Nauczanie behawioralne a wyzwalanie zachowań spontanicznych w pracy z osobami o obniżonej sprawności intelektualnej

Wielu nauczycieli znających zasady pracy oparte na metodach behawioralnych, może mieć wątpliwości czy w trakcie ich stosowania nie ogranicza się w pewnym stopniu wychowanka, czy nie zubaża się jego spontanicznego zachowania, które jak wiadomo, stanowi również pośrednią formę procesu uczenia się.
Otóż, tak, można. Dlatego też, aby uniknąć tego rodzaju sytuacji trzeba wspomagać zachowania spontaniczne wychowanka, ale jak to zrobić?
Zdaniem O.I Lovaas'a w trakcie pracy należy jak najczęściej promować zachowania spontaniczne. Warto również wprowadzać następujące zasady:
1. Z wychowankiem powinno pracować jak najwięcej osób - co umożliwi generalizację bodźca i pozwoli na swobodniejsze zachowanie się w stosunku do nowych osób.
2. Pracujemy nie tylko w szkole, ale także na spacerze, w parku, w sklepie, bo z nowymi umięjętnościami wychowanka powinno się kojarzyć jak najwięcej sytuacji.
3. Jak najwcześniej przechodzimy do naturalnych, codziennych nagród, łącznie z tymi, których w naturalny sposób dostarczają osoby z otoczenia wychowanka w odpowiedzi na jego zachowanie.
4. Wzmacniamy właściwe zachowania, które wystąpiły bez podpowiedzi lub pomocy.
5. Staramy się uczyć nowych zachowań, tak by maksymalnie poszerzyć ich repertuar. Im większy repertuar tym większe szanse na spontaniczność.
6. Nadajemy językowi wychowanka charakter jak najbardziej funkcjonalny, oparty na wykonywaniu umiejętności praktycznych , np.: formuowanie prośby o jedzenie a nie pokazywanie "części ciała" biorących w nich udział.
7. Staramy się zmniejszać prymitywne formy autostymulacji. Zastępujmy je stopniowo bardziej akceptowanymi społecznie formami zachowania.
8. Starajmy się ograniczać zachowania stereotypowe, powtarzające się, autostymulacyjne, ponieważ blokują one rozwój nowych, bardziej adekwatnych zachowań i redukują zdolność reagowania na zmiany w otoczeniu zewnętrznym.
9. Unikamy przedłużonego stosowania kar, bo to może wywoływać ougólnione reakcje niepokoju i lęku, co jest jednoznaczne z ograniczeniem spontaniczności.
10. Jak najczęściej starajmy się również stwarzać sytuacje, w których wspólnie z wychowankiem można zachowywać się w swobodny, społecznie akceptowany sposób, na przykład podczas zabawy lub kiedy nagradzane jest za aktywność własną.
Ogólnie mówiąc gdy wychowanek opanowuje podstawowe zachowania konieczne dla właściwego funkcjonowania, nauczyciel może zmiejszyć kontrolę, tak, aby pomóc podopiecznemu uzyskać większy stopień niezależności.
8.