Współpraca w przedszkolu

WSPÓŁPRACA W PRZEDSZKOLU
„Zasady współpracy w przedszkolu, opierają się na współpracy grupowej. „Współpraca leży u podstaw dobrej pracy zespołowej, bez współpracy zespół nie będzie w stanie funkcjonować. Praca w grupie może zostać zdefiniowana jako czynność lub kilka powiązanych ze sobą czynności wykonywanych przez więcej niż jedną osobę aby osiągnąć wspólny cel.”1
Pisząc o współpracy w przedszkolu, należy uwzględnić jej różnorodne formy, odnoszące się do odmiennych relacji społecznych. W przedszkolu można wyróżnić:
1.współpracę nauczycieli z rodzicami,
2.współpracę nauczycieli z dziećmi,
3.współpracę dzieci między sobą,
4.współpracę nauczycieli z dyrekcją,
5.współpracę Rady Pedagogicznej,
6.współpracę nauczycieli i personelu obsługowego,
7.współpracę przedszkola ze szkołą,
8.współpracę przedszkola ze środowiskiem lokalnym, etc.

Są to przykładowe formy współpracy, których można odnaleźć jeszcze więcej. Niezależnie od rodzaju podjętej współpracy, trzeba pamiętać, że wszystko, co się dzieje wokół przedszkola, powinno bezpośrednio służyć i podnosić jakość pracy przedszkola dla dobra przebywających w nim dzieci.

Tadeusz W. Nowacki opisuje współpracę w następujący sposób: „Współpraca stanowi najwyższą formę współdziałania i następuje wówczas, gdy podmioty dążą do osiągnięcia wspólnego celu.... Współpraca wzmacnia harmonogram działań, który ustala, kiedy poszczególni członkowie zespołu mają wejść do wspólnego wykonywania działań.”2

Współpraca określana jest też jako „ zdolność tworzenia więzi i współdziałania z innymi, umiejętność pracy w grupie na rzecz osiągania wspólnych celów, umiejętność zespołowego wykonywania zadań i wspólnego rozwiązywania problemów”.3
Współpraca i współdziałanie prowadzą do tworzenia wewnętrznych więzi wśród członków grupy, jak też rodzą ich poczucie tożsamości z zespołem, co zapewnia trwanie i sprawne funkcjonowanie tego zespołu na rzecz osiągania wspólnych celów.
Aby można było rozwinąć współpracę, na jakimkolwiek z wymienionych poziomów, należy odnieść się do podstawowych zasad pracy. Zasady te na ogół znamy ze społecznego przekazu środowiskowego. Dla potrzeb niniejszego opracowania, oparłam się na pozycji Richarda Templara, pod tytułem: „Zasady pracy”. W książce tej pisze on o zasadach ułatwiających podjęcie współpracy. Tak więc według Templara, aby współpraca układała się właściwie, potrzebne są następujące czynniki, odnoszące się do każdego członka grupy, podejmującego współpracę. Każda z osób współpracujących powinna:
być specjalistą w swojej dziedzinie i rozwijać swój warsztat pracy,
mieć świadomość, że jest się nieustannie ocenianym (pamiętać o swoim wyglądzie i właściwym formułowaniu myśli),
planować swoją pracę, ustalić strategię, wyznaczyć cele (plany długo i krótko terminowe),
dbać o kulturę mowy (nie narzekać, nie plotkować, używać zwrotów grzecznościowych),
postępować uczciwie,
stosować pozytywne zasady współżycia w grupie,
spróbować zrozumieć środowisko i taktownie zawsze się odnosić się do wszystkich,
być dyplomatą w wyrażaniu opinii,
poznać zasady i motywy postępowania w grupie,
poznać misję (zadanie do wykonania),
dbać o pozytywne relacje.4

Zasady wymienione powyżej, oparte o savoir–vivre, zawsze będą podstawą owocnej współpracy w odniesieniu do wszystkich jej poziomów.

Ze względu na obszerność tematu, jak i brak dostępnej literatury w tym zakresie, odniosę się do ogólnych bądź wybranych aspektów współpracy w przedszkolu. Natomiast szerzej i bardziej szczegółowo, każdą z form współpracy można by opisać w ramach wymiany doświadczeń (współpracy) Rady Pedagogicznej, gdzie każdy z jej członków mógłby opracować jeden wąski obszar.

Pozostając przy Radzie Pedagogicznej, ważny we współpracy wydaje się podział zadań pomiędzy pracownikami. Powyższy przykład podaje, jak można podzielić pracę, aby nie obarczać nadmiernie żadnej z osób. Przed przystąpieniem do podziału pracy, należy uświadomić sobie, jaki efekt chcemy uzyskać. Pracę należy podzielić w taki sposób, by każdy z współpracowników dokładnie wiedział za co jest odpowiedzialny.

W dążeniu do skutecznej współpracy, istotną cechą jest również przydział obowiązków każdemu w formie pisemnej, ze względu na różnice interpretacyjne zadań określonych słownie. Zrozumienie różnic interpretacyjnych słów ilustruje test słowny, w którym jedna z osób określa słownie zilustrowane na kartce zadanie, a pozostałe osoby, na podstawie przekazu opisu słownego, mają zadanie wykonać. W czasie wykonywania polecenia, powinny pojawić się odmienne wzorce, interpretacyjne. Ćwiczenie to nie powinno pozostawić wątpliwości, co różnorodności interpretacyjnej zespołu.

We współpracy ważne jest również, by praca była rozłożona równomiernie na wszystkich członków zespołu, nie tylko dlatego, by nie przeciążać jednostek, ale również dlatego, aby zbiorowa odpowiedzialność nie zakończyła się zbiorową nieodpowiedzialnością.

Wyczucie i takt w obyciu z ludźmi są ważne zarówno w podejmowaniu współpracy z dziećmi, jak i dorosłymi. Wszelkie uogólnienia powinny być stosowane z ogromnym wyczuciem i umiarem. Np. nie powinno obarczać się całej grupy, za nieodpowiednie zachowanie jednostek, a ogólna pochwała całej grupy jest stosowne, gdy wszyscy na nią zasłużyli.

Daniel Goleman skuteczną współpracę w zespole warunkuje posiadanymi przez współpracujących kompetencjami prakseologicznymi. Według niego „kompetencje prakseologiczne (inaczej kompetencje działania) jest to nasz osobisty stosunek do podejmowanych zadań, wyzwań i działań.”5
Stosunek ten jest uwarunkowany – według Golemana – trzema czynnikami:
„motywacją, określającą własne zaangażowanie, skłonności emocjonalne, które prowadzą do nowych celów lub ułatwiają ich osiągnięcie, czyli dążenie do osiągnięć, inicjatywa i optymizm,
zdolnościami adaptacyjnymi, określającymi umiejętność panowania nad swoimi stanami wewnętrznymi; zdolność radzenia sobie w zmieniającym się środowisku, elastyczność w dostosowywaniu się do zmian w otoczeniu, zdolność działania i podejmowania decyzji pod wpływem stresu,
sumiennością, czyli zdolnością przyjmowania odpowiedzialności za zadania i ich wykonywanie; umiejętnością czerpania zadowolenia z wykonywanych obowiązków; konsekwencją w działaniu, w zgodzie z przyjętymi przez siebie standardami.”6

Współpraca w grupie społecznej, na każdym poziomie, przynosi wymierne korzyści, o ile jest dobrze zaplanowana, przydzielona zgodnie z kompetencjami i możliwościami grupy. Do pozytywnych cech (zalet) współpracy należą:
szybsze uczenie się, oparte na wiedzy członków zespołu,
unikanie błędów, poprzez wzajemną korektę błędnych konceptów,
równomierne rozłożenie nakładu pracy pomiędzy wszystkich członków zespołu, o ile jest dobrze rozdzielona,
koncentracja na wycinku (części pracy), pozwalająca uniknąć stresu wynikającego z nadmiaru zadań,
tworzenie więzi i przyjaźni, poprzez wspólne odczuwanie sukcesów i porażek,
budowanie zdrowej rywalizacji, polegającej na wzajemnej pomocy i udzielanym sobie wsparciu,
pobudzanie kreatywności poprzez podsuwanie pomysłów, sugestie i rady,
podniesienie wyników oraz uprzyjemnienie pracy,
zwiększenie tempa pracy, gdy każdy należycie wykonuje wyznaczone mu zadania, a motywacja i sumienność będą na zbliżonym poziomie.

Dobrze zaplanowana współpraca oparta na powyższych zasadach, przynosi korzyść nie tylko samym jej członkom, zwiększa produktywność pracowników i pomaga osiągać założone cele i wypełniać zobowiązania.

Przy współpracy w grupie, również w przedszkolu, ważne jest posiadanie koncepcji. Jedną z nich jest „Teoria rozwoju grup Tuckmana”. Model ten stanowi podstawę rozwoju późniejszych idei. Teorię tę stosuje się często do budowania zespołu. Opiera się ona na sposobie wykonywania zadań przez grupę od momentu jej formowania, aż do etapu który następuje po zakończeniu zadania.

Tuckman podzielił rozwój grup na następujące etapy:

formowanie, w czasie którego zostają rozdzielone zadania, w czasie spotkania zespołu, zespół poznaje swoje możliwości, planuje zadania,

docieranie, w czasie którego, zespół przedstawia swoje pomysły, które mogą ze sobą konkurować; nieudolność na tym etapie może negatywnie wpłynąć na drużynę, a związki pomiędzy członkami zespołu mogą zostać zerwane,

normowanie, w czasie którego uzgadnia się zasady i wartości, ryzykiem może być utrata kreatywności lub motywacji,

realizacja, zakłada wysoką wydajność każdego członka zespołu w realizacji powierzonego zadania, cechuje ją wysoki poziom niezależności, motywacji, wiedzy i kompetencji; decyzje są podejmowane wspólnie a różnice poglądów są oczekiwane, ponieważ komunikacja odbywa się z dużym szacunkiem; Pracodawcy życzą sobie, by pracownicy nieustannie pracowali w tej fazie ponieważ przynosi najlepsze efekty i podnosi moralność zespołu,

zawieszenie, oznacza zakończenie projektu i rozwiązanie zespołu.
Zespoły mogą być tworzone i rozwiązywane, ale znajomość tego modelu może pomóc członkom zespołu zidentyfikować etap na którym jest dana grupa i rozpoznać zagrożenia z nim związane. Warto zwrócić uwagę, że zespół może wrócić do innej fazy modelu jeśli przechodzi przez zmianę, np. zmiana członków drużyny, zmiana celów.7

Opracowała Beata Kosińska


Wykorzystana literatura:
1.Tadeusz W. Nowacki „Leksykon pedagogiki pracy”, wyd. Biblioteka
Pedagogiki Pracy, 2004, s. 270
2.Richard Templar „Zasady pracy”, wyd. Studio Emka, 2007, (s.219)
3.Daniel Goleman, Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina, Poznań 1997
4.W referacie wykorzystano artykuł Pani Ewelina Barzyk – Podedworna,
zamieszczony na stronie: www.edukacja.edux.pl
5.www.Wikipedia.org.pl