Planowanie i projektowanie pracy edukacyjnej

NAJWAŻNIEJSZE UMIEJĘTNOŚCI NAUCZANIA:
- staranne planowanie swojej pracy,
- giętkość, zdolność szybkiej i właściwej reakcji w nieprzewidzianych okolicznościach,

CELE KSZTAŁCENIA
Przy realizacji celów kształcenia należy określić:
- co będzie celem,
- jak szczegółowy ma być dany cel,
- jaki powinien być czas na jego osiągnięcie,

Cele dostarczają kryteriów planowania, działania, podejmowania decyzji co do tego, jaką treść zamieścić, w jakiej kolejności, jak podawać materiał, jakimi środkami się posłużyć.
Cele są narzędziem pozwalającym na przejrzysty opis wyników planowanego działania.

SCHEMAT PLANOWANIA:
1. PLAN
2. WYKONANIE
3. KONTROLA
4. KONTROLA KONTROLI

PLANOWANIE LINIOWE I NIELINIOWE
- liniowa postać wymaga sprecyzowania celów i dobrania odpowiednich działań:
1.CELE
2. DZIAŁANIA
3. WYNIKI

- nieliniowy sposób odwraca model liniowy:
1. DZIAŁANIE
2. WYNIKI
3. CELE

Model nieliniowy zapewne odzwierciedla większość działań nauczycieli, n rozpoczynają od czynności, które przynoszą rezultaty, na końcu zaś przypisują działaniom określone cele. Ten rodzaj planowania dominuje u N z długim stażem.

Model liniowy – wiąże się w pierwszej kolejności z formułowaniem celów operacyjnych, które spełniają 3 role:
- służą jako wskazówki przy planowaniu,
- są podstawą ustalenia kryteriów do oceny postępów w nauce,
- dostarczają kryterium do oceny zajęć, przedmiotu,

Cele operacyjne dostarczają kryteriów do podejmowania decyzji na temat tego jakie treści dobrać oraz w jakiej kolejności je realizować, jakimi środkami się posłużyć,

NAJPOPULARNIEJSZE RODZAJE PLANOWANIA:
1. Planowanie kierunkowe ma na zadanie:
- powiązać cele poznawcze kształcenia z celami motywacyjnymi oraz dobrać materiał nauczania,
- ustalić jakie jednostki materiału kształcenia umożliwiają osiągnięcie poszczególnych celów kształcenia – ukierunkować czynność nauczyciela,

2. Planowanie wynikowe:
- powinno określać hierarchię wymagań programowych w związku z kolejnymi tematami zajęć. Wymagania muszą być wyraziste i realistyczne.
- przeciwdziała nadmiernej fantazji, hasłom bez pokrycia,
- zapobiega pozorowaniu wysokiego poziomu pracy,

3. Planowanie metodyczne.
- treść kształcenia przybiera postać zadaniową,
- przewidziana czynność docelowa ma być przez ucznia opanowana dzięki wykonaniu pewnych czynności pośredniczących,

PRZEDMIOT PLANOWANIA
Wyróżniamy trzy fazy planowania i podejmowania decyzji dydakt-wychowaw :
I – przed rozpoczęciem pracy,
II – w trakcie pracy,
III – na zakończenie,

Faza projekcyjna
Wybór celów
Wybór treści
Wybór sposobu nauczania
Gospodarowanie czasem i przestrzenią
Ustalenie struktur
Sposoby motywowania

Faza realizacyjna
Prezentacja
Odpytywanie
Pomaganie
Ćwiczenia praktyczne,
Czas wyczekiwania
Zmiany metodyczne
Pomaganie
Utrzymywanie ładu

Faza sprawdzająca
Sprawdzanie zrozumienia
Informacja zwrotna
Chwalenie i krytykowanie
Kontrola
Wystawianie opini
WALIDACJA:

Jednym z elementów planowania jest WALIDACJA – zatwierdzenie programu nauczania jako dokumentu obowiązującego w danej szkole. Inne elementy to m.in. wdrażanie, ewaluacja.

Planowanie dotyczy:
- roku,
- semestru,
- tygodnia,
- dnia,
- jednostki tematycznej,

PROJEKTOWANIE PRACY EDUKACYJNEJ

Projektowanie to nadanie materialnej postaci jakiejś idei, zmysłowi działania czy jakiemuś wyobrażeniu materialnego obiektu. W projektowaniu ważne jest:
- zarysowanie problemu,
- określenie podstawowych układów odniesienia,
- podjęcie decyzji projektowych,
- wybór decyzji dot. osiągnięć, zadań oraz materiału,
- wybór zasady organizacyjnej,
- redakcyjne opracowanie programu,

Proces projektowania powinien zakończyć się 3 blokami:
- prezentującym strukturę programu,
- zawierającym przyjęte etapy konstruowania programu,
- informacji o warunkach czasowych, osobowych, materialnych,

Przygotowanie N do procesu planowania to:
- zapoznanie się z obowiązującymi programami dydaktyczno- wychowawczymi, ich założeniami i celami,
- rozpoznanie potrzeb i możliwości poznawczych wychowanków oraz ich zainteresowań,
- ustalenie założeń i celów pracy wraz ze strategią postępowania i dobrem właściwych treści,
- określenie co uczniowie będą robić,
- określenie miejsca i czasu stosowania strategii,
- zaprojektowanie szczegółowego przebiegu rozwiązania zadań z uwzględnieniem prawdopodobnych zmian,

Planowanie rozwiązania problemu. Proces rozwiązania problemu przebiega w następujących etapach:
- określenie problemu – co chcemy osiągnąć?
- zabranie informacji – co powinniśmy wiedzieć, żeby podjąć problem?
- opracowanie strategii – w jaki sposób podjąć problem?
- zastosowanie strategii – jak pracujemy nad problemem?
- kontrola wyników – czy osiągnęliśmy cel?

Pojęcia związane z planowaniem – podstawowa terminologia:

Kontrola metapoznawcza – kontrola własnego myślenia, myślenie z wyprzedzeniem, uczenie się z ponoszeniem konsekwencji.

Okresy planistyczne – okres brany pod uwagę przy planowaniu dzień, tydzień, jednostka metodyczna, semestr, rok szkolny.

Plan – koncepcja, pomysł, projekt, zamiar, zamysł; program, porządek zadań, zajęć, czynności, schemat, siatka, szkic, zarys; zbiór czynności – etapów, przez które trzeba przejść, aby pomyślnie rozwiązać zadanie – nie musi to być zbiór uporządkowany; plan to myśl o tym, co zamierzamy zrobić,

Planista – ten, kto opracowuje plany działalności instytucji,

Planowanie liniowe – planowanie rozpoczynane od sformułowania celów, do nich dobiera się określone strategie i działania,

Planowanie nieliniowe – planowanie rozpoczynane od działań, czynności, jakie wydają się w tym momencie ważne; dopiero później dobiera się cele,

Planowanie nieświadome – wykonujemy zadanie, nie uświadamiając sobie planu lub potrzeby planu; rozwiązanie problemu to raczej sprawa działania niż projektu,

Planowanie przedlekcyjne – planowanie dokonywane przed zajęciami/lekcją przez nauczyciela w celu ustalenia celów, treści i sposobów nauczania,

Planowanie specjalne – to świadome opracowanie planu pracy nad określonym zadaniem; systematyczne dążenie do celu, przy czym inne strategie i sposoby jego rozwiązania nie są uświadamiane,

Planowanie i czynności metapoznawcze – na czynności metapoznawcze składają się trzy główne grupy:
1) planowanie (planowanie celów i celów operacyjnych, operacji i sekwencji operacji, rozpoznawania przeszkód i możliwych trudności, wiedza o przebiegu działań i przewidywanie skutków),
2) nadzorowanie przebiegu (ciągła świadomość celów, miejsce czynności w sekwencji, dostrzeganie przeszkód i błędów, wiedza, co zrobić, kiedy rzeczy toczą się niewłaściwie lub plany zawodzą, dostrzeganie wskaźników osiągnięcia celów),
3) ocena (ocena powodzenia strategii i dokonanego postępu na drodze do celu, ocena błędów i pomyłek, ocena całego procesu),

Planowanie śródlekcyjne i interakcyjne podejmowanie decyzji – zachodzi na bieżąco lub w czasie zajęć/lekcji,

Planowanie strategiczne – opiera się na zaplanowaniu takich działań które uwzględniają możliwe przeszkody i elastyczne stosowanie strategii; planuje się kilka możliwych dróg wykonania zadań; planowanie takie jest elastyczne i z tego względu, że umożliwia dokonywanie zmian kolejności działań w zależności od warunków,
Planowanie zamykające – ten rodzaj planowania służy podejmowaniu decyzji dotyczących sposobu zapewnienia uczniom informacji zwrotnej oraz kontroli i oceny uczenia się,

Planowo – systematycznie, metodycznie, regularnie, cyklicznie: codziennie, co dzień, co dnia, każdego dnia itp.,

Projekt – pomysł, zamiar, plan zamierzonej budowy, konstrukcji; model, szkic,

Projektowanie – zamiar, zamierzenie, koncepcja, pomysł, inicjatywa,