Internat jako nieodłączny element procesu kształcenia i wychowania dzieci upośledzonych umysłowo

W systemie oświaty i wychowania przyjmuje się, że internat jest instytucja społeczną i – poza rodziną- jednym z podstawowych ogniw wychowania naturalnego dziecka. Internat stanowi najodpowiedniejsza z dotychczasowych formę życia zbiorowego dzieci upośledzonych umysłowo.
Internat w specjalnym ośrodku szkolno- wychowawczym jest częścią składową placówki i bezpośrednio podlega władzom ośrodka. Działalność internatu wynika z przyjętego w ośrodku ogólnego planu pracy opiekuńczo- wychowawczej placówki. W systemie oświaty i wychowania internat dla dzieci upośledzonych umysłowo ma określone i ważne miejsce.
Jako instytucja opiekuńczo-wychowawcza podlega ogólnemu ustawodawstwu oświatowemu oraz nadzorowi władz oświatowych.
Działalność opiekuńcza i wychowawczo- rewalidacyjna internatu oparta jest na ogólnych założeniach i wytycznych systemu oświaty i wychowania. Placówka stwarza wychowankom specjalne warunki materialno- bytowe i organizacyjne do właściwego przebiegu procesu kształcenia i wychowani pełniąc różne funkcje: opiekuńczą, społeczną, kompensacyjną, reedukacyjną, profilaktyczną, adaptacyjną. Internat stwarza warunki do ujawniania i rozwijania zainteresowań oraz uzdolnień wychowanków, zgodnie z ich dynamiką rozwoju umysłowego i psychofizycznego.
Do pracy z dziećmi w internacie przyjmowani są opiekunowie, wychowawcy, instruktorzy, nauczyciele posiadający odpowiednie wykształcenie i kwalifikacje z zakresu pedagogiki opiekuńczo- wychowawczej.
Funkcjonowanie internatu w systemie dydaktyczno-wychowawczym szkoły jest nieodłącznym elementem procesu kształcenia i wychowania dzieci upośledzonych umysłowo. Internat musi niekiedy p[odejmować szeroko zakrojone zadania opieki i wychowania w stopniu wyższym niż szkoła. Wynika to przede wszystkim z faktu, że nie wszystkie zadania w tym względzie i całej rozciągłości szkoła może podjąć. Internat w coraz większym stopniu, odpowiednio do narastających potrzeb społecznych, realizuje poza szkoła rozbudowane funkcje opiekuńcze, terapeutyczne i rewalidacyjne, nadając jednocześnie właściwą rangę procesowi wychowania pozaszkolnego. W systemie wychowania specjalnego internat ma niezwykle doniosłe znaczenie. Wspiera wiele procesów, takich jak:
- usprawnianie niezaburzonych funkcji psychicznych i fizycznych wychowanków;
- szeroko rozumiana adaptacja społeczna wychowanków;
- rozpoznawanie ich potrzeb i trudności;
- przygotowanie wychowanków do aktywnego udziału w codziennym życiu grupy, do podejmowania działań na rzecz środowiska i spełniania w przyszłości obowiązków zawodowych;
- przysposobienie wychowanków do racjonalnego rozwijania i wzbogacania organizacji działalności pozalekcyjnej. `
Wychowanie w internacie jest procesem zamierzonym, celowym i systematycznym. Przebiega w trakcie tworzenia w sposób świadomy sytuacji, w wyniku których możliwe jest wdrażanie wychowanków zarówno do dokonywania wyboru określonego sposobu zachowania się w najrozmaitszych sytuacjach życiowych (np. kształtowanie postaw, przekonań, wartości, zasad postępowania), jak również wyuczenie ich technik skutecznego działania (umiejętności)w dążeniu do realizacji stawianych przed nimi zadań (np. wykonywanie codziennych czynności związanych z utrzymaniem higieny osobistej, współżycie z innymi ludźmi, umiejętne gospodarowanie pieniędzmi; przygotowanie do właściwego wykonywania prac w domu i w szkole; korzystanie z urządzeń oraz środków użyteczności publicznej).
Organizowanie działań wychowanków w tym procesie polega zatem na umożliwieniu podjęcia przez nich zadań poznawczych, artystyczno-twórczych i społecznych. Zadania te realizowane sa przez rożne warianty pracy indywidualnej i zespołowej prowadzonej z wychowankami w strukturach organizacyjnych działalności internatu.
Działania rewalidacyjne w pracy opiekuńczo-wychowawczej internatu skierowane sa zatem na zwiększenie sprawności ogólnej wychowanków, modyfikację sprawności zaburzonych organów czy funkcji, a także na kształtowaniu rozwoju dyspozycji osobowych, mających szczególne znaczenie procesie społecznej adaptacji i funkcjonowania wychowanków w określonych rolach społecznych.
Zintegrowany proces wychowawczo- rewalidacyjny jest nie tylko przedmiotem zabiegów wychowawców, ale także podmiotem przeciwstawiającym się zagrożeniom zdrowia, podmiotem wzmagającym kompensacje psychofizycznego rozwoju wychowanków upośledzonych umysłowo. Proces ten umożliwia efektywne przeciw działaniu pojawianiu się trudności i niepowodzeń szkolnych wychowanków, sprzyja czynnościom uczenia się w rożnych sytuacjach zachowań pożądanych i wygaszaniu niepożądanych, pomaga w usuwaniu lub łagodzeniu istniejących zaburzeń, sprzyja budzeniu wiary we własne możliwości, pomaga skuteczniej rozbudzać aktywność własna wychowanków i ich ogólną stymulacje rozwoju. Realizacja tego procesu odbywa się dzięki właściwej organizacji pracy w ramach obowiązujących regulaminów i rozkładu dnia w internacie.
Za tym, iż działalność wychowawczo- rewalidacyjna internatu w procesie kształtowania osobowości wychowanków oraz przygotowania ich do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie odgrywa istotnie ważną rolę przemawiają następujące argumenty:
1. Działalność opiekuńcza internatu zapewnia wszystkim wychowankom właściwe warunki psychospołeczne, bytowe, środowiskowe, zapewnia opiekę lekarską, , uczy troski o utrzymanie higieny osobistej, kształtuje i rozwija umiejętności i nawyki higieny życia zbiorowego, zapewnia warunki prawidłowego rozwoju fizycznego, odpowiedniego wyżywienia i racjonalnego wypoczynku.
2. Działalność opiekuńcza zyskuje walory wychowawcze. Wynika to faktu, że o skutecznej rewalidacji i adaptacji społecznej wychowanków można mówić tylko wówczas, kiedy zaspokojone są ich podstawowe potrzeby biologiczne i psychospołeczne. Opieka w internacie rozszerzona jest więc do zapewnienia potrzeb opiekuńczych, do ich regulowania, rozwijania i kształtowania, włącznie z przygotowaniem wychowanków do zaspokajania ich samodzielnie.
3. Działalność wychowawcza stwarza możliwość indywidualnego rozwoju wychowanków – ich zdolności, zainteresowań, wykształcenia systemu wartości i oczekiwanych powszechnie norm moralno- społecznych. Internat przyjmując funkcję rodziny i szkoły, zapewnia odpowiednie warunki do wszechstronnego rozwoju wychowanków, nauki, zabawy, rekreacji i wypoczynku. Działalność ta wspiera szkołę w przygotowaniu wychowanków do wyboru przyszłego zawodu.
4. Działalność wychowawcza jest integralnie związana z praca rewalidacyjną internatu. Podstawowymi przedmiotami zabiegów wychowawców w tym procesie są: poznanie wychowanka, kształtowanie korzystnych warunków rewalidacji (no. rozładowywanie emocji dziecka, wzbudzanie zaufania do wychowawcy, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa, wpływanie na poprawę samopoczucia droga relaksacji), kompensacja braków lub zaburzeń, korekcja zniekształceń i defektów(np. wad wymowy), usprawnianie (umysłowe i fizyczne).
5. Działalność internatu pozostaje w ścisłej zależności z charakterem środowiska lokalnego, w którym się znajduje. Internat zaspakaja kulturalnie potrzeby wychowanków, włącza ich do współudziału w lokalnych imprezach i uroczystościach, podejmuje różne inicjatywy na rzecz społecznej integracji lokalnej.

Specjalny Ośrodek Szkolno- Wychowawczy w Szklarach Górnych jest obecnie jedynym ośrodkiem w Starostwie Powiatowym Lubin, który obejmuje opieka i wychowaniem dzieci niepełnosprawne intelektualnie w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym. Szklary Górne to wieś należąca do Gminy Lubin w woj. dolnośląskim. Ośrodek mieści się w odrestaurowanym pałacu, który został wzniesiony 1711 roku. Pałac otoczony piękną zielenią stanowi doskonałą bazę do kształcenia, wychowania i rewalidacji dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie. Przeważającą część terenu zajmuje park z cennymi okazami różnych drzew.


Literatura:
L. Ploch, Praca wychowawcza z dziećmi upośledzonymi umysłowo w internacie, WSiP, 1997r.