Uczennica szczególnie uzdolniona plastycznie i uczennica sprawiająca kłopoty wychowawcze - opis i analiza przypadków

OPIS I ANALIZA PROBLEMU WYCHOWAWCZEGO I EDUKACYJNEGO

Uczennica szczególnie uzdolniona plastycznie

1. Identyfikacja problemu
“Istnieje coś bardziej niespotykanego, coś o wiele lepszego niż zdolności. Jest to zdolność rozpoznania zdolności” (Elbert Humbart- psycholog)

Każde dziecko przychodzące na świat jest wyjątkowe i każde przynosi ze sobą bagaż możliwości, między innymi zdolności. W swojej pracy zawsze zwracam uwagę na dzieci, które są zdolne lub uzdolnione w jakimś kierunku oraz takie, które mają problemy. Uważam, że należy nie tyko poświęcać czas dzieciom z trudnościami, ale również tym zdolnym. Należy je wspierać ukierunkowywać i dowartościowywać. Naszym celem powinno być jak najlepsze wykorzystanie ich potencjału. Rozwój ich zdolności zależeć będzie od sposobu pracy, zarówno w szkole, jak i w domu, oraz od dziecka, jego zaangażowania i chęci robienia czegoś więcej. Prawidłowo realizowane działania pedagogiczne, mające w efekcie doprowadzić do spełniania nadziei pokładanych w zindywidualizowanym kształceniu dzieci muszą być poparte umiejętnością rozpoznawania przez nauczyciela intelektualnych możliwości uczniów i stosowanie takich sposobów dydaktycznych, które powodowałyby optymalny rozwój ucznia zdolnego. Poznawanie intelektualnych możliwości uczniów należy do trudnych zadań mimo, że dostępna jest dość duża liczba publikacji poświęconych temu problemowi. Obowiązkiem szkoły i nauczyciela jest takie zorganizowanie pracy z tymi uczniami, by mogli we właściwy sposób rozwijać swoje zdolności.
Kamila jest uczennicą klasy piątej. Byłam jej nauczycielem w klasach I-III, a od klasy IV uczyłam ją również plastyki . Odkąd ją poznałam, wiedziałam, że mam do czynienia z dzieckiem o ponadprzeciętnych zdolnościach plastycznych. Do tego wniosku doszłam analizując jej prace plastyczne, a także chęć i zaangażowanie do działań plastycznych. Robiła wiele prac plastycznych również w domu-dodatkowo, co wynikało z jej potrzeb .Od samego początku Kamila wyróżniała się pozytywnie na tle grupy. Charakteryzowała ją duża aktywność w grupie, otwartość i pomysłowość artystyczna. Czułam się zobowiązana do podjęcia działań, które spowodują rozwój artystyczny uczennicy. Problemem w pracy z uczennicą było także ukierunkowanie jej wysiłków, aby w maksymalny sposób wykorzystać jej możliwości, co spowoduje systematyczny przyrost jej wiedzy i udoskonali, wzbogaci warsztat artystyczny o nowe techniki i środki plastyczne. Jej prace plastyczne ujawniają rozwiniętą wyobraźnię oraz sprawność manualną. Bez wahania uznałam, że Kamila jest dzieckiem zdolnym z uwagi na wyższy od średniego stopień sprawności i działania.

2. Geneza i dynamika zjawiska
Bogata i różnorodna stymulacja we wczesnym dzieciństwie ma ogromny wpływ na rozwój uzdolnień u dzieci. Rodzice Kamili bardzo dbali o wszechstronny rozwój dziecka już od najmłodszych lat. Była dzieckiem, które cały czas coś tworzy, rysuje, wycina, lepi, maluje, składa, zawsze bardzo skoncentrowana na wykonaniu zadania. W domu organizowano zabawy tematyczne i parateatralne, a także plastyczne z wykorzystaniem wszelkiego rodzaju materiałów, przyborów i technik. W celu lepszego poznania dziewczynki przeprowadziłam z nią kilka rozmów dających jej możliwość dzielenia się własnymi doświadczeniami i przeżyciami oraz wykorzystałam test rysunkowy „Moja rodzina”. Na ich podstawie dowiedziałam się, że łączy ją silna więź emocjonalna z rodziną. Doszłam do wniosku, że kształtowanie tych cech charakteru jest równie ważne jak troska o dalszy rozwój zdolności dziecka. Praca z Kamilą przebiegała na moich przedmiotach głównie pod kątem indywidualizacji zadań, abstrakcyjnego rozumowania, dużej zdolność obserwacji i twórczej działalności. Uczennica uczęszczała na zajęcia kółka plastycznego, gdzie poznała nowe i doskonaliła dotychczasowe techniki plastyczne.

3. Znaczenie problemu
System edukacyjny musi stwarzać realne szanse jak najpełniejszego zaspakajania potrzeb edukacyjnych wszystkich wychowanków. Specjaliści zwracają uwagę, że do najważniejszych, nadal zaniedbywanych zadań, należy wspieranie rozwoju dziecka zdolnego. Przyczynia się do tego fakt, że na ogół nauczyciele poświęcają więcej czasu i energii dzieciom z trudnościami. Traktując je priorytetowo często prezentują pogląd, że uczniowie zdolni przecież i tak sobie poradzą. Codzienna obserwacja potwierdza także, iż wyrównywanie trudności jest postrzegane jako działanie bardziej oczywiste, aniżeli diagnozowanie i praca z dziećmi zdolnymi, zwłaszcza gdy rodzi się pytanie, czy uczeń „dobry” oznacza ucznia zdolnego. Bez wątpienia selekcja, a także rozwijanie potencjału dzieci zdolnych wymagają od nauczyciela podjęcia przemyślanych działań i właściwej organizacji pracy. Należy dołożyć wszelkich starań, aby dzieci zdolne stały się celem szczególnych działań wszystkich wychowawców. Dzięki temu dziecko zostanie wdrożone do twórczego myślenia i działania, nabierze nawyku samodzielnej i twórczej aktywności w różnych dziedzinach na dalszych szczeblach kształcenia. W dzisiejszych czasach praca z uczniem zdolnym nabiera szczególnego znaczenia, bowiem we współczesnym świecie potrzebni są ludzie o nieprzeciętnej wrażliwości estetycznej i możliwościach twórczych. Praca z Kamilą była dla mnie ogromnym wyzwaniem, przynosiła mi jednak wielką satysfakcję. W żadnym przypadku nie mogłam dopuścić do tego, aby uczennica obniżyła poziom chcąc na przykład, przypodobać się klasie. Zależało mi na tym, aby Kamila dokonała świadomego wyboru dziedzin, w których będzie się specjalizować startując w konkursach przedmiotowych.

4. Prognoza
Negatywna :
- brak odpowiednich bodźców może spowolnić proces rozwoju uzdolnień uczennicy,
- zabraknie motywacji do dalszej wiedzy poznawczej i twórczej,
- uczennica zacznie zdobywać wyniki poniżej swoich możliwości,
- dziewczynka przestanie brać udział w konkursach,
- nastąpi obniżenie samooceny.
W skrajnej sytuacji może dojść do:
- zahamowania rozwoju uzdolnień,
- pojawienia się nerwic.
Pozytywna:
- nastąpi systematyczny, wszechstronny rozwój uczennicy,
- ukierunkowana aktywność twórcza będzie owocowała wymiernymi efektami w konkursach plastycznych,
- zdobytą wiedzę i umiejętności przeniesie na inne dziedziny nauki i życia codziennego,
- będzie świadomym odbiorcą sztuki,
- rozwinie umiejętność realizowania własnych pomysłów, własnej wartości oraz samoocena,
- wzrośnie rozwój zdiagnozowanych uzdolnień,
- nastąpi wzrost wiary we własne siły,
- wzrośnie poczucia własnej wartości,
- nastąpi rozwój działań twórczych,
- pojawi się satysfakcja dziecka, rodziców i nauczyciela .

5. Propozycje rozwiązań
Moim celem stało się rozwijanie uzdolnień i twórczego działania dziewczynki, a jednocześnie nabywanie przez nią wiary we własne możliwości. W związku z tym wśród zaplanowanych działań uwzględniłam:
- wypracowanie adekwatnych do potrzeb dziecka form wsparcia przez rodzinę (unikanie zawyżonych wymagań, angażowanie się rodziców w życie grupy, okazywanie dziecku satysfakcji z jego osiągnięć),
- rozwijanie uzdolnień dziewczynki w czasie zajęć indywidualnych oraz dodatkowych zajęć popołudniowych (udział w zajęciach prowadzonego przeze mnie kółka plastycznego,
na zajęciach świetlicowych ),
- stwarzanie sytuacji sprzyjających wykorzystaniu wiedzy i umiejętności,
- stwarzanie warunków sprzyjających rozwijaniu zdolności i zainteresowań (np. kontakt z literaturą i żywym słowem, możliwość niekonwencjonalnego zastosowania posiadanych uzdolnień),
- zachęcanie do udziału w konkursach organizowanych w szkole i poza nim,
- nagradzanie osiągnięć i wspieranie w przypadku niepowodzeń, zachęcanie do wyrażania swoich uczuć, myśli i emocji w różnej formie.

Pracując z Kamilą kierowałam się ogólną zasadą, która organizuje pracę ucznia zdolnego - utrzymać wysoki poziom wymagań oraz zapewnić sprzyjające warunki i atmosferę do pracy twórczej:
Cele:
- kształcenie myślenia twórczego
- rozwijanie umiejętności realizowania własnych pomysłów
- poszerzenie wiadomości z zakresu sztuk plastycznych
- wzbogacenie warsztatu plastycznego
- rozwój zainteresowań uczennicy
- rozwój wrażliwości estetycznej
- rozwój umiejętności manualnych
Powyższe cele realizowałam poprzez następujące działania:
- indywidualizacja procesu nauczania na lekcjach
- zachęcanie i motywowanie do udziału w konkursach plastycznych
- współpraca z rodzicami i nauczycielami

Wszelkie oddziaływania, które podjęłam przebiegały dwutorowo:
1. W klasie na lekcjach plastyki, na zajęciach świetlicowych.
2. Na zajęciach koła plastycznego i warsztatach plastycznych, plenerach .

6. Wdrożenie oddziaływań
Pracując z uczennicą tak przygotowywałam zajęcia, aby były one ciekawe, oddziaływały emocjonalnie na Kamilę i w maksymalnym stopniu rozwijały jej myślenie twórcze. Starałam się umiejętnie zainspirować i kierować jej samodzielną pracą. System klasowo-lekcyjny nie sprzyja pracy z uczniem zdolnym. Dlatego nasiliłyśmy zajęcia w ramach koła i na zajęciach świetlicowych. Na co dzień współpracowałam z nauczycielami uczącymi Kamilę i z rodzicami dziewczynki, którzy chętnie wspierali rozwój swojego dziecka. Planując konkretne zajęcia w celu stymulowania rozwoju dziewczynki starałam się dobierać atrakcyjne formy i metody pracy, zwiększając odpowiednio stopień trudności zadań i poleceń. Jednocześnie pozostawiałam dziewczynce dużą swobodę działania nagradzając inicjatywę, inwencję i odwagę. Dzieliłam z nią radość z każdego odniesionego sukcesu, wspierałam w chwilach zwątpienia lub niepowodzenia.

7. Efekty oddziaływań
Podjęte przeze mnie działania przebiegały płynnie i rytmicznie. Dziewczynka chętnie uczestniczyła w proponowanych formach, z czasem wykazując się coraz większą inicjatywą i aktywnością własną. Bez trudu przyswajała i odkrywała różnorodne wiadomości. Niezwykle sprawnie działała przejawiając kontrolowane w sferze emocjonalnej przeżywanie treści i zdarzeń. Opanowała szeroki wachlarz umiejętności praktycznych i intelektualnych. Rozwinęła kompetencje w sferze społeczno- moralnej. Skuteczność prowadzonych wobec dziewczynki działań potwierdziły sukcesy w konkursach plastycznych i w przeglądzie teatralnym, i zdobycie wyróżnień oraz zajęcie I miejsca w Gminnym Konkursie Plastycznym: „Żyj Zdrowo i Kolorowo” i wyróżnienia w konkursie: „Bajka Zimowa” oraz w konkursie: „Mój Świat za 20 lat”, a w konkursie plastycznym: “Wiatr, wypadek, ogień, woda-strażak zawsze rękę poda”- praca Kamili zdobyła II miejsce, a także wyróżnienie w konkursie: ” Kto nie wie, niech się dowie czegoś więcej o Odolanowie”. Należy zauważyć tutaj również jej aktywny, blisko dwu letni udział w zajęciach sekcji tanecznej w Odolanowskim Domu Kultury, liczny udział w przedstawieniach, widowiskach i uroczystościach zarówno na forum szkoły, jak również poza nim (Jasełka, Dzień Seniora, występy okolicznościowe z okazji Dnia Babci i Dziadka, Dnia Matki).
Podjęte działania przyczyniły się do rozwoju intelektualnego i twórczego uczennicy. Kamila pogłębiła swoją wiedzę i rozwinęła swoje zainteresowania. Bardzo chętnie uczestniczyła w konkursach i warsztatach plastycznych.. Rysunki Kamili zdobią gazetki na korytarzach szkolnych oraz zostały zamieszczone w kronice szkolnej. Bardzo duże zaangażowanie wykazali rodzice uczennicy, którzy chętnie włączyli się we wszelkie działania i pomoc. Czeka nas też praca przy napisaniu bajek dla dzieci, gdzie ilustracje wykona między innymi, Kamila.

8. Podsumowanie
Praca z uczniem zdolnym nie jest zadaniem łatwym. Wymaga ona doświadczenia, zaangażowania i pochłania wiele czasu. Jest to jednak praca przynosząca mi najwięcej satysfakcji, motywuje mnie ciągle do pracy i samokształcenia. Uważam, że podjęte przeze mnie działania wsparły i przyspieszyły rozwój naturalnych zdolności dziewczynki. Umożliwiły jej lepsze rozumienie własnych potrzeb oraz odkrywanie nowych obszarów zainteresowań. Organizacja działań na rzecz dziewczynki była dla mnie źródłem ogromnej satysfakcji wynikającej nie tylko z faktu, że obdarzyła mnie sympatią i zaufaniem, lecz przede wszystkim dlatego, że z pożytkiem dla samej siebie pozwoliła zaistnieć swoim zdolnościom, pozostając wesołą i bardzo lubianą przez rówieśników dziewczynką.

LITERATURA:
1.Kruszewski K. Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela (Uczniowie zdolni).Wydawnictwo Naukowe PWN 1995,
2. Dobrzycki A.: Jak zorganizować pracę z uczniem zdolnym? Nowa szkoła 1990 nr 5 s. 36-44,
3. Lewis G., (1998) Jak wychować utalentowane dziecko. Warszawa: Rebis,
4. Nęcka E., (1995) Proces twórczy i jego ograniczenia. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls,
5. Popek St., [red.] (1987) Z badań nad zdolnościami i uzdolnieniami specjalnymi młodzieży. Lublin: UMCS,
6 .Popek S., (1996) Zdolności i uzdolnienia jako osobowościowe właściwości człowieka. Lublin: UMCS .


OPIS I ANALIZA PROBLEMU WYCHOWAWCZEGO I EDUKACYJNEGO

Uczennica sprawiająca kłopoty wychowawcze

Dziecko przychodząc na świat nie posiada umiejętności porozumiewania się, nabywa ją w toku dalszego życia. Niektóre dzieci dobrze radzą sobie w kontaktach społecznych, wyrażają swoje emocje, dostosowują się do swoich rówieśników. Spokojnie reagują w trudnych sytuacjach, prawidłowo reagują na trudne sytuacje. Niestety nie wszystkim dzieciom udaje się nawiązać prawidłowe kontakty społeczne. Wywołuje to u nich lęk, zamykanie się w sobie i izolowanie się od innych dzieci - są to dzieci nieśmiałe. Dziecko, przychodząc do nowego środowiska jakim jest szkoła, musi się zaakceptować do nowych warunków, przezwyciężyć niepokój i lęk. Dziecko nieśmiałe bardzo przeżywa rozstanie z rodzicami i najbliższymi, i powstaje tu ogromny problem.

1. Identyfikacja problemu
Agata zwróciła moją uwagę już w pierwszych dniach, gdyż miała olbrzymi problem z rozstawaniem się z mamą. Mimo to, że była siostrą bliźniaczą ucznia tej samej klasy-Miłosza, była cicha, stała zawsze z boku, zdyscyplinowana, ale miała trudności z nawiązaniem kontaktów z rówieśnikami. Gdy próbowałam z nią rozmawiać spuszczała głowę w dół, nie rozmawiała i sprawiała wrażenie jak by się czegoś bała. Dzieci w grupie przyjęły ją serdecznie i często zapraszały do zabaw, ale on wolała stać na uboczu i obserwować. Jak również nie przejawiała chęci do brania udziału w zabawach organizowanych przez nauczycielkę. Często reagowała płaczem i niepewnym zachowaniem lub zdenerwowaniem. Wydawałoby się często, że bez powodu. Zadawała pytania o to, kiedy zakończa się zajęcia. Zauważyłam, że szczególną przyjemność sprawiają jej wszelkiego typu prace plastyczne – jest na nich skoncentrowana i stara wykonać je starannie. Mało tego, tworzyła prace niezwykle oryginalne i kolorowe.

2. Geneza i dynamika zjawiska
Agata wychowuje się w rodzinie pełnej, oboje rodzice pracują zawodowo. Rodzice poświęcają sporo czasu dziecku oferując jej różnego rodzaju zajęcia i zabawy, w tym zajęcia dodatkowe np. nauka pływania, język angielski. Z wywiadu z matką dowiedziałam się, że bliźniacza ciąża przebiegała normalnie, poród odbył się w czasie i przebiegał bez powikłań. Dziewczynka uczęszczała wspólnie z bratem do przedszkola.W opinii matki Agata był dzieckiem spokojnym i cichym. Nie sprawiała żadnych kłopotów wychowawczych. W obecności obcych zachowywała się nieufnie. Zapytana o coś, chowała się za rodzica, odwracała lub wbijała wzrok w ziemię. Osoby znane jej, traktuje z ufnością, rozmawia z nimi, razem z nimi bawi się. Nasilenie nieśmiałości i płaczliwości nastąpiło w czasie, kiedy dziewczynka rozpoczęła swoją edukację szkolną. Podczas zajęć zorganizowanych dziewczynka nie brała udziału. Zapytana kiwała twierdząco lub przecząco głową. Gdy nie wiedziała czegoś podczas pracy indywidualnej, nie zapytała. Czekała, aż zauważę i wytłumaczę jej po raz kolejny. Niezauważona, nie pokazywała po sobie zniecierpliwienia, czekała cierpliwie, aż podejdę do niej. W klasie I nie było mowy o występach publicznych np. z okazji Ślubowania klasy I- Agata jako jedyna nie występowała na tej uroczystości. W sytuacji, gdzie musiała zaistnieć publicznie np. zabawa karnawałowa Agatka na tyle zamykała się w sobie, że trzeba było dzwonić po rodziców, a oni zabierali ją do domu. Trzeba tu dodać, że jej brat - bliźniak był jej zupełnym przeciwieństwem - głośny, pewny siebie, wręcz dominujący w grupie.

3. Znaczenie problemu
Dzieci nieśmiałe cechuje: bierność społeczna, lęk społeczny oraz zaniżona samoocena i brak wiary w siebie. Bierność społeczna utrudnia kontakty z innymi ludźmi, hamuje ekspresję, przyjmuje postawę bierności i odizolowania się. W sferze emocjonalnej wyzwalają się objawy lęku i poczucia zagrożenia. Występować mogą takie symptomy jak: przyspieszony puls, szybsze bicie serca, czerwienienie się, ciche mówienie. Dziecko wykazuje się niską samooceną i poziomem samoakceptacji. Powoduje to szereg zakłóceń w sferze poznawczej, zaburzając percepcję, utrudniając koncentrację i myślenie. W szkole nieśmiałe dzieci często nie biorą czynnego udziału w zajęciach, nie ujawniają swoich zdolności i zainteresowań. Nie wyrażają swojej opinii, nie potrafią bronić swoich praw, niestety często są niedoceniane przez nauczycieli i rówieśników w grupie. Trudność w nawiązywaniu kontaktów u dzieci nieśmiałych nie oznacza, że nie są one ich spragnione, te dzieci szczególnie potrzebują relacji, więzi z drugim człowiekiem. Brak takich relacji może w dziecku wywołać poczucie izolacji społecznej, dziecko może reagować też złością w stosunku do kolegów, koleżanek, którzy nie mają takich problemów. Te uczucia gniewu, złości są zazwyczaj tłumione, gdyż nieśmiali bardzo kontrolują swoje emocje, grozi to wybuchem emocjonalnym przeciw sobie lub innym, z ogromną siłą. Istnieje konieczność podjęcia działania mającego na celu nabycia przez dziecko umiejętności nazywania przeżywanych stanów emocjonalnych (w tym przypadku wstydu, lęku itp.) oraz radzenia sobie z nimi. Nieśmiałość jest więc złożoną przypadłością, która pociąga za sobą całą gamę skutków - od lekkiego uczucia skrępowania, nieuzasadnionego lęku przed ludźmi, aż do skrajnej nerwicy.

4. Prognoza
- negatywna
U dziecka nieśmiałego pozostawionego bez pomocy i wsparcia mogą nasilić się niepożądane zachowania, które to będą przyczyną niedostosowania społecznego, zaniżonej samooceny i zamknięcia się na otaczający świat. Brak odpowiednich działań spowoduje, że dziecko może:
• odizolować się od grupy rówieśniczej,
• stanie się lękliwe, wystraszone i niezaradne,
• nie dostosuje się do reguł i norm panujących w szkole,
• może mieć obniżoną samoocenę,
• zamknie się w sobie,
• nauczyciela może traktować jako osobę, która zabiera jej poczucie bezpieczeństwa,
• będzie płakało i nie będzie interesowało się tym co oferuje jej nauczyciel,
• nie będzie umiało nawiązać prawidłowych relacji społecznych.
- pozytywna
Po wdrożeniu działań opiekuńczo wychowawczych powinny nastąpić pozytywne zmiany w zachowaniu dziecka:
• zacznie nawiązywać prawidłowe kontakty z rówieśnikami,
• pokona lęk, strach i stanie się bardziej zaradna,
• będzie chodziła chętniej do szkoły, i ukształtuje pozytywny stosunek do nauczycieli i innych osób pracujących w szkole,
• nabierze wiary we własne możliwości, pozna swoje mocne strony,
• będzie współpracowała w grupie, i znajdzie w niej swoje miejsce,
• będzie czuła się bezpiecznie,
• będzie chętnie uczestniczyć w proponowanych zabawach i zajęciach,
• osiągnie dojrzałość nauki szkolnej
• w przyszłości będzie prawidłowo funkcjonowało w każdym środowisku .

5. Propozycje rozwiązań:
Najpewniejszym sposobem pokonania nieśmiałości u dzieci jest pozwolenie im na robienie tak małych kroczków, by częściej doświadczały sukcesu niż porażki, a jest to najbardziej prawdopodobne, wręcz bardziej pewne, w zadaniach, w których są dobre.
Dorosły powinien towarzyszyć dziecku w trudnych sytuacjach, minimalizować stres, poświęcać dziecku dużo czasu, zaś w kontaktach z nim pozwolić mu na oswojenie z nową sytuacją. Punktem wyjścia wszelkich oddziaływań nauczyciela jest zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa. Swoje działania w rozwiązaniu problemu postanowiłam podzielić na pięć obszarów:
1. Budowanie atmosfery bezpieczeństwa i zaufania.
2. Znalezienie swojego miejsca w grupie.
3. Poznanie swoich mocnych stron.
4. Kształcenie umiejętności komunikowania się.
5. Dobra współpraca rodziców z nauczycielem.

6. Wdrożenie odziaływań
Aby przezwyciężyć nieśmiałość w nowym środowisku szkolnym podjęłam następujące formy realizacji:
Budowanie atmosfery bezpieczeństwa i zaufania.
- zawsze serdeczne, pełne uśmiechu i życzliwości moje zachowanie wobec dziewczynki, która potrzebowała wsparcia i zrozumienia;
- przy każdej nadarzającej się okazji podejmowanie prób rozmowy z dzieckiem (na różne tematy: ulubionych zabaw, pogody, obrazków itp.), starałam się by nasze rozmowy przebiegały w pogodnej, pełnej uśmiechu atmosferze;
- starałam się wywiązywać z obietnic dawanych dzieciom;
- nagradzałam i chwaliłam każde, nawet najmniejsze śmiałe zachowanie dziewczynki;
- podczas wolnego czasu zachęcałam Agatę do wspólnych zabaw lub gier stolikowych z rówieśnikami (początkowo grałyśmy obie, później coraz rzadziej ja, a włączałam inne dzieci)

Znalezienie swojego miejsca w grupie.
- wykorzystanie sytuacji wychowawczych, oraz zabaw integrujących grupę, by jak najszybciej poznały swoje imiona, i nawiązały bliskie kontakty;
- prowadziłam zajęcia ruchowe metodą W. Sherborne, które sprzyjały poznawaniu siebie, uczyły współpracy z partnerem i wyrabiały poczucie odpowiedzialności za współćwiczącego;
- aktywizowałam dziewczynkę tam, gdzie było to możliwe: np. przygotowanie pomocy do zajęć wspólnie z innym dzieckiem, przyczepianie lub zdejmowanie obrazków z tablicy, rozkładanie przyborów plastycznych, pełnienie dyżurów na przerwie „śniadaniowej”, została również skarbnikiem klasowym;
- chwaliłam na forum grupy dobrze wykonane zadanie;
- stopniowo włączałam Agatę do czynnego udziału w zajęciach i zabawach z grupą.
Znalezienie swoich mocnych stron.
- w celu pokazania mocnych stron i budowania pozytywnego obrazu własnej osoby wykorzystywałam prace plastyczne ( wykonywane w większych grupach) do prezentowania ich na forum grupy, chwaląc estetykę, umiejętność współpracy z innymi podczas wykonywania zadania;
- zaproponowałam Agacie stworzenie ilustracji do „Klasowych baśni” , gdzie baśnie napisali wszyscy uczniowie, a ilustracje do nich wykonała Agata,
- po wykonaniu zadania podkreślałam rangę jego wykonania, chwaliłam za solidność i obowiązkowość dziewczynki,
- włączałam dziecko do czynnego udziału w przedstawieniach na uroczystościach przedszkolnych, chwaliłam podczas prób szybkie opanowanie tekstu na pamięć i piękną, głośną recytację wierszy,
- organizowałam wyjazdy do teatru, wycieczki jednodniowe, w których Agata była uczestnikiem,
- korygowałam myśli samokrytyczne poprzez rozmowy z dziewczynką.
Kształcenie umiejętności komunikowania się.
- wspieranie dziewczynki w działaniach rozwijających umiejętność komunikowania się z rówieśnikami i dorosłymi przez:
- podejmowanie indywidualnych rozmów z dzieckiem (na różne tematy: pogody, oglądanego obrazka, zabawki przyniesionej przez dziecko, samopoczucia dziecka itp.);
- zachęcanie dziecka (a nawet ćwiczenie z nim lub z pomocą pacynki)) do podejmowania dialogu i kontaktów twarzą w twarz. Zwracanie przy tym uwagi na znaczenie uśmiechu i podtrzymywania kontaktu wzrokowego z rozmówcą. Wskazywanie na fakt, że uśmiech prowokuje ludzi do odwzajemniania go, ułatwia tym samym wchodzenie w relacje z drugą osobą:
- tworzenie wspólnych opowieści, bajek na podstawie wybranego obrazka. Początkowo opowieści mogą być inicjowane pytaniami nauczyciela. Obrazki przedstawiać mogą wykonywane przez ludzi i postaci bajkowe czynności, twarze wyrażające różne emocje itp.
- gry i zabawy dydaktyczne: uczestniczenie wraz z dzieckiem w grach: obrazkowym dominie, grach planszowych, rozwiązywaniu rebusów i zagadek obrazkowych pozwalających na komentowanie przedstawionych na nich postaci. przedmiotów;
- zapoznanie dziecka z ćwiczeniami oddechowymi pozwalającymi w razie zdenerwowania na opanowanie lęku: głęboki wdech nosem, wydech ustami ;
- Ćwiczenia relaksacyjne.
Dobra współpraca rodziców z nauczycielem.
Aby oddziaływania były skuteczne potrzebna jest ścisła współpraca między rodzicami i nauczycielem:
- poradziłam rodzicom jak należy postępować z dzieckiem w domu;
- informowałam rodziców o oddziaływaniach na dziecko w szkole, zarówno w sytuacjach „trudnych” jak i w okresowo , postępach dziewczynki, jej sukcesach, a także niepowodzeniach;
- zaproponowałam rodzicom fachowa literaturę na temat nieśmiałości i w jaki sposób można sobie z tym radzić.

7. Efekty oddziaływań :
W ciągu całego roku szkolnego 2011/12-czyli w klasie I- Agata poczyniła duże postępy, które były wynikiem systematycznej pracy nauczyciela i rodziców. Dziewczynka na tyle zintegrowała się ze środowiskiem szkolnym, w którym poczuła się bezpiecznie, że nie ma problemów z rozłąką z najbliższymi. Zdecydowanie u dziecka wzrosło poczucie własnej wartości i pewności siebie. Coraz chętniej bierze udział w zabawach tematycznych w czasie wolnym podczas, których rozmawia z rówieśnikami. Sumiennie i odpowiedzialnie pełni obowiązki skarbnika klasowego. Występuje już na form grupy i podczas występów przy innych osobach śpiewając piosenki, recytując wiersze. Po raz pierwszy wystąpiła na scenie nie recytując żadnych słownych kwestii, na Jasełkach, pod koniec grudnia oraz na forum wioski z okazji Dnia Seniora . Był to niewątpliwie wielki sukces i przełamanie swoich zahamowań. Obecnie już zawsze chętnie i zdecydowanie występuje przed publicznością z zewnątrz - rodzice, dziadkowie - jak i w obecności uczniów z innych klas. W czasie zajęć obowiązkowych daje się jeszcze zauważyć lęk i niepewność przed zgłoszeniem się do odpowiedzi, ale zapytana udziela ich cichym głosem. Potrafi również poprosić nauczyciela o pomoc np. w szatni. Ponieważ podjęte przeze mnie działania doprowadziły do zauważalnych pozytywnych zmian w zachowaniu dziewczynki, należy w przyszłym roku szkolnym dalej w podobny sposób pracować. Dzięki temu Agata w przyszłości będzie funkcjonować w każdym środowisku.

8. Podsumowanie
Nauczyciele mogą przyczynić się do nasilenia nieśmiałości u swoich uczniów lub pomóc im ją przezwyciężyć. Świadomość istnienia problemów, których źródłem jest nieśmiałość, stanowi podstawę do podjęcia działań mających na celu pomoc dzieciom nieśmiałym przez udzielenie wsparcia, a także stawianie adekwatnych do możliwości wymagań. Należy unikać wartościowania czy też przylepiania etykietki „nieśmiały”, „leniwy”, „nadpobudliwy”. Zdiagnozowanie problemu dziecka jest konieczne ze względu na możliwość ustalenia jego specyficznych potrzeb, a następnie podjęcia odpowiedniej interwencji. Podczas prowadzenia działań zmierzających do przezwyciężenia nieśmiałości opisywanego ucznia nasunęło mi się kilka wniosków:
- nauczyciel może zminimalizować bierność ucznia nieśmiałego stosując pozytywne wzmocnienia, zachętę i pobudzenie do działania oraz stwarzając sytuacje, w których będzie mogło osiągnąć sukces,
- nie należy zrażać się ewentualnymi niepowodzeniami lub zbyt małymi sukcesami, ale wytrwale dążyć do postawionego celu,
- ważna jest świadomość rodziców dotycząca danego problemu, aby potrafili właściwie interpretować postępowanie wychowawcze wobec swoich dzieci,
- aby osiągnąć zamierzone cele, wszystkie poczynania dorosłych – nauczycieli, rodziców, a także i samych dzieci, powinny współgrać i uzupełniać się wzajemnie.

Literatura:
- Czapińska A.: Jak pomóc nieśmiałemu dziecku.
- Hawas – Napierała B: Nieśmiałość dziecka.
- Lewicki A.: Jak powstają trudności wychowawcze.
- Molicka M.: Bajki terapeutyczne.
- Zimbardo P.G.: Nieśmiałość, co to jest? Jak sobie z nią radzić?
- Psychologia [ red.] Tomaszewski T.,PWN Warszawa 1975