Jak motywować uczniów słabych do nauki?

„Jak motywować uczniów słabych do nauki?”
(referat wygłoszony podczas zebrania nauczycieli języków obcych)

I. Wstęp

W praktyce zawodowej często spotykamy się z grupą uczniów, których określamy mianem „słabych”. Są to zarówno osoby ze stwierdzoną dysfunkcją, jak np. dysleksja, dysortografia itp., jak i te, u których żadnych dysfunkcji nie stwierdzono; mimo to nie osiągają one zadowalających wyników w nauce. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele; należą do nich m.in.:
-niższe niż u reszty klasy możliwości intelektualne,
-wolniejsze tempo pracy,
-brak ciekawości poznawczej,
-brak motywacji.
W przypadku języków obcych możemy również mówić o predyspozycjach językowych. Czasem zdarza się bowiem, że uczeń, który osiąga dobre wyniki z innych przedmiotów, ma duże trudności w opanowaniu umiejętności niezbędnych w posługiwaniu się językiem obcym.

II. Motywacja a nauka języków obcych

W nauczaniu języka obcego istotny jest szereg czynników. Wyniki, jakie osiągają uczniowie zależą w znacznej mierze od ich cech indywidualnych: inteligencja, zainteresowanie, motywacja do nauki, aspiracje. Nie można jednak zapominać o roli nauczyciela w nauczaniu języka, który powinien wzbudzać zainteresowanie uczniów i tym samym motywować ich do pracy.
Czym jednak jest motywacja? Motywacja to wg Słownika Języka Polskiego „podanie, ukazanie motywów wyjaśniających czyjeś określone działanie, postępowanie nadających ogólny kierunek działalności danej jednostki.”
Motywację możemy podzielić na:
wewnętrzną– aktywizacja następuje gdy człowiek dąży do zaspokojenia swoich potrzeb.
zewnętrzną– polega na wzbudzeniu potrzeb przez stosowanie kar i nagród, informowaniu o możliwościach zawartych w różnego rodzaju sytuacjach i manipulowaniu tymi możliwościami.
Mówimy także o motywacji negatywnej (ujemnej)- jest to mechanizm, który opiera się na unikaniu. Im bliższa jest kara, tym bardziej widoczny jest unik oraz o motywacji pozytywnej, opartej na wzmocnieniach pozytywnych. Motywacja pozytywna ma umożliwić człowiekowi osiągnięcie lepszego niż dotychczas poziomu zaspokojenia potrzeb.
W przypadku uczniów słabych motywacja wewnętrzna jest na ogół niska. Wynika ona prawdopodobnie z niechęci do nauki lub niskiej samooceny. Niezmiernie ważna jest więc tu motywacja zewnętrzna. Uświadamianie uczniowi jego zalet, dostrzeganie starań i najmniejszych nawet postępów oraz poświęcenie mu uwagi w czasie lekcji są bardzo istotne.

III. Formy pracy z uczniem słabym.
Ważnym elementem w przypadku ucznia słabego jest wyzbycie się lęku oraz poczucie, że również on potrafi zrobić coś dobrze. Metody pracy, a także zachowania, które pomagają uczniom o niskich możliwościach intelektualnych w zaangażowaniu się w tok lekcji oraz wzbudzają choćby minimalną chęć uczenia się to:
· Indywidualizacja pracy z uczniem (różnicowanie prac domowych i zadań klasowych jest według mnie bardzo potrzebne; prac zbyt trudnych uczeń słaby nie będzie rozwiązywał, najwyżej je odpisze; natomiast jeśli otrzyma do wykonania zadanie, które będzie rozumiał, nie zniechęci się.)
· Praca w grupie (uczeń słabszy nie jest wówczas zdany sam na siebie, może liczyć na pomoc kolegów; nauczyciel powinien cały czas monitorować przebieg pracy uczniów. Uważam, że dobrą metodą jest również podział ról w poszczególnych grupach przez nauczyciela i przydzielenie uczniowi słabemu zadania, z którym poradzi sobie bez problemu. Uczeń taki będzie się wtedy czuł ważnym ogniwem grupy.)
· Wzbogacanie zajęć o środki dydaktyczne, które wspomagają przyswajanie wiedzy przez ucznia i rozbudzają zainteresowanie tematem lekcji. W przypadku języka obcego mogą to być piosenki, materiały autentyczne, czy różnego rodzaju gry dydaktyczne.
· W trakcie indywidualnego rozwiązywania zadań należy poświęcić uwagę uczniowi słabemu; należy upewnić się, czy zrozumiał polecenie i „naprowadzić” na poprawne rozwiązanie.
· Istotne jest również częste chwalenie ucznia. Dostrzeganie podejmowanych przez niego prób oraz publiczne wyrażanie uznania, jeśli zrobi coś dobrze będą dobrą motywacją do jego dalszych działań.
· Należy też umożliwić uczniom słabym dodatkowe ćwiczenie nabytych umiejętności podczas pozalekcyjnych zajęć wyrównawczych lub indywidualnych konsultacji.

IV. Podsumowanie.
Praca z uczniem słabym nie jest z pewnością łatwa i wymaga od nauczyciela dużo cierpliwości. Jednakże stwarzając przyjazną atmosferę na zajęciach, a także okazując zainteresowanie swoimi uczniami spowodujemy, iż nasi podopieczni będą nam ufać. Najważniejsze jest, aby nie zniechęcić ucznia do nauki. Musimy mieć świadomość tego, że nie jesteśmy w stanie uczynić poliglotą każdego naszego ucznia, ale musimy być świadomi tego, że możemy wyzwalać u niego chęć poznawania coraz to nowszych rzeczy. Aby móc motywować do nauki nauczyciel sam musi być dobrze zmotywowany i odpowiedzialnie podchodzić do swoich obowiązków. I mając na uwadze słowa Quentina Tarantino „Swoją pracę traktuję tak poważnie jak zawał”, nauczajmy!


V. Bibliografia.
1.Bandura L. „ O procesie uczenia się”; Warszawa 1972
2.Jankowski B. „Nauka języka obcego; Warszawa 1973
3. „Słownik języka polskiego”; Warszawa 1973
4.Zespół autorów; „Podstawy psychologii, pedagogiki i socjologii”; Warszawa 1987


Opracowała,
Anna Kępka
Nauczycielka języka niemieckiego