Walory przyrodnicze miasta Jaworzna i ich ochrona - scenariusz zajęć z edukacji regionalnej w kl. VI (do realizacji na lekcji przyrody lub w ramach zajęć pozalekcyjnych)

TEMAT: Walory przyrodnicze miasta Jaworzna i ich ochrona.

CEL GŁÓWNY: Poznanie środowiska naturalnego oraz form ochrony przyrody na terenie miasta Jaworzna.

CELE OPERACYJNE:
Uczestnik zajęć:
• Zna zasoby przyrody na terenie miasta;
• Potrafi rozpoznać i scharakteryzować różne formy ochrony środowiska naturalnego na obszarze Jaworzna;
• Rozumie znaczenie pojęć: ekologia, rezerwat przyrody, pomnik przyrody, obszar chronionego krajobrazu, ochrona gatunkowa;
• Potrafi zlokalizować na mapie Jaworzna wybrane formy ochrony przyrody;
• Pogłębia swoją wrażliwość na piękno lokalnej przyrody;
• Dostrzega rolę społeczności lokalnej w obronie środowiska naturalnego;
• Przyjmuje aktywną postawę w działaniach proekologicznych;
• Podejmuje próbę promocji walorów krajobrazowych swojego miasta.

UCZESTNICY: uczniowie kl. VI szkoły podstawowej.

MIEJSCE: biblioteka.

CZAS REALIZACJI: 2 x 45 min.

METODY I FORMY PRACY:

• Pogadanka
• Rozmowa kierowana
• Praca z mapą i planem
• Analiza wydawnictw regionalnych
• Korzystanie z różnych źródeł informacji
• Konkurs na znajomość obiektów krajobrazowych na terenie miasta pt. „Zgadnij, co to za miejsce?”
• Prace plastyczne – plakat ukazujący walory krajobrazowe Jaworzna (technika dowolna)
• Gra dydaktyczna - rozsypanka wyrazowa
• Praca w małych grupach
• Praca indywidualna

POMOCE DYDAKTYCZNE:

• mapa i plany miejscowości
• publikacje regionalne: albumy, przewodniki przyrodnicze, foldery
• zdjęcia krajobrazów i obiektów przyrodniczych miasta
• materiały potrzebne do wykonania prac plastycznych (arkusze papieru, nożyczki, farby, pisaki)
• kartki z rozsypanką wyrazową ( 7 wersji)
• słowniki i encyklopedie


PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1. Pogadanka na temat środowiska przyrodniczego Jaworzna.

2. Przeglądanie i analiza publikacji regionalnych dotyczących lokalnej przyrody oraz form jej ochrony:
• poznanie obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych;
• poznanie nazw gatunków fauny i flory znajdujących się pod ochroną;
• charakterystyka różnych form ochrony przyrody na terenie miasta (rezerwat przyrody Doliny Żabnika, powierzchniowy pomnik przyrody „Sasanka”, obszar chronionego krajobrazu „Dobra-Wilkoszyn”, pomniki przyrody).


Rezerwat przyrody „Dolina Żabnika” - o powierzchni 42 ha, objęty ochroną w 1996 roku, położony jest we wschodniej części miasta, w obrębie rozległego kompleksu leśnego na terenie Ciężkowic. Obejmuje on całą dolinę potoku Żabnik - jego zakola i rozlewiska, zabagnienia oraz unikatowe zbiorowiska roślinne: szuwarowe, torfowiska, a także bór sosnowy i mieszany z licznymi polanami i terenami piaszczystymi.

Powierzchniowy pomnik przyrody „Sasanka” - objęty ochroną w 1981 roku, znajduje się w północnej części miasta przy drodze ze Śródmieścia do Szczakowej. Na obszarze tym objęto ochroną m.in.: stanowisko sasanki otwartej i dziewięćsiła bezłodygowego, położone na dolomitowym zboczu Sodowej Góry wewnątrz kilkudziesięcioletniego drzewostanu sosnowo-modrzewiowego.

Obszar chronionego krajobrazu „Dobra- Wilkoszyn” - utworzony w 1993 roku, położony jest na terenie kompleksu leśnego w północno-wschodniej części miasta w obrębie Niecki Wilkoszyńskiej (między dzielnicą Wilkoszyn, a Ciężkowice). Obszar ten zajmują bory i lasy mieszane, wilgotne łąki oraz niewielkie stawy i zalewiska górnicze, a także zbiorowiska roślinności wodnej i nadwodnej towarzyszącej potokowi Łużnik. Spotkać tu można rośliny chronione oraz 260 gatunków zwierząt.

Okazałe drzewa, charakteryzujące się dobrym stanem zdrowotnym, objęte są ochroną w formie pomników przyrody. Jest ich na terenie miasta 39. Należą do nich: dęby i wiązy szypułkowe, lipy drobnolistne, wiąz górski, buki pospolite, grab, jawor, jesion, brzoza. Pomnikowe drzewa znajdują się pod stałą opieką konserwatorską.

3. Praca z mapą – lokalizacja na planie miasta wybranych form ochrony przyrody.

4. Zapoznanie uczniów z podstawowymi pojęciami dotyczącymi ochrony środowiska
naturalnego – za pomocą słowników i encyklopedii.
5. Prezentacja zdjęć przedstawiających najciekawsze krajobrazy i obiekty przyrodnicze
Jaworzna (prezentację można przygotować w formie pokazu slajdów).

6. Konkurs na znajomość obiektów krajobrazowych na terenie miasta pt. „Zgadnij, co to
za miejsce?” - na podstawie zaprezentowanych fotografii.

7. Gra dydaktyczna - uczniowie podzieleni na 7 grup układają zdania z rozsypanki wyrazowej ( każda grupa otrzymuje inną wersję rozsypanki). Przedstawiciele poszczególnych grup odczytują na głos ułożone zdania, po czym przyporządkowują tekst do odpowiedniej formy ochrony przyrody.

8. Prace plastyczne – uczniowie wykonują dowolną techniką plakat ukazujący formy ochrony przyrody lub inne walory krajobrazowe swojego miasta ( praca indywidualna).

9. Prezentacja i omówienie wykonanych prac.


ZAŁĄCZNIKI: teksty rozsypanki wyrazowej

Wersja 1:
Obszar o powierzchni 42 ha, objęty ochroną w 1996 roku, położony jest we wschodniej części miasta, w obrębie rozległego kompleksu leśnego na terenie Ciężkowic.

Wersja 2:
Obejmuje całą dolinę potoku Żabnik - jego rozlewiska, zabagnienia, szuwarowiska, torfowiska oraz bór sosnowy i mieszany z licznymi polanami i terenami piaszczystymi.

Wersja 3:
Obiekt objęty ochroną w 1981 roku, znajduje się w północnej części miasta przy drodze ze Śródmieścia do Szczakowej, na dolomitowym zboczu Sodowej Góry.

Wersja 4:
Na obszarze tym objęto ochroną m.in.: sasankę otwartą i dziewięćsił bezłodygowy, rosnące wewnątrz kilkudziesięcioletniego drzewostanu sosnowo-modrzewiowego.

Wersja 5:
Obszar położony na terenie kompleksu leśnego w północno-wschodniej części miasta w obrębie Niecki Wilkoszyńskiej, objęty ochroną w 1993 roku.

Wersja 6:
Charakterystyczne dla tego terenu są wilgotne łąki oraz niewielkie stawy i zalewiska górnicze, a także zbiorowiska roślinności wodnej i nadwodnej towarzyszącej potokowi Łużnik.

Wersja 7:
Objęte ochroną i stałą opieką konserwatorską okazałe drzewa, charakteryzujące się dobrym stanem zdrowotnym, to m.in. dęby i wiązy szypułkowe, lipy drobnolistne, wiąz górski, buki pospolite, jawor, jesion, brzoza.