Program edukacyjno-terapeutyczny wspomagający rozwój dziecka z Zespołem Downa

PROGRAM EDUKACYJNO- TERAPEUTYCZNY WSPOMAGAJĄCY ROZWÓJ DZIECKA
Z ZESPOŁEM DOWNA

– grupa przedszkolna -5-latki

OPRACOWANY PRZEZ NAUCZYCIELA PRZEDSZKOLA
BOŻENĘ SZYMANEK

Rok szkolny 2011/ 2012

WSTĘP

Motywacją do napisania autorskiego programu była moja wcześniejsza praca z dzieckiem, która umożliwiła mi poznanie jego mocnych i słabych stron. W związku z czym postanowiłam stymulować mocne strony dziecka. Obecnie w grupie 5-latków na początku roku szkolnego przeprowadziłam diagnozę możliwości dziecka. Do tego celu wykorzystałam poznane narzędzia badawcze Test PAC1, elementy metody Monachijskiej Funkcjonalnej Diagnostyki Rozwojowej i Test Denver.
Napisanie programu poprzedziłam wieloma konsultacjami z pedagogiem i psychologiem szkolonym oraz rozmowami z rodzicami dziecka. Dla dziecka został stworzony IPET. Dzięki zdobytym w ten sposób informacjom chcę wzmacniać jeszcze bardziej jego sfery aktywności.
Opracowany przeze mnie program edukacyjno - terapeutyczny opiera się na indywidualnej pracy z chłopcem w zakresie wspierania rozwoju intelektualnego i ruchowego . Głównym celem pomocy terapeutycznej jest wspomaganie rozwoju i aktywizowanie wszystkich właściwości intelektualnych i osobowościowych dziecka, które umożliwią mu pełne uczestnictwo w procesie dydaktyczno – wychowawczym w przedszkolu oraz wpływa na poprawę relacji z rówieśnikami i współżycie w grupie.

Imię i nazwisko:........
Wiek: 5 lat
Stopień niepełnosprawności: Zespół Downa ze wskazaniem na niepełnosprawność intelektualną w stopniu lekkim w oparciu o opinię o wczesnym wspomaganiu rozwoju wydaną przez Poradnię Psychologiczno – Pedagogiczną w Łukowie NR 26/07-08. Obecnie prowadzona jest aktualizacja badań specjalistycznych.

CHARAKTERYSTYKA DZIECKA:
Chłopiec wymaga nadzoru i pomocy nauczyciela w czynnościach zadaniowych i samoobsługowych.

Mocne strony:
Chodzi samodzielnie, potrafi wykonać proste czynności manipulacyjne, naśladuje wykonanie niektórych czynności, samodzielnie spożywa posiłki, ubiera się pod kierunkiem nauczyciela, rozumie proste polecenia. Chłopiec lubi zabawy z muzyką, gry i zabawy dydaktyczne, słuchać odgłosów zwierząt, zabawy ruchowe przy muzyce, układać puzzle, układać różne konstrukcje z klocków, uwielbia rzucać i kopać piłką, lubi ćwiczenia z dużą piłką do ćwiczeń, chętnie przebywa w grupie z dziećmi i uczestniczy w zajęciach.

Słabe strony:
Chłopiec mało samodzielny, wymaga kontroli podczas wykonywania czynności samoobsługowych, nie zgłasza potrzeb fizjologicznych. Na krótko potrafi skupić uwagę. Chwiejny emocjonalnie. Szybko się zniechęca proponowaną czynnością. Rysuje na poziomie bazgrot.

Cel ogólny zajęć terapeutycznych:
Stymulowanie rozwoju psychofizycznego i emocjonalnego poprzez zabawy i gry dydaktyczne przy muzyce.

Cele szczegółowe:
- poszerzenie zestawu ćwiczeń o zabawy ruchowe i muzyczno- ruchowe;
- ćwiczenia relaksacyjne (ćwiczenia oddechowe, masaże relaksacyjne);
- rozwijanie wrażliwości muzycznej;
- rozwijanie sprawności motorycznej;
- rozwijanie sprawności manualnej i koordynacji wzrokowo-ruchowej;
- usprawnianie umiejętności koncentracji uwagi;
- kształtowanie poczucia schematu własnego ciała i orientacji w przestrzeni ;
- rozwijanie ogólnego funkcjonowania poznawczego chłopca;

Formy realizacji zajęć:
- praca indywidualna z dzieckiem,
- praca grupowa/ zespołowa- włączanie dziecka do pracy z grupą rówieśniczą,

Metody i techniki pracy z dzieckiem stosowane podczas realizacji
zajęć terapeutycznych:

- elementy terapii metodą Weroniki Sherborn;
- zabawy ruchowe i muzyczno-ruchowe;
- ćwiczenia relaksacyjne (ćwiczenia oddechowe, masaże relaksacyjne);
- muzykoterapia;
- elementy terapii metodą Dennisona.
- elementy terapii metodą M. Montessori
- elementy terapii metodą gimnastyki rytmicznej A. M. Kniessów
- artterapia

Czas trwania programu :
styczeń 2012- marzec 2012
Zajęcia będą się odbywały dwa razy w tygodniu po 30 minut.

Tematyka zajęć terapeutycznych:

Treści zajęć terapeutycznych zostały dostosowane do możliwości psychofizycznych dziecka oraz jego potrzeb. Większości działań dziecka będzie towarzyszyć odpowiednio dobrana muzyka.

1. Ćwiczenia usprawniające rozwój ruchowy:

- Elementy ćwiczeń energetyzujących i relaksacyjnych wg metody P. Denissona
- Zabawy muzyczno – ruchowe
a. Ćwiczenia relaksacyjne przy muzyce
• ćwiczenia odprężające ciało,
• ćwiczenia odprężające umysł,
• ćwiczenia wyobraźni wprawiające w pogodny nastrój,
• elementy treningu autogennego metodą J. H. Schultza,

2. Ćwiczenia usprawniające manualnie i grafomotorycznie:

a. Ćwiczenia rozmachowe (celem jest rozluźnianie napięcia mięśni ramienia i przedramienia):

• zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn ruchami poziomymi lub pionowymi z zachowanie
• kierunku od strony lewej do prawej, z góry na dół;
• zamalowywanie dużych konturów rysunków;
• pogrubianie konturów dużych rysunków i form geometrycznych;
• rysowanie i malowanie dużych form kolistych z zachowaniem kierunku pisania owali;
b. Ćwiczenia uelastyczniające palce:
- układanie według wzoru puzzli, historyjek obrazkowych;
- układanie z klocków;
- wycinanie dowolne i po śladzie;
- lepienie, ugniatanie plasteliny, modeliny, itp.
- obrysowywanie przedmiotów i szablonów;
- darcie, zgniatanie, składanie i rozwijanie papieru;
- kolorowanie obrazków;
- przewracanie kartek w książce;
- wypełnianie konturów według wzoru (kredki, farby, wydzieranki);
- rysowanie i dokańczanie szlaków, znaków graficznych dowolnie lub po śladzie.
c. Ćwiczenia manualno – graficzne

• wykorzystywanie wzorników pisma;
• pisanie palcem w powietrzu;
• kreślenie ślimaków i spirali na zmniejszających się formatach;
• rysowanie szlaczków (po śladzie, dokańczanie zaczętego wzoru, odwzorowywanie szlaczków wg wzoru);
• samodzielne rysowanie różnorodnych wzorów;
• pisanie po śladzie kropkowym;
• obrysowywanie szablonów i figur literopodobnych ;
• kreślenie kształtów graficznych w powietrzu;
• domalowywanie brakujących części do obrazka;
• wypełnianie konturów za pomocą kreskowania;
• kreślenie linii w ograniczonym polu – labirynty;
• pogrubianie konturów rysunków;

d. Ćwiczenia usprawniające aktywność - świadomość ciała, kontakt i komunikacje.
 turlanie przedmiotów, rzucanie, stukanie, odsuwanie, przyciąganie;
 darcie papieru na skrawki;
 modelowanie z plasteliny i ciastoliny,
 składanie gazet, kartek papieru;
 kreślenie ręką lub pędzlem w powietrzu;
 odkładanie kart do gry po jednej;
 zabawy balonami;
 dobieranie w pary;
 odróżnianie kolorów;
 grupowanie obrazków;
 układanie figur;
 muzykoterapia;
 zajęcia relaksacyjne.
e. Ćwiczenia napinania i rozluźniania mięsni
• naciskanie rekwizytów (piłek) i rozluźnianie
• „balon”
• „rosnące kwiaty”
• w parach napinanie i rozluźnianie mięśni opierając się o ręce partnera

3. Ćwiczenia z kinezjologii edukacyjnej P. Denissona

- rysowanie oburącz czegokolwiek symetrycznie lub niesymetrycznie,
- ruchy naprzemienne,
- rysowanie czegokolwiek oburącz w przestrzeni symetrycznie i niesymetrycznie,
-„kapturek myśliciela”,

Uwagi odnośnie realizacji programu:
Praca z dzieckiem jest zaplanowana na 3 miesiące. Spotkania będą przebiegać 2 razy w tygodniu po 30 minut. Skuteczność podjętych działań w ramach powyższego programu będzie monitorowana przez bieżącą obserwację dziecka i zapisywanie spostrzeżeń w Karcie Obserwacji/ zeszycie obserwacji. Wyniki obserwacji posłużą do ewentualnej modyfikacji programu.

Spodziewane efekty:
Ponieważ jest to dziecko z zespołem Downa, po realizacji programu przewiduję, że będzie poprawa w funkcjonowaniu dziecka w sferach poznawczych: percepcja wzrokowa, słuchowa, ruchowa, koordynacja wzrokowo- ruchowa, myślenie logiczne, koncentracja uwagi.
Chłopiec będzie:
- sprawniej poruszał się w rytm muzyki;
- szybciej potrafił układać puzzle;
- lepiej radził sobie z koncentracją uwagi i zapamiętywaniem;
- miał lepszą koordynację ruchowo-słuchową;
- budował bardziej skomplikowane konstrukcje z klocków;
- bardziej koncentrował się na wykonywanym zadaniu;
- lepiej orientował się w schemacie własnego ciała i w przestrzeni

EWALUACJA PROGRAMU
Program zostanie poddany ewaluacji tuż po zakończeniu zajęć terapeutycznych z dzieckiem.

Narzędzia służące ewaluacji:
 bezpośrednia obserwacja dziecka
 karty pracy / karty ćwiczeń przygotowanych na cele realizacji programu/ wytwory pracy dziecka
 rozmowa z rodzicami,
 konsultacje ze szkolnymi specjalistami /pedagog, psycholog/

Program będzie na bieżąco modyfikowany i dostosowywany do potrzeb
i możliwości dziecka przez czas jego trwania /styczeń- kwiecień 2012/.


BIBLIOGRAFIA

1. „Muzyczna pedagogika zabawy w pracy z grupą”, U. Bissinger - Świerz
2. „Treningi relaksacyjne”, S. Siek, 1990
3. „Terapia dzieci muzyką, ruchem i mową”, J. Stadnicka, Warszawa 1998
4. ,,Gimnastyka Mózgu”, wg metody Dennisona, A. Zwoleńska
5. ,,Metoda Dobrego Startu”, M. Bogdanowicz –,,Od wierszyka do rysunku”-
Ćwiczenia i zestaw pomocy dydaktycznych.
6. ,,Zwierzęta w gospodarstwie - rysuj, ścieraj, przyczepiaj”,
7. ,,W rytmie kroków i podskoków”, K. Forecka -Waśko.
8. ,,Rozśpiewana zagroda”, J. Kucharczyk.
9. ,,Co do czego pasuje? – Gry i zabawy ortofoniczne”, M. Barańska.
10. ,,Współczesne tendencje w nauczaniu inspirowane metodami M. Montessori, C. Freineta, R.Steinera”, M. Szuksta i M. Mendel.
11. ,,Muzyka relaksacyjna” CD – zbiory własne.
12. ,,Odgłosy Przyrody. Zagadki obrazkowo- dźwiękowe” wyd. HARMONIA
13. ,,Dźwięki natury” CD – zbiory własne.


Spis treści:

1. Wstęp
2. Charakterystyka dziecka
3. Cel ogólny zajęć terapeutycznych
4. Cele szczegółowe
5. Formy realizacji zajęć
6. Metody i techniki pracy z dzieckiem stosowane podczas realizacji
zajęć terapeutycznych
7. Tematyka zajęć terapeutycznych
8. Uwagi odnośnie realizacji programu
9. Spodziewane efekty
10. Ewaluacja Programu
11. Bibliografia
Opinia nauczyciela opiniującego