Stolica Polski w oczach dziecka - program z edukacji patriotyczno-obywatelskiej i historycznej

Czas realizacji: rok szkolny 2008/2009
Osoby realizujące program: wychowawcy internatu,
nauczyciele głogowskich szkół podstawowych,
nauczyciele ZPSW w Głogowie
dyrekcja ZPSW w Głogowie
sponsorzy: wszystkie instytucje i firmy wspomagające finansowo działalność ZPSW.


Spis treści:
I. Wstęp........................................ 3
II. Specyfika pracy wychowawczo-opiekuńczej, dydaktycznej i rewalidacyjnej w internacie........................................4
III. Założenia programowe........................................6
IV. Cele główne i szczegółowe........................................7
V. Metody, formy i sposoby realizacji................................9
VI. Odbiorcy programu........................................10
VII. Opis kolejnych działań........................................11
VIII. Zakładane rezultaty realizacji zadania..........................12
IX. Ewaluacja programu........................................13

I. Wstęp
Kształtowanie postaw patriotycznych służy identyfikacji narodowej i kulturowej, przygotowuje do życia w społeczeństwie, wpływa na kształtowanie więzi z krajem ojczystym oraz przygotowuje młode pokolenie do pełnienia ról prospołecznych. Trzeba go budować stopniowo poprzez działalność dydaktyczno wychowawczą. Patriotyzm to także pamięć historii przodków i wszystkich wielkich wydarzeń historycznych składających się na historię własnego kraju. Nie może być mowy o wychowaniu patriotycznym, obywatelskim i historycznym bez znajomości historii stolicy. Historia Warszawy to historia Polski, to w Warszawie mieszkali władcy naszego kraju, tu odbyły się Obrady Sejmu Wielkiego, tu nastąpiło uchwalenie Konstytucji 3-go maja, Warszawa stała się centrum życia narodowego. Tu koncentrowała się konspiracja przeciw zaborcy, tu dojrzewały idee rewolucyjne. Patriotyczne środowiska warszawskie przygotowały kolejne powstania narodowo-wyzwoleńcze: w listopadzie 1830 r. i w styczniu 1863 r., to dzięki pamiętnej bitwie nastąpiło odzyskanie niepodległości. W czasie drugiej wojny światowej Warszawa stała się symbolem Polski walczącej, czego przykładem jest powstanie warszawskie, które rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 r. Po drugiej wojnie światowej cały naród w trudzie i mozole, heroicznym wysiłkiem przystąpił do odbudowy zniszczonej stolicy. Ta akcja pozwoliła odzyskać miastu większość zabytków i przywróciła mu wielkomiejski charakter. Powstało wiele nowych domów, osiedli, mostów i obiektów kulturalnych. Warszawa obecnie łączy w sobie dziedzictwo kultury i nowoczesność. Stała się metropolią, w której mieści się siedziba najwyższych władz państwa. Jest ważnym ośrodkiem życia kulturalnego. Miasto przyciąga wielu artystów. Znajduje się tu kilkadziesiąt teatrów, wiele muzeów i galerii sztuki. Największym ośrodkiem akademickim w Polsce jest właśnie Warszawa. Młodzież poprzez poznanie stolicy zdobywa wiedzę dotyczącą historii kraju, poznaje zabytki, a także dowiaduje się, że warszawskie zabytki i pamiątki z przeszłości zostały docenione przez UNESCO, dzięki czemu warszawska Starówka została uhonorowana wpisem na listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego.

II. Specyfika pracy wychowawczo-opiekuńczej, dydaktycznej i rewalidacyjnej w internacie

Wychowanie w internacie powinno być procesem zamierzonym, celowym i systematycznym. Proces ten powinien przebiegać w trakcie tworzenia w sposób świadomy sytuacji w wyniku, których możliwe jest wdrażanie wychowanków do dokonywania wyboru określonego sposobu zachowania w najróżniejszych sytuacjach życiowych (kształtowanie postaw, przekonań, wartości i zasad postępowania), jak również wyuczyć techniki skutecznego działania (umiejętności) w dążeniu do realizacji stawianych przed nimi zadań. Organizowanie działań wychowanków w tym procesie polega, zatem na umożliwianiu podjęcia przez nich zadań poznawczych, artystyczno-twórczych i społecznych. Zadania te realizowane przez różne warianty pracy indywidualnej i zbiorowej ukierunkowują aktywność społeczną wychowanków i umożliwiają im pełnienie oczekiwanych funkcji społecznych. To specjalnie organizowane oddziaływanie dostosowane do potrzeb i możliwości rozwojowych wychowanków niepełnosprawnych intelektualnie charakteryzuje się następującymi kierunkami działania rewalidacyjnego: maksymalnym rozwojem najmniej uszkodzonych zadatków i cech, wzmacnianiem i usprawnianiem uszkodzonych obszarów psychicznych i fizycznych, wyrównywaniem i zastępowaniem deficytów biologicznych i rozwojowych. Działania rewalidacyjne w pracy opiekuńczo-wychowawczej internatu skierowane są na zwiększenie sprawności ogólnej wychowanków, modyfikację sprawności zaburzonych organów czy funkcji, kształtowanie rozwoju dyspozycji osobowych mających znaczenie w procesie społecznej adaptacji. Proces ten ma umożliwiać efektywne przeciwdziałanie pojawianiu się trudności i niepowodzeń szkolnych, sprzyjać pożądanym zachowaniom w różnych sytuacjach i wygaszaniu niepożądanych, pomagać w usuwaniu lub łagodzeniu istniejących zaburzeń sprzyjać budzeniu wiary we własne możliwości, pomagać skutecznie rozbudzać aktywność własną, stymulować rozwój ogólny. Dla dzieci niepełnosprawnych intelektualnie typowy jest defekt myślenia, głównie operacji, abstrahowanie i uogólnianie, co niekorzystnie wpływa na tworzenie i przyswajanie pojęć. Myślenie dzieci niepełnosprawnych intelektualnie polega na kojarzeniu wyobrażeń – konkretów, ma charakter konkretno-obrazowy. Dzieci niepełnosprawne intelektualnie przejawiają małą ruchliwość procesów intelektualnych, zwolnione tempo myślenia, trudności w skupianiu uwagi i ubóstwo mowy, trudności w procesie uogólniania i abstrakcji. W sferze osobowości dzieci te charakteryzuje uczuciowe ustosunkowanie się do otoczenia i dwa główne sposoby reakcji na bodźce: nadpobudliwość zahamowanie oraz ograniczenie w zakresie przeżywania uczuć wyższych, społecznych, moralnych patriotycznych, estetycznych. Te zaburzenia sfery poznawczo- motywacyjnej wpływają na ograniczenie możliwości uczenia się. Do podstawowych zadań internatu należy zapewnienie odpowiednich warunków oraz wszechstronna pomoc w przyswajaniu wiedzy i umiejętności przewidzianych programem nauczania. Funkcjonowanie internatu w systemie dydaktyczno-wychowawczym szkoły jest nieodłącznym elementem procesu kształcenia i wychowania dzieci niepełnosprawnych umysłowo. Internat musi niekiedy podejmować szeroko zakrojone zadania opieki i wychowania w stopniu wyższym niż szkoła. Wynika to przede wszystkim z faktu, że nie wszystkie zadania w tym względzie i całej rozciągłości szkoła może podjąć. Internat w coraz większym stopniu, odpowiednio do narastających potrzeb społecznych, realizuje poza szkołą rozbudowane funkcje opiekuńcze, terapeutyczne i rewalidacyjne, nadając jednocześnie właściwą rangę procesowi wychowania pozaszkolnego. Każdy wychowanek ma prawo do nabywania podstawowej umiejętności w zakresie uczenia się, kształtowania nawyków systematyczności, samodzielności w uczeniu się, utrwalaniu i pogłębianiu wiedzy. Działalność wychowawcza i rewalidacyjna ma stwarzać możliwości indywidualnego rozwoju wychowanków, ich zdolności, zainteresowań, wykształcić system wartości i oczekiwanych norm moralno- społecznych. Wykorzystując metody, formy i zasady pracy opiekuńczo- wychowawczej, dydaktycznej i rewalidacyjnej w internacie chcemy przyczynić się do utrwalenia i pogłębienia prawidłowych postaw obywatelskich i wiedzy historycznej naszych wychowanków. Pamiętając, że nasze dzieci uczą się na konkretach jednym z elementów programu jest wycieczka do Warszawy. Pragniemy, by dzieci mogły zobaczyć stolicę Polski, nie tylko o niej słuchać, czytać czy oglądać filmy. Poprzez realizację programu mamy nadzieję, że uda nam się rozbudzić zainteresowania historyczne, poczucie dumy narodowej, ukształtować w wychowankach postawę patriotyczną oraz emocjonalnego przywiązania do ojczyzny i jej dziedzictwa, kształtować poczucie świadomości społecznej i narodowej, wprowadzić w świat wartości uniwersalnych, wdrożyć odpowiedniego zachowania w czasie uroczystości szkolnych, państwowych.

III. Założenia programowe
Wychowanie patriotyczno- obywatelskie i historyczne.
Program edukacji patriotyczno – obywatelskiej i historycznej ma służyć: odkrywaniu przeszłości, „utrwalaniu pamięci narodowej”, wzmacnianiu związku emocjonalnego z krajem, budowaniu poczucia odpowiedzialności za przyszłość swoją i innych, podejmowaniu działań na rzecz społeczności lokalnej, kreowaniu postaw obywatelskich przy wykorzystaniu nowoczesnych form przekazu. Wychowanie patriotyczno- obywatelskie i historyczne jest niezbędne ze względu na prawidłowy rozwój intelektualny i moralny młodego pokolenia, o jego właściwą postawę, którą cechować powinien patriotyzm i umiłowanie ojczyzny, szacunek dla symboli i barw narodowych, szanując tradycje i zwyczaje. Kształtowanie postaw patriotycznych służy identyfikacji narodowej i kulturowej. Przygotowuje do życia w społeczeństwie. Wpływa na kształtowanie więzi z krajem ojczystym. Przygotowuje młode pokolenie do pełnienia ról prospołecznych. Jest wartością uniwersalną. Trzeba go budować stopniowo poprzez działalność dydaktyczno wychowawczą. Przekazywanie treści patriotycznych jest obowiązkiem każdego nauczyciela.

IV. Cele główne i szczegółowe
Cele główne:
• budzenie dumy narodowej
• rozbudzanie zainteresowań historycznych,
• kształtowanie w wychowankach postawy patriotycznej oraz postawy emocjonalnego przywiązania do ojczyzny i jej dziedzictwa,
• kształtowanie poczucia świadomości społecznej i narodowej,
• wprowadzenie w świat wartości uniwersalnych,
• rozwijanie zainteresowań oraz działalności twórczej,
• rozwijanie społecznej aktywności dziecka,
• rozwijanie umiejętności funkcjonowania w różnych sytuacjach,
• rozbudzanie zainteresowań intelektualnych,
• kształtowanie odpowiedniego zachowania w czasie uroczystości szkolnych, państwowych.

Cele szczegółowe:
• zna historię ( Polski, Warszawy)
• rozpoznaje zabytki Warszawy,
• zna ludzi związanych ze stolicą,
• rozpoznaje wielkie postacie, miejsca pamięci narodowej (pomniki, symbole państwowe: godło, hymn, flaga, herb miasta),
• wie, na czym polega życie kulturalne dużego miasta (teatry, galerie, muzea),
• rozumie pojęcia: kraj, ojczyzna, państwo, stolica, zabytek, architektura, parlament, obywatel, Polska, Polak, itp.)
• wie, co, to Konstytucja 3 maja, odzyskanie niepodległości, cud nad Wisłą, powstanie warszawskie, Szare Szeregi, wojna, odbudowa Warszawy,
• wie, jaką rolę pełni sejm, senat, rząd, prezydent, premier itp.,
• orientuje się w podstawowych zasadach demokratycznych wyborów (zasada powszechności, równości, bezpośredniości, tajności głosowania)
• potrafi zdobytą wiedzę zastosować w praktyce ( wybory samorządowe w internacie),
• poznaje przykłady poświęcenia dla ojczyzny,
• nabywa świadomości o potrzebie kultywowania pamięci narodowej, zna nazwiska wielkich postaci historycznych,
• potrafi korzystać z różnych źródeł informacji(encyklopedia, leksykon, Internet, atlas, mapa),
• potrafi współdziałać w grupie,
• potrafi kulturalnie zachować się w miejscach publicznych i pamięci narodowej,
• przestrzega zasad bezpieczeństwa w różnych sytuacjach życiowych a także ustalonych norm i zasad,
• potrafi odzwierciedlić w twórczości artystycznej zdobyta wiedzę, doświadczenie i własne emocje,
• zapamiętuje fragmenty wierszy, piosenek,
• rozwija podstawowe procesy poznawcze,
• aktywnie w uczestniczy w zajęciach o charakterze dydaktycznym.

V. Metody, formy i sposób realizacji
Mając na uwadze, jak najbardziej efektywną realizację zamierzonych celów program zakłada wykorzystanie różnorodnych metod i form pracy z dzieckiem niepełnosprawnym intelektualnie ze szczególnym uwzględnieniem metod aktywizujących:
- mini wykłady,
- debaty i dyskusje,
- pogadanka,
- rundka –wypowiedzi uczestników w kręgu,
- opisy i opowiadania,
- burza mózgów,
- wymiana doświadczeń w formie rozmowy w grupie,
- praca z tekstem,
- zajęcia plastyczno-techniczne z wykorzystaniem różnorodnych technik,
- wycieczka,
- konkursy.

VI. Odbiorcy programu
Program napisany i skierowany do wychowanków internatu dla dzieci niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu lekkim i umiarkowanym w Specjalnym Ośrodku Szkolno Wychowawczym w Głogowie, dziewczęta i chłopcy w wieku 8 – 23 lata. Większość naszych wychowanków pochodzi ze środowisk wiejskich i małomiasteczkowych. Rodzice i opiekunowie to przeważnie ludzie słabo wykształceni, bezrobotni, niezaradni życiowo i niewydolni wychowawczo, borykający się z problemami życia codziennego. Nasi wychowankowie żyją w rodzinach niepełnych, dotkniętych problemem alkoholowym i innymi patologiami. W domach nie ma książek, albumów, atlasów, internetu, w domach tych nie czyta się odpowiednich czasopism a telewizor służy głównie do odbioru programów rozrywkowych i oper mydlanych. Powoduje to brak wzorców, które rozbudzałyby w dzieciach zainteresowania historyczne, kształtowały prawidłowe postawy obywatelskie i społeczne, rozwijały intelektualnie. Rodziny borykają się z problemami życia codziennego i koncentrują nad zaspokojeniem podstawowych potrzeb bytowych. Przy poznawaniu historii państwa i społeczeństwa wychowankowie maja problemy z umiejętnym analizowaniem faktów i układaniem ich w ciąg przyczynowo – skutkowy, nie potrafią powiązać nazwisk wielkich postaci historycznych z wydarzeniami z dziejów kraju, a także odnieść i powiązać historii Polski z historią powszechną. Mają problemy z określeniem położenia Polski w Europie, nazwaniem sąsiednich państw, wskazaniem na mapie największych miast i rzek. Pojęcia takie, jak państwo, ojczyzna, naród, patriotyzm są dla nich pojęciami abstrakcyjnymi. Słabo lub wcale orientują się w zasadach ustrojowych państwa, strukturze, funkcjach i zadaniach organów władzy państwowej. Nie potrafią zaśpiewać hymnu państwowego. Mając to wszystko na uwadze, pamiętając, dzieci nasze najlepiej uczą się na konkretach w ramach realizacji niniejszego programu przewidujemy trzy dniową wycieczkę do Warszawy.

VII. Opis kolejnych działań
Zajęcia edukacyjne będą realizowane różnorodnymi metodami i formami.
1) Zajęcia edukacyjne ( teoretyczne i praktyczne):
- Zapoznanie z historią Warszawy ze szczególnym uwzględnieniem: Sejm Wielki, Odzyskanie Niepodległości, Powstanie Warszawskie,
- Warszawa stolica Polski ze zwróceniem uwagi na: siedzibę władz administracyjno – państwowych (przybliżenie wiadomości o władzach państwa, sejmie, senacie, rządzie, prezydenci, premierze, itp. oraz zasadach demokratycznych wyborów),
- Zapoznanie z oferta kulturalna Warszawy: teatry, kina, muzea, galerie.

2) Spotkanie z posłem na sejm Rzeczypospolitej Polskiej.
3) Warszawa walcząca: projekcja fragmentu filmów „Zakazane piosenki”, „Kanał” oraz montaż słowno- muzyczny „Warszawskie dzieci”.
4) Konkursy:
- „Warszawa w poezji i piosence”- konkurs dla uczniów głogowskich szkół podstawowych i uczniów ZPSW w Głogowie – praca w grupach.
- Konkurs wiedzy o Warszawie – „Warszawa dawniej i dziś”,

5) Zajęcia plastyczno – techniczne wykonanych z zastosowaniem różnorodnych technik plastycznych:
- Wykonanie albumu o Warszawie,
- „Orzeł biały” , „Warszawska Syrenka”, herb Warszawy i godło państwa – praca w grupach.
6) Trzydniowa wycieczka do Warszawy. Zwiedzanie miejsc pamięci narodowej, zabytków i współczesnej architektury.

VIII. Zakładane rezultaty realizacji zadania
• Wychowankowie interesują się historią ojczyzny i stolicy,
• Przejawiają postawy patriotyczne oraz emocjonalnego związku z ojczyzną i jej dziedzictwem,,
• Mają poczucie przynależności społecznej,
• Rozwijają zainteresowania twórcze oraz społeczna aktywność,
• Potrafią prawidłowo funkcjonować i odpowiednio zachować się w różnych sytuacjach życiowych,
• Potrafią zachować się w czasie uroczystości szkolnych i państwowych.

IX. Ewaluacja programu
Ewaluacja programu będzie przeprowadzana cząstkowo, z uwzględnieniem stopnia niepełnosprawności intelektualnej i dużej rozpiętość wieku wychowanków, będzie przebiegała na poziomach uwzględniających indywidualne możliwości intelektualne dzieci. Przeprowadzona zostanie po zrealizowaniu każdego zadania i będzie obejmowała:
- Konkursy,
- Albumy,
- Prace plastyczne,
- Wspomnienia z wycieczki (krótkie opowiadanie – praca w grupach)
- Obserwacja okresowa w trakcie zajęć.