Zasady pracy pedagogicznej z dziećmi głębiej upośledzonymi umysłowo

Dariusz Trybuła,
Wiadrów

„Zasady pracy pedagogicznej z dziećmi głębiej upośledzonymi umysłowo”

Osoby z głębokim upośledzeniem umysłowym
U osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim często występują wady słuchu, wzroku, porażenia kończyn i wiele innych schorzeń, które wymagają leczenia specjalistycznego. Jednak spotyka się wiele osób z tym stopniem niepełnosprawności,które są zdrowe fizycznie. Jednak mimo tego u takich osób stwierdza się upośledzenie procesów orientacyjno-poznawczych, wykonawczych, intelektualnych, motywacyjnych i emocjonalnych. Stopień zaburzeń w obszarze tych procesów zależy od tego czy w ramach upośledzenia umysłowego w stopniu głębokim mamy do czynienia z bardziej lub mniej głębokim upośledzeniem umysłowym.
Jednostki takie same nie realizują potrzeb fizjologicznym. Sygnalizują je jednak swoim zachowaniem. Często naraża na zagrożenia życie swoje i osób z otoczenia. Zupełnie nie radzi sobie samodzielnie przy czynnościach dnia codziennego ani nie potrafi samodzielnie zjeść posiłków (wymaga w tym zakresie pomocy i kontroli).


Głębokie upośledzenie umysłowe charakteryzuje się następującymi cechami:
• Zdolność wytwarzania odruchów warunkowych silnie ograniczonych,
• Nie uczą się prawie niczego,
• Ich wygląd zdradza upośledzenie (tępy wyraz twarzy, bardzo uboga mimika twarzy, niekiedy nie chodzą, chodzący poruszają się ciężko i nieporadnie, wykonują rytmiczne ruchy wahadłowe – w przód do tyłu, z boku na bok).
• Wymagają karmienia,
• Nie sygnalizują potrzeb fizjologicznych,
• Łatwo się podniecają – mogą być groźni dla samych siebie i otoczenia,
• Mają zmniejszoną wrażliwość na ból,
• Nie mówią lub nazywają nieliczne przedmioty,
• Wydają nieartykułowane dźwięki,
• Nie rozumieją mowy,


ZASADY PRACY PEDAGOGICZNEJ Z DZIEĆMI GŁĘBIEJ UPOŚLEDZONYMI UMYSŁOWO:

Wśród wskazań do pracy z upośledzonymi umysłowo wyróżnić możemy zasady pracy pedagogicznej z dziećmi głębiej upośledzonymi umysłowo:
1. Zasada akceptacji dziecka - przyjęcie dziecka takim jakie jest i z wszystkimi jego ograniczeniami;

2. Zasada podmiotowości i indywidualności – poszanowanie wszystkich praw człowieka. Mając pod opieką i wychowaniem dziecko upośledzone umysłowo nie możemy się ograniczać do kształtowania jednego obszaru w jego rozwoju, musimy się jednak odnieść do całokształtu jego możliwości, oczekiwań i potrzeb jakie ma takie dziecko. Musimy liczyć się ze zdaniem dziecka i umożliwiać mu podejmowanie zadań by mogło czuć się w nich jak partner. W przypadku dzieci upośledzonych praca musi mieć charakter indywidualny;

3. Zasada refleksyjności – musimy systematycznie analizować wszelkie działania, które są podejmowane, funkcjonowanie każdego dziecka i szukać przyczyn wszystkich pojawiających się w toku pracy problemów. Dzięki refleksyjności możliwy jest postęp i można dziecku zapewnić jak najbardziej kompetentną pomoc;

4. Zasada systematyczności i konsekwencji – jeżeli będziemy przestrzegać te zasady umożliwi to nam lepszy przebieg całego procesu wychowania dziecka. Dzięki systematyczności i konsekwencji można zapewnić jak najpełniejsze poczucie bezpieczeństwa. Można łatwiej przewidzieć wszystkie zdarzenia i tym samym lepiej się do nich przygotować. Kształtujemy w ten sposób poczucie własnej wartości i rozwijamy niezależność;

5. Zasada komfortu psychicznego – wzajemne zaufanie pedagoga-terapeuty i pozytywny stosunek względem dziecka upośledzonego umysłowo, dostosowywanie czasu pracy odpowiednio do możliwości i motywacji dziecka z upośledzeniem umysłowym;

6. Zasada liczenia się z innymi osobami uczestniczącymi w realizacji programu wychowawczego – liczenie się z oczekiwaniami, potrzebami i możliwościami otoczenia społecznego (szczególnie rodziny i innych bliskich osób w kręgu dzieci).


Bibliografia:
1. J. Kostrzewski, Charakterystyka osób upośledzonych umysłowo [w:] K. Kirejczyk (red.), Upośledzenie umysłowe – Pedagogika, Wydawnictwo WSiP, Warszawa 1981 r.,
2. J. Wyczesany, Pedagogika upośledzonych umysłowo. Wybrane zagadnienia, Oficyna wydawnicza „Impuls”, Kraków 1999 r.,
3. J. Lausch-Żuk, Pedagogika osób z umiarkowanym, znacznym i głębokim upośledzeniem umysłowym [w:] W. Dykcik (red.), Pedagogika Specjalna, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznań 1997 r.,