W trosce o naszą planetę - program edukacyjny z zakresu edukacji ekologicznej

Program edukacyjny z zakresu edukacji ekologicznej

W TROSCE O NASZĄ PLANETĘ

Adresat programu
Dzieci Zespołu Edukacyjno- Terapeutycznego
Szkoły Podstawowej i klas I- III Szkoły Podstawowej
Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego
im. Jana Pawła II w Tczewie

Czas realizacji programu
wrzesień 2014 – czerwiec 2015

Autor programu
mgr Joanna Dąbrowska

Gdy zabraknie powietrza
wody, roślin na Ziemi
Zanim ludzkość w pustynię
kulę ziemską zamieni
zginą ryby i ptaki,
kwiaty, lasy i zioła
może człowiek – NIE NISZCZCIE !
jeszcze zawoła...
Bo przyroda ojczysta
to skarb droższy od złota
a w niej
urok,
poezja,
piękno,
spokój,
prostota
Jeszcze w płucach powietrze,
zieleń
w żyłach krew płynie.
Chroń zabytki natury
gdy je zniszczysz,
sam zginiesz.

„Chroń przyrodę” Tadeusz Majcher

Wstęp

Przyroda jest piękna, fascynująca i skrywa w sobie tajemnice. Obcowanie
z nią dostarcza nam wiele pozytywnych emocji, wzruszeń, wzbudza zainteresowanie i podziw. Częścią przyrody jest człowiek zatem powinniśmy
o nią dbać. Towarzyszy nam ona już od wczesnego dzieciństwa, jest najbliższa dziecku, stanowić więc powinna źródło jego przeżyć i wiedzy. Świat przyrody
dla dziecka jest przede wszystkim czymś nowym, nieznanym, czymś co budzi rozległą ciekawość, zmusza do myślenia i zadawania pytań oraz prowokuje przeżycia emocjonalne sprzyjające zapamiętywaniu. Chcąc uzyskać pozytywne rezultaty z kontaktów dzieci z przyrodą musimy czuwać i umiejętnie nimi kierować. Od nas bowiem dorosłych zależy czy dziecko będzie miało szacunek do przyrody i podziwiało jej piękno. Kształtowanie świadomości
i odpowiedzialności za środowisko jest nie tylko potrzebę, ale także naszym obowiązkiem co skłoniło mnie do opracowania programu „ W trosce o naszą Planetę”. Zagadnienia o treściach przyrodniczo- ekologicznych są jednym
z ważniejszych obszarów edukacji dzieci. Ich podstawą jest budzenie świadomości i zrozumienie powiązań, zależności i praw panujących
w przyrodzie, nabywanie odpowiedzialności wobec wszystkich form życia, budzenie szacunku dla różnorodności występującej w świecie przyrody, zwrócenie szczególnej uwagi na ochronę i zagrożenia środowiska jakie stanowić mogą działania człowieka.

Charakterystyka programu

Przedstawiony program ma na celu działania zmierzające do wyzwalania
w uczniach postawy troski wobec środowiska, będzie stwarzał możliwości utrwalania i poszerzania wiedzy o zagadnienia przyrodniczo- ekologiczne ukazując problemy natury naszej Planety i niszczącej środowisko współczesnej cywilizacji. Program realizowany będzie w ciągu roku szkolnego od
września 2014 roku do czerwca 2015 roku. Tematyka wraz z propozycjami rozwiązań umieszczona została w programie, których treści przekazywane będą
w czasie zajęć dydaktyczno- wychowawczych i spotkaniach między klasowych, których realizacja wynika z naturalnego cyklu przyrodniczego ujętego w kalen-
darzu ekologicznym. Programem objęte będą dzieci z Zespołów Edukacyjno- Terapeutycznych Szkoły Podstawowej i klas I –III Szkoły Podstawowej Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego w Tczewie. Wszelkie metody, środki oddziaływań dostosowane będą do potrzeb i możliwości uczniów dostarczając im przeżyć i motywacji do aktywności poznawczej i twórczej. Uczniowie włączani będą do obchodów, wydarzeń o charakterze ekologicznym, w trakcie których przewidziane są spotkania, pogadanki z ludźmi związanymi
z ochrona środowiska i higieny zdrowia. Dzieci będą uczestniczyły w spacerach, wycieczkach, zajęciach terenowych, które pozwolą na doskonalenie
umiejętności obserwacji, dostrzegania i znaczenia obiektów przyrody. Prowadzone będą proste uprawy roślin wraz z ich pielęgnacją, zabawy badawcze i eksperymentalne, gry i zabawy dydaktyczne, muzyczno- ruchowe, konkursy sprawnościowe i plastyczne, pokazy i prezentacje multimedialne połączone tematycznie. Mam nadzieję ,że działania jakie zamierzam realizować rozbudzą w uczniach troskę o własne zdrowie, więź emocjonalną z przyrodą, bycie współodpowiedzialnym za dobre „samopoczucie” naszej planety Ziemi.

Cele programu

Cele główne

- rozwijanie troski o obecną i przyszłą jakość życia na Ziemi
- uwrażliwianie na piękno przyrody, jej różnorodności i bogactwa
- zapoznanie ze światem roślin, zwierząt będących częściami ekosystemów
i nabywania do nich opiekuńczego stosunku
- uświadamianie konieczności dbania o własne zdrowie
- doskonalenie polisensorycznego odbioru przyrody
- rozbudzanie aktywnych postaw wobec ochrony środowiska, uświadamianie
współodpowiedzialności za jego stan
- ukazanie niebezpieczeństw zagrażających środowisku wynikającej
ze szkodliwej działalności człowieka
- wzbogacanie wiedzy i słownictwa dzieci o treści przyrodniczo- ekologiczne
- formułowanie wniosków i spostrzeżeń

Cele szczegółowe

- rozbudzanie potrzeby i konieczności dbania o życie na Ziemi
- kształtowanie więzi emocjonalnej z przyroda
- poszerzanie wiedzy na temat zagrożeń dla środowiska przyrodniczego oraz
pojmowania jego ochrony
- uświadamianie znaczenia zasobów wody, powietrza, gleby dla życia
organizmów oraz przyczyny i skutki ich zanieczyszczeń
- wdrażanie do zdrowego stylu życia
- rozbudzanie motywacji do aktywnego działania, twórczego myślenia
i indywidualnych zainteresowań
- włączanie do uczestnictwa w obchodach, wydarzeniach o charakterze
ekologicznym
- rozwijanie umiejętności, obserwacji środowiska naturalnego i samodzielnego
wnioskowania na jego temat
- umiejętne odczytywanie otoczenia zmysłami

Treści programowe

Zagadnienia dotyczące treści programowych mogą być omawiane w różnym
zestawieniu w zależności od występowania kolejno po sobie pór roku

Bloki tematyczne

• Ziemia i inne planety
• Ziemia, planeta na której żyjemy

• Zjawiska i procesy w przyrodzie
Woda
- Znaczenie wody w przyrodzie
( rodzaje zbiorników wodnych, eksperymenty z wodą)
- Krążenie wody w przyrodzie ( opady atmosferyczne)
- Rośliny żyjące w zbiornikach wodnych
- Zwierzęta wodne i wodno- lądowe
- Oszczędzamy wodę

Powietrze
- Znaczenie powietrza w przyrodzie
( zabawy z wykorzystaniem wiatru, obserwacja )
- Przyczyny zanieczyszczeń powietrza i jego ochrona

Gleba
- Znaczenie gleby
( budowa przepuszczalności gleby: piasek, glina, ziemia,
dobór odpowiedniej ziemi do przesadzania roślin)

• Uroki przyrody
- Malownicze krajobrazy
( obserwacja, opis występowania przestrzeni w przyrodzie- góry,
las, łąka, sad, ogród, morze, pole)

Świat roślin
- Poznanie podstawowych części rośliny, budowy krzewów,
drzewa


- Budowa i rola kwiatów
- Co roślinom potrzebne jest do życia?
- Tajemnica nasionka
( uprawa wybranych roślin z nasion, obserwacja, pielęgnacja)
- Klasowy ogródek
( poznanie gatunków kwiatów doniczkowych,
sadzenie wybranych kwiatów )

Świat ptaków i zwierząt
- Zapoznanie się z przyzwyczajeniami i zachowaniami zwierząt
( gady, zwierzęta udomowione, leśne, egzotyczne, polarne)
- Poznajemy gatunki ptaków
- Opieka nad zwierzętami

Świat owadów
- Poznajemy gatunki owadów
( rola owadów w przyrodzie, ich przyzwyczajenia i zachowania)
- Praca pszczelarza

• Las wyjątkowe miejsce
- Znaczenie lasu
- Rola zieleni w życiu każdego z nas
- Przyczyny zagrożeń lasu
- Zasady ochrony lasu
- Na czym polega praca leśnika

• Jak dbać o dobry stan zdrowia?
- Higiena osobista
- Zdrowe zęby
- Ruch to zdrowie
- Zdrowo się odżywiam
- Kto dba o nasze zdrowie?
( zapoznanie się ze specyfiką pracy służby zdrowia,
specjalizacje lekarzy)

Metody, formy i środki realizacji programu

Metody pracy

• Pogadanka, objaśnienia, dyskusja, wiersze, opowiadania
• Gazetki tematyczne, informacyjne
• Obserwacja, pokaz, prezentacje multimedialne
• Spotkania z ciekawymi ludźmi
• Spacery, wycieczki, zajęcia terenowe
• Zabawy badawcze, eksperymentalne, hodowlane
• Gry i zabawy muzyczno- ruchowe, słuchanie i śpiewanie piosenek
• Gry i zabawy dydaktyczne, loteryjki, krzyżówki, puzzle, rozsypanki literowe, wyrazowe
• Zajęcia plastyczne, techniczne
• Wystawy prac
• Konkursy z wiedzy, sprawnościowe, plastyczne

Formy pracy

• Indywidualna jednolita i zróżnicowana,
• Praca w zespołach
• Praca z całą grupą

Środki realizacji programu

• Ilustracje, zdjęcia, plansze
• Prezentacje multimedialne, bajki, filmy
• Płyty z nagraniami odgłosów przyrody, muzyką relaksacyjną,
tekstami utworów o treściach przyrodniczo- ekologicznych
• Teksty wierszy, opowiadań, list od „Przyrody”, „Planety Ziemi”
• Układanki obrazkowe, literowe, wyrazowe, etykiety
• krzyżówki
• Koperty z zadaniami
• Materiały i przybory plastyczno- techniczne

• Materiały papiernicze
• Scenografie, elementy dekoracyjne, rekwizyty, stroje
• Różnorodne odpady
• Pojemniki, miski, gąbki, ściereczki wchłaniające ciecze,
• Emblematy, dyplomy, nagrody
• Gazetki informacyjne, tematyczne, kalendarz ekologiczny
• Naturalne materiały przyrodnicze
• Artykuły spożywcze
• Narzędzia gospodarstwa domowego
• Nasiona, sadzonki kwiatów, drzewek
• Narzędzia ogrodnicze
• Rzutnik, aparat fotograficzny, odtwarzacz CD

Wskazówki metodyczne

W nauczaniu środowiska powinno się stosować wszystkie znane metody i formy, wykorzystując zwłaszcza te z nich, które nadają się do bezpiecznego i aktywnego poznawania rzeczywistości. Dziecko powinno obserwować, szukać, zbierać, porządkować, porównywać, mierzyć, badać i eksperymentować. Dzięki takim działaniom dzieci mają szansę w pełni poznać otaczający je świat. Chcąc rozwijać w swoich uczniach wrażliwość oraz chęć działania na rzecz kształtowania i ochrony środowiska należy stale rozwijać potrzebę nieustannego doskonalenia warsztatu pracy oraz poszukiwać nowych rozwiązań by móc jak najbardziej zintegrować uczniów oraz wykorzystać ich zainteresowania otaczającym światem. Stosowanie różnorodnych metod uatrakcyjnia przebieg zajęć, które prowadzą do zaspakajania dziecięcej ciekawości, dzieci otrzymują propozycje rozwiązań i odpowiednio wdrażają się
do samodzielnej pracy, samokontroli i samooceny. Zajęcia wymagają umiejętności zwłaszcza tych praktycznych przydających się w życiu każdego. Wszystkim działaniom powinno towarzyszyć przeżywanie, radość z odkrywania
i pokonywania trudu, radość z działania i uzyskiwania osiągnięć, czasem atmosfera troski, wzruszenia, smutku. Wszelkie działania, metody mają na celu
wszechstronny rozwój osobowości dziecka.

Ewaluacja programu

• Obserwacja uczniów na zajęciach
• Prowadzenie rozmów z uczniami
• Wyniki konkursów
• Miniankieta obrazkowa sprawdzająca atrakcyjność zajęć


Literatura

G.S. Fichter, R. Kirk, P.R. Limburg, E.R.Ricciuti Durwald, L. Allen, R.W.Fairbrolge
„ABC Przyrody w pytaniach i odpowiedziach” Warszawa 2003

Dr P.Gobel, U. Pfennig „ Sekrety Ziemi” Warszawa 2005

G. Maurer „ I ty chronisz środowisko Elementarz ochrony środowiska”
Kraków 1991

( red ) P. Średziński, K.Rydel „Planeta Ziemia” magazyn WWF Warszawa 2014

E. Beaumont, E. Paroissien „Ekologia- obrazkowa encyklopedia dla dzieci, wiedza w pytaniach i odpowiedziach” FLEURUS 2007, wyd. Olesiejuk 2012

J. Faliszewska „Ja i moja szkoła. Podręcznik z ćwiczeniami do kształcenia zintegrowanego dla klasy III” Grupa Edukacyjna SA Kielce 2005

E., J. Fratczakowie „ Ekologiczne zagadki Agatki i podstawowe wiadomości o naszym środowisku” wyd. Arcanus Bydgoszcz 1998

Opracowanie i redakcja dr Cz. Cyrański „Środowisko społeczno- przyrodnicze” Oficyna Wydawnicza i Fonograficzna Kielce 1992

( red ) H. Gutowska „ Środowisko społeczno- przyrodnicze w klasach 1- 3”
Warszawa 1989

J. Stasica „ Przyroda 160 pomysłów na nauczanie zintegrowane w klasach I- III”
Kraków 2013

E., J. Frątczakowie „ Edukacja ekologiczna dzieci w wieku przedszkolnym”
Bydgoszcz 1996

H. Kitlińska- Pięta „ Ja i Ekoludek w świecie przyrody” wyd. Edukacyjne
Warszawa 1996

www.eksperciwoswiecie.pl.jak przygotować kalendarz ekologiczny

www.edukacja.edux.pl. Przyroda i nauczyciel w edukacji dziecka przedszkolnego B. Nowak Opalenice


Program „W trosce o naszą Planetę” jest programem otwartym na zmiany,
może być modyfikowany