Dlaczego warto pomagać naszym Braciom Mniejszym?

W zakresie działań wychowawczych podejmujemy szereg inicjatyw, które kształtują w naszych uczniach wartości. W scenariuszach godzin wychowawczych znajduje się wiele tematów, które realizują tego typu zagadnienia w różnych kontekstach i płaszczyznach życia klasowego, szkolnego, środowiska domowego czy szeroko pojętego życiaw społeczeństwie. Wszelkie podjęte przez nas działania opierają się o konkretny pomysł. W zależności od naszej kreatywności i umiejętności aktywizacji uczniów, możemy liczyć na uzyskanie wymiernych efektów. We współczesnej szkole nie może zabraknąć miejsca na te metody, które stają się konkretnym działaniem ucznia, wychodzącym na zewnątrz, poza środowisko klasy. Takim pomysłem na efektywne wychowanie do wartości są różnego rodzaju działania na rzecz pomocy zwierzętom. Wprawdzie każdy plan wychowawczy zawiera elementy takiej pracy, ale powinniśmy wyjść poza schemat i zacząć działać mniej schematycznie. W kalendarzu szkolnym możemy znaleźć wiele miejsca na realizacje takich działań. Zachęcam jednak do podjęcia własnej inicjatywy i zorganizowanie ze swoimi wychowankami akcji charytatywnej, której głównym celem będzie pomoc zwierzętom. Nie sposób przecenić efektów jakie przynoszą takie działania i ich bezpośredniego wpływu na rozwój emocjonalny młodych ludzi. Każdy zespół klasowy (bez względu na grupę wiekową, specyfikę szkoły, możliwości organizacyjne, lokalowe) może z powodzeniem zorganizować i przeprowadzić akcję charytatywną -zarówno na terenie szkoły jak i poza nią. Należy podkreślić jak wiele- nie tylko wartości ,ale i umiejętności przynosi realizacja takiego działania.
Akcja charytatywna to przede wszystkim różnorodna praca z dziećmi, obfitująca w metody aktywizujące, kształtująca umiejętność pracy w zespole, pozwalająca na doskonalenie wielu, niezbędnych i przydatnych umiejętności w procesie edukacyjnym. Przedstawię poniżej konkretny plan działania oraz korzyści jakie płyną z jego realizacji . Rozpoczynając nasze działania określamy cel, którym może być na przykład zbiórka karmy dla zwierząt z pobliskiego schroniska czy fundacji. Na tym etapie niezwykle ważna jest promocja naszego działania na terenie szkoły. Uczniowie nabywają umiejętności z zakresu właśnie organizacji: przygotowują materiały informacyjne, plakaty, ulotki, mogą również zagospodarować przestrzeń szkoły między innymi umieszczając informacje na szkolnych tablicach informacyjnych lub innym miejscach do tego przeznaczonych. Na tym etapie pojawia się niezwykle istotny element dotyczący celowości naszego przedsięwzięcia i głębokiego przekonania, że to, co robimy jest ważne i potrzebne. Pojawia się zatem głęboki aspekt wychowawczy, który jest tą najbardziej pożądaną dla nas wartością- pomoc zwierzętom kształtuje w uczniach poczucie nie tylko czynienia tego, co dobre, ale przede wszystkim pielęgnowania w sobie pozytywnych wartości i promowania ich wśród swoich rówieśników. Uczniowie zaangażowani w takie działania rozbudzają w sobie wiele pozytywnych reakcji, które w innych okolicznościach często głęboko pozostają ukryte. Rola wychowawcy opiera się o rzetelne i szerokie przedstawienie problemu, uzasadnienie podjęcia działań, przedstawienie korzyści jakie przyniosą. Nauczyciel powinien przygotować uczniów do zmierzenia się z poważnymi problemami i często bolesnymi zagadnieniami z zakresu losu zwierząt ich sytuacji . Zanim jednak przejdziemy do pomocy zwierzętom- warto przekazać uczniom wiedzę na temat tego, w jaki sposób zwierzęta pomagają nam. Warto przeprowadzić lekcję wychowawczą poświęconą na przykład psom pracującym jako przewodnicy osób niewidomych lub niepełnosprawnych, tych, które służą w policji, armii czy straży pożarnej, psom- terapeutom, ratownikom, strażnikom... Niezbędne też jest uświadomienie uczniom, że zwierzęta te nigdy nie są traktowane przedmiotowo. Otaczane troską, szacunkiem i opieką stają się partnerami ludzi, z którymi pracują. Tak jak ludzie przechodzą na emeryturę, a w Stanach Zjednoczonych- psy, które służyły w armii czy policji- są chowane z takimi samymi honorami – jak policjanci czy żołnierze. To ważne i warte podkreślenia- symbolizuje bowiem niezwykłą wieź jaka rodzi się pomiędzy ludźmi i zwierzętami oraz stosunek do tych zwierząt. Przekazanie tych informacji sprawia, że uczniowie dostrzegają potężny kontrast pomiędzy różnym podejściem do roli zwierzęcia w życiu człowieka. Niestety bardzo często spotykają się ze stwierdzeniem „ to przecież tylko zwierzę...” Takie słowa pojawiają się najczęściej w ustach ludzi pozbawionych empatii, prymitywnych i egoistycznych, którzy nie potrafią i nie chcą zrozumieć czym jest szacunek wobec istot żywych. Tego typu ludzie to najczęściej sprawcy przemocy, przepełnieni agresją, nie potrafiący współczuć, zdolni i skłonni do znęcania się nad zwierzętami, co często z czasem przeradza się w przemoc stosowaną wobec innych ludzi. Jeżeli potrafią skrzywdzić żywą istotę, która cierpi, odczuwa ból, strach i przerażenie- potrafią również skrzywdzić drugiego człowieka bez jakiejkolwiek refleksji dotyczącej swojego postępowania. Nigdy nie powinniśmy lekceważyć nawet najmniejszych symptomów- pojawiających się u naszych uczniów- dotyczących znęcania się nad zwierzętami czy obojętności na ich krzywdę. Każde tego typu zachowanie powinno być przez nas zauważone, poddane analizie, często wskazany jest kontakt z pedagogiem szkolnym lub psychologiem, ponieważ przyczyny tego typu zachowań mogą być efektem bardzo poważnych zaburzeń, problemów, sytuacji w domu, konfliktów w szkole - nigdy nie są sytuacją normalną i zawsze wymagają naszej interwencji. Rola nauczyciela, wychowawcy, rodzica, każdej dorosłej osoby- polega na uświadomieniu młodemu człowiekowi, że zwierzę jest naszym przyjacielem, towarzyszem, często pełnoprawnym członkiem rodziny, pomocnikiem w codziennym życiu i pracy- nigdy natomiast nie jest i nie może być „przedmiotem” ataku, przemocy, „czymś”, co służy do źle pojętej „zabawy”, „obiektem” znęcania się.
Akcja promująca pomoc zwierzętom może przybrać różne formy: zbiórka karmy i wsparcie schronisk i fundacji, problem warunków życia psów, które są uwięzione na łańcuchach, egzystują w dramatycznych warunkach, („Zerwijmy łańcuchy”) zakres obowiązków właściciela psa lub jakiegokolwiek zwierzęcia domowego-odpowiedzialność za życie i zdrowie posiadanego zwierzęcia, podjęcie problemu porzucania zwierząt w okresie wakacyjnym („Jedź ja poczekam”), oraz zjawisko wykorzystywania zwierząt w charakterze prezentów („Zwierzę to nie zabawka”) ,adopcja zwierząt ze schronisk i fundacji („Nie kupuj- adoptuj”), nielegalne hodowle nastawione tylko na zyski bez poszanowania praw zwierząt. Niezależnie od tego jaką akcję podejmiemy każda jej tematyka czy forma ma ogromny wpływ na szeroko pojęty rozwój naszych uczniów. Zbiórka, którą przeprowadziłam z moją klasą dla schroniska opierała się na konkretnym zadaniu: pozyskaniu karmy oraz materiałów do zabezpieczenia zwierzęcych legowisk (koce, poduszki, materace). Te dwa elementy, czyli pożywienie oraz zapewnienie odpowiednich warunków bytowych -stają się doskonałym pretekstem do analizy sytuacji zwierząt na przykład schroniska i pracy z uczniami w zakresie nie tylko udzielenia tej jednej, konkretnej pomocy. Działania tego typu powodują, że uczniowie stają się bardziej wrażliwi na los zwierząt, dostrzegają rzeczywistość nie tylko poprzez pryzmat telewizji czy internetu, komputera i gier, ale przede wszystkim realnych sytuacji. Poznają realia funkcjonowania schroniska oraz jego potrzeby. Doświadczają kontaktu ze zwierzętami chorymi, starymi, które wymagają specjalnej troski, specjalistycznej opieki. Pracownicy schroniska chętnie opowiadają również historie poszczególnych zwierząt; kiedy i w jakich okolicznościach trafiły do schroniska. Są to często opowieści niezwykle dramatyczne i na długo pozostające w pamięci uczniów. Jesteśmy świadkami procesu wychowawczego, który przynosi ogromne korzyści i długofalowe efekty. Uczniowie ci, nie tylko uczą się empatii, działania na rzecz innych, organizowania pomocy, ale inicjują samodzielnie kolejne akcje i promują tego typu działania. Wielu z nich staje się ambasadorami pomocy zwierzętom, wolontariuszami w schronisku. Świadomość tego, że zwierzęta potrzebują naszej pomocy, uczy odpowiedzialności, współczucia, szacunku do każdej żywej istoty, a to z kolei kształtuje w naszych wychowankach idee głęboko pojętego humanitaryzmu. Wskazuje to, co jest dobre i piętnuje złe zachowania. Pozwala uświadomić młodemu człowiekowi, że szacunku do innych ludzi oraz pozytywnych postaw, uczymy się między innymi poprzez nasz stosunek do zwierząt. Świadome działanie na rzecz pomocy i opieki realizuje w praktyce hasło „Kochaj- nie krzywdź!” Kiedy młody człowiek wie, że każda żywa istota ma prawo do godnego życia, odczuwa ból i cierpienie nie- będzie świadomie jej krzywdził . To z kolei przekłada się bezpośrednio na relacje młodego człowieka z rówieśnikami, otoczeniem, jego stosunkiem do ludzi, kształtuje jego role i postawę w społeczeństwie. Ludzie wychowywani w głębokim poszanowaniu zwierząt są mniej skłonni do agresji w stosunku do innych ludzi. Doświadczenie w pracy ze zwierzętami przekłada się bezpośrednio na umiejętność pracy dla innych, minimalizuje egoistyczne zachowania, kształtuje umiejętność szerokiego spojrzenia na otaczającą rzeczywistość, w której zawsze funkcjonują inni: chorzy, słabsi, bezbronni. Ten proces kształtuje się powoli, ale zawsze powinien być zainicjowany. Moja praca na rzecz schroniska zaowocowała w postaci konkretnych działań uczniów oraz ich rodziców. Kilku uczniów zaadoptowało zwierzęta, nakłonili również opiekunów psów żyjących na podwórkach, aby nie trzymać ich na uwięzi- lecz w specjalnie przygotowanym kojcu i zapewnić odpowiednie warunki do życia na zewnątrz.

Podsumujmy zatem- dlaczego warto pomagać Braciom Mniejszym? Jakie wymierne i konkretne korzyści dla rozwoju naszych uczniów przynosi taki rodzaj aktywności ?
Uczniowie doskonalą umiejętność :organizacji, pracy w grupie, współpracy zarówno z grupą rówieśniczą jak i pozostałymi uczniami w szkole. Promują aktywne działanie, zachęcają innych do podjęcia aktywności. Doskonalą umiejętność korzystania i pozyskiwania informacji, potrafią przeprowadzić kampanię promocyjną swoich działań, kształtują pozytywną opinię szkoły w środowisku. Wykorzystują dostępne media do realizacji i promocji swoich działań.
W zakresie wychowawczym i aspekcie rozwojowym pogłębiają w sobie i innych empatię. Dążą do zachowań odpowiedzialnych, przewidują konsekwencje swoich działań, potrafią się z nimi zmierzyć. Pielęgnują w sobie współczucie, chęć i potrzebę niesienia pomocy, szacunek i umiejętność działań bezinteresownych. Dostrzegają korzyści jakie płyną z bezpośredniego kontaktu ze zwierzętami, dbają o ich potrzeby, nie godzą się na jakąkolwiek przemoc wobec zwierząt. Wykazują się również dbałością o środowisko naturalne. Podejmują osobiste działania na rzecz opieki i pomocy zwierzętom- promują ideę adopcji, wpływają bezpośrednio na los warunki życia zwierząt w swoim bezpośrednim otoczeniu. Kształtują w sobie postawy, które mają głębokie przesłanie moralne.
Zachęcam gorąco każdego nauczyciela, wychowawcę, szkolnego pedagoga- do podjęcia akcji charytatywnej na rzecz zwierząt. Niezależnie od tego jaki rodzaj działań się zdecydujecie- każde z nich wywrze ogromny wpływ na rozwój emocjonalny uczniów i przyczyni się do tego, że otaczająca nas rzeczywistość stanie się lepsza. Dobro, które wspólnie uczynicie będzie wartością, której nie można przecenić. Ukazuje prawdę o nas samych, o człowieku, którego największą wartością jest umiejętność ofiarowania części siebie- innym. Każdy z nas może zmienić świat na lepszy, a naszym zadaniem- nauczycieli- jest pielęgnowanie tej wiary w uczniach, przekonywanie ich o tym, że nie jest to żaden pusty frazes, ale głębokie przesłanie, które warto realizować nawet w najmniejszej i najskromniejszej formie. Od pomocy Braciom Mniejszym jest już tylko niewielki krok do pomocy innym ludziom, do wykształtowania w sobie szacunku do każdego, do akceptacji i tolerancji- tego może nauczyć wizyta w schronisku dla zwierząt, gdzie każde zwierzę pragnie miłości i na nią zasługuje- również to, które jest stare, chore, niepełnosprawne, wymagające nadzwyczajnej opieki, według niektórych „ brzydkie”... Zmierzenie się młodego człowieka z taką rzeczywistością wyzwala w nim szereg emocji, uwrażliwia na krzywdę, nie pozostawia obojętnym...nie tylko na los zwierząt...

Schronisko niechcianych uczuć

Jeśli kiedyś duma nadmierna
z człowieczeństwa w tobie zagości
pójdź do schroniska niechcianych uczuć,
przechowalni niepotrzebnych miłości.

W każdej klatce mieszka ciężka dola.
Między pręty smutek wciska nos,
a w spojrzeniu pytanie bolesne:
„ Czemu spotkał mnie taki los?”...

Może kiedy tam się wybierzesz,
smutne oczy zawładną twym sercem
i już będzie jedna miłość potrzebna,
jednej stanie się kres poniewierce.

Potem będziesz już miał samą radość:
psa z milionem merdających ogonów.
I z pewnością szybko się przekonasz,
że to lepsze od nieszczerych ukłonów.

Powyższy wiersz pochodzi z książki Barbary Borzymowskiej „A pies siedzi i patrzy...” wydanej przez Fundację „Zwierzęta Eulalii”, która od wielu lat zajmuje się pomocą zwierzętom i wsparciem.

Plan działania, czyli jak to zrobić ?
10 kroków do tego, aby świat uczynić lepszym!

1. Ustal jakiego rodzaju akcję przeprowadzisz. Weź pod uwagę możliwości uczniów, potrzeby, specyfikę zespołu klasowego, przeanalizuj aktualną sytuację w szkole, aby twoje działania nie kolidowały z działaniami innych i planem pracy.
2. Złóż wniosek do dyrektora szkoły o pozwolenie na realizację twoich działań, przedstaw konkretny scenariusz, cel swojego działania, korzyści dla uczniów, nauczycieli, szkoły.
3. Skontaktuj się z pobliskim schroniskiem, fundacją, Towarzystwem Opieki nad Zwierzętami, poznaj aktualne potrzeby i problemy.
5. Jeżeli to możliwe zaproś do szkoły przedstawiciela schroniska lub fundacji, opiekuna psa pracującego- zorganizuj spotkanie i dyskusje.
4. Zorganizuj lekcje wychowawczą, ustalcie wspólnie z klasą plan działania , rozdzielcie role.
5. Spotkaj się z rodzicami omów cele i przebieg akcji, przedstaw konkretnie jakiej pomocy i wsparcia oczekujesz (jest to szczególnie ważne, kiedy organizujesz zbiórkę karmy- w tym specjalistycznej karmy dla zwierząt chorych i starszych).
6. Zaangażuj uczniów w reklamę i promocję waszych działań.
7. Poproś o pomoc innych nauczycieli: lekcje biologii, przyrody, lekcje wychowawcze lekcje języka polskiego, religia- na każdym z tych zajęć podstawa programowa pozwala na realizację w części zagadnień z zakresu pomocy zwierzętom i opieki nad nimi.
8. Po zakończonej akcji przeprowadź analizę, przedstaw efekty, podziękuj oficjalnie wszystkim wspierającym akcję, udowodnij, że wasze działania przyniosły wymierne efekty, jeżeli to możliwe ustal formę nagrody dla swoich uczniów.
9. Postaraj się aby akcja weszła na stałe do kalendarza imprez szkolnych, kontynuuj współpracę ze schroniskiem, fundacją.
10 Na stronie internetowej szkoły stwórz „kącik” poświęcony waszym działaniom charytatywnym, zachęcaj do całorocznej opieki nad zwierzętami, promuj swoje działania, umieszczaj na bieżąco informacje na temat udanych adopcji, wszelkich pozytywnych działań, każdej udzielonej pomocy zwierzętom.
Powodzenia! Naprawdę warto!!!

Filmy do obejrzenia wspólnie z uczniami:
1. „ Mój przyjaciel Hachiko” 2009.
2. „ Był sobie pies” 2017.
3. „ Wszystkie zwierzęta duże i małe” 1975.
4. „ Duma: Podróż do domu” 2005.
5. „ Marley i ja” 2008.
6. „ Pajęczyna Charlotty” 2006.
7. „ Mój przyjaciel delfin” 2011.
8. „ Obdarowani” 2017.

Materiały pomocnicze: źródła, literatura, film.
www.toz.pl
www.viva.org.pl
www.facebook.com/zerwijmylancuchy
www.stacyjkamaltusia.pl
www.dogopedia.pl
www.tvn.24.pl>pies-policjant

Literatura:
1. Borzymowska Barbara, „ A pies siedzi i patrzy” wyd. Fundacja Zwierzęta Eulalii.
2. Piaskowie Barbara i Adam, „Jak święty Franciszek wilka nawrócił”, Księgarnia św. Wojciecha, 2009.
3. Mietzel Gerd, „Psychologia kształcenia” , Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2003.
4. Jankowska Halina „Rozwój czynności poznawczych u dzieci”, WSiP, 1985.
5. Gawryluk Barbara, „Dżok legenda o psiej wierności”, Fundacja Cała Polska Czyta Dzieciom.
6. Kruszewicz Andrzej G. „Hipokryzja. Nasze relacje ze zwierzętami”, Oficyna Wydawnicza Oikos, 2017.
7. Woldańska- Płocińska Aleksandra „Zwierzokracja”, Wydawnictwo Papilon, 2018.
8. Lorenz Konrad „I tak człowiek trafił na psa”, Wydawnictwo Wab, 2013.