Korygowanie wymowy głosek szumiących. Wywoływanie głoski "cz" - konspekt zajęć logopedycznych

Cel: usprawnienie narządów mowy i przygotowanie ich do prawidłowego wywołania głoski „cz”.
Metody: usprawniania narządów mowy,
wzrokowa,
słuchowa,
substytucyjna,
Pomoce: czekolada, słomka, szklanka z wodą, bębenek, obrazki, taśma magnetofonowa, rysunki,

I Układ narządów artykulacyjnych podczas artykulacji głoski „cz”
Podczas prawidłowej wymowy głoski „cz”- w początkowym momencie artykulacji czubek języka przywiera do wałka dziąsłowego, a w następnym zwarcie to stopniowo przechodzi w szczelinę , zęby są zbliżone, wargi lekko zaokrąglone, wysunięte do przodu. Głoska „cz” jest najczęściej pierwszą wywoływaną w szeregu: sz, ż, cz, dż i dlatego bardzo ważne jest jej opanowanie. Ma to bezpośredni wpływ na tempo oraz jakość korekty wymowy pozostałych głosek z tego szeregu.

II Ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne

1.Ćwiczenia języka:
a)pokaż język ( tak, jak czasami robią niegrzeczne dzieci),
b)spróbuj zrobić z języka:
-żmiję (długi, cienki, ruchliwy język, wysuwający się we wszystkie strony),
-szufelkę (uniesione lekko boki języka, płaski środek),
-łyżeczkę (język lekko stulony, z uniesionym do góry końcem),
c)naśladujemy jak jedzie konik (czubek języka uderza o podniebienie i z klaśnięciem opada w dół ),
d)mlaskaj czubkiem języka,
e)pokaż jak miś Puchatek oblizuje się po zjedzeniu miodu(staranne oblizywanie warg przy szeroko otwartych ustach; język wolno krąży dookoła, zaczynając raz od lewej, raz od prawej strony). Zabawę można uatrakcyjnić smarując wargi dziecka czekoladą, miodem, dżemem...
f)ostrzymy język o górne zęby(siekacze).
Należy pamiętać, by ćwiczenia języka wykonywane były przez dziecko z dużą precyzją i przy szeroko otwartych ustach.
2.Ćwiczenia warg:
a)spróbuj pokazać, jak wyglądają :
- „wesołe” usta (płaskie wargi – rozciągnięte od ucha do ucha, jak przy głosce „e”, dodatkowo kąciki warg uniesione jeszcze ku górze),
-„smutne wargi”(podkówka z warg)
-„obrażone” (wargi nadęte),
b)rozciągnij mocno usta (jak przy głosce e),
c)ściągnij ust, zbliż do siebie kąciki ust ( jak przy głosce u),
d)pokaż jak wygląda ryjek świnki (wargi wysunięte do przodu, lekko rozchylone na brzegach).
3.Ćwiczenia policzków:
a)mamy buzię spuchnięta jak balon, a teraz jest spuchnięta z prawej strony, a teraz z lewej strony,
b)zrób z buzi duży, nagle balon pęka, wypuszczaj gwałtownie z niego powietrze
c)chudniemy ( wciągamy silnie policzki do wewnątrz).

II Ćwiczenia oddechowe

1.Z balonika ucieka powietrze: ssssss....
2.W domu ktoś śpi. Uciszamy wszystkich: ciiii.....
3.Lokomotywa wypuszcza parę: psss...
4.Zabawy w dmuchanie z rurką lub słomką i wodą w szklance:
a) słomkę wkładamy do szklanki z wodą i nie dotykając jej powierzchni, wydmuchujemy w wodzie „dołek”,
b)zanurzamy słomkę w wodzie i leciutko dmuchamy, wywołując niewielkie bąbelki,
c) dmuchamy na zmianę: długo – krótko - jak najdłużej,
c)dmuchamy słabo – mocno – bardzo mocno – gotuje się – kipi.

III Ćwiczenia rytmizujące

1.W zestawie trzech obrazków dziecko wskazuje na ten, który się nie rymuje np. :
-zapałki – cymbałki – lis
-zebra – słoń – dłoń
2.Dzielenie wyrazów na sylaby z klaskaniem:
ce - bu – la, sa – mo - lot, pa - lec, bu - ty,
3.Marsz po sali w rytm podany przez nauczyciela na bębenku.
IV Ćwiczenia słuchowe

1.Rozpoznawanie zarejestrowanych na taśmie magnetofonowej głosów zwierząt i naśladowanie ich:
-szczekający pies – hau! hau!
-warczący pies – wrrr,
-żaby – kum, kum, rech, rech,
-kury – koko – ko,
-wrony – kra,kra.
2.Logopeda wypowiada naprzemiennie „c” i „cz”, dziecko przybliża dłoń do ust logopedy, wyczuwa różnice w strumieniu wydychanego powietrza ( przy „c” strumień powietrza jest łagodniejszy a przy „cz”
wyrażniejszy).
3.Logopeda wypowiada naprzemiennie „c” i „cz” , gdy dziecko usłyszy „cz” uderza w bębenek.
4.Nauczyciel wypowiada naprzemiennie sylaby z „c” i z „cz”( ca, cza, co, czo, ce, cze, ) gdy dziecko usłyszy sylabę z „cz” uderza w bębenek.
5.Nauczyciel wymawia wyrazy z głoską „c” lub „cz”. Dziecko uderza w bębenek, gdy słyszy wyraz z głoską „cz”.
Przykłady wyrazów:
czapka, cebula, czapla, czajnik, córka, cegła, oczy, uczeń, ulica, plecak,biegacz, klucz, noc, smycz, chłopiec, lipiec,
V Wywoływanie zaburzonej głoski „cz”
1.Opis artykulacyjny
Ze względu na:
a)ruch wiązadeł głosowych – bezdźwięczna,
b)ruch podniebienia miękkiego – ustna,
c)stopień zbliżenia i otwarcia narządów artykulacyjnych – zwarto –szczelinowa,
d)główne miejsce artykulacji - przedniojęzykowo – dziąsłowa,
e)ruch środka języka – twarda.
2.Wywoływanie głoski „cz”
a)ćwiczenia wstępne:
·ćwiczenia w szybkim powtarzaniu głoski llllll..., przy szeroko otwartych ustach,
·ćwiczenia w szybkim powtarzaniu głosek: ttttt..., dddd..., nnnn..., (przypominamy dziecku, że czubek języka ma uderzać o wałek dziąsłowy), uświadamiamy różnicę w sposobie wymawiania głosek t,d,n zębowych i t,d,n dziąsłowych.
b)etap wywoływania głoski:
·głoskę „cz” można uzyskać ze spółgłoski „t” dziąsłowego, przedłużając nieco jej eksplozję,
·wargi powinny być zaokrąglone i wysunięte do przodu (tak jak przy o),
·dziecko musi podnieść czubek języka w okolice wałka dziąsłowego, znacznie zbliżyć zęby do siebie i powiedzieć „t” dziąsłowe,
c)wymowa głoski „cz” w sylabach:
·spółgłoska „cz” w nagłosie:
czu czo cza czy cze
·spółgłoska „cz” w śródgłosie:
uczu oczo acza ecze yczy iczy
·spółgłoska „ cz” w wygłosie:
ucz ocz acz ecz ycz icz
d)głoska „cz” w wyrazach:
·uczeń powtarza wyrazy po nauczycielu (jeśli dziecko ma trudności, to dzieli wyraz na sylaby),
·nazywanie obrazków , w których „cz” występuje na początku, w środku, na końcu wyrazu,
·wyszukiwanie rysunków, których nazwy zawierają głoskę „cz”,
·czytanie całościowe sylab i przepisywanie ich poniżej:
cza cze czo czu czy czą czę
·czytanie i pisanie zestawień samogłosek z dwuznakiem „cz”:
-acz ecz ocz icz ucz ycz ącz ęcz
-acze ocze aczu iczą uczą yszę ęszą
·czytanie wyrazów z dwuznakiem „cz”:
czoło, czarny, czosnek, czyta, czapla, czapka, cząstka, Czechy, czekaj, człowiek, czemu, czerwiec, czerwień, czynny, płacze, piecze, skacze, liczy, kluczy, uczy, buczy,
· nazywanie rysunków i łączenie z właściwym podpisem:

znaczek czołg doniczka

kaczka czapka teczka

Podsumowanie zajęć. Wyjaśnienie ćwiczeń do wykonywania w domu.