Projekt edukacyjny "W krainie ciemności"

PROJEKT EDUKACYJNY "W KRAINIE CIEMNOŚCI"

dla uczniów klas II

integrujący dzieci

o różnych potrzebach edukacyjnych

Gdynia, 2022/2023

1

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie 3
2. Podstawa programu 4
3. Uczestnicy projektu 5
4. Założenia programu 6
5. Cele programu 7
6. Procedury osiągania celów 8
7. Tematy zajęć wraz ze scenariuszami 9
8. Podsumowanie 13
9. Załączniki 14

2

1. Wprowadzenie

Fakt pojawienia się w domu dziecka z niepełnosprawnością należy do niezwykle trudnych doświadczeń życiowych. Doświadczenie to często zmienia całkowicie obraz rodziny i życia jej poszczególnych członków. Z reguły rodzice oczekujący dziecka nie są przygotowani na taką ewentualność, często są zagubieni i nie wiedzą, co mogą w danej sytuacji zrobić. W podobnej sytuacji znajdują się rodzice, których zdrowe dziecko doznaje urazów, które sprawiają, że staje się niepełnosprawne. Opieka nad takim dzieckiem staje się więc wyzwaniem, i trzeba mieć odwagę stawić jej czoła.

Sytuacja, w której w szkole powszechnej pojawia się uczeń z niepełnosprawnością nie należy do sytuacji zdarzających się bardzo często. Zupełnie tak, jak w przypadku rodziców oczekujących na dziecko, dla nauczycieli i innych uczniów sytuacja taka może być zupełnie nowa i niecodzienna. Owa niecodzienność prowadzić może do lęków i obaw, o to czy będziemy potrafili wspólnie pracować i bawić się, zapewniając każdemu dziecku komfort

i bezpieczeństwo.

Dlatego tak ważne jest, aby wcześniej być na takie sytuacje przygotowanym. By nasi uczniowie, niezależnie od stanu zdrowia mieli świadomość bycia integralną częścią społeczności szkolnej. Istotną częścią pracy nauczyciela jest nie tylko realizacja podstawy programowej, ale też podejmowanie dodatkowych działań dla jeszcze lepszego rozwoju swoich podopiecznych, biorąc pod uwagę ich indywidualne zdolności i możliwości psychofizyczne.

Niniejszy projekt został stworzony po to, by pokazać dzieciom z naszej świetlicy jakie ograniczenia i jakie możliwości posiadają ich rówieśnicy niedowidzący lub niewidomi. Dzięki niemu dzieci mogły wczuć się w rolę osób z całkowitym lub częściowym brakiem zmysłu wzroku.

3

2. Podstawa programu

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół; na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 2 lit. a i b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.)

Ww. podstawa mówi o tym, iż do umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia ogólnego w szkole podstawowej należeć powinny:

1. czytanie - rozumiane zarówno jako prosta czynność, jako umiejętność rozumienia, wykorzystywania i przetwarzania tekstów w zakresie umożliwiającym zdobywanie wiedzy, rozwój emocjonalny, intelektualny i moralny oraz uczestnictwo w życiu społeczeństwa;

2. myślenie matematyczne - umiejętność korzystania z podstawowych narzędzi matematyki w życiu codziennym oraz prowadzenia elementarnych rozumowań matematycznych;

3. myślenie naukowe - umiejętność formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących przyrody i społeczeństwa;

4. umiejętność komunikowania się w języku ojczystym (...), zarówno w mowie, jak i w piśmie;

5. umiejętność posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania z informacji;

6. umiejętność uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji;

7. umiejętność pracy zespołowej.1

1Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.

4

3. UCZESTNICY PROJEKTU

W zajęciach wzięło udział:

35 uczniów klas IC, IIA,IIB

Zespół Szkolno - Przedszkolny nr 4 Gdyni

ul. Chwaszczyńska 26

Projekt został zrealizowany przez nauczycieli świetlicy:

Annę Kapuścińską

Anna Płaczek

w dniach

Warsztaty realizowane będą w świetlicy szkolnej - 3 dni po 90 min.

5

4. Założenia programu.

1. Konstrukcja programu została oparta na założeniu, iż wszystkie wysiłki podejmowane w ramach zajęć przyniosą efekty jeśli:

- treści będą dostosowane do możliwości i potrzeb ucznia;

- stworzy się w szkole odpowiednie warunki do realizacji założonych zadań;

- będzie możliwe wykorzystanie wszystkich dostępnych form przekazu;

- możliwe będzie korzystanie z pełnego zaplecza szkoły, w tym świetlicy szkolnej oraz środków technicznych takich jak: komputer, rzutnik, tablica interaktywna.

- program będzie dostosowany do wieku uczniów biorących udział w zajęciach;

- stosowane będą atrakcyjne formy i metody pracy oparte na:

• różnorodnych zabawach;

• obserwacji i pokazie;

• działaniu;

• przekazie słownym;

• samodzielnym doświadczeniu dziecka;

• spontanicznej, swobodnej aktywności własnej dziecka;

• grach dydaktycznych;

• zajęciach dramowych;

• wykorzystaniu nowoczesnych metod komunikacyjnych w tym komputera i tablicy interaktywnej;

6

5. Cele programu

1. Wyposażenie ucznia w wiadomości dotyczące różnych niepełnosprawności i ich konsekwencji dla życia społecznego i osobistego;

2. Rozszerzenie świadomości dzieci kl. I,II, jakim wyzwaniom muszą sprostać ich rówieśnicy z dysfunkcją wzroku.

3. Podejmowanie proponowanej aktywności poprzez poddanie sił działaniu bodźców.

4. Uwrażliwienie dzieci na problemy osób niewidzących.

5. Wspomagające kształcenie umiejętności posługiwania się językiem polskim, w tym dbałość o wzbogacanie zasobu słownictwa uczniów

6. Kształtowanie myślenie naukowego - umiejętności formułowania wniosków opartych na obserwacjach empirycznych dotyczących społeczeństwa, a w szczególności osób niepełnosprawnych: niedowidzących i niewidomych.

7. Wyrobienie umiejętności posługiwania się nowoczesnymi technologiami
informacyjno-komunikacyjnymi, w tym także dla wyszukiwania i korzystania
z informacji.

8. Rozwijanie wyobraźni oraz myślenia przyczynowo-skutkowego.

9. Doskonalenie umiejętności uczenia się jako sposób zaspokajania naturalnej ciekawości świata, odkrywania swoich zainteresowań i przygotowania do dalszej edukacji

10. Kształtowanie spostrzegawczości oraz orientacji przestrzennej i czasowej.

11. Rozwijanie umiejętności pracy zespołowej.

12. Rozwijanie predyspozycji i zdolności poznawczych dziecka;

13. Kształtowanie u dziecka pozytywnego stosunku do nauki oraz rozwijanie ciekawości
w poznawaniu otaczającego świata i w dążeniu do prawdy;

14. Sprzyjanie rozwojowi cech osobowości dziecka koniecznych do aktywnego
i etycznego uczestnictwa w życiu społecznym.

7

W wyniku podjętych działań uczeń powinien:

1. Mieć świadomość różnorodności gatunku ludzkiego, oraz faktu, że każdy człowiek jest jednostko unikalną, ze swoją godnością i pełnią praw przysługujących każdemu.

2. Umieć własnymi słowami zdefiniować czym jest niepełnosprawność i jakie niesie ze sobą konsekwencje dla poszczególnych ludzi i całego społeczeństwa.

3. Wiedzieć, jakie są sposoby pomocy osobom niedowidzącym i niewidomym w codziennym życiu.

4. Znać podstawowe założenia alfabetu Brail'a i umieć napisać swoje imię w tym języku przy pomocy tabliczek styropianowych i pinezek.

5. Wiedzieć, w jaki sposób pomagać swoim rówieśnikom niedowidzącym i niewidomym w sytuacjach szkolnych.

6. Umieć zgodnie pracować w zespole.

6. Procedury osiągania celów:

Proponuje się szeroki zakres form i metod realizacji np.:

 mini wykład

 zabawy ruchowe

 burza mózgów

 dyskusja

 studium przypadku

 zadania realizowane Indywidualnie i grupowo

 stymulacja polisensoryczna

 mapy myślowe

 scenki dramowe;

 ćwiczenia praktyczne;

 tworzenie makiety informacyjnej dotyczącej zachowań i postępowania z dziećmi niedowidzącymi i niewidomymi;

8

7. Tematy zajęć wraz ze scenariuszami

Zajęcia podzielono na trzy bloki po 90 minut każdy, uczestniczyli w nich uczniowie klasy IC ramach zajęć, klas IIA, IIB uczęszczający do świetlicy szkolnej.

Dzień Pierwszy - Dzień zmysłów

Materiały i pomoce dydaktyczne:

 prezentacja multimedialna "Różne dzieci";

 nagranie głosów z różnych miejsc;

 źródła różnych zapachów i smaków;

 bajka pt. „Bajki z mchu i paproci: Żwirek i Muchomorek: Wiosenny Nektar".

Część I – Wprowadzenie do tematu

­ krótka informacja nauczyciela na temat celów i założeń zajęć warsztatowych

­ prezentacja multimedialna - Różne dzieci - na temat różnorodności ludzkiego gatunku, przedstawiająca dzieci z równych stron świata. Prezentacja ta podkreśla, że niezależnie od tego, jaki mamy kolor skóry, włosów czy oczu, niezależnie od tego czy cieszymy się doskonałym zdrowiem czy doskwierają na różne problemy zdrowotne wszyscy jesteśmy ludźmi i mamy takie same prawa.

­ dyskusja na temat obejrzanej prezentacji, ze szczególnym uwzględnieniem niepełnosprawności jaką jest niedowidzenie i niewidzenie.

Część II - Aktywna podróż w świat zapachów, dotyku, słuchu i smaku. (dzieci przez całe zajęcia mają zawiązane oczy)

1. Gdzie jesteśmy? Słuchanie odgłosów z różnych miejsc – próby nazwania i odgadnięcia tych miejsc.

Jakie to miejsca?
 szkolne boisko

 autobus

 leśna polana

 szkolna przerwa

 plaża

 zimowe góry

2. Co czuję? Szukanie odpowiedzi na pytanie: Jakie to zapachy?
 cynamon

 pieprz

 cebula

 wacik nasączony octem

9

3. Jaki to smak?
 cukier

 cytryna

 sól

 marchew

 jabłko

4. Jaki to przedmiot?
 pluszowy miś

 kubeczek

 łyżka

 szczotka do włosów

Rozpoznanie rzeczy umieszczonych w worku – dotykiem

5. Oglądanie zawiązanymi oczami bajki pt."Bajki z mchu i paproci: Żwirek

i Muchomorek: Wiosenny Nektar" (Sceny z bajki opisuje nauczyciel)
 odgadnięcie tytułu bajki;

 krótka rozmowa z dziećmi o ich uczuciach podczas oglądania bajki.

CZĘŚĆ III - Posumowanie zajęć.

Rozmowa na temat tego, co czuły dzieci, gdy dotykał ich kolega, jakie wrażenia odniosły po 45 minutach bez zmysłu wzroku.

10

DZIEŃ DRUGI - DZIEŃ ZABAWY

Materiały i pomoce dydaktyczne:
 wierszyki - masażyki: Z. Makowska „Świeci gwiazdka”, "Idzie Pani, wietrzyk, wieje";

 duża kartka brystolu, kartki, mazaki, kredki;

 worek i przedmioty do odgadnięcia;

 pachołki do wyznaczenia slalomu;

 jogurty, małe plastikowe łyżeczki.

CZĘŚĆ I - Wprowadzenie do zajęć

Krótka rozmowa o odczuciach i przemyśleniach dzieci dotyczących poprzednich zajęć.

CZĘŚĆ II - Bawimy się

1. Zabawa sytuacyjna „Masaż”

Dzieci dobierają się parami. Jedno dziecko siada plecami do drugiego. Nauczyciel snuję opowieść, a dzieci wykonują czynności zgodnie z jego wskazówkami. UWAGA: Należy pamiętać, aby w połowie opowieści dzieci zamieniły się rolami.

2. Zabawy ruchowo – sytuacyjne:

 „Prowadź do celu” – jedna osoba ma zawiązane oczy, a druga wskazówkami doprowadza ją do celu.

 „Dokończ rysunek” – na sztalugach umieszczone są kartki dużego formatu, mazaki oraz kredki. Wyznaczone grupy 4-5 osób siadają w odległości ok. 5-6 metrów od sztalug. Wyznaczone dziecko podchodzi do sztalugi, zawiązuję chustką oczy i rozpoczyna rysunek (fragment) na temat „Plac zabaw”. Po skończeniu swojej pracy wraca na miejsce i przekazuję chustkę następnemu uczniowi, – który dorysowuje kolejne elementy całości pracy. Prezentacja wykonanego rysunku.

 Gdzie idę?

Slalom z przeszkodami do wyznaczonego celu. Dziecko wykonujące slalom ma zawiązane oczy. W pokonaniu przeszkód pomagają wskazówkami słownymi pozostałe dzieci tak, aby uczestnik jak najmniej się potykał i obijał o przeszkody. Na końcu trasy uczestnik slalomu rozpoznaje i nazywa umieszczony tam przedmiot.

 Ubieram się samodzielnie - próba ubrania zimowego stroju z zasłoniętymi oczami.

 Jedzenie jogurtu z zasłoniętymi oczami.

CZĘŚĆ III Podsumowanie
Szukanie odpowiedzi na pytania:

­ Czy uczestnikom slalomu łatwo było go pokonać?

­ Co lub kto był pomocny w tym zadaniu?
­ Czy łatwo było ubrać się i zjeść jogurt po ciemku?

­ Co stanowiło o ograniczeniu ich ruchów podczas tych zadań? Jak przedstawiał się i dlaczego właśnie tak wspólnie wykonany rysunek?

11

DZIEŃ TRZECI - DZIEŃ WIEDZY

Materiały i pomoce dydaktyczne:

 prezentacja multimedialna :Jak widzą dzieci"

 tablice a alfabetem Brail'a

 styropianowe tabliczki;

 pinezki;

 duża kartka brystolu;

 kolorowe karteczki;

 pisaki, mazaki;

 klej;

 piosenka "Chodź kolego".

Część I - Wprowadzająca

Prezentacja multimedialna "JAK WIDZĄ DZIECI" na temat problemów, z jakimi spotyka się ludzie niewidzący i niedowidzący we współczesnym świecie,

 Bariery w codziennej egzystencji

 Funkcjonowanie, na co dzień

 Sposoby i formy pomocy osobom niewidzącym i niedowidzącym

Próby odpowiedzi na pytania:
 Czy łatwo jest funkcjonować osobom, które nie widzą?

 Jakie ograniczenia dotyczą osoby niewidzącej i niedowidzącej?

 Czego nie mogą robić, co wy robicie bez ograniczeń?

 Jak czują się osoby niewidzące? (Próby nazwania uczuć)

CZĘŚĆ II - Uczymy się alfabetu Brail'a

Zapoznanie dzieci z założeniami alfabetu Brail'a. Przedstawienie znaków z tego alfabetu na tablicy.
Wykonanie alfabetem Brail'a swoich imion.

Dzieci otrzymują tabliczkę styropianowa i pinezki, dzięki nim tworzą swoje imię alfabetem Brail'a.

Nauczyciele zaś tworzą tabliczkę z nazwą szkoły.

Dzieci prezentują tabliczki, mówiąc swoje imię. Każde dziecko stara się zapamiętać kilka liter w tym alfabecie.

CZĘŚĆ III - Podsumowanie i ewaluacja zajęć.

Rozmowa z dziećmi na temat tego, jak im się podobały zajęcia, ile się dowiedziały. Burza mózgów i wyłonienie najważniejszych ich zdaniem zasad, które każdy spotykający się z osobą niedowidzącą lub niewidomą powinien znać. Stworzenie makiety z zasadami, która zawiśnie na ścianie w świetlicy jako ewaluacja zajęć.

Nauka piosenki "Chodź kolego".

Rozdanie dzieciom książeczek "18 zasad pomocnych w kontaktach z osobami niepełnosprawnymi."

12

8. Podsumowanie

Realizacja tego programu przysporzyła nam nauczycielom, jak i naszym wychowankom wiele radości i uśmiechu. Nie obyło się jednak bez refleksji na temat tego, jak ulotne jest ludzkie zdrowie i dobre samopoczucie.

Dzieci z dużym entuzjazmem wykonywały nałożone przez nas zadania. Chętnie również dzieliły się swoimi odczuciami, po ich wykonaniu. Chętnie odpowiadały na pytania zarówno nam, jak i swoim rówieśnikom.

Odniosłyśmy wrażenie, że zajęcia te nie tylko w pewnej mierze zburzyły barierę strachu przed niepełnosprawnością, ale i zintegrowały klasy drugie w naszej szkole.

Zaobserwowałyśmy, że nasze warsztaty wywołały również chęć porozumienia między klasowego, gdyż rozmowy na ich temat prowadzone były nie tylko w świetlicy, ale i na korytarzach szkolnych.

Atmosfera wzajemnej życzliwości i przyjazności, jakie przyniosły nam te zajęcia z pewnością zaowocuje w latach kolejnych, gdyż naszą ambicją jest stworzenie regularnych, corocznych warsztatów na temat niepełnosprawności. Każdy rok poświęcony będzie innej niepełnosprawności, zaś do aktywnego udziału w nich zachęcić chcemy nie tylko uczniów klas pierwszych i drugich, ale wszystkich uczniów wczesnej edukacji w naszej szkole, uczęszczających do świetlicy szkolnej.

Anna Kapuścińska

Anna Płaczek

13

ZAŁĄCZNIKI

14

WIERSZYKI - MASAŻYKI

Z. Makowska „Świeci gwiazdka”

Świeci gwiazdka (rozcieranie palcami pleców sąsiada od środka do boków,
promieniście)

Gwiazdek sto (stukanie opuszkami palców po całych plecach)

Skaczą dzieci (dłonie złożone w łódeczki oklepują całe plecy sąsiada)

Hop, hop, hop!

Tu choinka (palcami rysują choinkę od góry do dołu)

Tam choinka. (palcami rysują choinkę od dołu go góry)

A tu uśmiechnięta minka (zataczanie całą dłonią półkola od jednego boku do drugiego boku)

W białym śniegu (dłonie złożone w piąstki zataczają duże koła na plecach)

Suną sanki (energiczne głaskanie pleców otwartymi dłońmi z góry na dół)

A w tych sankach

Dwa bałwanki (wszystkie palce złączone w „dzióbek” wystukują kółka)

15

IDZIE PANI, WIETRZYK WIEJE

Idzie pani: tup, tup, tup,

(Na przemian z wyczuciem stukamy w jego plecy opuszkami palców wskazujących)

dziadek z laską: stuk, stuk, stuk,

(delikatnie stukamy zgiętym palcem)

skacze dziecko: hop, hop, hop,

(naśladujemy dłonią skoki, na przemian opierając ją na przegubie i na palcach)

żaba robi długi skok.

(z wyczuciem klepiemy dwie odległe części ciała dziecka np. stopy i głowę)

Wieje wietrzyk: fiu, fiu, fiu,

(dmuchamy w jedno i w drugie ucho dziecka)

kropi deszczyk: puk, puk, puk,

(delikatnie stukamy w jego plecy wszystkimi palcami)

deszcz ze śniegiem: chlup, chlup, chlup,

(klepiemy dziecko po plecach dłońmi złożonymi w „miseczki”)

a grad w szyby łup, łup, łup.

(lekko stukamy dłońmi zwiniętymi w pięści)

Świeci słonko, (gładzimy wewnętrzną stroną dłoni ruchem kolistym)

wieje wietrzyk, (dmuchamy we włosy dziecka)

pada deszczyk.([z wyczuciem stukamy opuszkami palców w jego plecy)

Czujesz dreszczyk? (leciutko szczypiemy w kark)

16

Piosenka "Chodź, kolego"

słowa i muzyka K. Przybylska

Bawić się będziemy w kółko.

Chodź kolego!

Zabawimy się wesoło.

Chodź kolego!

Może w piłkę dziś zagramy.

Chodź kolego!

Lepiej w berka pobiegamy.

Chodź kolego!

Gdy zabawa nam się marzy.

Chodź kolego!

Zabawimy się w kolarzy.

Chodź kolego!

Można bawić się w podchody.

Chodź kolego!

A ja wolę samochody.

Chodź kolego!

To nie będzie żaden sekret,

przecież każdy o tym wie.

Dobrze jest mieć przyjaciela,

Żyć samemu bardzo źle.

17