Innowacyjne metody i formy pracy z uczniem w rozwijaniu jego kompetencji kluczowych. Szczegółowa charakterystyka wybranej metody. Esej

mgr Agnieszka Beata Lewandowska
Zespół Placówek Oświatowych w Sypniewie

Esej na temat:
Innowacyjne metody i formy pracy z uczniem w rozwijaniu
jego kompetencji kluczowych.
Szczegółowa charakterystyka wybranej metody.

Współczesna dydaktyka przywiązuje dużą wagę do rozwoju kompetencji kluczowych u uczniów (łączących wiedzę, umiejętności i postawy odpowiednie do sytuacji). Właśnie nauczyciel jest i musi, nie tylko może, być odpowiedzialny za tego, za kogo przyjął z całą świadomością odpowiedzialność, czyli za ucznia. Powinien dobrze przygotować go do wyzwań XXI wieku. Aby zrealizować zadania wychowawcze i dydaktyczne, musi zastanowić się nad wyborem metod i form pracy atrakcyjnych dla wychowanków i dających satysfakcję osobistą. Powinien przyświecać mu cel: „Nie nudzić na lekcji siebie i uczniów”. Jak to zrobić? Wybrać innowacyjne metody i formy pracy! Ciągle doskonalić swoje kompetencje! Nadążać za rozwojem nauki i techniki oraz zmianami zachodzącymi w społeczeństwie!
Postęp technologii informacyjnej, atrakcyjność mediów i coraz łatwiejszy do nich dostęp powodują, że również współczesna szkoła musi stać się dla uczniów i nauczycieli miejscem atrakcyjnym, konkurencyjnym, przyciągającym. Dzięki upowszechnieniu się mediów elektronicznych na naszych oczach zmienia się cały świat. Naturalne jest, że i szkoły szukają w tym dynamicznie zmieniającym się świecie nowej formuły istnienia, nowej tożsamości, nowych organizacyjnych kształtów.
Coraz częściej nauczyciele odchodzą od tradycyjnych metod (np. wykład, pogadanka, opis, opowiadanie, prelekcja, praca z książką), a wybierają innowacyjne metody, takie jak: projekt edukacyjny, np. WebQuest, portfolio lub ePortfolio, drama, drzewko decyzyjne, mapa mentalna, różne odmiany dyskusji, metaplan, gry dydaktyczne itp. Te metody można ze sobą łączyć i przekształcać. Dzięki nim zajęcia są interesujące, wyzwalają w uczniach otwartość i kreatywność.
Współcześnie najczęściej zaleca się jako formę pracy z uczniami - pracę w grupach. Pozwala ona rozwijać umiejętność pracy zespołowej, kształtować umiejętność negocjacji i zawierania kompromisu, przygotowuje uczniów do pełnienia różnych ról w grupie.
„Słyszę i zapominam. Widzę i pamiętam. Robię i rozumiem.” (www.profesornet.pl/groch/cytaty/cyt_k.htm.) Powyższe słowa Konfucjusza - starożytnego, chińskiego filozofa - dotyczące uczenia się, a zarazem nauczania są uniwersalne i nadal aktualne. Mimo że na przestrzeni kilku tysięcy lat tak wiele się zmieniło, wciąż w centrum zainteresowań naukowców są metody i formy pracy z uczniem, troska o ich efektywność. Spośród ich bogatego spektrum warto przyjrzeć się bliżej metodzie WebQuest.
Jestem nauczycielem–bibliotekarzem z kilkuletnim doświadczeniem i moim zdaniem metoda ta świetnie nadaje się do realizacji np. ścieżki czytelniczo-medialnej podczas lekcji bibliotecznych, zwłaszcza w szkole podstawowej i gimnazjum. Jest ona atrakcyjna dla ucznia. Poza tym, pracując nią, uczeń dokładnie wie, jakie zadanie ma wykonać, ile czasu może na nie poświęcić, jak organizować swoje poszukiwania, zna kryteria oceny i w razie wątpliwości może na bieżąco do nich powracać. Najpierw nauczyciel dzieli uczniów na grupy, one wybierają spośród siebie lidera, który będzie łącznikiem między grupą a nauczycielem. Głównym źródłem informacji podczas pracy tą metodą są strony internetowe podane przez nauczyciela w opisie procesu dla każdej grupy i ewentualnie np. lektury szkolne.
W szkole podstawowej można wykorzystywać prostsze zadania, w gimnazjum – trudniejsze, polegające na zgromadzeniu informacji z wielu źródeł i umieszczeniu ich w jednym opracowaniu. Oczywiście trzeba wymagać od uczniów, aby nie przenosili bezkrytycznie fragmentów tekstów metodą „kopiuj-wklej”, lecz aby uzyskane informacje poddawali ocenie, segregowali je z punktu widzenia ważności i przydatności w realizacji zadania.
Dobre są też takie zadania, które wymagają od uczniów tworzenia czegoś nowego w określonych ramach. Są to zadania twórcze. Przykłady: napisanie i złożenie własnej książki, wykonanie strony ze średniowiecznego manuskryptu, wykonanie projektu ekslibrisu biblioteki szkolnej czy własnych zbiorów.
W metodzie WebQuest często produkty końcowe, czyli prace uczniów, są publikowane w Internecie. Jednak jest to zadanie dość trudne nawet dla gimnazjalistów, gdyż wymaga - jak słusznie zauważa S. D. Kotuła (Kotuła S. D., Internet w procesie heurezy, [w:] „Biblioteka w Szkole” 2007 nr 9, s. 6-9.) - opanowania języka HTML lub korzystania z programu do budowy stron www. W przeciwnym razie można opracować projekt międzyprzedmiotowy, który zakłada wykonanie części zadań na lekcjach informatyki, języka polskiego, historii, plastyki. Dla uczniów szkoły podstawowej lepsze są prostsze rozwiązania. Efektem końcowym ich pracy mogą być: prezentacje, foldery, portfolio, plakaty, gazetki, opowiadania, rysunki.
Praca z dziećmi i młodzieżą jest interesująca i daje dużo satysfakcji. Fundamentem takiej pracy musi być jednak dobry program, świadomość celów lekcji, atrakcyjne środki dydaktyczne, metody i formy pracy. Warto także zastosować się do zaleceń zawartych w przepisie „kulinarnym” na udane zajęcia:
„Dwa kilo pomysłów, trzy szklanki dobrego humoru wlać do garnka zabawy. Gotować na rozgrzanej fantazji. Kiedy powstanie jednolita masa, dodać pięć kostek wiedzy, sześć ziarenek odwagi i mieszać aż do zagotowania. Następnie ostudzić zapał, przelać do miseczki cierpliwości, polać sosem zrobionym z miłości do uczniów. Podawać uczniom stale.” (Dobrosz-Teperek K., Dasiewicz B., Edukacja poprzez zmysły i doświadczenia, [w:] „Meritum” 2009, nr 2, s. 51.)

Co prawda jest to przepis z lekkim przymrużeniem oka, ale myślę, że właśnie tak trzeba postępować, by zmotywować uczniów do nauki, zwłaszcza w czasach, gdy czyha na nich tak wiele konkurencyjnych, atrakcyjnych form spędzania czasu wolnego.