Przykład zajęć edukacyjnych z wykorzystaniem zabaw, pomocy do stymulacji sensorycznej

Temat zajęć: Jesień, jesień...co nam niesie ?

Uczestnicy: Uczeń z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu znacznym

Forma zajęć: Indywidualna

Czas zajęć: 2x45min

Cele główne:
• znajomość owoców i darów jesieni
• stymulacja polisensoryczna
• wyzwalanie aktywności ruchowej dziecka
• rozwijanie motoryki małej i dużej
• stymulacja funkcji percepcyjno-motorycznych
• rozwijanie percepcji słuchowej
• rozwijanie umiejętności skupienia uwagi

Cele szczegółowe:
• rozpoznaje jesienne owoce i warzywa wykorzystując
różne zmysły
• aktywnie uczestniczy w ćwiczeniach ruchowych
• wykonuje pracę plastyczną z wykorzystaniem farb
• rozwiązuje zagadki słowne
• odpowiedź ruchowa na dany bodziec słuchowy
• utrzymywanie równowagi na huśtawce
• koordynacja oko-ręka
• odwrażliwianie dotykowe dłoni

Metody :
• stymulacja polisensoryczna
• praktyczne działanie
• słowna/zagadki
• elementy integracji sensorycznej

Przebieg zajęć :

1. Jesienne zagadki + „dotykowe pudełko”
Materiały : Kosz z kasztanami, jarzębiną, żołędziami, liśćmi i orzechami. Dotykowe pudełko (wykonane z pudełka po butach lub jakiegoś innego pojemnika)
Nauczyciel czyta za głos zagadki a uczeń stara się je rozwiązać :
• Na jakim drzewie jesienią koraliki się czerwienią? (jarzębina)
• Spadłem nagle z drzewa, leżę na trawniku, W brązowej koszulce, w zielonym płaszczyku. (kasztan)
• Ubrane w czapki wiszą na dębie, A czapki mają tylko...... (żołędzie)
• Włoskie czy laskowe smaczne są i zdrowe (orzechy)
• Kiedy rośnie - to się zieleni. Kiedy spada – złotem i brązem się mieni (liść)

Po każdej rozwiązanej zagadce uczeń pochodzi do kosza z jesiennymi darami i wybiera odpowiedni „dar” i wrzuca do „dotykowego pudelka”. Następnie po rozwiązaniu wszystkich zagadek, dziecko wkłada ręce do pudełka i po dotyku stara się odgadnąć co akurat trzyma i wrzuca element do koszyka (w zależności od poziomu funkcjonowania można obok pudełka położyć znajdujące się w nim rekwizyty tak żeby miał punkt odniesienia lub zdać się jedynie na pamięć dziecka).

2. Co to za owoc ?
Materiały: koszyk z jabłkami, gruszkami i śliwkami, przepaska na oczy, nóż.
Nauczyciel prezentuje uczniowi koszyk z jesiennymi owocami, daje do powąchania po każdym owocu, po czym zawiązuje oczy uczniowi. Następnie daje ponownie do powąchania poszczególne owoce i prosi ucznia o odgadnięcie co to za owoc. Wariant 1: jeśli uczeń odgadnie po zapachu owoc to wrzuca go do koszyka. Potem nauczyciel kroi kawałek owocu i ponownie daje uczniowi do odgadnięcia na podstawie smaku. Wariant 2: Jeśli uczeń ma problemy z odgadnięciem to nauczyciel wtedy kroi kawałek, daje uczniowi do spróbowania i uczeń ponawia próbę odgadnięcia po smaku i zapachu. Owoców musi być na tyle dużo, żeby finalnie zostało przynajmniej po jednym całym w koszu.

3. Bujający się żuraw
Materiały: podwieszana huśtawka (musi być na tyle duża żeby dziecko mogło się na niej położyć na brzuchu, dla bezpieczeństwa można ułożyć matę pod huśtawką lub materac), owoce i dary jesieni z poprzednich aktywności.
Nauczyciel układa rekwizyty na macie w niewielkiej odległości od huśtawki. Dziecko kładzie się na huśtawce ma brzuchu z rękami swobodnie zwisającymi. Nauczyciel delikatnie wprawia w ruch huśtawkę a zadaniem dziecka jest zbieranie owoców i darów jesieni podczas kołysania. Można utrudnić zabawę poprzez dodanie koszyków, do których uczeń odkłada każdorazowo zebrany rekwizyt, dzieląc koszyki na ten dla owoców i ten dla darów jesieni.

4. Muzyczne poduszki (zmodyfikowana na potrzebę indywidualnych zajęć)
Materiały: bardzo duże poduszki lub poduchy z sofy, sprzęt audio z muzyką
Układamy 3 poduchy (więcej lub mniej w zależności od koncepcji ćwiczenia i poziomu funkcjonowania ucznia) na ziemi w odległości około 1 metra od siebie. Zapoznajemy ucznia z kilkoma wcześniej wybranymi dźwiękami takimi jak np. szum wiatru, dźwięk deszczu, odgłosy burzy (w zależności od koncepcji można dodać dla kontrastu np. odgłosy różnych zwierząt). Gdy mamy pewność, że uczeń rozróżnia dźwięki zaczynamy zabawę. Uczeń zaczyna chodzić, biegać, czworakować, na około poduszek po czym przy usłyszeniu ustalonego wcześniej przez nauczyciela dźwięku, uczeń jak najszybciej wskakuje na poduchę również wcześniej ustaloną przez nauczyciela. Można tutaj wykorzystać wiele wariantów np. gdy uczeń usłyszy dźwięk natury to wskakuje na poduszkę czerwoną a jeśli odgłos zwierzęcia to na niebieską. Można oczywiście włączyć w zabawę nauczyciela i kto pierwszy usłyszy odpowiedni odgłos ten szybko wskakuje na poduszkę. Można puszczać raz głośno raz cicho.

5. Malowanie palcami
Materiały: farba do malowania palcami, ryż, kasza, piasek, duży arkusz papieru, sprzęt audio do odtwarzania muzyki, płyta z muzyką relaksującą (mogą być odgłosy natury np. lasu)
Nauczyciel sam lub wspólnie z uczniem miesza farby do malowania palcami z różnymi materiałami w zależności od potrzeby ucznia, może to być kasza, ryż, piasek, nasiona itp. Następnie prosi ucznia o namalowanie palcami obrazu jesieni w akompaniamencie spokojnej muzyki. Można również włączyć odgłosy natury i poprosić ucznia o namalowanie tego co słyszy. Ważne jest, żeby papier był duży a uczeń mógł swobodnie wokół niego chodzić i przyjmować różne pozycje podczas malowania. Dodatkowe materiały w farbie pozwolą
uzyskać nowe doznania dotykowe.

BIBLIOGRAFIA
1. Delaney T., 101 Ćwiczeń Gier i Zabaw, Dla Dzieci z Autyzmem, Zespołem Aspergera i Zaburzeniami Integracji Sensorycznej, Harmonia, Gdańsk 2018.
2. Emmons P.G, Anderson L.M., Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej. Zaburzenia rozwojowo-sensoryczne oraz edukacyjne występujące w ramach autyzmu, ADHD, trudności szkolnych oraz zaburzeń dwubiegunowych, K. E. LIBER, Warszawa 2007
3. http://www.edukacja.edux.pl/p-23127-dary-jesieni-scenariusz-zajec-wychowawczo.php (dostęp 27.10.2020).