Gra terenowa w edukacji ekonomicznej - scenariusz lekcji

SCENARIUSZ LEKCJI
GRA TERENOWA O NBP
1. Czas trwania zajęć: 60 min
2. Odbiorcy: uczniowie klas VII-VIII szkół podstawowych, zadania można modyfikować
odpowiednio dla potrzeb danej grupy wiekowej
Powiązanie z podstawą programową: wiedza o społeczeństwie, doradztwo zawodowe, matematyka,
zajęcia z wychowawcą.
3. CEL OGÓLNY:
poszerzenie wiedzy uczniów na temat roli i zadań Narodowego Banku Polskiego
4. CELE SZCZEGÓŁOWE:
➢ Wyjaśnienie pojęć: bank emisyjny, bank centralny, bank banków, Rada Polityki Pieniężnej,
Narodowy Bank Polski, emisja banknotów i monet, znaki pieniężne, środek płatniczy,
system rozliczeń pieniężnych, inflacja, hiperinflacja, stabilizacja cen, stabilność sektora
bankowego
➢ Poznanie funkcji NBP
➢ Poznanie zadań NBP
➢ Poznanie organów NBP
➢ Pokazanie korzyści płynących z zadań wykonywanych przez NBP
➢ Ćwiczenie umiejętności pracy z różnymi źródłami informacji, wyszukiwania, analizy i
selekcji informacji
➢ Zdobywanie umiejętności współpracy w grupie
➢ Ćwiczenie umiejętności samodzielnego zdobywania wiedzy w oparciu o materiały źródłowe
podane w postaci netografii
➢ Ćwiczenie umiejętności czytania ze zrozumieniem
➢ Zdobywanie wiedzy z zakresu aktualnych zagadnień ekonomicznych
➢ Ćwiczenie umiejętności pracy pod presją czasu i wyniku
METODY I FORMY PRACY:
➢ Odwrócona lekcja
➢ Terenowa gra dydaktyczna zadań praktycznych
➢ Burza mózgów
➢ Dyskusja
➢ Praca z tekstem
➢ Praca z tekstem ikonograficznym
➢ Analiza źródeł
ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
➢ Teksty zadań
➢ Kolorowe kartki, np. żółte, niebieskie, zielone, czerwone
➢ Pudełko do losowania
➢ Materiały do pracy w formie zadań tekstowych, ikonograficznych i multimedialnych
➢ Karty oceny zadań
➢ Karty zespołów
➢ Karta odpowiedzi
➢ Komputer z dostępem do Internetu
➢ Telefony komórkowe uczniów z dostępem do Internetu
PRZYGOTOWANIE WSTĘPNE DO LEKCJI:
Tydzień przed planowanym terminem zajęć nauczyciel rozdaje uczniom netografię do tematu lub rozsyła ją za pomocą poczty elektronicznej i prosi o zapoznanie się z materiałami
(Załącznik nr 1 - propozycja netografii). Przygotowane materiały są niezbędne do przeprowadzenia
zaplanowanych zajęć.
Uwaga: Zajęcia przeprowadzone są metodą odwróconej lekcji, która zakłada odwrócenie tradycyjnego modelu. Praca domowa zadawana jest przed lekcją, jako wprowadzenie do niej, gdzie uczniowie, korzystając z materiałów przygotowanych lub wybranych wcześniej przez nauczyciela, zapoznają się z tematem lekcji przed zajęciami. Umożliwia to przeznaczenie zajęć lekcyjnych na grupową pracę uczniów, motywowanie uczniów do pracy, wprowadzenie metod aktywizujących,takich jak dyskusja czy rozwiązywanie problemów, ćwiczenie i utrwalanie nabytych wcześniej
wiadomości i umiejętności.
Odwrócona lekcja – zadania uczniów:
1. Uczniowie powinni przygotować się do lekcji w domu lub jeśli nie mają dostępu do
komputera i internetu - w szkole.
2. Uczniowie zapoznają się z przygotowanymi wcześniej przez nauczyciela materiałami,
czytają wybrane teksty, oglądają krótkie filmy edukacyjne, słuchają nagrań, odpowiadają na
zadane przez nauczyciela pytania.
Odwrócona lekcja – zadania drużyny:
1. Rolą Drużyny Ambasadorów (pod okiem nauczyciela) jest samodzielne opracowanie
materiałów dydaktycznych lub wskazanie odpowiednich zasobów dostępnych w internecie
(np. fragmentu nagrania, stron internetowych lub tekstu źródłowego lub też wykorzystanie
fiszki o NBP. https://quizlet.com/_8cjvos?x=1jqt&i=50q1wh )
2. Nauczyciel podczas lekcji nie musi już wygłaszać wykładu ani podawać podstawowych
wiadomości i może skupić się na tym, by ułatwić uczniom przyswojenie wiadomości oraz
zastosowanie ich w praktyce.
Wprowadzenie:
Drużyna Ambasadorów przedstawia temat zajęć i informuje uczniów, że zajęcia będą
miały nietypową formę – gry terenowej. Uczniowie losują z pudełka jedną z kolorowych kartek.
Dobierają się w zespoły według kolorów kartek. Zespoły przyjmują nazwy zależne od koloru kartek
(np. Czerwoni, Zieloni itp.). Uczniowie Drużyny Ambasadorów ( wcześniej przygotowani przez
nauczyciela) z cyframi od 1 do 4 zostają punktowymi, czyli osobami odpowiedzialnymi za
poszczególne stanowiska, na których przeprowadzane będą zadania. Drużyna Ambasadorów –
punktowi ustawiają się na stanowiskach kontrolnych z opracowanymi przez nich instrukcjami
przeznaczonymi tylko dla nich (Załącznik nr 2 instrukcja dla punktowego) oraz otrzymują materiały
potrzebne do przeprowadzenia zadań (Załączniki nr 4-8).
Warsztaty mają formę gry terenowej. Uczestniczą w niej 4 zespoły po 4-6 osób (w
zależności od liczebności klasy). Drużyny Ambasadorów przedstawiają zasady gry, odpowiadają
na pytania dotyczące instrukcji ale nie podpowiadają, sprawdzają zrozumienie przez uczestników
zadań do wykonania. Gra odbywa się na terenie szkoły w różnych salach ( ew. punktach
rozmieszczonych wg uznania i potrzeb), rozłożonych w taki sposób aby zespoły nie spotykały się w
czasie wykonywanych zadań, czyli wg określonej kolejności, tzn.
Zespół 1 ma kolejność: 1, 2, 3, 4;
Zespół 2 ma kolejność: 2, 3, 4, 1;
Zespół 3 ma kolejność: 3, 4, 1, 2;
Zespół 4 ma kolejność: 4, 1, 2, 3.
Uczniowie nie mogą wracać do stanowisk zadaniowych, na których już byli wczesniej. Cały zespół
musi być w jednym czasie przy jednym stanowisku zadaniowym.
Wszelkie działania zespołu zapisywane są w karcie zespołu przez punktowych Drużyny,
kontrolowane przez nauczyciela wspierającego Drużynę.
Celem gry jest uzyskanie jak największej liczby punktów oraz wykonanie prawidłowo
wszystkich zadań w czasie 60 minut.
Przebieg gry terenowej:
Nauczyciel ogłasza start gry i zaczyna mierzyć czas. Uczniowie wykonują zadania na stanowiskach.
Wszelkie działania zapisywane są na kartach zespołu i potwierdzane podpisem nauczyciela lub
punktowego Drużyny.
Zadania na stanowiskach:
Stanowisko 1 ( 6pkt)
Co to jest ? Uzupełnijcie tabelkę, wpisując pojęcia związane z działalnością banku. Wybierzcie i
dopasujcie odpowiednie pojęcia, które znajdują się pod tabelką.
Pojęcie Definicja
Instytucja mająca wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych (czyli
ich drukowania), będących prawnym środkiem płatniczym w danym
państwie. Obecnie rolę banków emisyjnych pełnią banki centralne.
Prowadzi obsługę bankową budżetu państwa, prowadzi rachunki bankowe
rządu i centralnych instytucji państwowych, państwowych funduszy
celowych i państwowych jednostek budżetowych oraz realizuje ich
zlecenia płatnicze.
Pełni w stosunku do banków funkcje regulacyjne, które mają na celu
zapewnienie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych w bankach oraz
stabilności sektora bankowego. Organizuje system rozliczeń pieniężnych,
prowadzi bieżące rozrachunki międzybankowe i aktywnie uczestniczy w
międzybankowym rynku pieniężnym.
Ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do
wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę
Ministrów projektu ustawy budżetowej,składa Sejmowi sprawozdanie z
wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia
roku budżetowego.
W warunkach płynnego kursu walutowego rezerwy dewizowe służą przede
wszystkim wzmocnieniu wiarygodności finansowej kraju, obniżając koszt
finansowania na rynkach globalnych i ograniczając ryzyko gwałtownego
odpływu kapitału.
Prezes NBP, Rada Polityki Pieniężnej oraz Zarząd NBP.
Organy Narodowego Banku Polskiego, Rada Polityki Pieniężnej, Zarządzanie rezerwami
dewizowymi, bank centralny, bank emisyjny, bank banków
Stanowisko 2 ( 2pkt)
Przeczytajcie tekst źródłowy i udzielcie odpowiedzi na dwa pytania
Tekst źródłowy nr 2
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku
Polskim [fragmenty]
Rozdział 2
Organizacja NBP
Art. 6. Organami NBP są:
1) Prezes NBP;
2) Rada Polityki Pieniężnej;
3) Zarząd NBP. [...]
A. Prezes NBP
Art. 9. 1. Prezes NBP jest powoływany i odwoływany przez
Sejm na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Kadencja Prezesa NBP wynosi 6 lat. Ta sama osoba nie
może być Prezesem NBP dłużej niż przez dwie kolejne
kadencje. [...]
B. Rada Polityki Pieniężnej
Art. 12. 1. Rada Polityki Pieniężnej, zwana dalej „Radą”,
ustala corocznie założenia polityki pieniężnej i przedkłada je
do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez
Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej. Rada
składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki
pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku
budżetowego
2. Kierując się założeniami polityki pieniężnej Rada w
szczególności:
1) ustala wysokość stóp procentowych NBP;
2) ustala stopy rezerwy obowiązkowej banków oraz
spółdzielczych kas
oszczędnościowo-kredytowych i wysokość jej
oprocentowania;
3) określa górne granice zobowiązań wynikających z
zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych
instytucjach bankowych i finansowych;
4) zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z
działalności NBP;
5) przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP;
6) ustala zasady operacji otwartego rynku.
3. Rada dokonuje ocen działalności Zarządu NBP w zakresie
realizacji założeń polityki pieniężnej. [...]
Art. 13. 1. W skład Rady wchodzą:
1) Przewodniczący Rady, którym jest Prezes NBP;
2) 9 członków powoływanych w równej liczbie przez
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm i Senat, spośród
specjalistów z zakresu
finansów
2. Kadencja członka Rady wynosi 6 lat. Funkcję członka
Rady można pełnić tylko jedną kadencję. [...]
C. Zarząd NBP
Art. 17. 1. Działalnością NBP kieruje Zarząd.
2. W skład Zarządu NBP wchodzą: Prezes NBP – jako
przewodniczący oraz 6–8 członków Zarządu, w tym 2
wiceprezesów NBP.
2a. Członków Zarządu NBP powołuje i odwołuje
Prezydent Rzeczypospolitej
Polskiej na wniosek Prezesa NBP.
2b. Członkowie Zarządu NBP są powoływani na okres
6 lat. [...
Odpowiedzcie na pytania:
1. Wymieńcie organy NBP.
2. Który z organów kieruje działalnością NBP
Stanowisko 3 ( 2 pkt)
Tabela 1. Najstarsze banki centralne na świecie
Data powstania Państwo Data powstania Państwo
1668 Szwecja 1816 Norwegia
1694 Anglia 1818 Dania
1800 Francja 1821 Portugalia
1811 Finlandia 1828 Królestwo Polskie
1814 Holandia 1841 Grecja
1816 Austria 1850 Belgia
Na podstawie:
W. Morawski, Zarys powszechnej historii pieniądza i bankowości, Warszawa 2002, s. 62, 79, 90, 110.
Tekst źródłowy nr 2
Z uwagi na niedobory srebra i złota w XVII wieku Szwedzi postanowili poszerzyć system pieniądza
kruszcowego o trzeci metal – miedź, której mieli u siebie pod dostatkiem. Była ona jednak
stosunkowo tania, dlatego miedziany pieniądz musiał być odpowiednio większy, aby dorównać
wartością srebrnym i złotym monetom. W ten sposób powstały platmynty – duże, miedziane
„monety” w formie płyty. Mogły one osiągać wagę nawet ok. 20 kg. Z uwagi na rozmiary
plat#myntów, posługiwanie się nimi przy codziennych transakcjach było niewygodne.
Od 1661 roku prywatny Stockholms Banco, a potem od 1668 roku państwowy Sveriges
Riksbank, przyjmował w depozyt platmynty i w zamian wydawał pokwitowania na okaziciela. Tak
powstały pierwsze w Europie pieniądze papierowe, bowiem Szwedzi zaczęli tymi kwitami
regulować należności. W każdej chwili można było wymienić te banknoty na miedź, ale nikt tego
nie robił.
Na podstawie tekstu - odpowiedzcie na pytania:
1. Kiedy i w jakim kraju wyemitowano pierwsze papierowe pieniądze?
2. Dlaczego zdecydowano się na ich emisję banknotów ?
Stanowisko 4 ( 8 pkt)
Na pulpicie komputera zapisany został folder NBP, znajduje się w nim LINK DO FILMU.
https://youtu.be/og2bDOTYnE0
Obejrzyjcie uważnie film i opiszcie w kilku zdaniach, na czym polega polityka pieniężna i jakich
funkcji, działań i roli Narodowego Banku Polskiego dotyczy. (3pkt)
Odpowiedź:
Matriał źródłowy - Znaczenie własnej waluty dla gospodarki
Posiadanie własnej waluty generuje dwie główne korzyści dla polskiej gospodarki. Po pierwsze, pozwala na
prowadzenie autonomicznej polityki pieniężnej dostosowanej do krajowych uwarunkowań i potrzeb
gospodarczych. Po drugie, złoty jako waluta o płynnym kursie może oddziaływać stabilizująco na sytuację
gospodarczą, w szczególności w przypadku wystąpienia zewnętrznych szoków ekonomicznych. W rezultacie
waluta narodowa sprzyja rozwojowi polskiej gospodarki.
Autonomiczna polityka pieniężna
Polityka pieniężna to działania banku centralnego, które wpływają m.in. na wysokość stóp procentowych w
gospodarce. Poprzez te działania bank centralny oddziałuje na wydatki gospodarstw domowych oraz
przedsiębiorstw, a w efekcie na inflację. Zgodnie z art. 3 ust. 1 Ustawy o NBP „podstawowym celem
działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przyjednoczesnym wspieraniu polityki
gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP”.
NBP prowadzi politykę pieniężną, wykorzystując strategię celu inflacyjnego. Realizując tę strategię,
bank centralny zobowiązuje się do dążenia do kształtowania inflacji w średnim okresie zgodnie z publicznie
ogłoszonym celem inflacyjnym. Cel inflacyjny w Polsce jest określony na poziomie 2,5% z symetrycznym
przedziałem odchyleń ±1 pkt proc. i ma charakter średniookresowy. Średniookresowy charakter celu
inflacyjnego oznacza, że – ze względu na szoki makroekonomiczne i finansowe – inflacja może okresowo
kształtować się powyżej lub poniżej celu, w tym również poza określonym przedziałem odchyleń od celu.
Posiadanie waluty narodowej jest warunkiem niezbędnym do prowadzenia autonomicznej polityki
pieniężnej. Oznacza to, że dzięki stosowaniu złotego jako polskiej waluty bank centralny, czyli Narodowy
Bank Polski, może prowadzić działania w pełni dostosowane do krajowych uwarunkowań gospodarczych.
Państwa, które nie mają waluty narodowej, wykorzystują w obiegu gospodarczym i finansowym
walutę ponadnarodową lub obcą. W związku z tym nie mają one możliwości prowadzenia autonomicznej
polityki pieniężnej. Przykładowo kraje członkowskie strefy euro, ze względu na to, że stosują wspólną walutę,
tj. euro, podlegają jednolitej polityce pieniężnej Europejskiego Banku Centralnego. Przedstawiciele
poszczególnych państw strefy euro mają wpływ na wspólną politykę pieniężną, ale jest on ograniczony. Ze
względu na zróżnicowanie uwarunkowań gospodarczych w poszczególnych krajach taka jednolita polityka
pieniężna zwykle nie odpowiada w pełni potrzebom każdego z państw członkowskich i może nie być
optymalna dla długofalowego rozwoju gospodarczego.
Wydarzenia z początku pandemii COVID-19 w 2020 r. są przykładem korzyści z własnej polityki
pieniężnej realizowanej przez NBP dla polskiej gospodarki. W związku z wybuchem pandemii nastąpiło
załamanie aktywności gospodarczej w wielu krajach, w tym w Polsce. W reakcji na te wydarzenia NBP jako
jeden z pierwszych banków centralnych w Europie obniżył stopy procentowe oraz uruchomił skup obligacji
skarbowych i gwarantowanych przez Skarb Państwa. Takie poluzowanie polityki pieniężnej NBP
oddziaływało w kierunku poprawy sytuacji finansowej polskich rodzin i firm oraz umożliwiło sfinansowanie
przez rząd działań antykryzysowych. Szybka i adekwatna reakcja NBP w zakresie polityki pieniężnej była
jednym z czynników, dzięki którym skala kosztów gospodarczych pandemii w Polsce była mniejsza niż w
wielu innych krajach. W czasie globalnej recesji spowodowanej pandemią produkt krajowy brutto (PKB),
który jest powszechnie wykorzystywaną miarą aktywności gospodarczej, spadł w 2020 r. w Polsce zaledwie o
mniej więcej 2%, podczas gdy w strefie euro recesja gospodarcza w tym samym roku była około trzykrotnie
głębsza. Co więcej, Polska znacznie szybciej niż zdecydowana większość krajów Unii Europejskiej powróciła
na ścieżkę wzrostu gospodarczego
Przykład
Polska firma X produkuje w Polsce baterie i eksportuje je do Niemiec. Koszty produkcji w
ubiegłym roku wyniosły 12 mln zł, a przychody ze sprzedaży na rynku niemieckim wyniosły 3 mln
euro.
Polska firma Y importuje do Polski samochody produkowane w Niemczech. Koszty
importowanych samochodów w ubiegłym roku wyniosły 17 mln euro, a przychody z ich sprzedaży
w Polsce wyniosły 80 mln zł.
Średni kurs EUR/PLN w ubiegłym roku wyniósł 4,50 (oznacza to, że średnio za 4,50 zł można było
kupić 1,00 euro).
ĆWICZENIE
Przykład
Ile wyniósł wynik finansowy (tj. różnica pomiędzy przychodami a kosztami) firmy X, a ile firmy Y
na opisanej działalności przy podanym kursie walutowym? Wynik podaj w złotych.
Rozwiązanie:
Firma X:
Przychody ze sprzedaży na rynku niemieckim w złotych: 3 mln x 4,50 = 13,5 mln zł
Wynik finansowy z opisanej działalności w złotych: 13,5 mln – 12 mln = 1,5 mln zł
Firma Y:
Koszty importowanych samochodów w złotych: 17 mln x 4,50 = 76,5 mln zł
Wynik finansowy z opisanej działalności w złotych: 80 mln – 76,5 mln = 3,5 mln zł
Ćwiczenie do samodzielnego wykonania. (5 pkt) Oblicz:
Ile wyniósłby wynik finansowy firmy X, a ile firmy Y na opisanej działalności, gdyby kurs
EUR/PLN w ubiegłym roku wynosił 4,80 (tj. gdyby kurs złotego do euro był słabszy)? Wynik podaj
w złotych. Jak wpłynęłoby to na opłacalność produkcji baterii w Polsce, a jak na import
samochodów z Niemiec do Polski?
Firma X:( 2 pkt )
Przychody ze sprzedaży na rynku niemieckim w złotych: ........................................
Wynik finansowy z opisanej działalności w złotych: ........................................
Firma Y:( 2 pkt )
Koszty importowanych samochodów w złotych: ........................................
Wynik finansowy z opisanej działalności w złotych: ........................................
( 1 pkt ) Wykreśl niepotrzebne sformułowania:
W przedstawionym scenariuszu słabszego kursu złotego (EUR/PLN 4,80) wynik finansowy firmy
X byłby wyższy niż przy kursie EUR/PLN 4,50, a wynik firmy Y byłby niższy. Oznacza to, że
słabszy / silniejszy* kurs złotego sprzyja/ nie sprzyja* opłacalności eksportu, a zatem zwiększa
konkurencyjność produkcji krajowej, ogranicza jednak opłacalność importu (i może wpływać na
wzrost cen dóbr importowanych).
Zakończenie:
Na zakończenie gry uczestnicy dodają wszystkie zdobyte punkty. Wygrywa zespół, który uzyskał
ich najwięcej. Uczniowie za prace podczas zajęć otrzymują oceny. Zespół wygrywający – celujące,
a pozostałe zespoły oceny odzwierciedlające wynik i wkład pracy.
Podsumowaniem lekcji jest rozmowa o tym, czego dowiedzieli się , co było dla nich
najciekawsze podczas zajęć, a co sprawiło im największy problem, z czym radzili sobie lepiej.
Uczniowie rozmawiają też o zaletach (ewentualnie wadach) pracy zespołowej
ZAŁĄCZNIK 1
Netografia do lekcji odwróconej:
Zapoznaj się z następującymi materiałami dotyczącymi zadań i roli Narodowego Banku Polskiego:
1) https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/o_nbp/o_nbp.html
2) https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/polityka_pieniezna/rada.html
3) https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/akty_prawne/akty_prawne.html
4) https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/banknoty_i_monety.html
5) https://pl.wikipedia.org/wiki/Narodowy_Bank_Polski
6) https://www.youtube.com/watch?v=QSAab1LerME
7) https://quizlet.com/pl/504812332/narodowy-bank-polski-flash-cards/?new
ZAŁĄCZNIK 2
Instrukcja dla punktujących zadania.
Obowiązkiem grupy uczniów punktujących zadania jest nadzorowanie przestrzegania zasad gry
i uczciwości zespołów. Punktujący wydają zespołom zadania oraz zatwierdzają ich rozwiązanie
(jeśli jest zgodne z otrzymanym wzorem – punktujący posiadają wzór rozwiązania zadania).
W razie jakikolwiek wątpliwości punktujący prosi o pomoc nauczyciela. Jeżeli któryś z członków
zespołu punktującego dopuści się nieuczciwości (np. pokaże zespołowi wzór rozwiązania – zespół
traci punkty), wyciągane są konsekwencje.
(Rozwiązania dla poszczególnych punktujących...)
ZAŁĄCZNIK 3
KARTA ZESPOŁU
Nazwa zespołu:
........................................
Członkowie:
........................................
........................................
........................................
Imię i nazwisko Punktującego:........................................
Zdobyte punkty:
Punkty Podpis
Zadanie 1/stanowisko 1
Zadanie 2/stanowisko 2
Zadanie 3/stanowisko 3
Zadanie 4/ stanowisko 4
Suma punktów