych stojących przed współczesną Europą.

Wymienione walory poznawcze stanowią kompilację celów nauczania ujętych w programach kilku przedmiotów, jak chociażby geografii, historii, wiedzy o społeczeństwie, sztuki, a nawet poniekąd języka polskiego czy biologii. Takie połączenie i urozmaicenie przekazywanych treści w odbiorze uczniów staje się o wiele ciekawsze i atrakcyjniejsze niż tradycyjna lekcja, zwłaszcza, jeśli przekazowi towarzyszy gra i zabawa. Realizacja treści poznawczych w toku „ Dni Europejskich” staje się bowiem prawdziwą „nauką poprzez zabawę” umożliwiająca zastosowanie bogatego wachlarza pomocy wykonanych przez uczniów indywidualnie albo w toku pracy grupowej. Mogą to być pomoce wizualne (plansze edukacyjne, plakaty, tablice informacyjne, wystawki tematyczne, mapy, obrazy, prezentacje multimedialne - jeśli istnieją warunki do ich przedstawienia), ale też prezentacje potraw regionalnych i narodowych, pamiątek z podróży, strojów historycznych, ludowych czy narodowych (najlepiej oryginalnych, jeśli istnieje możliwość ich wypożyczenia).
Często okazuje się, że w uczniach drzemie wiele różnych talentów (śpiew, taniec, krawiectwo, malarstwo czy aktorstwo),które trzeba pielęgnować i promować, dlatego dużą atrakcję stanowią zawsze na tego typu imprezach prezentacje tańców narodowych w wykonaniu uczniów, przeboje danego kraju w nowych aranżacjach, pokazy mody, scenki rodzajowe. Bogactwo zastosowanych rekwizytów, pomocy i form zależy tutaj jedynie od pomysłowości, aktywności i zaangażowania uczniów oraz gotowości do pracy i wysiłku w trakcie przygotowań do imprezy. Ważne, aby nie gasić spontaniczności i zapału uczniów i dać upust ich inwencji i kreatywności.

2. WALORY WYCHOWAWCZE IMPREZY.

„Dzień Europejski” służy kształtowaniu i doskonaleniu wielu umiejętności, kształtowaniu wartości, postaw i poglądów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania uczniów w dorosłym życiu w zintegrowanej Europie, a obecnych przecież na lekcjach niemal wszystkich przedmiotów ogólnokształcących w szkole.

A) Umiejętności:

• poszukiwania , porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł (podręczniki, atlasy, przewodniki, albumy, Internet, materiały z Regionalnych Ośrodków Informacji Europejskiej i in.);
• samodzielnego, świadomego i selektywnego korzystania z informacji przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii informacyjnych;
• efektywnego posługiwania się technologiami informacyjnymi oraz komunikacyjnymi (w trakcie gromadzenia materiałów czy tworzenia prezentacji);
• analizy materiałów źródłowych (teksty literackie, dziennikarskie, literatura popularnonaukowa, akty prawne i in.);
• rozwiązywania problemów w twórczy sposób;
• samodzielnego planowania własnej pracy;
• umiejętnej i kreatywnej współpracy w grupie;
• brania odpowiedzialności za wspólny efekt pracy;
• twórczego myślenia;
• formułowania i obrony własnych opinii, poglądów, argumentów i propozycji;
• przedstawiania zagadnień w formie graficznej;
• wypowiadania się, prezentacji pracy grupy i publicznych wystąpień;
• współpracy z lokalnymi partnerami szkoły – regionalne Centra Informacji Europejskiej, biblioteki, ośrodki kultury, teatry, lokalne media ( prasa, telewizja);
• aktywnego działania na rzecz promocji szkoły w środowisku lokalnym i regionalnym;
• aktywnego działania na rzecz społeczności szkolnej i lokalnej ;
• aktywnego udziału w działalności społecznej , kulturalnej czy gospodarczej w dorosłym życiu.

B) Wartości, postawy, poglądy:

• patriotyzm;
• świadomość swoich obowiązków wobec ojczyzny i współobywateli,
• znajomość własnej ,ojczystej kultury w wymiarze lokalnym ,regionalnym i narodowym , dbałość o jej zachowanie i poszanowanie;
• poczucie własnej godności w oparciu o wartości duchowe, tradycje ojczyste i regionalne;
• poczucie wartości własnej narodowej kultury, tradycji i obyczajowości na tle kultury europejskiej;
• szacunek i troska o dziedzictwo narodowe i europejskie w zakresie szeroko rozumianej kultury;
• odpowiedzialność za ochronę spuścizny kulturowej Polski i Europy;
• odpowiedzialność za ochronę walorów przyrodniczych i turystycznych Polski i Europy;
• odpowiedzialność za pokój na kontynencie europejskim, a przez to na całym świecie;
• odpowiedzialność za ochronę praw człowieka;
• poszanowanie dla dziedzictwa kulturowego Europy, jaj korzeni kulturowych i religijnych oraz dorobku narodów europejskich w wielu dziedzinach życia;
• świadomość wspólnoty i potrzeby współpracy z innymi narodami Europy, przy zachowaniu i poszanowaniu własnych odrębności narodowych;
• postawy proeuropejskie – otwarcie na inne kraje Unii Europejskiej, szacunek i przyjaźń wobec innych narodów europejskich;
• tolerancja – poszanowanie dla odmiennej narodowości, rasy, kultury, języka, religii, poglądów i przekonań;
• poczucie potrzeby likwidacji uprzedzeń narodowych;
• potępienie ksenofobii, rasizmu, antysemityzmu, nietolerancji , dyskryminacji rasowej czy narodowej;
• aktywna działalność na rzecz społeczności europejskiej;
• samodzielność w realizacji zadań na rzecz szkoły;

Dla prawidłowego ukształtowania przedstawionych wyżej wartości i postaw pożądane byłoby, aby w trakcie „Dnia Europejskiego” nie rezygnować z prezentacji Polski jako kraju Unii Europejskiej, bo tylko wtedy uczniowie w pełni odczują wspólnotę kulturową Polski z resztą kontynentu w ramach zjednoczonej Europy, w którą to wspólnotę Polska jest wpisana przecież od dawna, bo od zarania swej państwowości.

Bogactwo celów poznawczych i wychowawczych, interdyscyplinarność, możliwości promowania swojej szkoły na zewnątrz poprzez lokalną prasę czy telewizję, elementy gry i radosnej zabawy towarzyszące „Dniom Europejskim” nie są jedynymi warunkami atrakcyjności takiej formy uroczystości. Niebagatelną rolę odgrywa też rywalizacja pomiędzy poszczególnymi klasami. Ona staje się motorem do wprowadzania zupełnie nowatorskich sposobów prezentacji, zastosowania możliwie najciekawszych rekwizytów i pomocy. Ważne są również, aby nagrody i dyplomy za uczestnictwo w imprezie były interesujące i wartościowe, ale zdajemy sobie sprawę z tego, iż w większości przypadków decyduje o tym kondycja finansowa szkoły (plus ewentualne wsparcie lokalnych sponsorów, o które jednak trzeba samodzielnie zabiegać).
Niezbędne jest również staranne przygotowanie całej imprezy; sprawna koordynacja działań i rzetelna informacja pomiędzy poszczególnymi zespołami; zgodna współpraca opiekunów SKE z dyrekcją szkoły, samorządem szkolnym i wychowawcami. Wszystkie te czynniki decydują o efekcie końcowym i wartości całego przedsięwzięcia. Co najważniejsze - nie należy zapominać , aby opiekunowie i członkowie szkolnego Klubu Europejskiego dokładnie zaplanowali tę imprezę na samym początku roku szkolnego, a potem odpowiednio wcześnie przystąpili do jej realizacji włączając w nią całą społeczność szkolną.