Zmiany klimatu

Zmiany klimatu, które następują na naszej planecie są naturalnym procesem przebiegającym od samego jej powstania czyli 4,6 miliardów lat temu. Klimat kształtują takie czynniki jak:
- aktywność Słońca,
- lokalne zmiany nasłonecznienia,
- kształt i położenie kontynentów,
- aktywność wulkaniczna,
- skład atmosfery,
prądy oceaniczne.

W całej historii Ziemi mieliśmy 4 okresy, kiedy następowało ochłodzenie( okresy glacjalne), wtedy większość naszej planety pokryta była lodem. Po nich następowały okresy interglacjalne lodowce cofały się. Zmiany klimatu nie są zjawiskiem nowym. W wieku IX-XIII były okresy „średniowiecznego ocieplenia klimatu” wtedy Wikingowie zasiedlili Grenlandię. W wieku XV-XVIII to czas „małej epoki lodowcowej” wówczas na Bałtyku budowano sezonowe karczmy.
Wcześniejsze okresy zmian klimatu następowały na przestrzeni setek tysięcy lat, zaś dzisiejsze zmiany można obserwować w ciągu zaledwie kilkudziesięciu lat. Dzieje się to za szybko, żeby natura w tym człowiek mogła się przystosować.
Od początku Epoki Przemysłowej skład atmosfery zaczął się zmieniać pod wpływem działalności człowieka, której skutkiem jest emisja gazów w efekcie spalania głownie paliw kopalnianych. Do atmosfery dostaje się dodatkowa ilość gazów cieplarnianych. Naukowcy uważają, że w miarę wzrostu ilości CO2 mechanizm cyklu węglowego zaczyna słabnąc a przez to możliwe będzie dalsze zwiększenie ilości gazów cieplarnianych związane z uwolnieniem się olbrzymich pokładów metanu i CO2 uwięzionych w wiecznej zmarzlinie, uwolnienie CO2 w pożarach.
Sam problem nie ogranicza się jedynie do wzrostu temperatury, ale że te zmiany zaczadzą tak szybko.
Podwyższenie temperatury Ziemi o 10 spowoduje wymarcie przynajmniej 10% gatunków żyjących na naszej planecie.
Skoki temperatury, które trwały tysiące lat, teraz następują w przeciągu półwiecza. To zbyt krótki czas, aby ziemia mogła uruchomić swoje homeostatyczne procesy umożliwiające dalsze funkcjonowanie ekosystemów.
Ze zmianami klimatu związanych jest wiele zjawisk.
• topnienie lodowców- znikają lodowce w różnych częściach globu w Andach, Himalajach, na Alasce.
• zanik rzek, kryzys wodny- spowodowany jest zmniejszeniem się powierzchni lodowców.
• rozmarzanie wiecznej zmarzliny- wieczna zmarzlina pokrywa około 10 milionów kilometrów kwadratowych w znacznej części zamrożonych od kilku tysięcy lat. Jej rozmrożenie powoduje uwolnienie drzemiących w torfie bakterii, które przez ten czas wyprodukowały miliardy ton metanu i CO2
• wzrost poziomu oceanów
• zmiany w oceanach- rozpuszczenie w wodzie CO2 spowoduje ich wzrost kwasowości, co zagraża wielu żyjącym tam organizmom.
• wzrost mocy huraganów.
• zmiany w opadach, susza i pustynnienie-przesuwanie się stref klimatycznych.
• globalne ocieplenie to także: fale upałów, zmiany prądów oceanicznych, powodzie, burze, lawiny błotne, pożary, ekspansja szkodników i choroby.
Analiza serii pomiarów max i min rocznych temperatur powietrza dla wybranych 14 stacji meteorologicznych charakteryzujących większe regiony Polski z okresu 50 lat (1951-2000) wykazała, że temperatura roczna przybiera tendencje wzrostową.
Szacuje się, że przy zachowaniu takiej tendencji, pod koniec wieku w styczniu może być cieplej nawet 5 0C.Zakres zmian oddziaływania zmian klimatu w Polsce obejmuje 60% całkowitej powierzchni kraju a skala tych oddziaływań będzie większa niż w innych krajach Unii Europejskiej ze względu na słabsze gleby, silniej reagujące na zmiany w gospodarce wodnej .Skutki zmian klimatu staną się odczuwalne w wielu sektorach: rolnictwie, turystyce, opiece zdrowotnej. Koszty działania zmianom adaptacja do nowych warunków będą ogromne.
W lecie wzrost temperatury będzie mniejszy, jednak cechą lata będą długotrwałe okresy pogody słonecznej, z częstymi okresami upałów przerywane burzowymi deszczami. Sprzyjać to będzie silnemu parowaniu i rozwojowi suszy. Wysoka temperatura będzie także sprzyjać powstawaniu lokalnej silnej turbulencji m.in. w postaci trąb powietrznych i szkwałów burzowych. Sumy roczne opadów nie ulegną większym zmianom jednak będą cechować się duża zmiennością w czasie.
Na produkcję rolną z jednej strony będzie mieć korzystny wpływ wydłużony okres wegetacyjny, a z drugiej okresy suszy będą stanowić zagrożenie. O około 10 - 15 dni i może wydłużyć się okres wegetacyjny. W następstwie tego przyspieszony będzie termin prac polowych o 3 tygodnie.
Coraz rzadziej w naszych ekosystemach będą występować dotychczasowe rośliny i zwierzęta przystosowane do chłodniejszego klimatu i zastępować je będą gatunki ciepłolubne. Ten proces już trwa Stopniowo ustępuje świerk wypierany przez gatunki liściaste, gniazduje coraz więcej ptaków z południa Europy jak czapla biała, mewa białogłowa czy żołny.
Innym zjawiskiem związanym ze zmianami klimatu jest przesuwanie się granicy lasów górskich ku górze. W związku z tym w przyszłości zalesione mogą zostać nasze słynne wysokogórskie hale. To z kolei będzie miało niekorzystny wpływ na istnienie ekosystemów wysokogórskich jak hale i górny regiel.
Znaczącym problemem naszego kraju będzie ochrona wybrzeża Bałtyku. Dzisiaj obserwujemy wzrost poziomu morza średnio 0,8 do 3mm.Szacuje się, ze w 2080 roku poziom morza podniesie się nawet o 0,1 do 0,97 m. W związku z tym 1789 km2 obszarów wybrzeża grozi zalanie.
Przeprowadzone analizy wskazują, że w Polsce do sektorów najbardziej narażonych na zmiany klimatu należą gospodarka wodna i ochrona wybrzeża, rolnictwo oraz ochrona zdrowia. Zatem, przykładowo, w zakresie ochrony wybrzeży niezbędne jest zidentyfikowanie obszarów najcenniejszych, które muszą być bezwzględnie chronione (np. porty, miasta, obiekty przemysłowe, obszary depresyjne). Innego podejścia wymagać będą strefy,
które muszą być chronione w ograniczonym stopniu (np. Półwysep Helski lub Mierzeja Wiślana) oraz obszary niewymagające szczególnej ochrony (np. obszar jezior wybrzeża środkowego). Według wstępnych szacunków koszty adaptacji polskiego wybrzeża do podnoszącego się poziomu Bałtyku wyniosą od 6 do13 mld dolarów, w zależności od tempa i skali wzrostu poziomu morza . Im później zostaną podjęte działania adaptacyjne, tym
wyższy będzie ich koszt, nawet o 50%. Z drugiej strony straty, do których dojdzie przy braku jakichkolwiek działań, przekroczyć mogą 30 mld dolarów.

Niemal wszystkie rejony naszego kontynentu odczują negatywne skutki zmian klimatu. Należy oczekiwać, że w nadchodzących dziesięcioleciach:
• wystąpi zmniejszenie zasobów wodnych,
• zwiększy się częstotliwość i intensywność powodzi rzecznych oraz powodzi sztormowych,
• nasili się erozja gleb,
• będą zanikać lodowce alpejskie,
• granica wiecznej zmarzliny przesunie się na północ, a lasy iglaste zostaną zastąpione przez gatunki liściaste,
• zmniejszeniu ulegnie różnorodność biologiczna,
• w wyniku niedoborów wody i przesuszenia następować będzie spadek produktywności gleb i wzrost zagrożenia lasów pożarami.
Można wydzielić dwie strefy o różnej skali prognozowanych zmian:
• Europa Południowa, gdzie większość zmian będzie mieć negatywne konsekwencje i gdzie możliwości adaptacyjne są najsłabsze,
• Europa Północna, w której zmiany mogą się okazać korzystne zwłaszcza w okresie początkowym. Związane to będzie ze zmniejszonym
zapotrzebowaniem na ogrzewanie, wzrostem plonów, wzrostem przyrostu masy drzew. W dalszej perspektywie ujawnią się skutki negatywne, np. częstsze powodzie zimowe, zagrożenie ekosystemów, wzrost niestabilności podłoża, co zniweluje wymienione korzyści.