Resocjalizacja przez sport w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym

Młodzież nieustannie mierzy się z wieloma zagrożeniami i niebezpieczeństwami takimi jak uzależnienia, Internet, promocja beztroskiego życia. Stanowi to ogromne niebezpieczeństwo dla naszych wychowanków oraz wyzwanie dla nas wychowawców. Dlatego też w naszym ośrodku – często zwanym przez chłopców domem – niezwykle ważnym aspektem, w pracy z młodym człowiekiem, jest sport. Już sama definicja sportu podkreśla szereg czynników, na które składa się praca z wychowankiem. Wszelkie formy aktywności fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane wpływają na wypracowanie lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach. Za sport uważa się również współzawodnictwo oparte na aktywności intelektualnej, którego celem jest osiągnięcie wyniku sportowego (Ustawa z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie / Miejsce publikacji: ( Dz. U. 2020 poz. 1133)). Warto podkreślić kluczowe sformułowania, takie jak: aktywność fizyczna, kondycja fizyczna, psychiczna i wreszcie współzawodnictwo.
Sport jest idealnym łącznikiem z młodym człowiekiem. Jego wartość jest niepodważalna i stanowi pomost w pracy wychowawczej. Pojęcie resocjalizacji przez sport było wielokrotnie poruszane chociażby przez Stanisława Jedlewskiego, zajmującego się zagadnieniami pedagogiki specjalnej z uwzględnieniem resocjalizacji nieletnich. Mówił on, że: "Za wychowawcą sportowcem chłopcy pójdą w ogień, darzą go szacunkiem, uznaniem, przywiązaniem, zrobią dla niego o wiele więcej niż dla każdego innego człowieka." (Jedlewski S., Nieletni w zakładach poprawczych, Warszawa 1962.)
Nasi wychowankowie, nie zawsze odnosili w swoim życiu sukcesy, nie zawsze byli zauważeni i docenieni. Relacje z rodziną były zachwiane, towarzyszył im brak poczucia własnej wartości i przynależności do grupy. Poszukiwali niewłaściwych wzorców osobowych. Włączenie do ich życia wysiłku fizycznego, ciężkiej pracy na treningu oraz osiąganie przez nich sukcesów, pozwala im na nowo budować swoje poczucie wartości, zainteresowanie otaczającym światem. Ważnym aspektem jest również kształtowanie umiejętności współpracy w grupie – odpowiedzialności za kolegów i wynik całej drużyny, poszanowanie dla innych ludzi. Nabór do sekcji sportowych jest indywidualnym wyborem wychowanka. Pozwala to określić jego silne strony i rozwijać posiadane już umiejętności.
Nad całością naszego sportowego wychowania, czuwają, wychowawcy, którzy dają przykład, kontrolują i nadzorują, uczą zdyscyplinowania oraz szacunku. Wychowawcy sami aktywnie uprawiają sport i odnoszą sukcesy, to dodatkowo mobilizuje naszych podopiecznych do wytrwałej pracy. Niezwykle ważne jest również to, że nasza „sportowa praca” nie ogranicza się tylko do terenu samego ośrodka. Nasi wychowankowie rywalizują na arenach sportowych innych placówek i ośrodków w Warszawie i innych miastach. Spotykamy się również ze sportowcami, którzy wyczynowo uprawiają sport, rywalizujemy z nimi. Uczestniczymy jako kibice i zawodnicy w ważnych wydarzeniach sportowych – meczach superligi tenisa stołowego, amatorskich turniejach tenisa stołowego, piłki nożnej, siatkówki, koszykówki i innych dyscyplin sportowych. Razem dyskutujemy o aktualnych wydarzeniach sportowych w Polsce i na świecie. Burzymy bariery związane z przynależnością do różnych klubów.
Szczególnie bliski jest mi tenis stołowy, który stanowi ważny pomost w mojej pracy wychowawczej. Sam aktywnie uprawiam ten sport od wczesnych lat młodzieńczych i postanowiłem stworzyć sekcję tenisa w ośrodku. Wychowankowie chętnie uczęszczają na treningi, rozpoczęli też udział w turniejach tenisa stołowego z cyklu Konstancin Open, Targówek Open, gdzie rywalizują już, nie tylko z amatorami.
Chłopcy zdobywają również wiedzę z zakresu przepisów obowiązujących w danej dyscyplinie sportowej. Potrafią prowadzić zawody sportowe i wdrażać w swoim życiu codziennym zasady FAIR PLAY. Kilku z nich, dzięki współpracy z klubem LUPUS KABATY, sędziowało samodzielnie mecze na poziomie 3 i 4 ligi tenisa stołowego. Ich zainteresowanie przenosi się również na sukcesy sportowców niepełnosprawnych i integrację z osobami obarczonymi dysfunkcjami fizycznymi. Wzorem dla chłopców jest tenisistka stołowa Natalia Partyka i Patryk Chojnowski, motywację stanowią spotkania z zawodowymi graczami, których poznali, podczas Narodowego Dnia tenisa Stołowego i innych wydarzeń sportowych. Pani Natalia to czterokrotna mistrzyni paraolimpijska, rywalizuje w zawodach z zawodniczkami pełnosprawnymi i niepełnosprawnymi. W jednym z wywiadów wypowiedziała się na temat swojej niepełnosprawności: „Czy można grać w tenisa bez ręki? Jeśli się kocha ping-ponga, tak.“ ( Natalia Partyka – wywiad z 1989.)
Sport to metoda, która znalazła się również w koncepcji twórczej resocjalizacji Marka Konopczyńskiego. To forma, która zakłada kreowanie określonych wzorców i kompetencji osobowych młodzieży, przez wpływanie na jej tożsamość, za pomocą sportu. Dobrze zorganizowane zajęcia sportowe mają szereg walorów resocjalizacyjnych. Dlatego też naszych sportowych oddziaływaniach z chłopcami realizujemy określone cele:
• Marginalizacja zachowań agresywnych,
• Dbanie o kulturę języka,
• Kształtowanie tężyzny fizycznej oraz właściwych nawyków higienicznych,
• Wzmacnianie mechanizmów kontroli wewnętrznej,
• Poprawy samooceny,
• Rozładowanie napięć emocjonalnych,
(Konopczyński M.,Twórcza resocjalizacja – wybrane metody pomocy dzieciom i młodzieży, Warszawa 1996.)
Sekcje sportowe, które funkcjonują w ośrodku: siatkówka, koszykówka, tenis stołowy, piłka nożna, lekkoatletyka.
Turnieje i ważniejsze wydarzenia sportowe organizowane w naszym ośrodku i te, w których uczestniczymy poza nim: turniej siatkówki (drużynowy i dwójek), grupowy turniej piłki nożnej, turniej tenisa stołowego ( indywidualny, drużynowy oraz deblowy), turniej dwójek koszykarskich, turniej dwójek piłkarskich, mityng lekkoatletyczny, zawody wytrzymałościowo-sprawnościowe, współpraca z klubem tenisa stołowego LUPUS – KABATY, FUNDACJA PRIMUS, Warszawska Liga Piłki Nożnej Ośrodków Wychowawczych i Domów Dziecka, udział w Narodowym Dniu Tenisa Stołowego – ogólnopolskiego święta wszystkich miłośników tenisa i inne.
Realizowane zajęcia sportowe pozwalają też zmieniać, dotychczasowe życie naszych wychowanków. Sport jest często ich jedynym zainteresowaniem. Jednocześnie staje się też ważną formą oddziaływań wychowawczych i okazją do nawiązania kontaktu z wychowankiem. Rozwojowi sportu w naszym domu, sprzyja też znacząca poprawa bazy sportowej – boisko do piłki nożnej, koszykówki, siatkówki i tenisa ziemnego. To serce naszego sportowego życia!
Zaangażowanie wychowanków naszego ośrodka i nieustanne wysiłki wychowawców, tworzą spójny i stabilny obraz resocjalizacji przez sport. Nasze działania mają uświadomić im, że : „Życie ludzkie to jakby olbrzymie zawody sportowe, których jesteśmy zarówno uczestnikami, jak i widzami”.( Gołubiew A., Listy do przyjaciela. Gdy chcemy się modlić, Kraków 1987.)