Specyfika uczenia się dziecka

Sposoby uczenia się przez dziecko przebiegają na różnych płaszczyznach, jednak najbardziej specyficzne z nich to te którymi stymuluje nauczyciel. W praktyce pedagogicznej wyróżniamy 3 podstawowe podejścia nauczyciela do uczniów:

Zadaniowe – pociąga za sobą percepcyjno-odtwórczy sposób uczenia się uczniów – „wiem, że”
Projektowanie okazji edukacyjnych – pociąga za sobą percepcyjno-wyjaśniający sposób uczenia się dziecka – „wiem dlaczego” – dochodzi tu do intensywnego rozwoju myślenia krytycznego
Sytuacyjne – pociąga za sobą percepcyjno-innowacyjny sposób uczenia się dziecka – „wiem jak”

Sposób percepcyjno-odtwórczy (zadaniowy)

Podejście zadaniowe sprowadza się do formułowania przez nauczyciela poleceń - w postaci zadania i czynności wykonywanych przez uczniów. Jest ono oparte na behawioralnej koncepcji rozwijającego się dziecka (bodziec/ zadanie / - reakcja /czynności ucznia/). Metodą stymulowania aktywności uczniów jest system nagród i kar. Ten typ pedagogicznego podejścia aktywizuje percepcyjno-odtwórczy sposób uczenia się dzieci. Polega on na przyswajaniu przekazywanych przez nauczyciela treści i odtwarzaniu ich. Aktywność uczniów jest zewnętrznie sterowana za pomocą m.in. formułowanych werbalnie przez nauczyciela poleceń. Efektem tego rodzaju aktywności dziecka jest wiedza typu: "wiem, że ..."

Sposób percepcyjno-wyjaśniający (projektowanie okazji edukacyjnych)

Projektowanie okazji edukacyjnych polega na formułowaniu tzw. sekwencji zadań otwartych, czyli "okazji" dających dziecku możliwość wyboru spośród wielu możliwości tych, które odpowiadają jego indywidualnym potrzebom. Stymuluje ono percepcyjno-wyjaśniający sposób uczenia się dzieci. Zakłada istnienie następujących faktów: czynności przyswajania przez uczniów określonych treści; ustalanie w procesie myślenia związków merytorycznych i logicznych; wyjaśnienie ewentualnych niezgodności miedzy przyswajaną wiedzą a dotychczasowym doświadczeniem poznawczym, społecznym, intuicyjnym itp.; w konsekwencji osiągnięcie przez ucznia wiedzy typu: "wiem, dlaczego ..." Jego efektem jest rozwój tzw. myślenia krytycznego, umiejętności rozwiązywania problemów, rozstrzygania dylematów itp.

Sposób percepcyjno-innowacyjny (sytuacyjny)

Zewnętrznym wskaźnikiem podejścia sytuacyjnego jest m.in. fakt znalezienia się ucznia w okolicznościach zaskakujących go, wywołujących zainteresowanie, motywację. Jest to impulsem do pokonywania przez dziecko wysiłku stymulującego rozwój osobowości. Sytuacja dydaktyczno - wychowawcza pobudza różne formy aktywności uczniów prowadzące do nabywania wielokierunkowych umiejętności. Uczenie się dzieci w ramach pedagogicznego podejścia sytuacyjnego ma charakter percepcyjno - innowacyjny. Polega na procesie przyswajania przez dzieci określonych treści, ich przetwarzania prowadzącego do działań nowych (wychodzenia poza dostarczone informacje). Ten sposób podejścia , odpowiednio inspirowany przez nauczyciela, aktualizuje tzw. myślenie twórcze (odkrywanie nowych zależności, nowych rozwiązań problemów).

Nauczyciel jako organizator środowiska informacyjnego uczniów powinien tak opracować plan nauczania, aby uczniowie wykorzystywali maksymalnie każdy ze sposobów przyswajania wiedzy, bo każdy kształtuje inne, bardzo ważne dla rozwoju osobowości dziecka cechy.