Dolegliwości związane z pracą przy komputerze i sposoby zapobiegania im. Konspekt lekcji z technologii informacyjnej

Cel główny lekcji:
• umiejętność bezpiecznego użytkowania komputera.
Cele szczegółowe lekcji:
• Zrozumienie wiadomości:
- uczeń umie wymienić dolegliwości związane z pracą przy komputerze,
o uczeń potrafi wymienić główne czynniki wpływające na bezpieczeństwo pracy z komputerem.
• Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych:
o uczeń będzie przestrzegał regulaminu pracowni komputerowej,
o uczeń umie zorganizować stanowisko do pracy
o uczeń będzie przestrzegał zasad bezpiecznej pracy przy komputerze.
• Stosowanie wiadomości w sytuacjach nietypowych:
o uczeń umie przewidzieć zagrożenia wynikające z nieodpowiedniego posługi-wania się urządzeniami elektrycznymi.
o uczeń wie, jakie zagrożenia niesie za sobą niewłaściwa praca z komputerem.
Metody nauczania:
- Elementy wykładu.
- Dyskusja.
Pomoce dydaktyczne:
- Tablica zrobiona własnoręcznie na temat długotrwałej pracy w pozycji siedzącej.
- Stanowisko komputerowe.
- Plakaty (prawidłowo zorganizowane stanowisko pracy przy komputerze, choroby ja-kie mogą wystąpić przy długotrwałej pracy przy komputerze),

Przebieg lekcji:
I. Sprawy organizacyjne (przywitanie uczniów, zapis tematu lekcji, sprawdzenie listy obecności).
II. Właściwy tok lekcji:
1. Wprowadzenie do tematu.
o Podanie przez nauczyciela tematu lekcji.
o Podanie nowego materiału.
2. Wyjaśnienie celu lekcji - jak bezpiecznie pracować z komputerem?
3. Praca w grupach nad zadanymi problemami (uczniowie na kartkach zapisują swoje odpowiedzi):
1. Jakie są zagrożenia w pracy z komputerem?
2. Jakie czynniki wpływają na bezpieczną pracę z komputerem?
3. Wspólna dyskusja na temat podanych zagadnień (liderzy grup przedstawiają swoje odpowiedzi).
Negatywne skutki zdrowotne nieprzestrzegania zasad bhp w trakcie długotrwałej pra-cy w pozycji siedzącej przy komputerze oraz nieprzestrzeganie zasad bhp przy komputerze może być powodem powstawania wielu niekorzystnych objawów chorobowych. Niektóre z nich to:

Bóle kręgosłupa - wielogodzinna praca przy komputerze w nie zmienianej pozycji, źle dobrane krzesło i biurko sprzyjają bólom kręgosłupa.
Zapobieganie:
- prawidłowo ustawiony monitor (górna krawędź monitora na poziomie oczu);
- dobrej wysokości i wygodne krzesło.

Jonizacja powietrza - na powierzchniach naładowanych dużymi ładunkami (monitor) powstaje potencjał rzędu kilku kV cząsteczek naładowanych dodatnio. Cząsteczki te przyciągają cząsteczki naładowane ujemnie i powodują w ten sposób zaburzenie równowagi w powietrzu. W rezultacie więcej jest cząsteczek naładowanych dodatnio i następuje bombardowanie operatora tymi cząsteczkami i drobinami kurzu naładowanymi dodatnio.
Zapobieganie:
- wietrzenie pomieszczenia;
- obecność roślin jonizujących się ujemnie, neutralizujących dodatnią jonizacją sprzętu np. paprocie, palmy, figowce, fiołki alpejskie, filodendron pnący, szparag pierzasty, trzykrotka pasiasta i wiele innych. Rośliny jonizują ujemnie, zwiększają wilgotność w pomieszczeniu, dostarczają tlenu;
- częste przemywanie wodą twarzy i rąk;
- utrzymywanie ekranu i pomieszczenia w czystości - walka z kurzem.

Pole elektromagnetyczne - wiele urządzeń domowych wytwarza większe pola niż monitor komputera. Są to m.in.: telefon komórkowy, suszarka do włosów, toster, mikser, lodówka, żelazko, wieża HIFI (pole elektryczne), pralka, kuchenka mikrofalowa, maszynka do golenia, odkurzacz (pole magnetyczne), ale przy tych urządzeniach nie przebywamy tyle, ile przy komputerze. Należy ograniczać obecność pól! Nie powinno się zostawiać przez wiele godzin niepotrzebnie włączonych urządzeń!
Zapobieganie:
- zwiększamy odległość od źródła promieniowania;
- stosujemy filtry i ekrany;
- używamy monitorów spełniających normy TCO.

Zmęczenie wzroku i zawroty głowy - wielogodzinne przebywanie przed komputerem i wpatrywanie się w monitor powoduje przemęczenie wzroku, a w dłuższym czasie pogorszenie wzroku i potrzebę noszenia okularów. Osoby przebywające przy komputerze przez wiele godzin bez przerwy w łatwy sposób można rozpoznać po przekrwionych i podpuchniętych oczach, trą oczy i często mrugają.
Zapobieganie:
- okulary do komputera (osoby pracujące dużo przy komputerze mogą zrobić sobie okulary do pracy z komputerem, pracodawca zobowiązany jest zapłacić za takie okulary);
- zachowanie 50 - 60 cm odległości wzroku od monitora (najlepiej dobrać tak biurko, żeby po ustawieniu na nim monitora nie można było przysunąć się do monitora na odległość mniejszą niż 40 cm);
- dobry monitor (nowoczesny monitor powinien spełniać co najmniej normę TCO 95 i mieć częstotliwość odświeżania pionowego co najmniej 85 Hz. Duża częstotliwość zapobiegnie migotaniu ekranu - monitory ciekłokrystaliczne ma-ją inną budowę i odświeżanie mniejsze;
- prawidłowe oświetlenie (jasność oświetlenia powinna być zbliżona do jasności monitora, biurko powinno być ustawione od strony ręki którą nie piszemy, żeby nie zasłaniać sobie światła naturalnego);
- przerwy w pracy (nawet krótkie odwrócenie uwagi od monitor pomaga odpocząć oczom);
- likwidowanie odbłysków (go likwidowania odbłysków i niepotrzebnych odbić stosuje się okulary do pracy z komputerem albo filtry polaryzacyjne, okulary komputerowe posiadają filtr polaryzacyjny i dodatkowy filtr jest zbędny, zało-żenie słabej jakości filtru pogarsza widoczność i zwiększa szkodliwość moni-tora, ponieważ zbliżamy się do monitora chcąc się dokładnie przyjrzeć).

PROFILAKTYKA - PROSTE ĆWICZENIA RELAKSACYJNE
Poniżej przykłady prostych ćwiczeń fizycznych, zachowań, które warto stosować w czasie nawet krótkotrwałych przerw w wykonywanej pracy. Poprawią obieg krwi, ukrwienie organizmu i zrelaksują organizm.

- Stojąc lub siedząc, pochylamy głowę na boki na przemian w prawo i lewo. Wykonywać obroty (kręgi) głową. Starać się nie unosić jednocześnie ramion w górę. W ten sposób rozluźniamy i rozciągamy mięśnie boczne szyi. Ćwiczenie działa profilaktycz-nie na stawy kręgosłupa szyjnego, przeciwdziała bólom promieniującym do stawów barkowych i ramion.
- Siedząc na krześle, mając wyprostowane plecy starać się dotknąć brodą do klatki piersiowej jak tylko najniżej sięgniemy. W ten sposób rozciągamy mięśnie szyi i karku.
- Na wysokości kolana chwytamy oburącz od spodu udo i przyciągamy go do klatki piersiowej. Nie należy pochylać się do przodu. W ten sposób rozciągamy mięśnie uda.
- Siedząc zakładamy nogę na nogę. Prawą ręką chwytamy za kolano lewej nogi, jedno-cześnie skręcamy barki wraz z głową do oporu w prawą stronę, i na przemian. W ten sposób rozciągamy mięśnie lędźwiowe, barków, szyi, i ud, rozluźniamy stawy kręgo-we oraz przeciwdziałamy skrzywieniom kręgosłupa.
- Spacer po schodach, wchodzenie i schodzenie. Proste, ale to dobre dla serca i wspaniały trening dla układu krążenia.
- Siedząc z opartymi plecami podnosimy nogę wyprostowaną w kolanie do oporu. Każ-da noga oddzielnie. W ten sposób rozciągamy tylne mięśnie uda i wzmacniamy mię-śnie przednie. Ćwiczenie wskazane, zwłaszcza, gdy odczuwamy bóle w tylnej części uda.
- Siedząc opieramy plecy o oparcie. Splatając palce rąk z tyłu za głową podnosimy oba ramiona do góry. W ten sposób rozciągamy mięśnie barków i mięśnie piersiowe. Jest to dobre lekarstwo na opadające ramiona.
- Siedząc opieramy ręce na biodrach. Palce rąk skierowane do przodu a kciuki do tyłu. Wykonujemy krążenia całych ramion do przodu i do tyłu. W ten sposób rozluźniamy mięśnie obręczy barkowej i wzmacniamy mięśnie górnej części grzbietu. To ważne ćwiczenie dla osób cierpiących na ból kręgosłupa i stawów barkowych.
- Przyciągamy podbródek do klatki piersiowej i pochylamy tułów w dół. Rękoma chwytamy za czubki palców nóg. W tej pozycji postarać się wytrzymać 0,5 - 1 min. W ten sposób rozciągamy mięśnie grzbietu, rozluźniamy więzadła kręgosłupa i przeciwdziałamy zesztywnieniom stawów kręgowych.
- Łączymy obie ręce i ze splecionymi palcami dłońmi wykonujemy krążenia rąk w obie strony. Jest to ćwiczenie wskazane osobom odczuwającym bóle nadgarstków i palców podczas pracy przy klawiaturze.

PODSUMOWANIE I PODANIE NOTATKI DO ZESZYTU:
Dłuższa praca przy komputerze niesie ze sobą duże zagrożenie dla naszego zdrowia. Wiele osób zatrudnionych przy komputerach skarży się na bóle głowy, kręgosłupa, łzawienie oczu, napięcie mięsni, ogólne rozdrażnienie. Należy zdawać sobie sprawę, że pracujący monitor komputerowy emituje:
• pole elektrostatyczne;
• pole elektromagnetyczne;
• promieniowanie nadfioletowe powodujące zapalenie spojówek;
• śladowe promieniowanie rentgenowskie.
Oprócz promieniowania, negatywne skutki może wywołać:
• odbicie oświetlenia zewnętrznego od ekranu monitora, które zmusza do nad-miernego wytężania wzroku,
• migotanie obrazu, rozmycie kolorów i brak ostrości, co powoduje szybkie zmęczenie wzroku.
Czynniki wpływające na bezpieczną pracę z komputerem:
• odpowiednie meble z krzesłem o regulowanej wysokości oraz kącie nachylenia oparcia, duży blat pozwalający zachować właściwą odległość monitora od oczu,
• odpowiednie oświetlenie,
• odpowiedni mikroklimat: temperatura 21 - 22°C, wilgotność powietrza 50-65%, lekki ruch powietrza,
• używanie bezpiecznych monitorów,
• stosowanie filtrów ochronnych,
• zachowanie maksymalnej odległości monitora od oczu,
• wykonywanie ćwiczeń relaksujących wzrok,
• stosowanie częstych przerw w pracy z komputerem
• odpowiednia pozycja podczas pracy,
• luźno ułożone ręce,
• dużo miejsca na nogi (ewentualna podpórka pod stopy).

PODANIE ZADANIA DOMOWEGO
Znajdź w dowolnej wyszukiwarce poniższe urazy i opisz je.
RSI - Zespół Cieśni Nadgarstka - to zespół urazów wynikających z przeciążenia. Jego objawy to przewlekły ból ramion, przedramion, przegubów dłoni. Ich powodem jest długo-trwała praca w siedzącej pozycji powodująca statyczne obciążenie mięśni i nacisk na dyski międzykręgowe, oraz praca na nie ergonomicznej klawiaturze bez podkładki pod nadgarstki. Dochodzi do usztywnienia mięśni pleców, karku i rąk. Objawami jest występowanie drętwienia palców wskazujących, które narastająco obejmuje barki. Zapobieganie schorzeniu jest możliwe przez wykorzystanie na prostą gimnastykę przerw w pracy.
Dolegliwości kręgosłupa i pleców - spowodowane są niewłaściwym urządzeniem i wyposażeniem stanowiska pracy, ale także samoczynnym przyjmowaniem przez pracowników niewłaściwej postawy w czasie pracy. Objawami są bóle kręgosłupa, pleców, dyskopatia, skurcze mięśni nóg oraz skrzywienie kręgosłupa.
Impotencja, dolegliwości menstruacyjne i poronienia - są skutkiem długotrwałej, pracy przy komputerze. Może to predysponować niektóre z kobiet w ciąży do samoistnego poronienia, ale także do zahamowania wewnątrzmacicznego rozwoju płodu. Jako jedną z przyczyn podaje się elektrostres. Zapobieganie to bezwzględne przestrzeganie zakazu wykonywania pracy przy monitorze powyżej 4 godzin/dziennie przez kobiety w ciąży.
Podrażnienia skóry i alergie - wywołuje je kontakt skóry z dodatnio naładowanymi cząstkami kurzu odpychanymi przez monitory oraz wypychanymi z jednostek centralnych komputerów przez ich wentylatory w kierunku operatora.
Elektrosmog i działanie ozonu - rozdrażnienie, utrata sił i energii życiowej (wypalenie się), zaburzenia przewodu pokarmowego, czy dolegliwości menstruacyjne i impotencja są wywołane przez promieniowanie elektromagnetyczne monitora oraz oddziaływanie różnego rodzaju gazów, bezwonnych tlenków i furanów, zaliczanych do rakotwórczych trucizn.
Promieniowanie ekranu - jest powodem zachwiania równowagi między jonami dodatni-mi a jonami ujemnymi w powietrzu, przez zwiększenie się ilości jonów ujemnych. Reakcją człowieka jest depresja, obniżenie ciśnienia krwi, obniżenie sprawności organizmu i ból gło-wy. Przeciwdziałamy tym zjawiskom przez stosowanie drewnianych podłóg, boazerii, oraz przez umieszczanie w pomieszczeniu roślin (paproć, geranium, tuja pokojowa, jałowiec karłowaty, aloes, trzykrotka). Zalecanym i efektywnym sposobem tworzenia dobrego mikroklimatu jest sztuczna jonizacja powietrza. Jonizatory umieszczamy w odległości 1 - 2 m od stanowiska pracy i uruchamiamy na krótkie 60 - 110 minutowe okresy z 2 godzinnymi prze-rwami w pracy jonizatora.
Pole elektromagnetyczne - jest wytwarzane przez płynący prąd. W nowoczesnym sprzęcie nie ma ono takiego znaczenia ze względu na mniejszą ilość transformatorów i cewek elektromagnetycznych. Nadal jednak jest ważnym czynnikiem wiążącym się z pracą monitora, zwłaszcza monitora kineskopowego. Powoduje polaryzację napięcia elektrostatycznego po-między człowiekiem a ekranem monitora. W jej rezultacie twarz operatora przyciąga naładowane cząsteczki kurzu w takim samym stopniu, co naładowany elektrycznie ekran. Pogarsza się proces oddychania oraz wyrazistość odczytywania z ekranu informacji. Kurz i jonizacja powietrza może wywoływać podrażnienia skóry i alergie. Silne pole może być powodem za-burzenia procesów bioelektrycznych. Nie stwierdzono, mimo wielokrotnych badań, szkodliwego wpływu na przebieg ciąży u kobiet.
Pole elektrostatyczne - powstaje w wyniku wtórnej emisji elektronów wybijanych przez wiązkę elektronów o wysokiej częstotliwości, bombardującą wewnętrzną powierzchnię ekra-nu oraz towarzyszące mu promieniowanie jonizujące. Powoduje zbieranie się na powierzchni ekranu kurzu. Przesuwając ręką po ekranie słyszymy ciche trzaski, co oznacza, że na ekranie zebrał się ładunek elektrostatyczny. Promieniowanie to jest neutralizowanym przez działanie wody zawartej w powietrzu. Przy wilgotności powietrza 50 - 60% potencjał elektrostatyczny jest znacznie ograniczonym. Dlatego ważnym zagadnieniem jest wietrzenie pomieszczeń, zwłaszcza w okresie zimowym, kiedy wilgotność może spadać do 30%. Najbardziej intensywne pole elektrostatyczne występuje przez pierwszy kwadrans od włączenia monitora. Zaleca się włączanie komputera kilka minut przed rozpoczęciem pracy.

UWAGI ORAZ WSKAZÓWKI OSOBY HOSPITUJĄCEJ LEKCJĘ
........................................

Podpis osoby prowadzącej lekcję Podpis osoby hospitującej lekcję
........................................ .......................................