Usprawnianie manualne - proste ćwiczenia do wykorzystania na co dzień w pracy z dzieckiem o obniżonej sprawności ruchowej

Podstawowym celem zajęć tego rodzaju zajęć jest poprawianie sprawności manualnej dziecka, tak, by mogło ono dostatecznie radzić sobie w czynnościach wymagających wykonywania drobnych, precyzyjnych ruchów ręki, a w dalszej kolejności by mogło odwzorowywać, rysować, pisać. Trzeba jednak pamiętać o tym, iż u dzieci z zaburzoną sprawnością ruchową, występują bardzo duże napięcia mięśniowe, często usztywniające rękę, a przez to wpływające na niedostateczne kierowanie ruchami. Napięcie to wzmaga się im bardziej złożone i precyzyjne są ruchy jakie dziecko ma wykonać. Rozpoczynając zatem pracę mającą na celu uprawnianie manualne musimy stopniowo przechodzić od zadań łatwych i prostych do zadań coraz trudniejszych i bardziej skomplikowanych pod względem motorycznym. Na początku najlepiej zająć się nauką wykonywania dużych ruchów całą ręką i tu można: ugniatać masy plastyczne, mieszać materiały sypkie, przesypywać garściami piasek, groch, kasztany,malować dłońmi.Ważne jest by zajęcia te zmniejszały napięcie i rozluźniały mięśnie kończyn górnych. Równolegle z ćwiczeniami rozluźniającymi można wprowadzić ćwiczenia na płynność ruchów, usprawniające palce i przygotowujące dziecko do wykonywania czynności bardziej precyzyjnych. Można wykorzystać tu zabawy i czynności manipulacyjne np.: turlanie przedmiotów, rzucanie, stukanie, odsuwanie i przyciąganie, wyjmowanie i wkładanie, przelewanie, proste przewlekanie itp. Następnym etapem po ćwiczeniach manipulacyjnych jest układanie. Może ono być różnicowane według stopnia trudności i przyjmować formę układania dowolnego, układania w ustalonym rytmie, układania według wzorów. Trudniejszą formą będzie konstruowanie, w pracy z dziećmi młodszymi lepiej by miało ono formę zabawową, bo łatwiej wyzwala to aktywność własną. Trzeba jednak pamiętać o tym by dziecko wykonywało tu ćwiczenia obustronne, przy których zaangażowane będą nie tylko palce i dłonie ale również ramiona i barki, a nawet inne części ciała np. schylanie się przy wykonywaniu dużych konstrukcji. Do usprawniania manualnego można wykorzystać także zabawy plastyczno-konstrukcyjne czyli lepienie, wydzieranie, rysowanie, malowanie, stemplowanie. Natomiast do nawiązywania indywidualnego kontaktu można wykorzystywać proste zabawy, potocznie zwane paluszkowymi np.: "Sroczka".
Zabawy takie można uatrakcyjnić wkładając na palce główki wykonane z papieru czy innych materiałów. Znacznie trudniejsze będą już zabawy palcami, dlatego też na początku wprowadzamy ruch proste np.: uderzanie palcami o powierzchnię, a potem przechodzimy do ćwiczeń trudniejszych czyli wykonywanie ruchów niesymetrycznych np.: przesuwanie palców jednej dłoni po krawędzi z równoczesnym stukaniem o powierzchnie. Duże znaczenie ma również wprowadzenie zabaw ruchowo-graficznych, w których trzeba ukierunkowywać ruchy od lewej do prawej, ćwiczyć ruchy poziome, pionowe i okrężne. Zajęcia poprawiające pracę rąk powinny być prowadzone systematycznie, najlepiej równolegle z zajęciami usprawniającymi analizę wzrokowo-słuchową.