Przykładowe ćwiczenia i zabawy do pracy z dzieckiem z autyzmem wczesnodziecięcym

1. Naśladowanie - rozwijanie umiejętności naśladowania:
- naśladowanie gestów, ruchów, mimiki;
- odtwarzanie odgłosów z otoczenia;
- naśladowanie mowy;
- naśladowanie schematów zachowań

2. Samoobsługa

- Ubieranie się:
• rozbieranie się i ubieranie częściowo samodzielne;
• wkładanie i zapinanie obuwia
- Jedzenie:
• posługiwanie się kubkiem, łyżką i widelcem;
• smarowanie pieczywa nożem, krojenie
- Higiena:
• mycie rąk - używanie mydła i ręcznika;
• mycie zębów;
• używanie chusteczek do nosa

3. Nawiązywanie relacji i kontaktów społecznych

1) Społeczna świadomość:
- reagowanie na własne imię i nazwisko;
- rozpoznawanie fotografii własnej i kolegów;
- odróżnianie "swego znaczka" i "znaczków" kolegów;
- znajomość imion kolegów
2) Rozumienie poleceń nauczyciela
3) Umiejętność konwersacji
- zachęcanie do wokalizacji, posługiwania się słowami, które już zna;
- nawiązanie dialogu poprzez melodię, natężenie, rytm głosu, proponowanie różnych dźwięków do naśladowania;
- wzmacnianie podejmowanych przez dziecko prób mówienia prowokowanie do mówienia;
- rozpoznawanie poszczególnych osób, ich imion -nazywanie osób, zachęcanie dziecka do kierowania wzroku w ich stronę, do przywoływania ich gestem i słowem;
- utrwalanie gestów na powitanie i pożegnanie - podawanie ręki;
- doskonalenie realizacji poleceń słownych wspieranych gestem i bodźcami sygnałowymi:
• rozumienie poleceń: daj-weź, usiądź, chodź tutaj;
• rozumienie poleceń związanych z manipulacją przedmiotami;
- przynoszenie i podawanie przedmiotów na prośbę - zwracanie się do ucznia o przynoszenie przedmiotów znajdujących się w zasięgu jego ręki, zachęcanie do podania przedmiotu nauczycielowi,
- witanie się,

4. Abstrakcyjne myślenie- określanie cech abstrakcyjnych przedmiotów:
- rozróżnianie i nazywanie kolorów i cech przedmiotów: gorący- zimny, mokry- suchy, twardy- miękki, czysty- brudny, ciemny-jasny, słodki- kwaśny, prosty- krzywy;
- określanie funkcji przedmiotów;
- rozwijanie pamięci i uwagi,
- określanie przedmiotów, które zginęły z pola widzenia

5. Umiejetności muzyczno-ruchowe:
- muzykowanie;
- wykonywanie krótkich tańców naśladowczych;
- zabawy muzyczno-ruchowe

6. Autoorientacja:
- świadomość własnego ciała;
- orientacja w jego schemacie,
- rozpoznawanie siebie w lustrze, poszczególnych części swojego ciała przez dotykanie ich i wskazywanie - wspieranie dziecka poprzez prowadzenie jego ręki
- rozpoznawanie przedmiotów np. ubrań, przyborów szkolnych, mebli, zabawek itp. -proszenie o podanie przedmiotu, wybór jednego z przedmiotów, porządkowanie ich, porównywanie, dopasowywanie prostych przedmiotów, poznawanie ich cech,
- doskonalenie orientacji w najbliższym otoczeniu.

7. Rozwijanie sprawności manualnej i grafomotorycznej
- Rysowanie
- Malowanie
- Wycinanie i przyklejanie
- Modelowanie
- Czynności manipulacyjne:
■ rysowanie na różnych formatach papieru;
■ kolorowanie wewnątrz konturu;
■ rysowanie po śladzie;
■ wypełnianie całej powierzchni papieru;
■ malowanie form kolistych i falistych;
■ zamalowywanie prostych, dużych konturów kredką, pędzlem;
■ cięcie papieru nożyczkami na tzw. sieczkę;
■ cięcie nożyczkami pasków papieru;
■ wycinanie według narysowanych prostych konturów;
■ lepienie prostych elementów;
■ budowanie, konstruowanie (budowanie różnych układów według wzoru, konstruowanie z klocków);
■ nawlekanie, przewlekanie (zdejmowanie i nakładanie elementów na stojak, nawlekanie przedmiotów z dużymi otworami na drut, sznurek, nawlekanie elementów z zachowaniem określonego rytmu kolorów, kształtów itp.,
■ wydzieranie (darcie dowolne papieru, wydzieranie z papieru wzdłuż perforowanych linii, wydzieranie z papieru według pokazu);
■ stemplowanie (odbijanie śladów dłoni, odbijanie śladów stempli, stemplowanie dowolne, stemplowanie według wzoru).

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. Program stymulacyjny
• masaż dłoni szorstkim i gładkim materiałem, opukiwanie stóp klockiem,
• masaż twarzy ciepłą, zimną wodą
• turlanie się w zawijaniu, smaki,
• zapachy,
• ruchy naprzemienne,
• opukiwanie uszu kostką lodu, masaż całego ciała,
• wałkowanie całego ciała
• chodzenie po równoważni z przeszkodami,
• masaż wewnętrzny buzi,
• podszczypywanie stóp i nóg

2. Naśladowanie
• z użyciem przedmiotów,
• z zakresu mimiki,
• rysowania
• budowy wieży z klocków

3. Dopasowanie
• pary asocjacyjne,
• dopasowanie kategorii,
• dopasowanie przedmiotów do pomieszczeń,
• dopasowanie figur,

4. Mowa bierna
• rozpoznawanie zwierząt,
• rozpoznawanie pomieszczeń,
• rozpoznawanie zawodów,
• rozpoznawanie przedmiotów codziennego użytku,
• zabawa w udawanie

5. Mowa czynna
• dźwiękonaśladowanie i proste wyrazy

6. Zabawy motoryczne
• łączenie kropek,
• kolorowanie szablonu,
• zabawy paluszkowe

7. Zabawa
• samochodami,
• budowanie z klocków,
• układanie puzzli,
• pacynki,
• krótkie scenki

LITERATURA
MEN Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi, Materiały dla nauczycieli

Lynn E. McClannahan, Patricia J.Krantz (2002) Plany aktywności dla dzieci z autyzmem-uczenie samodzielności, Gdańsk 2002 SPOA

Małgorzata Kwiatkowska(1997) Dzieci autystyczne. W: „Dzieci głęboko niezrozumiane” Oficyna Literatów i Dziennikarzy „Pod wiatr” Warszawa

Artykuły zamieszczone na stronie www.dzieci.org.pl
• "Tworzenia programu szkolnego dla uczniów z autyzmem." Renata Stefańska-Klar (2001)
• "Trening umiejętności społecznych." Renata Stefańska-Klar (2001)
• "Nauka komunikacji"
• "O integracji sensorycznej" wywiad z Lorna J.King
• "W poszukiwaniu możliwości funkcjonowania w społeczeństwie" Benetta Benson (tłum. Arkadiusz Badziński i Aleksandra Zawodzińska)
• "Uczenie osób z autyzmem o wysokim poziomie funkcjonowania" Susan Moreno,Carol Oheal (tłum. Renata Stefańska-Klar)
• "Wczesna interwencja w autyzmie" Renata Stefańska - Klar