Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne jako jedna z metod terapii dzieci z autyzmem - referat

Metoda Ruchu Rozwijającego została stworzona w latach sześćdziesiątych przez Weronikę Sherborne, angielską nauczycielkę tańca i ruchu. Jest to metoda oparta o zabawy ruchowe z dziećmi jako narzędzie wspomagania rozwoju psychoruchowego a także jako metoda terapii osób niepełnosprawnych fizycznie i intelektualnie. Jej głównym założeniem jest rozwijanie świadomości własnego ciała, przestrzeni, dzielenia przestrzeni z innymi, kontaktu z innymi oraz usprawnianie ruchowe. W trakcie zajęć podobnie jak podczas spontanicznej zabawy dzieci poznają swoje otoczenie i uczą się czuć w nim bezpiecznie.. Ważnym celem tych zajęć jest rozwijanie świadomości różnorodnych cech ruchu, co jest szczególnie istotne w pracy z dziećmi z zaburzeniami rozwoju. Ćwiczenia oparte na Metodzie Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne uczą kontrolowania swojego ciała orz form kontaktów społecznych. Metodę tą stosuje się też często jako formę niewerbalnego treningu interpersonalnego.
Dziecko, wykonując ćwiczenia fizyczne, może poznać otoczenie, w której się znajduje co sprawia, że przestrzeń ta przestaje być dla dziecka groźna. Dziecko, czując się bezpiecznie w znanym sobie otoczeniu, staje się bardziej aktywne, wykazuje się większą inicjatywną, staje się bardziej twórcze i kreatywne. Gdy nawiązany jest kontakt z terapeutą, rodzicem bądź opiekunem, który oparty jest na zaufaniu, wspólnym działaniu, daje nierzadko poczucie wspólnoty, a co za tym idzie- szczęścia, czego dziecko nie przeżyłoby działając same, w pojedynkę. Metoda ta okazała się być pomocna w pracy z dziećmi z zaburzeniami emocjonalnymi, intelektualnymi, motorycznymi, a także z tymi dziećmi, które wykazują zaburzenia w sferze nawiązywania kontaktów społecznych.
Metoda Ruchu Rozwijającego zawitała do Polski w latach 70-tych XX wieku, była wielokrotnie prezentowana przez Weronikę Sherborne. W Polsce metoda ta stosowana jest w różnego typu placówkach oświatowych oraz służbie zdrowia, co najważniejsze- wykorzystywana jest zarówno dla dzieci zdrowych, jak i tych z różnorodnymi zaburzeniami rozwoju, m. in.:
• Dzieci z niepełnosprawnością intelektualną
• dzieci opóźnionych w rozwoju
• dzieci autystycznych
• dzieci z wczesnym mózgowym porażeniem dziecięcym
• dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi i zaburzeniami zachowania
• dzieci głuchych i niewidomych
W głównych założeniach tej metody leży kształcenie:
- Świadomości własnego ciała i usprawnianie ruchowe -poznanie swojego ciała, umiejętność kontrolowania go jest bardzo ważne dla każdego człowieka. W skład wiedzy o swoim ciele możemy wyróżnić takie elementy, jak wyczuwanie swojego ciała, nazywanie części ciała, utrwalanie wiedzy o swoim ciele. Najwcześniej powinno się poznać i opanować stopy, kolana, uda, nogi, ponieważ pełnią bardzo ważną rolę- umiejętność kontroli tychże jest podstawą do utrzymania pełnej równowagi ciała. Ćwiczenia, które prowadzą do poznania swojego ciała nazywane są ćwiczeniami wyczuwającymi.
- Świadomości przestrzeni i działania w niej- to rodzaj ćwiczeń bardzo mocno związanych z poprzednim rodzajem. Aby móc nawiązać kontakty z innymi, należy przede wszystkim poznać siebie. Ćwiczenia umożliwiają poznanie przestrzeni, co sprawia, że dziecko czuje się swobodnie. Ćwiczenia wykonywane są wyłącznie na podłodze, mogą być przeprowadzane indywidualne, w parach lub w grupie.
- Dzielenia przestrzeni z innymi i nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu - ten rodzaj ćwiczeń pozwala na zdobywaniu oraz wymianie wspólnych doświadczeń podczas sesji ruchowych. Partner „bierny” jest pod opieką osoby aktywnej. Partnerzy poznają siebie, swoją siłę, wspólnie przeżywają wykonywane zadania. Ten rodzaj ćwiczeń rozwija koncentrację, zwracania uwagi na druga osobę, jest też dobrą zabawą.
Proponowany w tej metodzie terapeutyczny system ćwiczeń wywodzi się z okresu wczesnego dzieciństwa z tzw. Baraszkowania, które zawiera w sobie element bliskości fizycznej i emocjonalnej. Jest to zdaniem Sherborne naturalna potrzeba dziecka do zaspokajania tych potrzeb, poprzez kontakt z osobami dorosłymi. Powstałe podczas ćwiczenia doznania wypływające z własnego ciała i odczuwanie ciała elementami otoczenia, dają dziecku poczucie jego indywidualności.
Metoda Ruchu Rozwijającego jest metodą stosowaną powszechnie podczas zajęć z dziećmi zarówno jako metoda terapeutyczna jak i w profilaktyce w tym również dzieci autystycznych.
Zabawy proponowane przez Weronikę Sherborne można podzielić na kilka grup:
- Zabawy kształtujące świadomość osoby, schematu ciała i przestrzeni, podczas których dziecko doświadcza kontaktu z własnym ciałem i uświadamia sobie własną odrębność.
- Zabawy oparte na relacji opiekuńczej, dzięki którym dziecko nabywa świadomości przebywających wokół niego innych osób.
- Zabawy rozwijające relacją mocy i energii, które mają uświadomić dziecku jego własną energię i pokazać, czym jest stosowanie siły bez agresji.
- Zabawy oparte na relacji partnerskiej, kształtujące umiejętności współpracy i współdziałania.
Podczas zajęć Metodą Ruchu Rozwijającego dziecko poznaje swoje własne ciało i przestrzeń, która go otacza oraz spotyka w niej drugiego człowieka, co w przypadku dzieci autystycznych daje możliwości kształtowania umiejętności nawiązywania kontaktów społecznych, współpracy z partnerem i wreszcie z grupą. Czy będą to relacje z nauczycielem terapeutą, rodzicem czy z rówieśnikiem, każdy rodzaj kontaktów przynosi duże korzyści dla rozwoju społeczno – emocjonalnego dziecka. Zaspokaja tak ważną dla dziecka z autyzmem a jednocześnie trudną do zaspokojenia potrzebę kontaktu z drugim człowiekiem.
Ze względu na to, że partnerami dziecka mogą być rodzice a dzieci nie są przymuszane do uczestnictwa w zajęciach jest to metoda bardzo przydatna w terapii dzieci z autyzmem. Właśnie ta prosta zabawa ruchem daje okazję do budowania nieprzymuszonej bliskości, pobudzania wielozmysłowego i społecznego a także jest sposobem na rozładowanie nagromadzonej w dziecku energii. Ważne jest również to, że w ćwiczeniach mogą uczestniczyć także dzieci z głębszym upośledzeniem umysłowym, a nawet dzieci z dużą niepełnosprawnością fizyczną.
Właśnie to wspólne budowanie wzajemnego zaufania, wyzwalanie spontanicznej radości i przy okazji zaspokajanie potrzeby ruchu jest w trakcie normalnych zajęć trudne do osiągnięcia.
Moim zdaniem jest to bardzo przydatna metoda w terapii dzieci autystycznych. W czasie zajęć prowadzonych tą metodą zauważyłam, że jest ona na tyle uniwersalna, że ćwiczenia można dobrać nawet do nisko funkcjonujących dzieci, nie mówiących a przede wszystkim małych i upośledzonych umysłowo. Pozytywne jest również to, że w zasadzie do tych zajęć nie musimy korzystać z wielu przyborów. W przypadku np: ćwiczeń relaksujących, których elementy najczęściej wykorzystuję w swojej pracy stosuję zwykłe masażyki różnych części ciała dziecka będące łatwą, przyjemną i skuteczną metodą relaksu oraz przełamywania oporu dziecka do kontaktu z drugim człowiekiem. Początkowo zajęcia sprawiają dzieciom trochę kłopotu, przez dłuższy czas są one bierne. Jednak po pewnym czasie zaczynają obserwować, co się wokół nich dzieje. I znów po pewnym czasie stopniowo, powoli włączają się do zajęć.
Podsumowując warto powiedzieć, że Metodę Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne bądź jej elementy można stosować w terapii praktyczne wszystkich zaburzeń rozwojowych dzieci. Ćwiczenia te oprócz wielu omówionych wyżej korzyści dają przede wszystkim poczucie bezpieczeństwa oraz budują więzi grupowe i interpersonalne.
Dla mnie jako pedagoga specjalnego stanowią głównie element doskonałej odprężającej zabawy, która jest przyjemna, dostarcza wielu pozytywnych emocji a także pokazuje różnorodność sposobów komunikowania się z innymi ludźmi.

Bibliografia:

1. Bogdanowicz Marta, Dariusz Okrzesik, „Opis i planowanie zajęć według Metody Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne”, Gdańsk 2009
2. Bogdanowicz Marta, Bożena Kisiel, Maria Przasnyska, „Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dzieci”, Warszawa 1996
3. Bogdanowicz Marta, Kasica A., Ruch Rozwijający dla wszystkich. Efektywność Metody Weroniki Sherborne, 2003

Przygotowała:
mgr Justyna Zięba-Pietraś