Na co należy zwrócić uwagę młodzieży rozmawiając z nią o sztuce najnowszej i wolności w sztuce

Sztuka najnowsza jest trudna i niekomunikatywna, przeciwstawia się uznanym dotychczas wartościom estetycznym, zawiera w sobie elementy przekory, ironii, świadomej mistyfikacji, szyderstwa i kpiny, z także bluźnierstwa, anarchii i buntu przeciw wszelkim zastanym konwencjom i stereotypom kulturowym charakterystycznym dla konsumpcyjnego światopoglądu burżuazyjnego. Dlatego wszystkie problemy wiążące się ze sztuką najnowsza są bardzo skomplikowane i nacechowane dwuznacznością. Twórczość ta jest trudna w odbiorze, często denerwująca i oburzająca dla nieprzygotowanego odbiorcy. Właśnie, dlatego ważna jest rola nauczyciela, który wprowadza uczniów w świat sztuki współczesnej i przygotowuje uczniów do jej odbioru.
Omawiając sztukę XX wieku należy zwrócić uwagę ze zmienia się rola artysty, który jest powielony, współczesność jest królestwem rzeczy miejscem sztuki jest galeria, sklep, o odbiorcą przypadkowy klient
Początek naszego stulecia to okres, gdy mocna pozycja piękna zaczyna się coraz bardziej chwiać. Artyści większa uwagę zaczynają zwracać na brzydotę, dostrzegając w niej niewykorzystany obszar inspiracji. Nowe kierunki w sztuce XX wieku -ekspresjonizm, dadaizm, kubizm, surrealizm - zrzucają klasyczne piękno z piedestału. Ekspresjoniści zaczynają malować postacie i przedmioty z założenia brzydkie tak tez malowane. Szokujące zestawienia kolorystyczne, grubo kładziona farba, niedbałe wykończenia płócien, odrażająca tematyka -postacie żebraków, sceny z podrzędnych kabaretów, to elementy związane z estetyka ekspresjonizmu. Postacie malowane przez ekspresjonistów to potwory o wykrzywionych twarzach i zdeformowanych ciałach. Do tej pory rzadko były obiektem zainteresowania artystów. Ekspresjoniści zwrócili uwagę na to, że dzieło może być źródłem głębokich doznań artystycznych, jeśli operuje środkami drastycznymi, szokującymi barwami i kontrastowymi, gryzącymi się zestawieniami kolorystycznymi. Jeszcze dalej poszli surrealiści, którzy czerpiąc inspiracje z marzeń sennych, chcieli szokować nie tyle formą, lecz tematyka swoich prac. Aby zanegować obowiązujące dotąd zwyczaje, surrealiści zaczęli wprowadzać do swoich dzieł różne przedmioty, starając się połączyć malarstwo z rzeźbą. Po II wojnie światowej wykorzystali to artyści z „Nowego realizmu", włączając w przestrzeń obrazu kapsle i kawałki papierosów. Wiek XX to czas, kiedy zaczęto poszukiwać; piękna tam gdzie go nigdy nie było - na granicy
brzydoty, banału i kiczu. Uważano, że co pospolite może awansować do rangi sztuki, jeśli zostanie dotknięte ręka artysty. Christo zaczął od foliowania gazet, a skończył na opakowaniu cienka tkaniną o metalicznym połysku berlińskiego budynku -Reichstagu. Sławny francuski artysta Cesar stworzył swoje „kompresje ze zgniecionego wraku samochodu ze złomowiska, a A. Warhol umieszczał na swoich obrazach wizerunki gwiazd filmowych i zwyczajne puszki po zupie Campbella i po coca - coli, uznając je za godne uwiecznienia symbole współczesnego piękna. W sztuce najnowszej przestały obowiązywać jakiekolwiek kryteria i kanony estetyczne.
W sztuce XX wieku zwłaszcza w 2 połowie pojawiło się nowe podejście do tematu dzieła. Zdarza się, że dziełem sztuki jest sam człowiek - Y. Klein zanurzał swoje modelki w niebieskiej farbie, a ich odbite na płótnie ciała tworzyły niezwykłe dzieła malarskie. Jeszcze dalej poszli twórcy happeningów, w których sceny improwizowane przez artystę miały także włączać w akcję publiczność. Artysta stawał się w takim przypadku aktorem i elementem dzieła sztuki, bez którego jego powstanie nie byłoby możliwe. Sztuka najnowsza przekracza wszystkie granice, tracąc właściwe sobie cechy. Nakłaniając nas do nieustannego łamania schematów kreująca nietrwałość i konieczność zmiany ukazuje współczesnemu człowiekowi drogę wyzwolenia i odzyskania autonomii. Współcześni artyści idą na pozorny kompromis z wszechogarniającą ich potoczną i pospolitą rzeczywistością, zdaje się programowo akceptować wartości banalne, stereotypowe i konwencjonalne -twórczość, która zbliża się do przedmiotów seryjnych i standardowych, która szybko przemija i traci swoja aktualność, lecz w zamian za to jest przystępna i komunikatywna. Dlatego śledzi się zatarcie granic między sztuka a życiem.
Nasila się, zjawisko komercjalizacji sztuki, traktowanie jej jako towaru. Zamiast koncepcji Fart pour Fart. Konsumpcyjne społeczeństwo postuluje zasadę le choć pour le choć. W sztuce współczesnej dominuje zjawisko arbitralnej bezpośredniości. Sztuka jest otwarta, wolna. Dla niektórych artystów granicami mogą byś uznawane przez niego normy etyczne i moralne, kulturalne. Artysta musi wiedzieć, komu jego sztuka ma służyć. Jest on odpowiedzialny za tematy, które podejmuje. Często artyści sztuki najnowszej przełamują tematy tabu - śmierć i seks, uderzając w normy moralne.
Cecha najnowszej sztuki jest przewrotność. Przy dokładniejszym wniknięciu w twórczość współczesnych awangardzistów krytycy i teoretycy stwierdzają, że „ jest w postawach swych ambiwalentna, częściej buntownicza, ironiczna i skłócona z wszelkimi zasadami estetycznymi dominującymi w świecie dzisiejszym" - Morawski „Sztuka masowa".
Nowa sztuka w znacznej mierze rezygnuje z roli informatyczno treściowej, z ambicji przekazywania pogłębionych wartości znaczeniowo kontemplacyjnych na rzecz czystej relacji i prezentowania pewnych układów, sytuacji, wydarzeń życiowych. Często jest pozbawiona logicznego sensu, polegająca na zestawieniu dowolnych konstrukcji w przypadkowe całości.

Dlatego tę sztukę tą cechuje eklektyzm i synkretyzm różnych rodzajów technik i gatunków artystycznych
Umiędzynarodowienie języka sztuki, charakterystyczny dla dzisiejszej sztuki kosmopolityzm, fakt, że artyści zrywają z lokalnymi i regionalnymi tradycjami sięgają po nowe zasoby form, kształtują nowy, dla wszystkich wspólny język sztuki, wyrażaj ą wolność i autonomię sztuki.
W sztuce coraz częściej liczy się sama intencja, nie jest już istotne mistrzostwo, nie mają znaczenia manualne zdolności twórcy, unikalny charakter dzieła, nie jest ważne, że w wielu przypadkach każdy właściwie mógłby wykonać tego rodzaju dzieło. Liczy się to, że nikt inny, ale właśnie ów konkretny artysta podjął taka decyzję. Istotny jest, zatem zamysł artysty i wszelkie pobudki, które nim kierują
Kolejna cech sztuki najnowszej jest stwierdzenie, iż sztuka wyraża definicje sztuki - konceptualizm. Liczy się sam pomysł, a inne postępowania związane z rezultatem artystycznym nie są ważne. W postępowaniu artystów współczesnych zaznacza się proces destrukcji. Działa poddawane są zniszczeniu, rozdzieraniu, paleniu, eksplozjom, podczas różnych akcji i happeningów prezentowane są różne formy gwałtu, przemocy, samookaleczenia, zabijania itp. Ma to na celu wg Morawskiego „wyrażenie negatywnego stosunku do zastanego porządku estetycznego i pozaestetycznego oraz „gest niszczenia obnaża jego bezmyślność i bezwartościowość i wystawia świadectwo naszej przeraźliwej epoce". P. Krakowski uważa, że nie ma dzieła sztuki, które byłoby całkowicie amoralne. Każde dzieło sztuki, które zostało uznane za amoralne, posiada swój walor etyczny. Moralność sztuki stanowi wyraz niesfałszowanego i nie zakłamanego człowieczeństwa, ze wszystkimi jego blaskami i cieniami
W najnowszej sztuce wyodrębnić można 2 zasadnicze trendy: w jednym akceptuje się skrajne racjonalistyczne tendencje współczesnej cywilizacji, drugi, jest antytechnologiczny i przeciwny zdobyczom cywilizacji, ceni wartości życiowe, procesy, które przybliżają nas do natury. We współczesnej sztuce „twórca dokumentuje swój niepokój, mąci umość w instytucje takie jak muzea, galeria, krytyk. Chce wywołać u odbiorcy poczucie ostrego dysonansu. Niechaj ten gubiąc się w labiryncie dzisiejszych działań artystycznych wejdzie w piekielny labirynt współczesnej cywilizacji"(Morawski)
Stad biorą się wszystkie niespodzianki dla nieprzygotowanego odbiorcy sztuki współczesnej. Współczesny artysta pragnie poprzez działalność artystyczną włączyć się w nurt cywilizacji. Ważne jest to, o czym i jak myśli artysta i „ jest ważniejsze od samego ikonicznego przekazu; jego ambicją i zadaniem jest rozszerzenie świadomości współczesnej poprzez wciąganie odbiorców w labirynty i zaułki naszej cywilizacji"(S. Morawski)