Wpływ książki na rozwój dziecka przedszkolnego - referat dla nauczycieli

WPŁYW KSIĄŻKI NA ROZWÓJ DZIECKA PRZEDSZKOLNEGO.
Referat dla nauczycieli.

Znane powszechnie powiedzenie „ książka jest Twoim najlepszym przyjacielem - nie wyśmieje, nie zdradzi a nauczy wiele” ,wywołuje miłe uczucie sentymentu
w osobach znających literaturę i lubiących się w niej zagłębiać. Jednak dzisiaj, schodzi na dalszy plan wobec współczesnych środków masowego przekazu. To one bowiem, ekspansywnie wchodzą w życie małego dziecka już od najmłodszych lat.
Korzystają z nich rodzice ,są w prawie każdym domu i dostęp do nich wydaje się być nieograniczony. Tylko nieliczne osoby dziwi jeszcze taki obraz :dziecko jest z mamą na spacerze w parku, ale siedzi na ławce i bawi się jej telefonem komórkowym. Fakt ten staje się tak powszechny, że młodsze pokolenie rodziców uznaje to, obowiązującą normę.
Środki masowego przekazu stosują obraz jako główne narzędzie komunikacji. Kontakt z żywym słowem , rozmowę czy dyskusję zastępuje przeważnie telewizja , komputer czy telefon.
Nadmierne, i niekontrolowane przez rodziców, korzystanie z mediów wizualnych powoduje u dzieci wady wzroku, brak kompetencji językowych, nieumiejętność myślenia przyczynowo – skutkowego,trudności z koncentracją czy brak umiejętności społecznych. Najczęściej rodzice zaczynają dostrzegać ten fakt, kiedy dziecko przekracza próg szkoły i spotykają je tam pierwsze niepowodzenia związane
np. z nauką czytania. Warto temu zapobiec znacznie wcześniej i zadbać o świadomość rodziców , tak aby odpowiedzialnie kierowali rozwojem swoich dzieci.
Wszyscy chcemy, aby nasze dzieci wyrosły na mądrych, dobrych i szczęśliwych ludzi. Jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu jest codzienne głośne czytanie.
Zamiłowanie do czytania książek pojawia się we wczesnych etapach rozwoju, a związane jest z odczuciami jakie towarzyszą wówczas dziecku. Skojarzenie czytania z przyjemnością kontaktu z bliską osobą , rodząca się więź matki z dzieckiem i poczucie bezpieczeństwa utrwalają ten dobry nawyk i procentują przez całe życie.
Dobry obserwator dziecka np. nauczyciel w przedszkolu, może z pewnością potwierdzić, że dziecko w ciągu pierwszych lat życia musi nauczyć się wielu czynności i operacji umysłowych : słuchać , mówić, spostrzegać, poznać setki rzeczy i zjawisk. Nic dziwnego, że od rana do wieczora jest wciąż zajęte i aktywne.
W tej olbrzymiej i codziennej pracy, którą podejmuje dla poznania rzeczywistości z pomocą przychodzi mu również książka.
Aby dzieci polubiły czytanie i z chęcią czekały na codzienną porcję dziecięcej literatury należy zadbać o warunki dobrej recepcji bajek, a są to:
zapewnij dziecku wygodną pozycję ciała ( poduchy) oraz względną bliskość i kontakt wzrokowy ,
czytaj zwracając książkę w kierunku dziecka (dzięki czemu widzi obrazki) oraz staraj się wodzić palcem po czytanym tekście,
mów głosem spokojnym, nie spiesząc się, rób pauzy oraz zmieniaj intonację głosu , podtrzymując uwagę dziecka,
przerwij czytanie , gdy w tekście pojawiają się trudne wyrazy lub niezrozumiałe dla dziecka sytuacje; wyjaśnij je od razu - to ułatwi rozumienie dalszego tekstu,
po skończeniu czytania staraj się utrzymać jeszcze spokojną, refleksyjną atmosferę,
zaproponuj opowiadanie przeczytanego tekstu, rozmowę o ważnym wydarzeniu , wytłumacz postępowanie bohatera,
zachęć dziecko do wyrażenia wewnętrznych przeżyć za pomocą rysunku, malowania, lepienia z plasteliny,
ulubiony tekst, baśń czy wiersz można powtarzać wielokrotnie w celu utrwalenia a nawet pamięciowego opanowania jego fragmentu,
naucz dzieci właściwego korzystania z książki, szacunku do niej jako źródła wiedzy i ciekawości do jej zawartości.
Z obserwacji wynika, że systematyczne obcowanie małego dziecka z utworami literackimi oddziałuje na jego rozwój w bardzo wielu zakresach.
Wpływa na rozwój intelektualny, zaspokaja potrzebę informacji i wzbogaca zasób wiadomości o ludziach, zjawiskach i świecie przyrody. Utwory literackie stanowią wzór pięknej mowy polskiej. Utrwalone w pamięci fragmenty tekstów stają się przykładem poprawnego języka, komunikatywnej mowy czy wyrazistej recytacji.
Wpływa to na doskonalenie funkcji mowy pod względem gramatycznym i dźwiękowym oraz wzbogaca zasób czynnego słownika dziecka.
Książka pozwala lepiej zrozumieć innych ludzi i zachodzące między nimi interakcje. Baśnie przedstawiają problemy dobra i zła ; kary i nagrody w sposób uproszczony ale przez to zrozumiały dla kilkulatka. To na nich właśnie budowany jest pierwszy system wartości dziecka. Odwołując się do bohaterów pozytywnych i postaci negatywnych , dziecko z pewnością, utożsami się z tymi pierwszymi. Zaspokaja to potrzebę wzorów zachowań i poczucia społecznych więzi. Ponadto bajki kształtują postawę pomagania i współczucia dla innych; rozwijają osobowość, pobudzają ciekawość świata i ludzi oraz oswajają z jego różnorodnością, uczą współczucia i tolerancji dla inności. Opisywane w książkach sytuacje trudne sprawiają,że dziecko zyskuje prawie gotową receptę na ich rozwiązanie. Identyfikując się z bohaterem podąża jego drogą i w ten sposób oswaja swoje lęki .
Bajeczki (zwłaszcza terapeutyczne) podnoszą samoocenę dziecka i wprawiają je w dobry nastrój, poprzez ukazanie, że nie jest samotne w uczuciach takich jak: strach , zazdrość, kalectwo.
Czytanie dzieciom pobudza ich wyobraźnię , twórczość i kreatywność a także uczy otwartej postawy wobec ludzi i świata. Nic tylko czytać , czytać i czytać...

Literatura:
Materiały Fundacji „ ABC XXI wieku – Cała Polska czyta dzieciom”.
I. Koźmińska , E. Olszewska : Wychowanie przez czytanie; Świat książki ,W-wa 2014