Gimnastyka korekcyjna - program własny

PROGRAM
GIMNASTYKI KOREKCYJNO - KOMPENSACYJNEJ
DLA UCZNIÓW KLAS I – VI

Szkoła Podstawowa
nr 6 w Cieszynie

Autor: Maria Lorek

SPIS TREŚCI

1.Wstęp
2.Cele główne
3. Cele szczegółowe
4. Formy organizacji i metody prowadzenia zajęć gimnastyki korekcyjnej
5. Treści kształcenia i wychowania
6. Roczny plan pracy
7. Kryteria oceniania
8. Oczekiwane osiągnięcia uczniów
9. Literatura

Wstęp

Jednym z podstawowych zadań szkoły jest eliminowanie zjawisk wiążących się z powstawaniem lub pogłębianiem istniejących wad i zaburzeń statyki ciała u dzieci. Wszystkie działania zapobiegawcze, wyrównujące i kompensujące, są integralną częścią szkolnych programów.
Do działań w tym zakresie należy miedzy innymi gimnastyka korekcyjna, której głównym celem jest przeciwdziałanie stwierdzonym wadom postawy ciała i wyrównywanie odchyleń fizjologicznych.
Na podstawie własnych doświadczeń związanych z długoletnim prowadzeniem zajęć gimnastyki korekcyjnej oraz ukończonych, różnorodnych kursów i szkoleń w tej dziedzinie, opracowałam program gimnastyki korekcyjno – kompensacyjnej, który będzie realizowany w Szkole Podstawowej nr. 6 w Cieszynie, gdzie funkcjonuje także przedszkole. Będzie on realizowany w wymiarze 2 godzin tygodniowo dla grupy, w klasach 1-6 oraz w najstarszej grupie przedszkolnej.
Baza szkoły, to sala gimnastyczna niepełnowymiarowa, boisko szkole; przyrządy: drabinki i ławki gimnastyczne; przybory materace, karimaty, piłki, laski gimnastyczne, krążki, woreczki, szarfy oraz inne, uzupełniane na bieżąco w miarę potrzeb przybory i przyrządy.

Cele główne

Zapobieganie wadom postawy ciała u dzieci.
Korygowanie zaburzeń postawy ciała, przeciwdziałanie ich utrwalaniu i pogłębianiu się.
Kształtowanie odruchu prawidłowej postawy ciała.
Uświadomienie dziecku i rodzicom istniejącej wady i wynikających stąd zagrożeń dla zdrowia dziecka teraz i w przyszłości.
Wszechstronny rozwój organizmu przez zachęcanie, nagradzanie i docenianie wysiłku fizycznego.
Rozwijanie przynależności do grupy dbającej o swoje zdrowie, poprawną postawę i sprawność fizyczną.

Cele szczegółowe

Poznanie własnej sylwetki poprzez nabycie umiejętności dostrzegania odchyleń od prawidłowej postawy.
Korekcja wady postawy ciała lub zahamowanie jej pogłębiania się.
Wytworzenie umiejętności i nawyków prawidłowej postawy przy wykonywaniu ćwiczeń korekcyjnych a także przy czynnościach codziennych.
Wyrównanie zaburzeń w rozwoju motoryczności.
Wyrównanie niedoboru ruchu u dzieci z wadami postawy.
Wzmocnienie wiary we własne siły i zdolności osiągnięcia wartościowych i trudnych celów korekcyjnych.
Zrozumienie przez ucznia celowości uczenia się i utrwalenia zasad i technik ruchu korekcyjnego.
Umożliwienie sprawdzenia się w pełnieniu różnych ról związanych z aktywnością fizyczną.
Kształtowanie prawidłowych postaw wobec uczniów słabszych i mniej sprawnych.
Przygotowanie do działań podejmowanych samodzielnie w celu korekcji wady( ćwiczenia domowe ).
Kształtowanie poczucia odpowiedzialności i bezpieczeństwa za siebie i inne dzieci.
Wyrabianie umiejętności panowania nad swoimi emocjami.

Formy organizacji i metody prowadzenia zajęć gimnastyki korekcyjnej

Gimnastyka korekcyjna jest specyficzną formą ćwiczeń fizycznych, w których ruch został podporządkowany celom terapeutycznym. Przy pomocy ruchu możemy wpływać na prawidłową sylwetkę i postawę ciała. Metody i formy powinny być dostosowane do predyspozycji i możliwości dzieci. Najczęściej stosowane formy prowadzenia zajęć w gimnastyce korekcyjne, to:
Forma frontalna.
Forma zajęć w zespołach.
Forma zajęć indywidualnych.
Forma stacyjno – obwodowa.
Forma ćwiczeń ze współćwiczącym.
Metody realizacji programu;
Metody aktywizujące, zadaniowa, zabawowa, zabawowo-naśladowcza, programowego usprawniania się (tor przeszkód, obwód stacyjny).
Metody utrwalające nawyki, np. ćwiczenia.
Metody wpływu sytuacyjnego, np. przydzielanie funkcji i ról, instruowanie.
Metody podające, np. pogadanka, opowiadanie.
Metody poznawcze, np. obserwacja, pokaz.
Metody audiowizualne.

Formy organizacyjne:

Lekcje gimnastyki korekcyjnej.
Instruktaż dla rodziców i nauczycieli w czasie lekcji otwartych.
Pogadanki dla rodziców.
Rozmowy indywidualne z rodzicami dzieci uczęszczających na zajęcia gimnastyki korekcyjnej.

Treści kształcenia i wychowania

Materiał programowy zajęć korekcyjnych obejmuje następujące grupy ćwiczeń:
ćwiczenia ogólnorozwojowe,
ćwiczenia specjalne, korygujące określoną wadę,
ćwiczenia elongacyjne,
ćwiczenia antygrawitacyjne,
ćwiczenia odruchu prawidłowej postawy ciała,
ćwiczenia oddechowe,
ćwiczenia Klappa.
Treści gimnastyki korekcyjnej , to:
Zapoznanie z dokumentacją, przegląd skierowań lekarskich i kart zdrowia dziecka.
Omówienie przyczyn powstawania wad postawy, skutków i sposobów zapobiegania.
Nauka podstawowych pozycji wyjściowych do ćwiczeń.
Przyjmowanie prawidłowej postawy we wszystkich pozycjach wyjściowych do ćwiczeń.
Ćwiczenia zwiększające ruchomość w stawach obręczy barkowej i biodrowej.
Nauka prawidłowego oddychania torem piersiowym i brzusznym.
Wzmacnianie mięśni grzbietu bez obciążenia z uwzględnieniem wskazań indywidualnych.
Ćwiczenia rozciągające mięśnie klatki piersiowej w dostosowaniu do wady postawy ciała ( nie dotyczą pleców płaskich ).
Wzmacnianie mięśni brzucha.
Ćwiczenia rozciągające mięśnie kulszowo-goleniowe.
Przyjmowanie prawidłowej postawy na sygnał – gry i zabawy.
Ćwiczenia napięcia mięśni o zwiększonej intensywności.
Rozciąganie mięśni odcinka lędźwiowego kręgosłupa ( plecy wklęsłe lub okrągło – wklęsłe).
Ćwiczenia kończyn dolnych i stóp.
Ćwiczenia indywidualne, zależnie od wady, wzmacniające mięśnie grzbietu, brzucha, pośladków, kończyn dolnych i stóp według inwencji uczniów pod kontrolą nauczyciela.
Ćwiczenia o zwiększonej intensywności z zastosowaniem obciążeń lub oporu.
Ćwiczenia stacyjne wzmacniające, rozciągające, zwiększające ruchomość w stawach.
Ćwiczenia elongacyjne i antygrawitacyjne.
Kontrola i samokontrola przyjmowania prawidłowej postawy i wykonywanych ćwiczeń ( autokorekcja przed lustrem ).
Ćwiczenia oddechowe służące poprawie ruchomości i kształtu klatki piersiowej, poprawie wydolności oddechowej.
Systematyczna współpraca z pielęgniarką szkolną, rodzicami i wychowawcami dzieci objętych gimnastyką korekcyjną. W zależności od wady postawy ciała, przyjmuje się inny schemat postępowania korekcyjnego.
Plecy okrągłe, to wada odcinka piersiowego kręgosłupa, polegająca na pogłębieniu fizjologicznej kifozy piersiowej. Należy rozciągnąć mięśnie piersiowe oraz zębate przednie. Wzmocnić mięśnie karku, prostownik grzbietu odcinka piersiowego, oraz mięśnie ściągające łopatki.
Schemat postępowania korekcyjnego:
- Uświadomienie dziecku i rodzicom istnienia wady i wynikających stąd
zagrożeń dla zdrowia dziecka.
- Ustalenie i zapewnienie optymalnych warunków środowiskowych.
- Rozciągnięcie mięśni przykurczonych.
- Utrwalenie nawyku prawidłowej postawy.
- Wzmocnienie w pozycji skorygowanej mięśni osłabionych.
Plecy wklęsłe, to wada odcinka lędźwiowego kręgosłupa, charakteryzująca się nadmiernym wygięciem fizjologicznym lordozy lędźwiowej. Należy tutaj rozciągnąć mięśnie grzbietu odcinka lędźwiowego i zginacze stawu kolanowego, oraz wzmocnić mięśnie brzucha i mięśnie pośladkowe. Schemat postępowania korekcyjnego jest podobny jak w przypadku pleców okrągłych, tylko inne mięśnie rozciągamy i inne wzmacniamy.
Plecy wklęsło-okrągłe, to wada w której jednocześnie występuje nadmierna kifoza piersiowa i nadmierna lordoza lędźwiowa. W korygowaniu tej wady mają zastosowanie zarówno ćwiczenia i zasady postępowania korekcyjnego dotyczące pleców okrągłych jak i pleców wklęsłych. Należy jednak pamiętać o izolowaniu odcinka lędźwiowego podczas oddziaływań korekcyjnych na odcinku piersiowym i analogicznie na odcinku lędźwiowym.
Plecy płaskie, to wada polegająca na zmniejszeniu fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. Korekcja tej wady polega na wszechstronnym rozciąganiu mięśni grzbietu, brzucha i pośladków, nie należy unikać pogłębiania lordozy lędźwiowej. Celem ćwiczeń jest zwiększenie przodopochylenia miednicy i ukształtowanie prawidłowej lordozy a także zwiększenie ruchomości kręgosłupa, prawidłowe ustawienie kifozy. Zalecane są ćwiczenia zaokrąglające plecy i lordozujące.
Skoliozy czyli boczne skrzywienia kręgosłupa, to wady postawy polegające na wielopłaszczyznowym odchyleniu linii kręgosłupa od stanu prawidłowego. W postępowaniu korekcyjnym stosuje się przede wszystkim ćwiczenia symetryczne (w przypadku postawy skoliotycznej), asymetryczne (w przypadku skoliozy) i elongacyjne. Przy tej wadzie postawy wzmacniamy mięśnie grzbietu strony osłabionej oraz mięśnie ściągające łopatki, brzucha i pośladków. Ważną rolę odgrywają ćwiczenia oddechowe.
Schemat postępowania korekcyjnego:
- Uświadomienie dziecku i rodzicom istnienia wady i wynikających stąd zagrożeń dla zdrowia dziecka.
- Zabezpieczenie optymalnych warunków środowiskowych.
-Umożliwienie korekcji przez likwidację przykurczów mięśniowych.
-Wzmocnienie mięśni posturalnych z uwzględnieniem przebiegu skoliozy.
- Nauka przyjmowania pozycji skorygowanej.
- Utrwalenie nawyku prawidłowej postawy.
Klatka piersiowa lejkowata, powstaje w wyniku wrodzonego zaburzenia rozwoju przepony lub nieproporcjonalnego rozrostu chrząstek żebrowych. Kształtujemy piersiowy tor oddychania, rozciągamy wszechstronnie mięśnie klatki piersiowej, akcentujemy fazę wdechu.
Klatka piersiowa kurza, cechuje ją zniekształcenie mostka, który tworzy silne uwypuklenie do przodu. Zadaniem ćwiczeń korekcyjnych jest rozciąganie boków klatki piersiowej i dolnych łuków żeber poprzez wzmocnienie mięśni skośnych brzucha. W ćwiczeniach specjalnych oddechowych, akcentujemy fazę wydechu.
Kolana koślawe, skierowane są do wewnątrz przyśrodkowo. Kostki wewnętrzne oddalone są od siebie ponad 5 cm. Koślawości kolan towarzyszy koślawe ustawienie stóp. Należy większość ćwiczeń prowadzić przy wyprostowanych kolanach, w pozycji siedzącej i leżącej, stosować ćwiczenia w siadzie skrzyżnym, aby rozciągnąć mięśnie i ścięgna po stronie bocznej i wzmocnić mięśnie i ścięgna od strony przyśrodkowej kończyn dolnych.
Kolana szpotawe, w wadzie tej oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty do wewnątrz. Trzony kości udowej, piszczelowej i strzałkowej wygięte są na zewnątrz. Celem ćwiczeń jest wzmocnienie mięśni i ścięgien od strony bocznej i rozciągnięcie mięśni i ścięgien od strony przyśrodkowej kończyn dolnych.
Stopy płaskie, to wada kończyn dolnych polegająca na obniżeniu łuków wysklepiających stopę.
Schemat postępowania korekcyjnego:
- Uświadomienie dziecku i rodzicom istnienia wady i wynikających stąd zagrożeń dla zdrowia dziecka.
- Zabezpieczenie optymalnych warunków środowiskowych.
- Rozciąganie mięśni trójgłowych łydek.
- Wzmocnienie mięśni odpowiadających za wysklepienie stopy.
- Wyrobienie nawyku prawidłowego stawiania stóp podczas chodzenia i biegania oraz poprawnego trzymania ich w staniu i siedzeniu.
Ćwiczenia przeciw płaskostopiu w okresie początkowym powinny być wykonywane w siadzie lub w leżeniu (w odciążeniu). Należy wzmocnić mięśnie długie i krótkie stopy. Bardzo ważne jest chodzenie boso po miękkim podłożu.

Roczny plan pracy

Kształtowanie nawyku prawidłowej postawy ciała
Dokładne poznanie dziecka:
- konsultacja z pielęgniarką szkolną i analiza dokumentacji medycznej,
- uwzględnianie zaleceń lekarzy, wywiad z rodzicami,
- określenie odchyleń w postawie,
- badania kontrolne, wzrokowa ocena sylwetki.
Nauka korygowania błędów postawy, indywidualizacja:
- nauka przyjmowania pozycji wyjściowych,
- kształtowanie wyczucia prawidłowej postawy w różnych pozycjach, w miejscu i w ruchu,
- rozluźnienie i zwiększenie ruchomości w stawach z równoczesnym wzmocnieniem odcinkowym,
- stopniowe zwiększenie intensywności ćwiczeń,
- nauka prawidłowego, pogłębionego oddechu,
- nauka ćwiczeń domowych.
Utrwalenie nawyku prawidłowej postawy.
Zwiększenie intensywności ćwiczeń poprzez powtórzenia i zmienne tempo,opór, mięśni obręczy barkowej, grzbietu, klatki piersiowej, kończyn dolnych,stóp, głowy i pośladków.
Wyrabianie wytrzymałości.
Kontrola stopniowa opanowania poszczególnych ćwiczeń.
Kontrola dokładności ruchu w określonej płaszczyźnie.
Nauka autokontroli, wyrobienie czucia własnego ciała i nawyku utrzymania go w pozycjach skorygowanych.
Nauka kontroli przez współćwiczącego w celu wyczulenia dziecka na dostrzeganie jakości ruchów i przyjmowane pozycje.
Stałe egzekwowanie prawidłowej postawy w czasie ćwiczeń oraz w różnych sytuacjach.
Badanie postawy ciała i wskazania na okres wakacyjny.
Omówienie postawy dziecka na spotkaniu z rodzicami – „tydzień otwarty dla rodziców”.
Osiągnięcie wyznaczonych celów przez:
Dobór ćwiczeń korekcyjnych, ściśle dostosowanych do indywidualnych potrzeb dziecka i określonej wady postawy.
Zastosowanie urozmaiconych i oryginalnych form ćwiczeń, środków dydaktycznych, przyrządów i przyborów.
Ścisła współpraca nauczyciela z rodzicami, pielęgniarką szkolną oraz wychowawcami.
Wyzwalanie radości u dzieci w czasie zajęć, eksponowanie ich osiągnięć i postępów, miła i przyjazna atmosfera podczas ćwiczeń.

Kryteria oceniania

Udział w zajęciach, aktywność w czasie zajęć, postawa wobec zajęć gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej.
Umiejętności, w jakim stopniu została opanowana dana czynność ruchowa.
Wiadomości, wpływ aktywności ruchowej na zdrowie.
Propozycje ćwiczeń wg inwencji twórczej uczniów.
Współpraca z nauczycielem.
Zaangażowanie poza zajęciami, ćwiczenia domowe.
Poziom rozwoju sprawności i wydolności – sprawdziany i testy.
Z uwagi na specyficzną formę prowadzenia tego typu zajęć, prowadzący dokonuje bieżącej ustnej oceny ćwiczących, uwzględniając powyższe kryteria, bez określania wartości wyrażonej za pomocą stopnia.
Bardzo istotna jest indywidualna ocena procesu korekcji wady postawy ciała dla każdego dziecka, dokonana przez lekarza ortopedę oraz nauczyciela prowadzącego zajęcia a także systematyczne, co pół roku, dokonywanie oceny porównawczej postawy ciała, która pozwoli na optymalne prowadzenie procesu korekcyjnego i indywidualne dostosowywanie ćwiczeń dla każdego dziecka.

Oczekiwane osiągnięcia uczniów

Uczeń:
Wie, co to jest prawidłowa postawa ciała.
Potrafi kontrolować swoją postawę ciała podczas ćwiczeń i w czynnościach dnia codziennego.
Zna podstawowe przyczyny i skutki powstawania wad postawy ciała.
Wie, jaki jest wpływ ćwiczeń gimnastycznych na zdrowie.
Zna swój indywidualny zestaw ćwiczeń, potrafi je prawidłowo wykonać.
Utrwala nawyk prawidłowej postawy na zajęciach.
Umie wskazać i poprawnie wykonać ćwiczenia przeciwdziałające jego wadzie, zna ćwiczenia przeciwwskazane.
Umie prawidłowo oddychać podczas ćwiczeń.
Ma świadomość potrzeby aktywności ruchowej.
Przejawia odpowiedzialność za zdrowie własne i innych.
Rozumie podstawowe pojęcia związane z terminologią ćwiczeń.
Potrafi stosować podstawowe zasady higieny przed i po wysiłku oraz potrafi stosować podstawowe zasady bezpieczeństwa.
Potrafi właściwie przyjąć porażkę i sukces osobisty oraz zespołu.
Potrafi współdziałać w grupie i w drużynie.

Literatura

M. Kutzner-Kozińska „Korekcja wad postawy”
T. Kasperczyk „Wady postawy ciała. Diagnostyka i leczenie”
S. Tuzimek „Zarys metodyki postępowania korekcyjnego”
S. Owczarek „Atlas ćwiczeń korekcyjnych”
A. Waszkiewicz „Gimnastyka korekcyjna usprawnia ruchowo. Program autorski”
M. Zdaniukiewicz „Program gimnastyki korekcyjno-kompensacyjnej dla uczniów z ustalonymi wadami postawy”
A. Kotlarczyk „Autorski program gimnastyki korekcyjnej dla klas I – VI Szkoły Podstawowej w Przeźmierowie

autor: Maria Lorek