Zjawisko narkomanii w Polsce jako problem społeczny

Spis treści
Wprowadzenie 4
Rozdział I 6
Charakterystyka i rodzaje środków odurzających 6
1.1. Opioidy 6
1.2. Amfetamina 7
1.3. Kokaina 8
1.4. Marihuana i haszysz 9
1.5. Inhalanty 10
1.6. Substancje halucynogenne 10
1.7. Kwas γ – hydroksymasłowy (GHB) 11
1.8. Dopalacze 11
Rozdział II 14
Narkotyczna droga do szczęścia 14
2.1. Czynniki wpływające na rozwój narkomanii w Polsce 14
2.2. Zagrożenia związane z uzależnieniem od narkotyków 16
2.3. Wpływ zagrożeń na społeczeństwo 18
Rozdział III 20
Terapia oraz profilaktyka w leczeniu uzależnień 20
Podsumowanie 27
Bibliografia 28
Źródła Elektroniczne 29

 
Wprowadzenie

Substancje zmieniające świadomość znane są człowiekowi od tysięcy lat. Dawniej wykorzystywano je jako element rytuału religijnego, lekarstwo lub środek relaksujący. Jest to dowodem na to, że nie było i nie ma społeczeństw, które potrafiły się od nich całkowicie wyzwolić .
Narkotyki jako środki odurzające oddziałują na nasz układ nerwowy przyczyniając się do zmian nastroju oraz zachowania. Wpływają one na świadomość osób, które po nie sięgają. Według Światowej Organizacji Zdrowia narkotyk jest to „jakakolwiek substancja chemiczna lub mieszanina tych substancji innych niż te wymagane do utrzymania normalnego zdrowia (jak jedzenie), których zażycie powoduje zmiany funkcji biologicznych i być może struktury organizmu”. Ich regularne zażywanie prowadzi do uzależnienia, czyli narkomanii.
Wykorzystana przeze mnie definicja tego terminu wyjaśnia, że „narkomania jest to używanie środków uzależniających w zbiorowości, które pełnią rolę integrującą. Zażywanie ich pozawala zapewnić jednostce oparcie w grupie oraz wyznacza cele, w kierunku których dąży grupa” .
Narkomania jako problem społeczny w Polsce pojawiła się na przełomie lat 70-tych i 80-tych XIX wieku. Narkotyki stały się wówczas dostępne wśród młodzieży zamieszkującej duże miasta w Polsce, takie jak: Warszawa, Gdańsk, Łódź, Kraków. Z czasem substancje psychoaktywne stały się dostępne i popularne w coraz mniejszych miastach i wsiach. Do wzmożonego zainteresowania narkotykami i bardzo dynamicznego wzrostu ich dostępności przyczynił się okres fascynacji subkulturą hipisowską, który przypada na lata dziewięćdziesiąte. Potrzeba poczucia wolności, niezależności oraz ekscytacji wpłynęła na coraz częstsze sięganie po środki odurzające. Innym powodem, który przyczynił się do wzrostu narkomanii na coraz większą skalę było przyjęcie wielu zachodnioeuropejskich oraz amerykańskich wzorców zachowań. W dzisiejszych czasach ranga, do której urósł problem uzależnienia od narkotyków jest ogromna i niezaprzeczalnie wiąże się z przyjmowaniem wzorców i zachowań od innych krajów oraz istniejących subkultur młodzieżowych .
W piśmiennictwie naukowym jest wiele publikacji dotyczących wpływu narkotyków na społeczeństwo. W mojej pracy wykorzystałam książkę Bohdana Woronowicza pt. „Uzależnienia”. Posłużyła mi ona do scharakteryzowania środków psychoaktywnych. Treść tej książki pomogła mi także opisać jak poszczególne substancje zmieniające świadomość oddziałują na organizm człowieka. Książka przydała się również w rozdziale dotyczącym profilaktyki oraz leczenia choroby narkotykowej. W celu wyjaśnienia potrzebnych definicji wprowadzających w temat narkomanii wykorzystałam książkę zbiorowego autorstwa pt. „Uzależnienia Nadużywanie i Zażywanie”. Przydatne okazały się również publikacje zamieszczone w czasopiśmie „Problemy Opiekuńczo Wychowawcze”. W pracy oparłam się też na artykułach opublikowanych w miesięczniku „Remedium”.
Dodatkowo korzystałam ze stron internetowych: www.narkotyki.pl www.psychologia.net.pl; www.narkomania.org.pl; www.paranarkotyki.pl
Głównym celem mojej pracy było przeanalizowanie – na podstawie piśmiennictwa – destrukcyjnego wpływu na społeczeństwo substancji zmieniających świadomość. W pracy omówiłam zagrożenia i problemy związane z uzależnieniem od narkotyków, przedstawiłam ogólną charakterystykę wybranych środków odurzających, a także wskazałam rozwiązania, które mogą pomóc w zapobieganiu zjawisku narkomanii.
Praca ma charakter problemowy. Dokonałam w niej analizy problemu narkomanii w Polsce oraz jej wpływu na społeczeństwo.

Rozdział I
Charakterystyka i rodzaje środków odurzających

Możemy wyróżnić kilka kryteriów podziału narkotyków. Dzielimy je ze względu na ich: szkodliwość, pochodzenie, działanie oraz formę ich przyjmowania. W przypadku szkodliwości środków odurzających należy podkreślić, że nie ma bezpiecznych narkotyków. Istnieje bardzo cienka granica między jednorazowym zażyciem substancji psychoaktywnej, a uzależnieniem się od niej. Istnieje podział na narkotyki miękkie i twarde. To kryterium skupia się na potencjale uzależniającym narkotyków. Tak zwane miękkie środki odurzające, jak: marihuana, haszysz, grzyby halucynogenne powodują głównie zależność psychiczną i nie mają wielu następstw fizycznych. Proces uzależnienia się od nich jest zdecydowanie dłuższy w porównaniu do narkotyków twardych, które uzależniają bardzo szybko.
Zaliczamy do nich amfetaminę, kokainę, opiaty. Warto dodać, że twarde substancje psychoaktywne skutkują poważnymi problemami zdrowotnymi. Uzależnienie od narkotyków miękkich często jest przyczyną sięgania po twarde środki odurzające. Poniżej scharakteryzowano najważniejsze substancje psychoaktywne, uwzględniając sposób ich działania, a także formę w jakiej są dostępne do spożycia .

1.1. Opioidy
Jedne z najpopularniejszych w Polsce substancji psychoaktywnych. Są to pochodne makowca otrzymywane z maku ogrodowego (Papaver). Jego przetwory znane są od kilku tysięcy lat. Charakteryzują się działaniem przeciwbólowym i przeciwlękowym. Dzięki temu wywołują uczucie spokoju, a niekiedy euforii. Dwieście lat temu opioidy stosowane były powszechnie w leczeniu stanów lękowych, a w XIX wieku leczono nimi przewlekły alkoholizm. Wówczas nie zdawano sobie sprawy z uzależniających właściwości opium. Nieświadomie zastąpiono go morfiną, która także uzależnia.
Opioidy możemy podzielić na: naturalne, półsyntetyczne oraz syntetyczne. Do pierwszego rodzaju należy wspomniana morfina. Przykładem półsyntetycznego opioidu jest heroina. Pierwsze informacje o jej właściwościach uzależniających pojawiły się w 1913 roku, natomiast jej dostępność zaczęto ograniczać dopiero w latach dwudziestych. Syntetykami są fencyklidyna oraz fentanyl.
Wśród narkomanów najbardziej rozpowszechniony jest tzw. kompot. Od pochodnych makowca bardzo łatwo się uzależnić. Może to nastąpić nawet po jednym, dwóch wstrzyknięciach. Jednorazowe powoduje euforię, niepokój ruchowy, senność, zwężenie źrenic, suchość w jamie ustnej, czy spadek apetytu. Objawem przewlekłego zażywania opium jest silne wyniszczenie organizmu. Przyczynia się to do znacznego spadku odporności i zaniku żył. W wyniku dożylnego zażywania narkotyków występuje wysokie ryzyko zakażenia się wirusem HIV. Od jakiegoś czasu na polskim rynku narkotykowym obecna jest heroina, która jest przystosowana do palenia. Występuje ona pod nazwą brown sugar. Charakteryzuje się dużym zanieczyszczeniem, dlatego jest stosunkowo tania i chętnie stosowana. Bardzo szybko uzależnia psychicznie i fizycznie. Wraz z czasem, gdy pojawia się coraz większa tolerancja na narkotyk osoba uzależniona odczuwa coraz słabszy efekt palenia brown sugar. Wówczas pojawia się potrzeba zażywania dożylnych substancji psychoaktywnych – drogiej czystej heroiny .

1.2. Amfetamina
Na listę narkotyków została wprowadzona w 1941 roku. Może być przyjmowana dożylnie, doustnie i do nosa. Dostępna jest także w formie, która jest przystosowana do palenia. Przyjęcie pochodnych amfetaminy, niezależnie od drogi podania powoduje stan zatrucia. Na czarnym rynku coraz bardziej popularna i dostępna staje się pochodna, występująca pod nazwą „Ecstasy”.
Objawem zażywania amfetaminy jest: wzrost ciśnienia krwi, rozkurcz mięśni gładkich, przyspieszenie oddechu oraz akcji serca. Dodatkowo zwiększa się zużycie tlenu, wzrostowi ulega także ciepłota ciała. Warto zaznaczyć, że amfetamina wpływa na redukcję zmęczenia poprzez działanie euforyzujące. Ponadto opóźnia zasypianie i skraca czas snu. Ostre zatrucie tym środkiem odurzającym objawia się pobudzeniem ruchowym, wzmożoną aktywnością umysłową, często także pojawia się słowotok. Możemy również zaobserwować lęki, omamy, zaburzenia świadomości oraz napady drgawkowe. Fizycznie skutkuje to przyspieszeniem pracy serca, wzrostem ciśnienia, dusznością. Zatruciu towarzyszy dodatkowo wzmożona potliwość, rozszerzenie źrenic, nudności oraz wymioty.
Tolerancja organizmu na tego rodzaju narkotyk wytwarza się bardzo szybko. Konsekwencją tego jest konieczność przyjmowania coraz większych dawek amfetaminy w coraz krótszych odstępach czasu. Próba odstawienia narkotyku objawia się zwiększonym zapotrzebowanie na sen, który może trwać nawet kilka dni. Ponadto mogą pojawić się ciężkie depresje .

1.3. Kokaina
Otrzymywana jest z liści krzewów kokainowych, które są najbardziej rozpowszechnione w Ameryce Południowej, Indiach oraz Indonezji. W Europie pojawiła się w 1749 roku. Charakteryzuje się działaniem pobudzającym. Wywołuje głównie zależność psychiczną. Obecnie kokaina stosowana jest najczęściej w formie białego krystalicznego proszku, który się wdycha, wącha lub pali. Można ją również połykać. W latach 80-tych pojawił się tzw. crack – rodzaj kokainy w formie małych kostek lub kulek. Jednorazowe zażycie narkotyku powoduje poprawę samopoczucia, spadek apetytu oraz redukuję potrzebę snu. Dodatkowo możemy zaobserwować wzrost aktywności fizycznej i intelektualnej. Nawet mała ilość kokainy może wywołać przyspieszoną akcję serca, szybszy oddech, wzrost ciśnienia i temperatury ciała. Skutkiem przewlekłego zażywania narkotyku jest zaburzenie snu i łaknienia oraz postępujące wyniszczenie organizmu. Warto dodać, że częstymi objawami są również: urojenia prześladowcze, majaczenie, depresja z zamachami samobójczymi oraz liczne przejawy agresji.
Nieco odmienny stan towarzyszy nałogowemu przyjmowaniu kokainy. Nie jest to już euforia i dobre samopoczucie, ale uczucie lęku i niepokoju. Wówczas pojawiają się silne wahania nastroju, bezsenność, utrata masy ciała. Coraz częściej uzależnienie od kokainy przejawia się stanami paranoidalnymi Ta niebezpieczna substancja psychoaktywna sprzyja kurczeniu się naczyń wieńcowych i mózgowych, co nierzadko powoduje ciężkie udary mózgu. W przypadku kokainy dochodzi głównie do uzależnienia psychicznego, zależność fizyczna jest zdecydowanie mniejsza .

1.4. Marihuana i haszysz
Marihuana i haszysz są pochodnymi konopi indyjskich, które pochodzą z Azji środkowej. Wyróżniamy dwa typy konopi, które różnią się od siebie właściwościami i zastosowaniem.
Konopie typu włóknistego miały swoje zastosowanie w produkcji tkanin. Typ drugi to tzw. typ narkotykowy, z którego produkowana jest marihuana i haszysz. Stan odurzenia uzyskuje się poprzez wciąganie do płuc dymu, który pochodzi z palenia tych substancji. W Polsce najpopularniejszą formą tych substancji są papierosy, potocznie nazywane skrętami. Ostatnio coraz częściej spotykany jest tzw. „skun”, czyli marihuana z dodatkiem amfetaminy lub heroiny. Marihuana nazywana jest narkotykiem rekreacyjnym i właśnie to często gubi osoby, które palą ją w celu odprężenia się i poprawy samopoczucia.
Szacuje się że w Europie marihuanę zażywa regularnie ponad 20 milionów osób. Jednorazowe zapalenie skręta wywołuje euforię, daje uczucie ukojenia bólu. Nierzadko obserwuje się zaburzenia poczucia czasu, przestrzeni, zafałszowany odbiór barw i dźwięków. Spotyka się także halucynacje, urojenia, stan lęku i paniki. Mogą pojawić się także myśli samobójcze związane z depresją. Długotrwałe przyjmowanie pochodnych konopi powoduje wystąpienie tzw. zespołu amotywacyjnego. Polega on na stopniowej utracie zainteresowania codziennymi czynnościami i otoczeniem.
Haszysz otrzymuje się ze zlepionej i sprasowanej żywicy konopi indyjskiej. Zawiera on więcej substancji szkodliwych w porównaniu do marihuany. Haszysz przyjmuje się zwykle w formie jointa palonego z tytoniem.
Przetwory konopi u osób je zażywających wywołują: bóle głowy, bezsenność, spadek masy ciała oraz wyniszczenie organizmu spowodowane w dużej mierze utratą apetytu. Destrukcyjnym wpływom ulegają także procesy pamięciowe. Widoczny jest również spadek sprawności intelektualnej i psychomotorycznej. Powszechne przy paleniu marihuany i haszyszu są poważne zmiany w układzie oddechowym. Wynika to z faktu, że jeden skręt z marihuany lub joint zawiera tyle substancji toksycznych, co 10-20 zwyczajnych papierosów .

1.5. Inhalanty
Wzrost popularności substancji wziewnych przypada na lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte. Szczególnie modne wówczas było wąchanie klejów, benzyny i rozpuszczalników; zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych i na zachodzie Europy. Z czasem zaczęto wykorzystywać także inne substancje takie jak: farby, lakiery, detergenty, aerozole, środki do prania na sucho oraz gaz propan – butan z butli turystycznych. Stan odurzenia oraz zatrucie organizmu wywołują opary wytwarzane z rozpuszczalników organicznych i rozcieńczalników.
Zawarte w inhalantach związki chemiczne są bardzo wolno eliminowane z organizmu. Głównym ryzykiem związanym z substancjami wziewnymi jest śmiertelne zatrucie organizmu. Dodatkowo istnieje niebezpieczeństwo poważnego uszkodzenia wątroby, nerek, serca oraz ośrodkowego układu nerwowego. Bardzo często są to nieodwracalne zmiany. Zewnętrznymi objawami zażywania substancji wziewnych są: euforia, spowolniona mowa, szerokie źrenice, mocno zaczerwienione oczy, łzawienie, nadwrażliwość na światło, katar, kaszel. Przejawem może być również podwójne widzenie, omamy, bóle głowy. Zatrucie substancjami chemicznymi, zawartymi w inhalantach ma ciężki przebieg kliniczny. Objawy rozwijają się bardzo gwałtownie, niosąc ryzyko śmierci poprzez uduszenie .

1.6. Substancje halucynogenne
W Polsce do najpopularniejszych substancji halucynogennych należą grzyby z grupy Psylocybe spożywane w formie suszonej lub surowej. Środkiem halucynogennym jest również LSD. Jest on spotykany w formie nasączonych papierków do ssania, kapsułek i tabletek. Przyjmowanie tych substancji w pierwszej kolejności daje objawy fizyczne. Należą do nich: rozszerzenie źrenic, wzrost ciśnienia i przyspieszenie akcji serca, wzrost temperatury ciała, ślinotok, nudności oraz drżenia mięśniowe. Następnie obserwujemy objawy psychiczne, takie jak: omamy, urojenia o różnej treści, mistyczne przeżycia religijne, lęk, zaburzenia percepcji czasu i pamięci, napady agresji oraz paniki.
Osoba pod wpływem substancji halucynogennych ma zafałszowany odbiór wrażeń zmysłowych. Charakterystyczne wówczas są barwne wizje, zmiana poczucia kształtów i barw oraz zaostrzenie wrażeń słuchowych. Nie występuje uzależnienie fizyczne, aczkolwiek pojawia się podwyższona tolerancja na te substancje.

1.7. Kwas γ – hydroksymasłowy (GHB)
W postaci naturalnej występuje w cytrusach i w winie, produkowany jest również przez organizm ludzki. Znany jest także jako pigułka gwałtu. Spożycie dużej dawki GHB wywołuje niepamięć oraz utratę świadomości. Jego długotrwałe zażywanie powoduje zarówno uzależnienie fizyczne, jak i psychiczne. Przedawkowanie prowadzi do ciężkiego zatrucia i do śmierci. GHB na czarnym rynku występuje w formie tabletek, kapsułek, proszków i roztworów wodnych .

1.8. Dopalacze
W ostatnim czasie temat tzw. „dopalaczy” skupił uwagę wielu ludzi i instytucji. W dużym stopniu tym zjawiskiem zainteresowały się również media, szeroko komentując wpływ tych substancji na zdrowie. Zwrócono także uwagę na jakość oraz system kontroli prawnej tych środków. Bardzo szybko stały się one pokusą dla wielu młodych ludzi.
Czym są dopalacze? Termin dopalacze jest potocznym określeniem dla grupy substancji pochodzenia naturalnego lub syntetycznego o właściwościach psychoaktywnych. Interesujący jest fakt, że dopalacze bardzo często są produkowane na bazie legalnych, naturalnych ziół. Najczęściej występują one w Ameryce Południowej i w Azji. W rezultacie ich producenci nie łamią żadnych praw, a swoje produkty wprowadzają na rynek jako suplementy diety zgodnie z przepisami. Substancje te reklamowane są jako środki ułatwiające zapamiętywanie, redukujące stres. Innym przykładem są dopalacze produkowane w laboratoriach zajmujących się z nielegalną produkcją narkotyków. Należy podkreślić, że świat narkotyków nie jest jednowymiarowy i ciągle ewaluuje. W związku z tym na rynek trafiają coraz to inne, „ulepszone” substancje psychoaktywne.
Duży nacisk kładzie się na edukację w tej dziedzinie. Jednym z kroków w tym kierunku jest powstająca strona internetowa (www.dopalaczeinfo.pl), z polecenia Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Jej zadaniem będzie informowanie o zagrożeniach związanych z zażywaniem dopalaczy.
Charakteryzując dopalacze warto odnieść się do ich aspektów prawnych. Przepisy Konwencji Międzynarodowych, decyzje Rady Unii Europejskiej oraz przepisy prawa krajowego zobowiązują kraje do objęcia kontrolą prawną określonych substancji psychoaktywnych. Jest to niezbędne w przypadku, gdy istnieją uzasadnione podstawy świadczące o ryzyku związanym z ich zażywaniem. Jedną z najważniejszych rzeczy jest prowadzenie konsekwentnych i zarazem skutecznych krajowych monitoringów. Efektywna kontrola dostarczałaby informacji o pojawieniu się na rynku nowych środków o działaniu psychoaktywnym. Informowałaby także o konsekwencjach zdrowotnych związanych z ich zażywaniem .
Niedawno weszła w życie nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Zgodnie z nią obowiązujący dotychczas zakaz produkowania i sprzedaży dopalaczy został rozszerzony o nowe substancje psychoaktywne. Zakazuje się również importowania wspomnianych substancji. Za kontrolę w aspekcie produkcji oraz sprzedaży niedozwolonych środków odpowiedzialna jest Państwowa Inspekcja Sanitarna, natomiast Służba Celna dba o przestrzeganie zakazu importu tych środków.
Za produkcję oraz wprowadzanie na rynek dopalaczy grozi kara pieniężna od dwudziestu tysięcy do miliona złotych. Dodatkowo w celu większej ochrony przed zagrożeniem jakie niosą dopalacze przy ministrze zdrowia ma zostać utworzony zespół do spraw oceny ryzyka zagrożeń dla zdrowia lub życia ludzi związanych z używaniem nowych substancji psychoaktywnych. Członkami zespołu będą eksperci z zakresu nauk chemicznych, farmakologii, toksykologii klinicznej, psychiatrii, nauk społecznych i prawnych. Należy dodać, że ustawa wprowadza także zakaz reklamowania dopalaczy. W przypadku złamania zakazu grozi kara pozbawienia wolności do roku. Odpowiedzialność karna dotyczy również udostępniania substancji psychoaktywnych małoletnim. W tym przypadku jest to kara pozbawienia wolności do lat trzech. Karani będą również sprzedawcy Internetowi .
Również w oświacie poszukuje się nowych rozwiązań niwelujących problem uzależnień. W szkołach niedługo zacznie obowiązywać Rozporządzenie MEN w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii – aktualnie oczekuje na publikację w Dzienniku Ustaw.
Zastosowane rozwiązania prawne z pewnością nie zakończą problemu z dopalaczami. Niebawem na rynku pojawią się nowe substancje o zbliżonym działaniu. Skoro będą nowe to będą w mniejszym stopniu kontrolowane.
Dlatego myślę że nadzieje na to, że nowe przepisy prawne rozwiążą problem są złudne .

Rozdział II
Narkotyczna droga do szczęścia

Środki zmieniające świadomość mają ogromną siłę działania, nie tylko pod względem medycznym jako silne substancje psychoaktywne. Szczególnie cieszą się szerokim odbiorem wśród ludzi młodych, zapracowanych, goniących za zawodowym sukcesem. Warto podkreślić jak łatwo społeczeństwo oswaja się z ich obecnością oraz dynamicznym wzrostem ich dostępności dla przeciętnego człowieka. W dzisiejszych czasach mało kogo dziwi fakt, że znana gwiazda muzyki lub filmu zmarła w wyniku przedawkowania narkotyków.
Środki odurzające to taki fałszywy przyjaciel, który pozornie daje nam poczucie szczęścia, miłości i bezpieczeństwa. W rzeczywistości narkotyki bardzo często są tłem, na którym rozgrywają się największe rodzinne dramaty. Nierzadko jest tak, że odbierają nam godność, bliskich oraz kontrolę nad własnym życiem. Sprawiają, że ludzie wzajemnie tracą do siebie szacunek. Wywołują agresję, która w wielu przypadkach jest przyczyną bezsensownej śmierci. Stan odurzenia rodzi w ludziach odwagę, do rzeczy, które w realnym świecie wydają im się niemożliwe . Człowiek staje się ofiarą, ale także niewolnikiem narkotyków. Przyczyną tego są najczęściej nasze własne słabości oraz coraz większy wpływ ludzi, którzy nas otaczają. Zażywanie narkotyków wiąże się z ryzykiem wielu zagrożeń takich jak: choroby zakaźne, konflikty z prawem. W wielu przypadkach uzależnienie kończy się śmiercią.
W tym rozdziale omówię czynniki, które wpływają na problem narkomanii w Polsce. Dodatkowo również scharakteryzuję na zagrożenia oraz ich wpływ na społeczeństwo.

2.1. Czynniki wpływające na rozwój narkomanii w Polsce
Dzisiejsze czasy bardzo wysoko stawiają poprzeczkę młodym ludziom. Wszechogarniający „wyścig szczurów” sprawia, że współczesne społeczeństwo coraz bardziej ulega destrukcyjnym wpływom współczesnego świata. Każdy chce mieć dobrze płatną pracę oraz wysoki standard życia. Nasze ambicje i wymagania przyczyniają się do tego, że system wartości młodego człowieka ulega wyraźnym zmianom. Na samym szczycie hierarchii znajdują się rzeczy materialne oraz świat wirtualny, który pochłania znaczą część naszego czasu. Wszystko to sprawia, że społeczeństwo popada w aktywizm i pracoholizm. Nieodłączną konsekwencją dzisiejszego stylu życia są coraz większe napięcia oraz podatność na stres. Ich nagromadzenie przyczynia się do tego, że w pewnym momencie tracimy kontakt z drugim człowiekiem. Zakładamy różne maski i ulegamy manipulacji. Z czasem gubimy się w odgrywanych przez siebie rolach, tracimy własne „ja” oraz sens prawdziwego życia. Nieświadomie także przenosimy to na grunt rodzinny. Takie wewnętrzne rozdarcie niszczy człowieka i jest przyczyną uzależnień . Wówczas narkotyki stają się ogromną pokusą, ze względu na fakt, że są łatwo dostępne i pozornie pomogą nam pokonać nasze wewnętrzne demony. Kieruje nami złudzenie, że jeśli tylko zechcemy to nie sięgniemy po więcej, a to sprawia, że w coraz większym stopniu stajemy się niewolnikami narkotyków i siebie samych .
Szybkie tempo życia oraz nieustający brak czasu w znaczy sposób negatywnie odbija się na naszym codziennym życiu. Nie mamy czasu dla rodziny, przyjaciół i dla siebie. Rekompensujemy to sobie żyjąc w świcie wirtualnym. Konsekwencją tego jest to, że coraz więcej ludzi sięga po środki psychoaktywne. Wydają się one być znakomitą odskocznią od codzienności i kłopotów, lekarstwem na samotność. Środki odurzające nierzadko są traktowane jako źródło ekscytacji, jak również jako zastrzyk pozytywnej energii. Rodzą w nas fałszywe poczucie bezpieczeństwa, niezależności i wolności .
Substancje zmieniające świadomość zyskują coraz większy rozgłos społeczny. Dzieje się tak, ponieważ ich oferta na rynku jest stale urozmaicana. Idzie to w parze z bardzo dobrą reklamą i rekomendacją przez różne środowiska pod przykrywką środków poprawiających samopoczucie i redukujących stres. Narkotyki, podobnie jak alkohol, zyskały dużą popularność. Stały się wręcz obowiązkowym elementem rozrywkowego życia .
Ważnym elementem, który ma duży wpływ na problem narkomanii jest profesjonalnie zorganizowany rynek narkotykowy. Substancje psychoaktywne produkowane są masowo, a następnie importowane lub eksportowane. Istnieją rozmaite, prężnie działające drogi transportu środków odurzających, a także ich sprzedaż detaliczna. Jest to bardzo sprawnie działająca machina warta miliardy dolarów. Największe zyski z przemysłu narkotykowego osiągają mafie rządzące kartelami narkotykowymi. Nierzadko dzieje się tak, że do dystrybucji środków odurzających rekrutowani są młodzi ludzie, którzy są werbowani ze środowisk patologicznych .

2.2. Zagrożenia związane z uzależnieniem od narkotyków
Uzależnienie od narkotyków związane jest z wieloma zagrożeniami. Niestety zbyt często osoby uzależnione nie zdają sobie z tego sprawy. Jedną z głównych przyczyn jest brak dostatecznej wiedzy o ryzyku jakie niesie za sobą zażywanie środków psychoaktywnych oraz ich degradującym wpływie na organizm. W mojej pracy zwrócę uwagę na kilka, według mnie bardzo ważnych zagrożeń, które dotykają jednostkę, ale również całe społeczeństwo .
Choroby zakaźne stanowią jedno z głównych zagrożeń wynikających z uzależnienia od narkotyków. Z punktu widzenia zdrowia publicznego szczególnie niebezpieczne jest dożylne przyjmowanie środków odurzających. Wielokrotne używanie igieł i strzykawek przez narkomanów stanowi istotny problem w epidemiologii chorób zakaźnych, które przyczyniają się do obniżenia jakości i długości życia. Ponadto wykazują bardzo wysoki potencjał do szybkiego rozprzestrzeniania się wśród społeczeństwa. Szczególną uwagę zwraca się na wirusowe zapalenie wątroby (WZW) typu B i C oraz ludzki wirus niedoboru odporności (HIV), który wywołuje chorobę AIDS. Wymienione choroby zakaźne związane są głównie z krwiopochodną drogą zakażenia. Wyniki przekrojowych badań prowadzonych w Polsce wskazują na coraz większe rozpowszechnienie zakażeń WZW typu B i C w porównaniu do wirusa HIV, który obecnie w dużej mierze przenoszony jest drogą kontaktów heteroseksualnych (4). W Polsce rozpowszechnienie chorób zakaźnych jest podobne do większości krajów Unii Europejskiej. Podczas prowadzonych badań w Polsce zwrócono uwagę na większy wzrost zakażeń WZW typu C wśród osób poniżej 25 roku życia. Warto podkreślić, że zdecydowanie bardziej podatne na zakażenia są osoby ze środowisk zmarginalizowanych. Są to głównie ludzie, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji społeczno – ekonomicznej, często bezdomni mieszkający w dużych zbiorowościach oraz mający za sobą pobyty w więzieniu. Infekcjom tego typu sprzyja niski poziom świadomości ludzi pochodzących z grup ryzyka, mniejszy dostępem do wiedzy oraz świadczeń medycznych .
Poważnym problemem wśród kobiet uzależnionych od narkotyków jest prostytucja. Nie jest to jednak zjawisko jednowymiarowe. Konsekwencją stałego zażywania środków zmieniających świadomość jest pogłębiający się brak zdolności do podejmowania ról społecznych poza rolą narkomana. Wówczas cała energia osoby uzależnionej skupia się na zdobyciu narkotyku. Wiąże się to z występowaniem zachowań aspołecznych. Pojawienie się głodu narkotycznego wywołuje w osobie uzależnionej potrzebę zdobycia narkotyku za wszelką cenę. Początkowo sposobem na rozwiązanie problemów staje się okradanie najbliższych oraz znajomych. Kolejnym etapem jest sprzedawanie siebie, co prowadzi do regularnej prostytucji. Rozmiar tego zjawiska jest bardzo różny w zależności od stażu narkomańskiego, własnej destrukcji życiowej, jak również środowiska, w którym żyją narkomanki. Taki rodzaj zachowań stanowi zagrożenie nie tylko dla nich samych. Jednym ze skutków uzależnienia jest unikanie myślenia o konsekwencjach, takich jak ryzyko chorób, czy opinia w środowisku. Bardzo często trzeźwa ocena sytuacji przychodzi po kilku godzinach. Należy podkreślić, że zachowanie narkomanki determinuje przymus, a nie decyzja, którą jest w stanie podjąć sama .
Stan odurzenia jest w wielu przypadkach przyczyną niekontrolowanych ataków agresji słownej i ruchowej oraz nieadekwatnych do sytuacji reakcji gniewu. Wpływają na to charakterystyczne dla osób uzależnionych zaburzenia osobowości. Niejednokrotnie są one powodem do wszczynania konfliktów oraz aktów wandalizmu. Konsekwencją takich zachowań jest stały wzrost przestępczości. Zmiany świadomości wywołane przez narkotyki sprawiają, że osoby pod wpływem środków psychoaktywnych stanowią zagrożenie nie tylko dla siebie. Przykładem są liczne wypadki samochodowe, często śmiertelne, w których winę ponoszą narkomani .
Uzależnieniu towarzyszą stany depresyjne, które często są podłożem negatywnych zachowań. Wówczas lęk, tłumienie uczyć oraz niska samoocena pogłębia w narkomanie poczucie bycia osobą nic nie wartą. Taki tok myślenia wpływa na wzrost liczby samobójstw w stanie odurzenia. Targanie się na własne życie pod wpływem środków odurzających w wielu sytuacjach stanowi poważne zagrożenie dla społeczeństwa .

2.3. Wpływ zagrożeń na społeczeństwo
Problem narkomanii nie dotyczy tylko osób uzależnionych. Nieodłącznie dotyka on społeczeństwo, szczególnie osoby bliskie. Nierzadko jest tak, że to właśnie one najbardziej cierpią. Choroba narkotykowa, podobnie jak alkoholowa silnie oddziałuje na rodzinę. Jej członkom towarzyszy nieustający stres, nerwowość oraz strach o osobę uzależnioną. Warto wymienić także poczucie wstydu, ale także naiwność. Poprzez łączącą nas więź emocjonalną i miłość często przestajemy być obiektywni i naiwnie szukamy wytłumaczenia dla narkomana, czy alkoholika. W małych silnie związanych ze sobą grupach, które są dotknięte tego typu problemem istnieje bardzo duże ryzyko współuzależnienia.
Narkotyki są ściśle związane z działalnością przestępczą, która ma ogromny zasięg. Konsekwencją tego jest silny wzrost spożycia środków zmieniających świadomość w społeczeństwie. W wyniku tego spotykamy się z coraz częstszym występowaniem niektórych przestępstw w zależności od działania poszczególnych środków odurzających. Badania prowadzone na tym tle dotyczą głównie heroiny. Przestępstwa związane z tym narkotykiem to przede wszystkim włamania, kradzieże, napady i rozboje. Ich celem jest zdobycie środków finansowych na zakup większej ilości środków psychoaktywnych, szczególnie na etapie głodu narkotycznego. Wymienione wykroczenia często są bardzo poważne. Nierzadko skutkują groźnym zranieniem lub śmiercią ofiar, najczęściej przypadkowych. Należy podkreślić, że zażywanie niektórych narkotyków nie jest związane z działalnością przestępczą. Mowa tu o środkach halucynogennych, czy marihuanie. Problem narkomanii i związanej z nią przestępczości jest dobrym przykładem w jaki sposób ich zażywanie oddziałuje na społeczeństwo oraz poszczególnych ich członków. Pokazuje nam również, że zażywanie środków psychoaktywnych oraz ich wpływ na osobę zażywającą zależy od wielu czynników łącznie .
Warto wspomnieć o przestępczości zorganizowanej, zajmującej się przemysłem narkotykowym. Mafie rządzące kartelami narkotykowymi działają z reguły bardzo brutalnie. Do swojej działalności werbują osoby bardzo młode, które zamieszkują dzielnice nędzy lub wychowują na ulicy. Pod wpływem narkotyków są zmuszane często nawet do bardzo brutalnych przestępstw. Na skalę masową jest to spotykane w takich krajach jak Meksyk, czy Kolumbia. Konflikty między kartelami pochłaniają coraz więcej ofiar śmiertelnych wśród ludności cywilnej .
Zorganizowane grupy przestępcze zajmują się także prostytucją. W tym przypadku możemy spotkać się z bardzo brutalnym zachowaniem wobec kobiet, które nierzadko prowadzi do poważnych uszkodzeń ciała. Próbie zostaje poddana także psychika kobiet, które często dodatkowo borykają się z uzależnieniem od narkotyków. Należy podkreślić, że to środowisko stanowi podwyższoną grupę ryzyka w związku z chorobami zakaźnymi. Z prostytucją ściśle związany jest handel żywym towarem.
Legalizacja niektórych środków odurzających w wielu krajach przyczynia się do tzw. narkoturystyki. Jest to popularne zwłaszcza w środowisku subkultur młodzieżowych. Nie ma konkretnych danych odnoszących się do częstotliwości tego zjawiska w naszym kraju. Można jednak przypuszczać, że jest ono znane i staje się coraz bardziej popularne, zwłaszcza wśród osób zamożnych. Turystyka narkotykowa to poważny problem, który wiąże się z legalną dostępnością do narkotyków w wielu krajach na świecie. Można przypuszczać, że skala tego negatywnego zjawiska będzie miała coraz większy zasięg .
Rozdział III
Terapia oraz profilaktyka w leczeniu uzależnień

Uzależnienie od jakiejkolwiek używki; alkoholu, papierosów czy narkotyków jest chorobą. Najważniejszą rzeczą jest uświadomienie sobie problemu, z którym zmaga się osoba uzależniona. Wówczas udział takiego pacjenta w leczeniu jest dużo bardziej skuteczny. Jednym ze sposobów, który ma przyczynić się do zmiany destrukcyjnych zachowań jest terapia. Podstawą do jej rozpoczęcia jest silna motywacja do zmian. Zdaniem terapeutów najistotniejsze jest, aby osoba uzależniona świadomie podjęła decyzję o rozpoczęciu leczenia. W bardzo dużym stopniu przyczynia się to do pozytywnego rezultatu w terapii. Silne zobowiązanie i motywacja mogą skutkować samodzielnym zaprzestaniem zażywania używek bez pomocy z zewnątrz. Aby dokonać postępu w terapii należy zobowiązać się do podjęcia działania oraz określić jego konkretne cele. Niezbędne jest ciągłe działanie oraz praca nad sobą. Taka chęć zmiany oraz gotowość na terapię pomaga zmienić sposób myślenia oraz nastawienie do problemu. Pozwala ustalić czas i metodę leczenia. Pacjent może zdecydować czy grupy wsparcia oraz profesjonalne leczenie są potrzebne. Ważną barierą w terapii uzależnień są nawroty i pojawiające się zaprzeczenie o braku problemu u osoby chorej.
Istnieje szeroka gama usług terapeutycznych dla narkomanów. Programy obejmują opiekę stacjonarną lub dzienną oraz pacjentów dochodzących.
Może się to odbywać w szpitalu, klinice, centrum zdrowia psychicznego, więzieniu lub w domu. Tradycyjna klasyka leczenia obejmuje detoksykację, która jest niezbędna do tego, aby rozpocząć terapię. Odtruciem określa się medyczne przeprowadzenie przerwania fizycznego uzależnienia .
Istnieje kilka rodzajów terapii, w zależności od substancji, która przyczyniła się do powstania problemu narkotykowego.
Wyróżniamy trzy główne podejścia w leczeniu uzależnienia od środków odurzających: terapia substytucyjna, terapia poznawczo – behawioralna oraz terapia z ukierunkowaniem na abstynencję .
Leczenie osób uzależnionych metodą terapii substytucyjnej opiera się na wykorzystaniu metadonu. Związek ten został zsyntetyzowany w 1937 lub w 1941 roku w Niemczech. Wówczas był on stosowany jako alternatywna substancja w stosunku do morfiny.
Po raz pierwszy w leczeniu substytucyjnym metadon został wykorzystany w 1964 roku przez Vincenta Dole’a oraz Marię Nyswander. Terapia została najdokładniej zbadana w przypadku leczenia osób uzależnionych od opioidów (heroiny) oraz kokainy. Uważa się, że ten rodzaj uzależnienia jest niezwykle ciężki w leczeniu, zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. Terapia polega na dostarczeniu organizmowi ściśle określonej dawki metadonu, który podawany jest doustnie. Przyjmowanie metadonu polega na zastąpieniu jednego opiatu; w tym przypadku heroiny drugim – metadonem . Ma on dłuższe i mniej euforyczne działanie w porównaniu do nielegalnych środków odurzających. Niweluje również uczucie głodu narkotykowego. Ma to zapobiegać objawom towarzyszącym zespołowi abstynencyjnemu. Są to przykre doznania fizyczne i psychiczne występujące po odstawieniu środka uzależniającego. Objawia się on niekontrolowanym drżeniem mięśni, przyspieszoną akcją serca, mogą pojawić się mdłości. Charakterystyczne są również stany lękowe, zaburzenia snu oraz depresja Przyjmowanie dziennej, określonej dawki tego leku ma na celu powstrzymanie pragnienia sięgnięcia po heroinę u narkomana .
Pierwszy program substytucji metadonowej w Polsce miał miejsce w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie w 1992 roku. Jego uczestnicy musieli spełniać określone kryteria. Przede wszystkim osoba musiała być uzależniona wyłącznie od opioidów i mieć za sobą nieudane próby leczenia. Minimalny czas uzależnienia nie mógł być krótszy niż pięć lat. Ważne było to, aby udział w programie był całkowicie dobrowolny. oraz aby osoba była powyżej 25-ego roku życia. Nie zezwalano na udział w terapii osobom z zachowaniami agresywnymi oraz posiadającym zaburzenia adaptacyjne. Każdy pacjent był zobowiązany do codziennego przyjmowania metadonu, abstynencji od innych substancji psychoaktywnych, poddawania się kontroli abstynencji, okresowej kontroli stanu somatycznego oraz udziału w grupach terapeutycznych. Pierwsza dawka metadonu jaką otrzymywał pacjent to 5 mg. Aplikowano ją doustnie w postaci wodnego roztworu, zmieszanego z syropem. Przez lata program terapii metadonowej ulegał zmianom i jest kontynuowany do dnia dzisiejszego .
W Polsce ten rodzaj leczenia przeznaczony jest dla określonej grupy osób uzależnionych. Są to ludzie długotrwale przyjmujący opiaty drogą dożylną ( co najmniej od trzech lat) oraz narkomani zakażeni wirusem HIV. Należy podkreślić, że zastosowanie substytucji metadonowej w innego rodzaju uzależnieniach nie jest możliwe .
Niezbędnym kryterium umożliwiającym udział w leczeniu jest ukończenie 18 lat oraz wykazanie, że konwencjonalne próby leczenia okazały się nieskuteczne. Ponadto pacjent wyraża zgodę na poddanie się testom na obecność środków odurzających na każde żądanie lekarza. Ich wykrycie eliminuje pacjenta z programu. Niezbędne jest również zobowiązanie się do abstynencji od substancji odurzających i środków psychotropowych. Nie określa się czasu trwania kuracji. Zwykle trwa ona minimum 2-3 lata .
Terapia substytucyjna ma wiele zalet. Przede wszystkim poprawia ogólny stan zdrowia osób uzależnionych oraz wzmacnia ich odporność. Jest to szczególnie ważne u nosicieli wirusa HIV. Kuracja wpływa pozytywnie na redukcję nowych zakażeń, zwłaszcza tych przenoszonych drogą dożylną. Program w dużym stopniu wpływa korzystnie na resocjalizację pacjentów i umożliwia powrót do funkcjonowania w społeczeństwie. Znaczna część „opatowców” z czasem podejmuje różne formy leczenia, pomagające im uzyskać stan całkowitej abstynencji. Warto wspomnieć, że u uzależnionych kobiet w ciąży, przyjmujących metadon nowo narodzone dzieci wykazują dużo łagodniejsze objawy zespoły abstynencyjnego.
Do wad kuracji należy brak wyspecjalizowanych oddziałów w Polsce prowadzących tego typu programy. Na przebieg terapii negatywnie wpływają próby zażywania innych środków odurzających, zmniejszając w ten sposób efektywność kuracji .
Warto wiedzieć, że członkowie programu terapii substytucyjnej mają swoją grupę wsparcia – Anonimowych Metadonowców. Ich praca podobnie jak w grupie Anonimowych Narkomanów oparta jest na metodzie 12 kroków.
Innym rodzajem leczenia jest wykorzystanie terapii poznawczo – behawioralnej. Jej najważniejszym elementem jest rola procesu uczenia w tworzeniu mechanizmu uzależnienia. Podstawą terapii jest edukacja dotycząca tego, jak rozpoznawać oraz jak unikać sytuacji, w których ryzyko sięgnięcia po narkotyk jest wysokie. Ostatni etap polega na opanowaniu mechanizmu skutecznego radzenia sobie w sytuacjach naznaczonych pokusą sięgnięcia po narkotyk.
Pierwszym krokiem w terapii behawioralnej jest zidentyfikowanie własnych myśli i uczuć, jakie towarzyszą osobie uzależnionej w momencie sięgania po środki odurzające. Jest to bardzo pomocne, dzięki temu terapeucie jest łatwiej określić przyczynę uzależnienia oraz daje możliwość zobrazowania sytuacji wysokiego ryzyka. Kolejno owe sytuacje, które stanowią problem podlegają identyfikacji i analizie.
Terapia poznawczo – behawioralna jest bardzo indywidualną metodą leczenia. Duży nacisk kładzie się na zmianę dotychczasowych zachowań związanych z zażywaniem narkotyków. Z uwagi na to iż motywy popadania w uzależnienie są bardzo różne, to celem terapii jest pokazanie wielu strategii radzenia sobie z problemem. Pacjenci ćwiczą je do momentu wprowadzenia ich we własne życie. Największym atutem terapii jest nabywanie konkretnych umiejętności, które nie tylko umożliwiają pacjentom zerwanie z nałogiem, ale także mogą być stosowane po zakończeniu leczenia. Do kluczowych zadań należy silne podtrzymywanie motywacji do leczenia uzależnienia oraz wnikliwa analiza decyzji o wzięciu udziału w terapii. Istotą jest nauczenie się rozpoznawania niebezpiecznych sytuacji oraz umiejętność skutecznego radzenia sobie w nich. Niezbędna jest także zmiana destrukcyjnych nawyków oraz umiejętność ich kontrolowania.
Terapia jest stosunkowo krótka, ponieważ obejmuje od 12 do 16 sesji trwających przez 12 tygodni. Wykazuje wysoką efektywność oraz opiera się na konkretnym celu, w kierunku którego określone jest działanie. Dodatkową zaletą jest łatwość łączenia jej z innymi programami terapeutycznymi .
Podstawą terapii ukierunkowanej na abstynencję jest całkowite odstawienie wszelkich substancji psychotropowych. Opiera się na trudnościach osoby uzależnionej w budowaniu więzi interpersonalnych. Jednym z założeń terapii jest budowanie otwartej więzi między członkami grupy, a terapeutą. Najważniejszym aspektem jaki pacjent powinien wynieść z terapii jest poczucie wystarczalności oraz umiejętność radzenia sobie w społeczeństwie .
Rozwiązaniem terapeutycznym są również grupy samopomocy, które korzystają z fachowej pomocy specjalistów. Osoby prowadzące zajęcia nie są jednak profesjonalistami. Podstawą leczenia jest zidentyfikowanie problemu, który jest przedmiotem terapii. W praktyce odpowiednie grupy samopomocy są bardzo często wykorzystywane w fachowo prowadzonych programach rehabilitacyjnych np. grupa Anonimowych Narkomanów (AN). Organizacja oraz program rehabilitacyjny wywodzi się bezpośrednio z grupy Anonimowych Alkoholików (AA). Podczas terapii stosuje się metodę dwunastu kroków. Elementem programu są przede wszystkim spotkania grupowe. Dodatkowo wykorzystuje się związek patron – podopieczny. Celem jest zmiana samooceny osoby uzależnionej oraz zachowania wobec innych ludzi. Wyróżnia się spotkania dyskusyjne oraz spotkania mówców. Podczas spotkań dyskusyjnych przewodniczący grupy opowiada własną historię. Kolejno kilku członków kontynuuje mówiąc o swojej chorobie oraz wyzdrowieniu. Służy to wspieraniu procesu rehabilitacji poprzez identyfikowanie się z członkami grupy, uczeniu się z doświadczeń innych oraz tworzeniu więzi społecznych .
Częstą metodą realizacji leczenia w ośrodkach terapeutycznych jest wykorzystanie metody społeczności terapeutycznej (TC). Jako sposób w walce z uzależnieniem od środków odurzających została wprowadzona w Polsce w 1978 roku, po raz pierwszy w Głoskowie. Podstawą terapii jest społeczność, która ma służyć zmianom psychologicznym i społecznym u poszczególnych osób. Warto podkreślić, że TC rolę nauczyciela i terapeuty pełni sama społeczność. Ma to na celu zmianę negatywnych wzorów zachowań, myślenia oraz nawyków, które skłaniają do zażywania narkotyków. Propagowane jest rozwijanie odpowiedzialności oraz styl życia wolny od środków psychoaktywnych. Warto dodać, że TC zwykle prowadzone jest przez byłych narkomanów, jak również przez profesjonalistów. Uczestnicy metody celem realizacji programu otrzymują bardzo dużo obowiązków i jednocześnie wolności w miarę czynienia postępów w leczeniu. Największy nacisk w TC kładzie się na terapię grupową oraz działanie, które często ma charakter konfrontacyjny. Filozofia metody zakłada, że niezbędnym środkiem zmiany społecznej i psychologicznej jest społeczność .
Do zwalczania problemu narkomanii przyczyniły się siły społeczne i polityczne. Jednym z głównych powodów był znaczny wzrost przestępczości związany z narkotykami oraz sprzedawanie substancji psychoaktywnych w miejscach publicznych.
Warto wspomnieć o MONARZE – stowarzyszeniu zarejestrowanym w 1981 roku, którego głównym celem jest przeciwdziałanie narkomanii. Pierwszy taki ośrodek dla osób uzależnionych powstał w 1978 roku w Głoskowie za sprawą Marka Kotańskiego. MONAR stał się początkiem nowego ruchu społecznego na rzecz przeciwdziałania narkomanii.
Osoby uzależnione mogą korzystać z placówek MONAR na terenie całego kraju. Osoby zainteresowane mogą uzyskać pomoc niezależnie od wieku oraz narkotykowego stażu. Atutem stowarzyszenia jest to, że wszystko odbywa się poufnie i nieodpłatnie. MONAR oferuje programy edukacyjne, terapie indywidualne oraz grupowe. Program rehabilitacyjny opiera się głównie na metodzie społeczności terapeutycznej oraz dostosowany jest do wieku osób potrzebujących pomocy. Po poradę lub pomoc mogą również zgłaszać się bliscy osób uzależnionych, które obciążone są ryzykiem współuzależnienia. Warto dodać, że MONAR prowadzi również programy, których celem jest zapobieganie rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych oraz wirusów, związanych z zażywaniem narkotyków .
Profilaktyka dotycząca uzależnień od substancji psychoaktywnych opiera się na unikaniu i zmniejszaniu problemów związanych z zażywaniem narkotyków. W miarę możliwości również na wczesnym wykryciu problemu narkotykowego oraz leczeniu. Wyróżniamy profilaktykę podstawową, której celem jest zapobieganie sięgania po narkotyki oraz unikanie styczności z nimi. Z kolei drugorzędowa służy interwencji, gdy tylko pojawią się pierwsze sygnały nadużywania substancji psychoaktywnych. Może być też traktowana jako wczesne leczenie, gdy problem pojawia się po raz pierwszy. Natomiast profilaktyka trzeciorzędowa jest stosowana w przypadku leczenia osób, które wyszły poza pierwsze stadium uzależnienia .
Z raportu Rzecznika Praw Osób Uzależnionych z roku 2011 wynika, że Polska prowadzi nieskuteczną politykę antynarkotykową. Uważa się, że więcej zainteresowanie poświęca się ściganiu osób za posiadanie nielegalnych substancji niż samej profilaktyce. Raport także odnosi się do leczenia, które ogranicza się do odtrucia w szpitalu oraz pobytu w ośrodku zamkniętym. Twierdzi się również, że poglądy terapeutów na metody leczenia uzależnień są przestarzałe. Bardzo często nie zakładają, że wymuszona izolacja i przymusowa wstrzemięźliwość nie jest zawsze dobrym rozwiązaniem. Dlatego moim zdaniem warto skupić większą uwagę na przeciwdziałaniu narkomanii oraz na edukacji młodych ludzi w tym kierunku .

Podsumowanie

Dokonany w niniejszej pracy przegląd piśmiennictwa pozwala stwierdzić, że problem narkomanii w Polsce jest duży. Szczególnie jest on widoczny wśród młodych ludzi. Coraz częściej jest to młodzież powyżej szesnastego roku życia. Widać to wyraźnie, ponieważ właśnie w tym wieku młodzi ludzie są najbardziej podatni na wpływy społeczeństwa oraz bardzo często podejmują ryzyko spróbowania środków odurzających. Warto tu wspomnieć o bardzo istotnym problemie związanym z dopalaczami, o którym w naszym kraju w ostatnim czasie jest bardzo głośno. Ten problem uświadamia nam, jak dużym zagrożeniem są narkotyki. Zwraca uwagę, jak degradująco wpływają na organizm i zdrowie człowieka.
Warto dodać, że zażywanie substancji zmieniających świadomość negatywnie wpływa na relacje społeczne, szczególnie na relacje z bliskimi. Uzależnienie może również wywołać reakcje agresywne, które bardzo często są przyczyną licznych konfliktów z prawem oraz ciężkich chorób psychicznych. Problem narkotykowy zwraca także uwagę, że różne są motywy sięgania po nie.
Podsumowując problem narkomanii w Polsce, nasuwa się kilka wniosków. Przede wszystkim uważam, że poziom edukacji młodzieży, ale także dorosłych, w kwestii środków zmieniających świadomość, jest dość niski. Mało czasu poświęca się problemowi w szkołach. Moim zdaniem rodzice, niewystarczająco uświadamiają dzieci o zagrożeniach, jakie niosą za sobą narkotyki. Dodatkowo dzisiejszy styl życia zarówno dorosłych, jak i dzieci wpływa na wzrost narkomanii. Brak czasu rodziców oraz często towarzyszący stres sprawia, że dorośli poświęcają coraz mniej uwagi dzieciom. Jest to częstą przyczyną popadania w uzależnienie.
Należy także dodać, że system prawny w Polsce dotyczący niedozwolonych substancji, nie jest w pełni efektywny. Myślę, że pracownicy ośrodków leczenia uzależnień nie posiadają dostatecznej wiedzy,dotyczącej nowszych metod terapeutycznych.


Bibliografia

1. Bukowska B., Dopalacze, w: „Remedium”, Wa-wa 2009/195, s. 30-31.
2. Hoffmann B., Narkoturystyka, w: „Remedium”, Wa-wa 2013/244, s. 1-4.
3. Hoffmann B., Kultura Młodzieżowa i Narkotyki kierunki przemian, w: „Problemy Opiekuńczo Wychowawcze”, Wa-wa 2014/530, s. 20-33.
4. Kolbowska A., Problemowe Używanie Narkotyków, w: „Remedium”, Wa-wa 2006/163, s. 26-27.
5. Kozak S., „Patologie wśród dzieci i młodzieży. Leczenie i Profilaktyka, Wa-wa 2007, s. 99-105.
6. Maisto S.A, Galizio M., Connors G.J., „Uzależnienia Zażywanie i Nadużywanie”, Wa-wa 2000, s. 2-40, 366-427.
7. Materiały Konferencyjne w: „Remedium”, Wa-wa 2012/238, s. 10-12.
8. Okulicz-Kozaryn K., Borucka A., Brykczyńska C., Pisarska A., Używanie Poszczególnych rodzajów narkotyków przez Młodzież Wzory i Konsekwencje, w: „Alkoholizm i Narkomania”, Wa-wa 2008/4, s. 391-410.
9. Omylanowska-Kuglarz A., Narkomania Różne Spojrzenia, w: „Problemy Opiekuńczo Wychowawcze”, Wa-wa 2006/448, s. 32-36.
10. Ostaszewski K., Problemy Nastolatków Związane z Używaniem Substancji Psychoaktywnych, w: „Alkoholizm i Narkomania”, Wa-wa 2008/4, s. 363-388.
11. Raczkowska J., Narkotyki Ciągle Groźne, w: „Problemy Opiekuńczo Wychowawcze”, Wa-wa 2009/480, s. 29-37.
12. Wnęk J.A., Wspólnoty „Cenacolo”, w: „Problemy Opiekuńczo Wychowawcze”, Wa-wa 2006/454, s. 50-53.
13. Woronowicz B.T., „Uzależnienia Geneza, terapia, powrót do zdrowia”, Wa-wa 2009, s. 423-442.

Źródła Elektroniczne

1. http://www.narkotyki.pl/wokol-narkotykow/rynek-narkotykowy-w-polsce/ (z dn. 26.08.2015)

2. https://portal.abczdrowie.pl/klasyfikacja-narkotykow ( z dn. 26.08.2015)

3. http://www.sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/komunikat.xsp?documentId=71E96A1EFBECD0F2C1257E6F0036B975 (z dn. 26.08.2015)

4. http://www.infor.pl/prawo/prawo-karne/aktualnosci/256413,Dopalacze-wymusily-zmiane-prawa.html (z dn. 26.08.2015)

5. http://www.narkomania.net/panel/spaw2/uploads/files/Strychowka2.pdf (z dn. 26.08.2015)

6. http://www.amsik.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=106 ( z dn. 26.08.2015)

7. https://pl.wikipedia.org ( z dn. 26.08.2015)

8. https://pl.wikipedia.org/wiki/Substytucyjna_terapia_opioidowa

9. https://pl.wikipedia.org/wiki/Zesp%C3%B3%C5%82_abstynencyjny ( z dn. 26.08.2015)

10. http://www.narkotyki.pl/wokol-narkotykow/metodanowa-terapia-substytucyj/ ( z dn. 26.08.2015)

11. http://www.narkotyki.pl/wokol-narkotykow/metodanowa-terapia-substytucyj/ ( z dn. 26.08.2015)

12. http://mediweb.pl/terapia-uzaleznienia-od-narkotykow (z dn. 26.08.2015)

13. http://mediweb.pl/terapia-uzaleznienia-od-narkotykow (z dn. 26.08.2015)

14. http://www.nadziejarodzinie.org.pl/poradnian/oddzialdzien.php (z dn. 26.08.2015)

15. http://www.monar.org/ (z dn. 26.08.2015)

16. http://polska.newsweek.pl/polska-polityka-antynarkotykowa---profilaktyka- i-leczenie-rodem-z-prl,107728,1,1.html (z dn. 26.08.2015)