Poradnik efektywnej analizy fragmentu dzieła epickiego dla szkół ponadgimnazjalnych oraz ponadpodstawowych

Zbiór działań służących efektywnej analizie fragmentu tekstu epickiego na poziomie szkół ponadgimnazjalnych/ponadpodstawowych :

Określenie poniższych cech analizowanego przez Ciebie tekstu epickiego pomoże funkcjonalnie określić i zinterpretować problem zasugerowany w poleceniu maturalnym (matura do 2022 roku).

1. Określ czas akcji.
Określ wagę czasu akcji ( czy to jest czas wyjątkowy, jak czasy wojny, czas wydarzenia historycznego, czas mityczny itp.)
2. Określ miejsce akcji. Określ wagę miejsca akcji (czy miejsce akcji jest wyjątkowe, np. obóz koncentracyjny, więzienie, ciemny las, świat baśni itp.)
3. Określ bohaterów fragmentu:
ilość bohaterów – jeden czy grupa, ilość grup, relacje między grupami.
Pochodzenie bohaterów (przynależność do klasy społecznej, rasa, płeć, wiek – zwróć przede wszystkim uwagę na dzieci – to, co się z nimi dzieje będzie zawsze wyjątkowe)
zachowanie bohaterów – każdego z osobna oraz całości jako grupy (gesty, słowa, umieszczenie w przestrzeni przedstawionej w utworze, reakcje na zachowanie innych bohaterów, w tym przede wszystkim zachowanie skrajne, bądź z jakiegoś powodu wyjątkowe w kontekście sytuacji, np. śmiech wynikający z obserwowanej tragedii, milczenie w obliczu doświadczania agresji, nadmierna troska o zjawisko obiektywnie nieistotne (np. modlitwa do łyżki czy rozchwytywanie jemy po piecu) itp.),
charakterystyczne cechy bohaterów – wszystkie cechy zachowania, wyglądu lub sytuacji, które nie są neutralne, budzą zdziwienie, zwracają Twoją uwagę,
Relacje między bohaterami – ich jakość, dynamikę (zmienność), typowość (czy relacje np. ojca i syna są typowe, czy też odróżniają się od tego, co przyjmujemy za normę) oraz symboliczny wymiar tych relacji.
4. Określ narratora utworu:
czy jest jednym z bohaterów fragmentu
wszechwiedzący czy nie
relacjonuje czy wspomina
stosunek do świata przedstawionego oraz zachowania bohaterów – neutralny czy opiniuje, obiektywny czy ironizujący, poważny czy parodiujący i prześmiewający,
na czym/kim się przede wszystkim koncentruje w tekście .
5. Określ związek tytułu z fragmentem
6. Wykorzystaj zebrane informacje w realizacji polecenia – motywu Twojej pracy.