Metoda Glena Domana

METODA GLENA DOMANA
– CZYTANIE GLOBALNE

GLENN DOMAN - amerykański fizykoterapeuta, absolwent Uniwersytetu Pensylwania z 1946 roku. W latach 1947-1950 wraz z neurochirurgiem Temple Fay, Robertem Domanem, Carlem H. Delacato utworzył grupę badawczą pracującą nad opracowaniem skuteczniej metody rehabilitacji dla ludzi z uszkodzeniem mózgu. W 1955 roku założył Instytut Osiągania Ludzkich Możliwości w Filadelfii. Doman mieszkał i pracował z dziećmi ponad stu narodowości. Z dziećmi pochodzącymi zarówno z cywilizowanych, jak i najbardziej prymitywnych miejsc na świecie.
GENEZA POWSTANIA
Przez wiele lat Glenn Doman zajmował się poszukiwaniem sposobu, w jaki można by pomóc dzieciom z uszkodzeniami mózgu. W wyniku prowadzonych poszukiwań, prób i eksperymentów doszedł do wyników, że dzieci z uszkodzeniem mózgu zaczęły dobrze czytać już w wieku trzech lat. Naturalnym wydało się więc, że trzeba spróbować nauczyć czytać także małe, zdrowe dzieci. Na szerszą skalę metodę zaczęto stosować od 1961 roku.
W 2007 roku na Międzynarodowej Konferencji w Rimini Glenn Doman został uhonorowany medalem Włoskiego Senatu za zasługi w dziedzinie rozwoju mózgu dziecka.
Metoda narodziła się jako pomoc dla dzieci upośledzonych, jednak może służyć wszystkim dzieciom.

WIELE NAZW ...
*Metoda Glenna Domana – Czytanie Globalne – od autora
*Metoda Instytutów Osiągania Ludzkich Możliwości – (od nazwy Istytutu) wg Domana ta nazwa jest odpowiednia, dlatego, że w jej tworzeniu brały udział dziesiątki ludzi w ciągu ponad pięćdziesięciu lat
*Metoda Filadelfijska - wygodny skrót (od miejsca utworzenia nazwy instytutu) czyniący zadość zastrzeżeniom Glenna Domana

Opanowanie umiejętności czytania stanowi przełomowy moment w życiu człowieka. Nauka ta wymaga od dziecka wszystkich sił psychicznych, całkowitego zaangażowania nie tylko procesów intelektualnych, lecz także emocjonalnych. G. Doman traktuje naukę czytania jako element dziecięcej zabawy.
„Czytanie jest jedną z najważniejszych funkcji ludzkiego mózgu - ze wszystkich stworzeń na ziemi tylko ludzie umieją czytać, jest to także jedna z najważniejszych funkcji w życiu, ponieważ cała nauka opiera się na umiejętności czytania”. - G. Doman

KIEDY ROZPOCZĄĆ NAUKĘ CZYTANIA?
zwykle...
6-7 lat -Z reguły naukę czytania rozpoczyna się dopiero w szkole, gdy dziecko ma już 6-7 lat. Niestety, wtedy już mózg dziecka przyswaja sobie tę umiejętność z dużymi trudnościami. Frustrację sześcio -siedmio latka spowodowaną niepowodzeniami w nauce czytania można łatwo wyeliminować. Trzeba po prostu naukę czytania zacząć dużo wcześniej.

według Glenna Domana
12 miesiąc życia - "Jeśli twoje dziecko ma pięć lat, to nauka czytania będzie łatwiejsza, niż gdyby miało sześć. Jeśli ma cztery, łatwiejsza niż gdyby miało pięć, a jeśli ma trzy lata, jeszcze łatwiejsze. Dwanaście miesięcy lub mniej to najlepszy wiek, aby rozpocząć, jeżeli chcesz włożyć najmniej czasu i energii w nauczenie twego dziecka czytania."

Małe dzieci (2-3 letnie):
*mają "nieograniczony głód wiedzy połączony z łatwością przyswajania sobie nowych informacji" (G. Doman 1992). Wszelkie informacje „chłoną jak gąbka”
*chcą i potrafią uczyć się wszystkiego bardzo szybko. Pragnienie uczenia się osiąga swój szczyt między 1 a 5 rokiem życia. Jest to okres, w którym mózg dziecka jest całkowicie otwarty na wszelkie informacje, które przyswajane są bez jakiegokolwiek świadomego wysiłku.
*chcą poznać każdą rzecz wielozmysłowo - dotknąć, usłyszeć i zobaczyć.
*mogą ono skojarzyć i przyswoić sobie równie szybko słowo mówione jak i pisane, dlatego od wczesnego okresu życia może ono nauczyć się czytać łatwo i w naturalny sposób, jeżeli tylko stworzy się mu ku temu odpowiednie warunki.

PRZED ROZPOCZĘCIEM NAUKI NALEŻY :
- przygotować sztywny, biały karton w paskach o wymiarach 10 cm x 60 cm
- zapisywać wyrazy grubym, czerwonym mazakiem ( przyciąga uwagę)
- pisać wyraźne litery o wysokości 8 cm( na I i II etapie) i grubości 1 cm
- używać w pisowni małych liter drukowanych, przypominających czcionkę ( z wyjątkiem imion), nigdy kaligrafowanych, albowiem tak wyglądają słowa w książeczkach
- pozostawiać 1 cm margines do trzymania
- kształt i czytelność wyrazów są ważniejsze niż perfekcyjne wykonanie.
- należy zachować konsekwencję w sposobie pisania
- zapisać wyraz i datę jego wprowadzenia na odwrotnej stronie karty w lewym górnym rogu
- przygotować odpowiedni zapas materiału do zajęć. Jeśli zabraknie nowych wyrazów nie należy pokazywać poznanych słów, lepiej przerwać program i zgromadzić materiał.

ŚCIEŻKĘ CZYTANIA DZIELIMY NA 5 ETAPÓW
I Pojedyncze słowa
II Wyrażenia dwuwyrazowe
III Proste zdania
IV Rozbudowane zdania
V Książki

Wyjątek stanowi nauka nowo narodzonego dziecka , ponieważ potrzebuje ono jednego etapu przed pierwszym etapem tzw. ETAP ZEROWY, ponieważ zanim będzie naprawdę gotowe do etapu pierwszego, potrzebuje wzrokowej stymulacji (w tym przypadku mówi się o wykształcaniu umiejętności skupiania wzroku)

I ETAP- POJEDYNCZE SŁOWA
Nauka pojedynczych słów rozpoczyna się od wprowadzenia słów z najbliższego otoczenia dziecka. Pierwsze słowa- rzeczowniki- powinny być znane i przyjemne dla dziecka np. imiona rodzeństwa, rodzice , części ciała, a następnie należy wprowadzić „słownictwo domowe” czyli z otoczenia dziecka np. sprzęty w domu, pożywienie, zwierzęta. itd.
Pierwszy zestaw zawierający 5 słów, które pokazujemy 3 x dziennie.
Codziennie dokładamy jeden zestaw (pięć nowych słów), aż dojdziemy do pięciu zestawów dziennie eksponowanych każdy trzy razy.
1 dzień: 3 sesje (5 słów)
2 dzień: 6 sesji (10 słów)
3 dzień: 9 sesji (15 słów)
4 dzień: 12 sesji (20 słów)
5 dzień: 15 sesji (25 słów)
Wtedy wycofamy ten najstarszy i na jego miejsce wprowadzimy nowy. Tak postępuje się każdego następnego dnia.
6 dzień : 15 sesji (25 słów, rezygnujemy z pierwszego zestawu zastępujemy go nowym
Okres używania każdego słowa: 3 x dziennie przez 5 dni = 15dni , dlatego dobrze w tym celu zapisywać na odwrocie karty datę wprowadzenia nowego słowa.
Należy unikać pokazywania kolejno dwóch słów zaczynających się od tej samej litery np. włosy i wąsy zaczynają się od litery w i dlatego nie powinny być uczone jedno po drugim, ponieważ to powoduje pomyłki.
Gdy dziecko pozna już około pięćdziesięciu rzeczowników, wprowadzamy czasowniki (np. „pije”, „siedzi”), na końcu
przymiotniki („ładny”, „duży”, „ciepły”).
Ucząc każdego nowego czasownika najpierw powinniśmy go zilustrować np. skacząc mówić „Mama skacze." Potem pozwolić podskoczyć swojemu dziecku i powiedzieć "Jaś skacze." Następnie należy pokazać dziecku słowo mówiąc „Tu jest napisane skacze”.

II ETAP –WYRAŻENIA DWUWYRAZOWE
Dziecko opanowało czytanie podstawowego zbioru pojedynczych słów i jest gotowe do łączenia tych słów w wyrażenia dwuwyrazowe. Jest to etap między pojedynczymi słowami, a pełnymi zdaniami. Należy przejrzeć słownictwo i sprawdzić jakie wyrażenia dwuwyrazowe będzie można z nich utworzyć. Jedną, prostą grupą słów, które są bardzo pomocne i łatwe do nauczenia są podstawowe kolory. Te słowa można zaopatrzyć w kwadraty w odpowiednim kolorze, umieszczone na odwrocie każdej karty. Można wtedy uczyć czytania słowa, a potem odwrócić kartę i nauczyć rozróżniać kolory.
Gdy są już wprowadzone kolory powstają wyrażenia dwuwyrazowe z użyciem kolorów np.:
sok pomarańczowy niebieskie oczy,czerwone auto żółty banan, różowe paluszki brązowe buty, zielone jabłko

Wyrażenia dwuwyrazowe wprowadzamy w dwóch zestawach po pięć bitów 3 x dziennie przez pięć dni lub krócej. Po pięciu dniach wycofujemy jeden wyraz z każdego zestawu i zastępujemy go nowym wyrażeniem dwuwyrazowym.
Na tym etapie czytania potrzebujemy dodatkowych przymiotników. Najlepiej ich użyć w parach przeciwieństw, np. duże-małe, ładne-brzydkie, ciemny-jasny.

III ETAP –PROSTE ZDANIA
jest to przejście od dwuwyrazowych wyrażeń do prostych zdań. Polega na włączeniu nazw czynności do wyrazu lub wyrażenia dwuwyrazowego i utworzenie krótkiego zdania np. „Mama skacze”.
Sposoby tworzenia prostych zdań:
-Przy pomocy słowa „jest” stwarza ono możliwość układania dowolnych zdań.
-Można także zrobić zestaw pięciu zdań. Po kilku dniach dodajemy dwa nowe zdania, wycofując jednocześnie dwa stare.
-Przy pomocy książeczki z prostymi zdaniami. Taka książeczka powinna mieć pięć zdań z ilustracją do każdego zdania.Powinna mieć wymiary 20 cm x 45 cm z czerwonymi literami wysokości 5 cm. Zapisana strona poprzedza obrazek i jest oddzielona od ilustracji. W pierwszej książeczce można opisać zwykły rozkład dnia dziecka. Każda książka ma na początku dziesięć stron, które matka czyta dziecku dwa do trzech razy dziennie, przez kilka dni. Następnie matka dodaje nowe rozdziały używając tego samego podstawowego słownictwa.

IV ETAP – ROZBUDOWANE ZDANIA
Zmniejszamy wysokość liter ulega zmniejszeniu do 3 cm. Następuje zmiana koloru czerwonego liter na czarny. Na tym etapie do zdania pojedynczego dodajemy rzeczownik i czasownik
np. Basia pije – Mała Basia pije mleko
Jednakże trzeba pamiętać, że nie wszystkie karty zostaną wykorzystane ze względu na formy gramatyczne.
Później zostają wprowadzone przyimki (w, na, do, za) i łączymy je z rzeczownikami, ( do domu, na stole, za górami ) ,a następnie w zdaniu
np. Czerwone auto jedzie do domu. Pomarańczowy sok stoi na stole
V ETAP - KSIĄŻKI
to czas, kiedy dziecko jest gotowe do czytania prawdziwej książki. Staranne przygotowanie takich książeczek jest kluczem do sukcesu z jego pierwszą książką i z wieloma innymi w przyszłości.

Książka dla dzieci musi spełniać następujące warunki:
-powinna zawierać słownictwo od 50 do 100 słów.
-powinna mieścić nie więcej niż jedno zdanie na jednej stronie.
-litery nie mogą być mniejsze niż 2 cm .
-tekst powinien poprzedzać ilustracje i znajdować się na oddzielnej stronie. Dziecko musi odwrócić stronę by zobaczyć ilustrację
-książki mogą być kupowane lub wykonywane przez matkę.
- wykonane domowym sposobem książeczki powinny mieć wymiar 20 cm x 45 cm. Najlepiej, gdy jest to książeczka o dziecku.

PODSTAWY NAUCZANIA CZYTANIA
*Zacznij w możliwie najmłodszym wieku.
*Bądź zawsze radosna/y.
*Szanuj swoje dziecko.
*Ucz tylko wtedy, gdy ty i twoje dziecko jesteście szczęśliwi.
*Skończ zanim twoje dziecko chce skończyć.
*Pokazuj materiały szybko.
*Często wprowadzaj nowe materiały.
*Wykonuj program systematycznie.
*Przygotowuj materiały starannie i z wyprzedzeniem.
*Pamiętaj o Niezawodnej Zasadzie.

DZIĘKI CZYTANIU GLOBALNEMU...
*doskonali się i rozwija percepcja wzrokowa
*rozwija się system pojęć, podnosi się poziom wiedzy i inteligencja
*nauka nie jest nudą, lecz przyjemnością i radością dla dziecka i rodziców, i to jest jedna z jej podstawowych zalet

Rodzice powinni pokierować programem nauczania tak, aby dziecko przyswoiło sobie to wszystko co piękne, ciekawe, mądre i ludzkie.
Do kogo jest skierowane czytanie globalne?
*w szczególności do dzieci z zaburzoną analizą i syntezą słuchową, gdyż nie potrafią one wyróżnić poszczególnych dźwięków z potoku słów
*do dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim- mogą się uczyć, a więc także opanowywać technikę czytania, ale wyłącznie przy zastosowaniu metod nauczania dostosowanych do ich możliwości percepcyjnych.
*do zdrowych dzieci


Bibliografia:
1."Jak nauczyć małe dziecko czytać? Cicha rewolucja." G. Doman, J. Doman; OFICYNA WYDAWNICZA EXCALIBUR, Warszawa 1992.