Wykorzystanie zabawek jako środków dydaktycznych

Opierając się na definicji Czesława Kupisiewicza: ,,„Środki dydaktyczne to przedmioty, które, dostarczają uczniom określonych bodźców zmysłowych oddziałujących na ich wzrok, słuch, dotyk itd., ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie rzeczywistości.”

Spełniają one funkcje:
1. Poznawcze czyli służą bezpośredniemu poznawaniu określonych fragmentów rzeczywistości.
2. Kształcące czyli rozwijają zdolności poznawcze, uczucia oraz wolę. 3. Dydaktyczne czyli stanowią źródło wiadomości i umiejętności, wpływają na utrwalanie przerobionego materiału, na weryfikowanie hipotez oraz na sprawdzanie stopnia opanowanie zdobytej wiedzy.
Podział ten, nie jest podziałem oczywiście rozłącznym. Wymienione wyżej funkcje łączą się ze sobą i wzajemnie uzupełniają.

Czy zatem zabawki mogą pełnić funkcję środków dydaktycznych?
Oczywiście, ze tak. Spełniają one powyższe kryteria. Służą bezpośredniemu poznawaniu rzeczywistości, rozwijają zdolności poznawcze i uczucia dzieci oraz mogą być wykorzystywane do utrwalania wiadomości oraz sprawdzania stopnia ich opanowania.

Co możemy wykorzystywać?

Oto proste przykłady, które oczywiście można dowolnie modyfikować.

1. Lalki.
Można wykorzystywać je jako modele i zastępniki postaci ludzki. Zabawy lalkami utrwalają wiedzę o częściach ciała, ich lokalizacji, części garderoby, sezonowości garderoby, mogą służyć do demonstrowania wielu czynności np.: ubieranie, rozbieranie, zapinanie, odpinanie, wkładanie i zdejmowanie butów.
Lalki możemy wykorzystywać do łączenia z innymi przedmiotami np.: wózek, łóżeczko oraz do łączenia z konkretnymi czynnościami oraz interakcjami: mały fryzjer, mały lekarz, mały kucharz itp.
Lalki, w tym również pacynki możemy wykorzystywać do nauki rozpoznawania emocji i mówienia o określonych stanach emocjonalnych.
Podczas zabaw lalkami dzieci mogą posługiwać się kubkami, sztućcami, serwetkami itp.
Możemy organizować wydarzenia związane z procesem socjalizacji np.: urodziny lub imieniny lali, co wiąże się z przerobieniem wielu etapów, w których dzieci przejmują rolę opiekunów - przygotowują swoje lale, ubierają, uczą jak należy zachowywać się na przyjęciu i tak dalej.

2. Pojazdy.
To bardzo zróżnicowana grupa zabawek, którą możemy wykorzystywać na wiele sposobów. Dla dzieci młodszych lepsze będą oczywiście pojazdy duże i niezbyt skomplikowane. Zabawy samochodami to pchanie, ciągnięcie, ładowanie klockami, kasztanami, szyszkami. Ważne by dzieci bawiły się w różnych pozycjach - stojącej, siedzącej. Wpływa to na rozwój motoryki.
Przy okazji pojazdów można wprowadzać wiele zabaw ortofonicznych np.: ,,brrrr..",,,drrr..."
Można kształtować orientację przestrzenną - skręcamy w prawo, parkujemy obok.
Mogą być wykorzystywane do ćwiczeń o ruch drogowym, w którym dzieci utrwalają sobie zasady poruszania się po drodze.
Mogą służyć do bogacenia słownictwa - nazywanie marek oraz cech jakościowych.

To oczywiście tylko wybrane przykłady, ale jak widać proste zabawki możemy z powodzeniem wykorzystywać w procesie kształcenia. Mają one te zaletę, że dają dzieciom dużą swobodę działają, sprzyjają wyzwalaniu kreatywności, a zabawa nimi to po prostu przyjemność. O czym jak najbardziej warto pamiętać.

Bibliografia:
Kupisiewicz Cz..: Dydaktyka ogólna. Oficyna Wydawnicza Graft Punkt, Warszawa 2000