Metody i formy pracy z osobą niepełnosprawną intelektualnie i z autyzmem

METODY I FORMY PRACY DLA OSÓB Z AUTYZMEM
I NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ
mgr Małgorzata Kondracka- pedagog specjalny

W pracy i kształceniu osób z autyzmem istotne jest uwzględnienie działań terapeutycznych, wspomagających ich rozwój. Przyczynia się do poprawy funkcjonowania tych ludzi w różnych sferach życia. Niezbędne staje się wybranie takich metod pracy na zajęciach, tak by mogli oni w stanie przyswajać wiedzę i umiejętności. Mimo, że przyczyny autyzmu nadal nie są do końca poznane, to istnieje szereg metod, terapii, które wspomagają rozwój osób z autyzmem.

FORMA- STYMULACJA POLISENONSORYCZNA

Stymulacja polisensoryczna jest formą pracy, w której następuje usprawnianie wszystkich zmysłów, by umożliwić osobie poznawanie świata. W czasie spotkań w panuje atmosfera relaksu i odprężenia, wytworzona za pomocą muzyki, dźwięków, gry świateł oraz innych bodźców. Odpowiednio przystosowana sala wywołuje u osób ożywienie, motywację do działania i poznawania. To dzięki niej mózg, otrzymuje informację ze wszystkich zmysłów.
Uwzględnia się pracę poszczególnych analizatorów oraz integrację wszystkich zmysłów. W codziennej pracy wykorzystuje sie wiele różnorodnych materiałów i tworzyw :
- materiały półpłynne, materiały sypkie, materiały formowalne, materiały naturalne, tworzywa kontrastujące. Duże znaczenie ma także ton głosu terapeuty. Dzięki jego odpowiedniej barwie, szybkości wypowiadania można stworzyć atmosferę bezpieczeństwa oraz pobudzać aktywność uczestnika.
W tej metodzie pracy każdej porze roku przypisane są charakterystyczne elementy takie jak: żywioł – barwa – smak – zapach. Bardzo istotny wpływ mają barwy. Każda z nich ma jakieś oddziaływanie. Kolor czerwony przyporządkowany jest do lata i ma działanie pobudzające. Działa stymulująco, zwiększa siłę i energię. Kolor żółty, który jest barwą jesieni działa łagodząco. Do zimy przypisane są dwie barwy biel, która uspokaja oraz błękit, który jest wyznacznikiem spokoju. Zieleń to kolor wiosny. Ma działanie łagodzące i odprężające.
Ważne jest przygotowanie sali zgodnie z kolorystyką charakterystyczną dla danej pory roku. Do każdej pory roku dopasowany jest również konkretny zapach o swoistym działaniu na psychikę. Latem używamy zapachu różanego, który ma działanie kojące, łagodzące złość i bezsenność. Jesienią najlepiej zastosować lawendę, która łagodzi napięcia, i wzmacnia. Dla zimy może być mięta, która wzmacnia i rozluźnia. Natomiast wiosną używa się zapachu cytrynowego, który ożywia i działa antyseptycznie. Stosując metodę „Porannego kręgu” należy pamiętać ,by nie tylko dostarczyć rodzaju bodźców lecz nawiązać kontakt.
Badając otoczenie rozbudzamy ciekawość, kształtujemy wyobrażenie o najbliższym otoczeniu, poznajemy i doświadczamy różnych rzeczy. Odczuwanie, doświadczanie, przeżywanie, to ważne etapy w rozwoju każdego człowieka. Pamiętajmy, że poznawanie świata zmysłami, czyli stymulacja polisensoryczna, to tak naprawdę wszystko to, co się wokół nas znajduje Jeżeli do tego dołożymy fantazje dziecku to zbudujemy bezpieczny świat naszemu podopiecznemu.

METODA F. AFFOLTER

Metoda F. Affoltera przeznaczona jest dla osób z mającymi zaburzeniami spostrzegania, kontaktów międzyludzkich, z obniżoną sprawnością intelektualną , zaburzeniami sensorycznymi i dla autyzmu. Osoby te nie są w stanie samodzielnie zaprogramować czynności złożonych, nawet tych, które wydają się łatwe i proste. Instruktor pomaga w ten sposób kładąc ręce na grzbietowej stronie dłoni i ukierunkowuje jego działanie wyczuwając, czy osoba jest gotowa do działania. Prowadzący nie wyręcza podopiecznego.
Jest metoda przeznaczona dla osób z organicznym uszkodzeniem mózgu. Wiele spośród nich wskutek nadwrażliwości zmysłów, w tym dotyku, odczuwa dotyk czegokolwiek jak uraz. Gdy czegoś potrzebuje prowadzi ich ręka instruktora. Dobrze dobrany sposób oswaja z dotykiem. Nie tylko ważne jest usprawnianie dłoni, ale ma za tym podążać też wzrok. Wtedy można mówić o poznaniu wielozmysłowym.
Gdy podopieczny poczuje się, że to on sprawcą działania to jest zdolny do dzialania. Osobę się prowadzi się zawsze stojąc za nią z tyłu. Dzięki takiej pozycji przekazuje się informacje czuciowe. Ma to pozytywny skutek, bo powstaje między prowadzącym, a prowadzonym wymiana. Stymulować można dowolną część ciała prowadzonego.
Często prowadzący tak prowadzi ręce podopiecznego, aby jego palce leżały dokładnie na palcach przewodnika. Aby jednostka mogła działać, musi zawsze badać cechy materiału, przy czym istotne znaczenie ma czynność. Osoba może czuć, czyli zdobywać informacje.
Prowadzenie terapią metodą F. Affolter nie jest łatwe. Terapeuta musi pokierować postępowaniem i ocenić, czy terapia poprzez kierowanie dłońmi jest dla danej osoby dobra. W pracy z osobą z autyzmem metoda F. Affolter znajduje zastosowanie z uwagi na następujące założenia:
-Po pierwsze dostarcza jednostce z zaburzeniami spostrzegania oraz problemami z samodzielnym programowaniem czynności odpowiednich wzorców ruchowych i brakujących informacji czuciowych.
- Metoda ta skierowania do osób niemówiących, z trudnościami w komunikowaniu się. Komunikacja werbalna z jest tu ograniczona , praca opiera się na instrukcji dotykowej.Dotyk ułatwia nawiązanie kontaktu miedzy terapeutą a podopiecznym. Terapeuta nie wyręcza osoby lecz prowadzi do tego, by samodzielnie wykonał czynności. Metoda jest bardzo cenna
we wspomaganiu rozwoju osób autystycznych, gdyż jej głównym celem jest uczenie się
się poprzez sensorycznie rozwiązywania codziennych problemów.
F. Affolter bazuje na naturalnych środkach dydaktycznych typu owoce, warzywa, ciasto, woda, ziemia itp.
Prowadzenie ta metodą nie jest łatwe i wymaga od terapeuty połączenia wiedzy , doświadczeń i cierpliwości. Pozwala ona na nawiązanie kontaktu społecznego pacjenta z innymi ludźmi, usprawnia motorykę, rozwija mowę, zwiększa samodzielność.

METODA HIPOTERAPIA

Jest to metoda z rehabilitacji psychoruchowej z udziałem koni. Dzięki niej osobom niepełnosprawnym jest łatwiej pokonywać lęki, tworzyć więzi, wyrażać emocje i komunikować się ze światem. Pomaga ona zmagającym się z autyzmem, zespołem Downa czy porażeniem mózgowym, a także osobom po amputacjach.
W sesji terapeutycznej oprócz osoby z niepełnosprawnością uczestniczą zazwyczaj dwie osoby - jedna z nich prowadzi konia i dba o zachowanie bezpieczeństwa , a druga odpowiada za przeprowadzanie ćwiczeń terapeutycznych z pacjentem.
Czas trwania rehabilitacyjnych ćwiczeń to około pół godziny dziennie i zaczyna się od zapoznania pacjenta z koniem. W przypadku dzieci to uczestniczą one w czesaniu konia, głaszczą go i ogólnie oswajają się z nim. Po ty dziecko jest sadzane na konia. Dzięki odpowiedniemu doborowi sprzętu, osoba rehabilitowana ma bezpośredni kontakt z ciałem konia, może lepiej wyczuć jego ruchy. W czasie jazdy, terapeuta prosi o wykonywanie ćwiczeń - np. dotykanie konia w konkretnych miejscach podczas jego ruchu i przyjmowanie określonych pozycji ciała .
Osoby z autyzmem mogą nawiązać wspólny język z końmi. Dzięki temu porozumiewania się, pacjenci często wychodzą ze świata własnych przeżyć i zaczynają robić postępy w komunikacji i wyrażać swoje uczucia.
Najpopularniejszą rasą w Polsce wykorzystywaną do hipoterapii są konie huculskie.
Potrzebne jest tu luźny strój pacjenta i kask lub tzw. toczek
Ruchy konia stwarzają bodźce , które pobudzają i wymuszają pewne zmiany u jeźdźca. Stęp jego to przesuwanie się człowieka do przodu i do tyłu, w górę i w dół oraz na boki. Zadaniem jeźdźca jest reagowanie na ruch konia.
Hipoterapia uczy, że na koniu można nie tylko podbijać świat, ale i przełamywać lęki, uczyć się rozluźniania mięśni. Metoda ta służy temu, by przywrócić choremu zdrowie i sprawność fizyczną i psychiczną. Jazda na zwierzęciu to nieustanne ćwiczenie równowagi. Na dodatek sposób, w ono porusza, uaktywnia poszczególne partie mięśni osoby.
Zaletą jazdy na koniu jest to, że temperatura ciała wierzchowca pomaga jeźdźcowi się zrelaksować. Zwierzęta traktują ludzi jednakowo, bez różnicy. To naturalne otoczenie daje pacjentowi możliwość poszerzenia zmysłów. To z kolei poprawia jego samopoczucie.
Koń jest środkiem do zaspokajania niewyczerpanej fantazji człowieka. Terapia na zwierzęciu oddziałuje pozytywnie na funkcje serca i układu krążenia. Terapeuta powinien utrwalać i rozwijać swoją wiedzę i umiejętności w procesie ciągłego kształcenia się.
Prowadzący zobowiązany jest do przestrzegania tajemnicy zawodowej. Wybierając konia do pracy w hipoterapii należy uwzględniać dwa podstawowe aspekty: charakter i budowę. Należy brać pod uwagę jedynie zwierzęta spokojne, o zrównoważonym temperamencie. Ze względu na wygodę prowadzenia zajęć najlepsze są konie małych ras. Należy pamiętać, że zabiegi hipoterapii mają pacjentom przynosić wyłącznie dodatnie wrażenia, a stosowanie odpowiedniego sprzętu powinno służyć zwiększeniu poczucia bezpieczeństwa.
Koń stanowi też jedną z najlepszych ruchomych powierzchni dotykowych, za pomocą której można pracować. Bardzo ważnym jest, aby nie przeceniać roli ćwiczeń, gdyż najistotniejszym w procesie jest kontakt podopiecznego z wierzchowcem i jego miarowy ruch.
Osoby z autyzmem mają problem z integracją i przetwarzaniem sensoryczno – motorycznym a podczas jazdy na koniu stymulowanych jest pięć podstawowych zmysłów czyli dotykowa, wzrokowa, słuchowa, prioprioceptywna i równowagi. Te piękne, silne i dostojne zwierzęta doskonale sprawdzają się w służbie osobom niepełnosprawnym, pomagając przywrócić pacjentom sprawność. Włączanie je do terapii daje wiele możliwość. Jest nieocenionym elementem budowania poczucia własnej wartości.

METODA DOGOTERAPIA

Jest to forma terapii z wykorzystaniem znów zwierząt. Przebywanie z psem, głaskanie go i przytulanie się do niego sprawia, że podopieczny się rozluźnia, a przez to jest bardziej chętny do współpracy z terapeutą. Jako pierwszy tym zajął się 60. XX wieku Boris Levinson. W pracy zauważył, że psy mają pozytywny wpływ na dzieci dotknięte autyzmem.
Twórczynią nazwy „dogoterapia” była Maria Czerwińska. PZD, czyli Polski Związek Dogoterapii powstał w Polsce w 2004 roku, a zawód (dogoterapeuta) pojawił się w roku 2010.
W dogoterapii pies motywuje do porozumiewania się z otoczeniem, uczy samodzielności. Pomaga osobie pracować nad emocjonalnością , otwierać się na innych. Jest tez świetnym terapeutą, bo zapewnia potrzebę bliskości, łagodzi poczucie lęku i stresu.
Zajęcia z psem dają możliwość kontaktu z przyrodą oraz zabawy w większym gronie, a także zmiany miejsca terapii: np. las. Przynoszą bardzo wiele radości, a w połączeniu z innymi formami terapii sprawiają, że osoby, które początkowo odmawiały współpracy, teraz chętnie w niej uczestniczą.
Obecność psa ma wpływ na rozwinięcie kontaktu oraz zmniejszenie częstotliwości występowania zachowań autystycznych jak np. trzepotanie rękami.
Dzięki dogoterapii wiele chorych osób uczy się dobrze funkcjonować w grupie. Zajęcia maja charakter zabawowy i polegają zazwyczaj na głaskaniu psa, spontanicznej zabawie czy prostych zabiegach pielęgnacyjnych. Wszystko to odbywa się pod okiem doświadczonego opiekuna.
Nie jest to cudowna metoda, ale możliwe są różnorodne sukcesy terapeutyczne takie jak nowe słowa wypowiadane przez dziecko, samodzielne wykonywanie przez niego trudnych ćwiczeń czy długotrwały kontakt wzrokowy .

METODA PROGRAM AKTYWNOŚCI KNILLÓW

Program Aktywności został opracowany przez Mariannę i Christophera Knillów. Metoda ta bazuje na dotyku, a kontakt fizyczny jest podstawą do rozwoju kontaktów z innymi osobami. Pomaga ona osobom z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w odczuwaniu, nauce ruchów celowych, kontrolowanych i do nauki naśladownictwa.
Wpływa na rozwijanie i poprawę kontaktu wzrokowego oraz uczy współpracy z drugim człowiekiem. W przypadku zastosowania w tej metodzie muzyki i stałych aktywności daje osobom poczucie przewidywalności i bezpieczeństwa.
Program Knillów postrzegany jest jako swoisty trening zaznajamiający uczestnika z własnym schematem ciała. Dzięki niemu uczestnicy lepiej rozumieją relacje pomiędzy sobą i swoim ciałem.
Opiera się na poznawaniu przez dziecko różnych rodzajów aktywności, tj. kołysanie, zginanie i rozprostowywanie rąk, pocieranie dłoni, klaskanie, głaskanie głowy, itd. przy melodyczno-rytmicznego akompaniamentu.
Jeśli osoba dobrze opanuje jeden z Programów może przejść do następnego, o zwiększonym stopniu trudności. Można stosować jednocześnie dwa alternatywne programy i od inwencji osoby prowadzącej oraz aktywności uczestników zależeć będzie, czy nie znudzą się zbyt szybko.
Zajęcia prowadzone metodą Knillów odbywają się w odpowiednim pomieszczeniu, gdzie zapewniony ma być spokój oraz relaks uczestnika. Powinno też być przy tym odpowiednie oświetlenie i wygodna pozycja na materacu. Ma to duże znaczenie dla osób z autyzmem, ze względu na dopasowanie warunków do możliwości, wrażliwości podopiecznych. Podstawową zaletą opisywanej metody jest jej forma. W terapii wykorzystuje się zarówno ruch i muzykę. Każda czynność jest prosta. Dzięki odpowiedniej długości i systematyczności osoba nabywa umiejętność rozpoznawania dźwięków, kojarzenia ich z odpowiednim ruchem i ma satysfakcję z tego, że prawidłowo wykonało dane zadanie. Dlatego właśnie praca z ciałem daje możliwość rozwijania zdolności komunikacyjnych.
W drodze doświadczeń uczymy się akceptować określony kontakt i dotyk i sami wyznaczamy jego granice. Tak też jest w przypadku uczestników programów to oni decydują jak się czują i gdzie są tego granice.

METODA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ

Metoda integracji sensorycznej została opracowana przez psychologa i terapeutę zajęciowego dr A. Jean Ayres (1920-1989) na Uniwersytecie Południowej Kalifornii w Los Angeles. Stworzona została w oparciu o wiedzę oraz doświadczenie płynące z takich dziedzin jak: psychologia, neurofizjologia oraz anatomia. Czerpie ona z podstaw rehabilitacji, pedagogiki specjalnej i pedagogiki zabawy. Jest skuteczną formę wspomagania rozwoju dziecka.
Człowiek posiada 5 podstawowych zmysłów – smaku, węchu, wzroku, słuchu i dotyku. Mózg za pomocą sensorów rozpoznaje, interpretuje, porządkuje i przekazuje informacje o bodźcach do określonych układów w ustroju. Układ przedsionkowy, proprioceptywny i dotykowy to trzy podstawowe układy sensoryczne. Ściśle one współpracują ze sobą oraz z innymi układami sensorycznym. Jeśli jednak mózg z pewnych względów nie radzi sobie z integracją bodźców ma to ogromny wpływ na jakość ich życia.
Zastosowanie tej metody Integracji Sensorycznej w przypadku dzieci i osób z autyzmem będzie dawało okazję, by rejestrować i modulować ich doznania zmysłowe. Ma to ogólny wpływ na poziom pobudzenia oraz odczuwane emocje, w konsekwencji edukację. Osobowości te charakteryzuje zbytnią nadwrażliwość na różne bodźce albo niedowrażliwość. Bardzo ważna jest tu integracja zmysłów tj. jak wzrokowy słuchowy, dotykowy oraz układ przedsionkowy, układ proprioceptywny oraz układu smaku i węchu. .
Zajęcia SI przeprowadza się w warunkach stacjonarnych, tzn. w gabinecie terapii sensorycznej. Na pierwszym etapie terapeuta przeprowadza wywiad z rodzicem w temacie zgłaszanego problemu dziecka. Na drugim uczestniczy rodzic wraz z dzieckiem. Wtedy prowadzona jest obserwacja funkcjonalna i obserwacja zachowań dziecka oraz próby kliniczne oraz testy SI.
Metoda jest ciekawą formą wspomagania rozwoju uczestnika w każdym wieku. Stwarza w czasie zajęć taka atmosferę, że poprzez wesołe eksperymentowanie dostarczane są osobie te bodźce. Podczas każdej terapii dostarczana jest odpowiednia liczba bodźców, aby jednostka świadomie doświadczała wrażeń zmysłowych .
Zabawy i zadania ruchowe zwykle nie są one ani zbyt łatwe ani zbyt trudne. Są tak planowane, żeby korespondowały odpowiednio do wieku i fazy rozwoju uczestnika. Wszystko to odbywa sali wyposażonej w odpowiedni sprzęt terapeutyczny i pomoce dydaktyczne, które służą planowej stymulacji systemu wzrokowego, słuchowego, węchowego i dotykowego. Działania podejmowane przez terapeutę mają rację bytu, wtedy , gdy są adekwatne do potrzeb i możliwości tej osoby.

METODA RUCHU ROZWIJAJĄCEGO WERONIKI SHERBORNE

Metoda Ruchu Rozwijającego powstała w latach 60 w XX w. Zapoczątkowała ją fizjoterapeutka Weronika Sherborne. Jej podstawą jest ruch i kontakt z dorosłym. Korzenie metody wiążą się z Rudolfem Labanem, który podjął próbę uporządkowania i zapisania ruchu. Sherborne widziała potrzebę rozwijania bliskich związków między ludźmi i uważała, że istotny wpływ ma na rozwój osobowości.
Najwyższym celem oddziaływania to ruch, budowanie osobowości więzi oraz stymulacja prawidłowego rozwoju i korygowanie zaburzeń. Prowadzone tą metodą aktywności mają na celu stworzyć osobie okazję do poznania ciała, usprawnienia motoryki, poczucia siły i sprawności.
Wyróżnić można pięć kategorii ruchu:
- prowadzący do poznania własnego ciała,
-kształtujący związek osoby z otoczeniem fizycznym,
-nawiązujący do związku z drugim człowiekiem,
- prowadzący do współpracy w grupie
- kreatywny.
We wszystkie zajęcia wpisany jest element relaksu i odprężania.
Uczestnicy z zaburzeniami ze spektrum autyzmu w czasie zajęć mogą testować i trenować swoje umiejętności społeczne i budować poczucie własnej tożsamości oraz nawiązywać kontakty.
Metoda jest jak najbardziej prostą formą ćwiczeń opartych na baraszkowaniu , w którym ma miejsce gilgotanie, podrzucanie, siłowanie się. Odbywaja się one systematycznie, raz w tygodniu, około 60 min. Ważne jest przy tym odpowiednie miejsce i warunki podłoże, otwarte okno, wygodne ubranie. Zajęcia te można prowadzić indywidualnie lub grupowo. Ogólnie wpływają one pozytywnie na uczestników.

METODA TEEACH
Metoda TEACCH to program zapoczątkowany został przez Erica Schoplera i jego współpracowników latach 70. XX w USA. Program jest rozwiązaniem odpowiadającym na potrzeby osób z autyzmem pomoc im w uzyskaniu niezależności.
W nim samym posługuje się rożnymi technikami i wieloma metodami w różnych kombinacjach, w zależności od potrzeb osób. Podstawę tu stanowi edukacja, która służy do poprawy umiejętności komunikowania i wyzwolenia twórczych możliwości. Dla każdego z uczestników są tworzone Indywidualne Programy Edukacyjno - Terapeutyczne, które podlegają są uaktualniane i dostosowywane do postępów uczestnika.
Kładzie się tu nacisk na stałą, niezmienną organizację miejsca, czasu, z dopasowanymi do jego możliwości metodami uczenia. Zakłada się tu duży nacisk na zrozumienie samego autyzmu i indywidualnych potrzeb danej osoby. Korzysta się z szeregu pomocy wizualnych. Dostosowuje środowisko do potrzeb osób z autyzmem poprzez strukturę. Tworzy się indywidualne programy nauczania do wieku, zainteresowań i możliwości osoby z autyzmem. Jest tu współpraca z rodziną osoby i placówkami edukacyjnymi.
Program obejmuje okres od dzieciństwa po wiek dorosły mając na uwagę jego możliwości. Główny cel jaki przyświeca programowi to osiągnięcie maksymalnej niezależności przez dzieci autystyczne w wieku dorosłym i ich adaptacja do życia w społeczeństwie.
Ważnym elementem TEACCH jest nauczanie ustrukturalizowane. Do skutecznych technik, które rozwijają umiejętności i pozwalają osobom z autyzmem na wykorzystywanie tych umiejętności jest: organizacja otoczenia, korzystanie z planów zajęć, systemów pracy, stawianie jasnych i konkretnych oczekiwań .
Program ukierunkowany jest na rozwój umiejętności, w zrozumieniu otaczającego świata i innych ludzi i nabyciu zdolności komunikowania się. W dłuższej perspektywie podejście TEACCH zapewnia też możliwość zaspokojenia podstawowych potrzeb.
Adresowany jest dla dzieci autystycznych, mających zaburzenia w komunikacji, u których bardzo często obniżona jest sprawność funkcji psychomotorycznych. Dzięki temu programowi następuje eliminacja trudnych zachowań.
Przed rozpoczęciem terapii w systemie TEACCH przeprowadzany jest Test Profilu Psychoedukacyjnego PER-R, który bada umiejętności dziecka pod względem motorycznym, percepcje wzrokową, naśladownictwo, mowę, reakcje emocjonalne, koordynację wzrokowo-ruchową i cechy poznawcze.
Na podstawie tych wyników, tworzy się Indywidualny Program Edukacyjno – Terapeutyczny. Określa strategię nauczania, których dostosowuje ćwiczenia edukacyjne uwzględniających sfery rozwoju i poziomy wiekowe.
Program jest realizowany przez terapeutę na zajęciach, ale i rodzice mogą tu współpracować. Składają się na nie skuteczne techniki, które pozwalają osobom z autyzmem na wykorzystywanie i rozwijanie swoich umiejętności w sposób jak najbardziej samodzielny.
Zadania u początku terapii są krótkie, aby uczestnik mógł doświadczyć sukcesu. W trakcie pracy poziom trudności zadań wzrasta. Przy pracy dorosły kieruje polecenia krótkie.
Ważnym elementem metody TEACCH jest oddziaływanie na trudności, ale jednocześnie uwzględnienie oraz akceptowanie specyfiki problemów wynikających z autyzmu.

FORMA PRACY - ARTETERAPIA

Arteterapia jest formą, w której podstawowym elementem komunikacji jest proces twórczy. Pozwala one osobom z autyzmem na nawiązanie kontaktów innymi, uwzględniając ich potrzeby, możliwości. Metoda ta pozwala na poznanie siebie i jest tworzeniem .
W szerokim znaczeniu atreterapia obejmuje muzykoterapię, choreoterapię, biblioterapię oraz działania terapeutyczne przy pomocy teatru, filmu, sztuk plastycznych.
Terapia poprzez sztukę zakłada intencjonalne wykorzystanie sztuki mające na celu między uzewnętrznienie uczuć, myśli. Jest cennym narzędziem w pracy z dziećmi jako metoda niewerbalna. Głównym celem jest wykorzystanie sztuki w celach terapeutycznych i rewalidacyjnych. Wpływa na rozwijanie się inteligencji emocjonalnej dzieci, pomaga w przeżywania buntu i negatywnych doświadczeń. Pozwala ujawniać stłumione emocje, by przejmować nad nimi kontrole. Ma wpływ na samoocenę. Twórcza ekspresja u osób upośledzonych intelektualnie ma przede wszystkim funkcję terapeutyczną .
Terapia zaś za pomocą sztuk plastycznych wykorzystuje różnorodne techniki plastyczne i materiały plastyczne. Jest metodą doskonałą w pracy z dziećmi, które mają problem z utrzymaniem w ręce pędzla. Szczególną jej zaletą jest brak ograniczeń ruchowych. Nie wymaga narzucanych konwencji.
Inną formą arteterapii jest biblioterapia. Książka przyczynia się do jego dojrzewania czytającego. Dostarcza wzorców, pomaga przebudować świat dziecka. Literatura nie tylko koi, łagodzi napięcia, lecz daje poczucie bezpieczeństwa. Najbardziej lubianymi przez dzieci utworami są baśnie. Identyfikacja z bohaterem baśni daje ze wsparcie, daje wiarę i nadzieję. Dzięki baśniom walczy z własnymi słabościami, szuka tam rozwiązań i niweluje negatywne emocje. Dla osoby niepełnosprawnej intelektualnie, która jest świadoma swoich ograniczeń, baśnie dają walory kompensacyjne. Przeniesienie swoich problemów na postać fikcyjną pomaga zwalczyć uczucie osamotnienia i odrzucenia. Czytanie to czynnik terapeutyczny, który pozwala zrozumieć własną psychikę , a także drugiego człowieka.
Bardziej kreatywną formą arteterapii jest choreografia. Taniec to ruch dzięki, któremu zwiększa sprawność jednostki, a przez to sprawność jego immunologiczna. Gdy tańczymy to w organizmie powstają drgania wibracje mięśni i innych narządów, zwiększa się elastyczność kręgosłupa, przepływ krwi w tkankach. Poruszanie się w takt muzyki rozluźnia. Ruch jest naturalną potrzebą uczestnika. W choreoterapii stosuje się taniec i ćwiczenia dostosowuje się do rodzaju dysfunkcji fizycznych osoby. Dzięki tańcowi budują sie relacje, sprzyja to rozwojowi komunikacji. Terapia tańcem jest przeznaczona do szerokiej grupy osób z różnego rodzaju zaburzeniami i upośledzeniami.
Muzykoterapia natomiast modeluje zachowanie i dostarcza różnego rodzaju przeżyć. Pobudza zdolności intelektualne i wyobraźnię. Wykorzystuje się w celu ujawnienia i rozładowania zablokowanych emocji i usprawniania funkcji percepcyjno- motorycznych. Ma wieloraki wpływ na psychosomatykę. Nadto reakcja organizmu na dany rodzaj muzyki może być zmienna. Często pełni funkcję odciążającą nasz organizm od napięć psychicznych, które często dusimy w sobie. Pracując z osobami z niepełnosprawnością intelektualną muzyka stanowi samodzielny element terapii.
W przypadku osób z autyzmem muzyka wpływa na budowanie relacji pomiędzy osobą, a terapeutą oraz rozwija jego indywidualne zainteresowania. Może też korygować zaburzone funkcje percepcyjno-motorycznych.
Ogólnie arteterapia sprawia radość osobie prowadzonej jak i prowadzącej.
Wszystkie te formy i metody maja pomoc osobie z niepełnosprawnością i autyzmem pomoc w funkcjonowaniu w późniejszym dorosłym życiu.