Program zajęć rewalidacyjnych dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym uczęszczających do Szkoły Specjalnej Przysposabiającej do Pracy

PROGRAM ZAJĘĆ REWALIDACYJNYCH
DLA UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM
W STOPNIU UMIARKOWANYM LUB ZNACZNYM
UCZĘSZCZAJĄCYCH DO SZKOŁY SPECJALNEJ
PRZYSPOSABIAJĄCEJ DO PRACY NR 3 W POZNANIU.


WSTĘP:

Program zajęć rewalidacyjnych dla uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym lub znacznym opracowany został na potrzeby Zespołu Szkół Specjalnych nr 105 w Poznaniu. Przeznaczony jest przede wszystkim dla nauczycieli pracujących indywidualnie z młodzieżą oraz osobami dorosłymi uczęszczającymi do Szkoły Specjalnej Przysposabiającej do Pracy nr 3 w Poznaniu. Napisany został w oparciu o Podstawę Programową z dnia 23-go grudnia 2008r./Dziennik Ustaw z dnia 15 stycznia 2009r. Nr 4, poz. 17/
Rewalidacja indywidualna to podstawowa forma specjalistycznej pomocy osobom upośledzonym umysłowo. Właściwie prowadzone zajęcia mają na celu wspieranie szeroko pojętego rozwoju ucznia. Niezmiernie ważne jest przy tym usprawnianie funkcji intelektualnych. Zadaniem rewalidacji powinno być również przygotowanie młodzieży lub osób pełnoletnich do jak najbardziej samodzielnego uczestnictwa w życiu społecznym. Chodzi o prawidłowe pełnienie rozmaitych ról społecznych, związanych z rodziną, czy pracą zawodową, a także umiejętne funkcjonowanie w dynamicznie rozwijającym się, współczesnym świecie.
Realizując poniższy program należy pamiętać, iż każdy uczeń ma odmienne potrzeby edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne. Dlatego konieczne jest ustalenie hierarchii celów dla konkretnej osoby, która uczestniczy w rewalidacji. Ponadto cele edukacyjne i treści nauczania można realizować wybiórczo, dobierając je indywidualnie do danego przypadku.

CELE EDUKACYJNE:

1. Wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia.
2. Utrwalanie posiadanych przez uczniów wiadomości oraz umiejętności.
3. Kształtowanie zainteresowań, rozbudzanie postawy kreatywności.
4. Rozwijanie zdolności dostrzegania związków funkcjonalnych, czasowych, przestrzennych oraz ich praktycznego wykorzystania.
5. Kształtowanie prawidłowej postawy podczas wykonywania pracy, a także przy poszukiwaniu zatrudnienia.
6. Przygotowanie do uczestnictwa w życiu społecznym.
7. Osiągnięcie maksymalnej zaradności i niezależności na miarę indywidualnych możliwości uczniów.
8. Rozwijanie postawy ciekawości, otwartości, a także poszanowania innych osób.
9. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za samodzielnie dokonywane wybory oraz własne decyzje.
10. Poszerzenie wiedzy przydatnej w życiu codziennym z zakresu dziedzin takich jak: język polski, matematyka, przyroda, geografia.
11. Doskonalenie umiejętnego korzystania z różnych źródeł informacji.

TREŚCI NAUCZANIA:

1. Komunikowanie się z otoczeniem:
• rozwijanie i utrwalanie umiejętności pisania oraz czytania,
• formułowanie krótkich, poprawnych wypowiedzi słownych,
• umiejętnie prowadzenie dialogu,
• przekazywanie informacji w formach gramatycznych służących
do wyrażania teraźniejszości, przeszłości i przyszłości,
• tworzenie pism użytkowych i prawidłowe wypełnianie druków urzędowych,
• poszerzanie słownika biernego oraz czynnego ucznia.

2. Przetwarzanie i wykorzystywanie zdobytych informacji:
• przekazywanie, odbiór i wykorzystanie informacji zdobytych bezpośrednio lub pośrednio ( za pomocą różnych środków technicznych: telefon, telewizor, radio, komputer),
• zauważanie stosunków przestrzennych, czasowych, ilościowych
oraz wielkościowych,
• doskonalenie umiejętności porównywania, segregowania, klasyfikowania na konkretach,
• usprawnianie posługiwania się pieniędzmi,
• wykonywanie prostych działań matematycznych, przydatnych w życiu codziennym.

3. Samoobsługa:
• kształtowanie i utrwalanie nawyków związanych z higieną osobistą,
• zachęcanie do dbania o własny wygląd zewnętrzny,
• umiejętne dbanie o swoje zdrowie – korzystanie z pomocy medycznej, unikanie zagrożeń.

4. Rozwój emocjonalno – społeczny.
• świadomość własnej tożsamości oraz akceptacja siebie,
• znajomość i rozumienie swoich praw obywatelskich,
• rozróżnianie koleżeństwa, przyjaźni, miłości oraz wolności osobistej,
• samodzielne podejmowanie decyzji, dokonywanie wyborów, przewidywanie konsekwencji własnych działań,
• określenie hierarchii potrzeb, a także celów, umiejętne rozplanowanie dnia,
• poczucie obowiązkowości,
• nawiązywanie pozytywnych relacji z ludźmi,
• posługiwanie się dokumentami,
• urządzanie miejsca zamieszkania oraz planowanie wydatków,
• korzystanie z usług pocztowych i bankowych,
• robienie zakupów,
• przygotowanie do pełnienia różnych ról społecznych (rodzina, praca, rozrywka),
• kształtowanie zdolności do empatii.

5. Procesy orientacyjno – poznawcze:
• usprawnianie spostrzegania – zwiększanie tempa i precyzyjności spostrzeżeń różnymi zmysłami,
• poprawianie zdolności koncentracji uwagi – wydłużanie czasu koncentracji uwagi na materiale konkretnym,
• doskonalenie pamięci – poszerzanie zakresu i polepszanie trwałości,
• ćwiczenie myślenia konkretno – obrazowego oraz rozumowania przyczynowo –skutkowego ( praca nad tempem, samodzielnością i elastycznością).

6. Sprawności manualne i grafomotoryczne:
• pisanie samodzielne, według wzoru, po śladzie (litery, krótkie wyrazy, proste zdania),
• obrysowywanie konturów i zamalowywanie powierzchni,
• prace plastyczno – techniczne z różnych materiałów (papier: zginanie, łamanie, darcie, wydzieranie, kulanie, skręcanie, klejenie, cięcie, tworzywa przekształcalne: modelowanie),
• elementy szycia i dziewiarstwa (wyszywanie, szycie, przewlekanie, zwijanie, sortowanie, wiązanie),
• rękodzieło artystyczne,

7. Otoczenie ucznia:
• poznawanie własnego regionu, jego kultury oraz tradycji,
• zaznajomienie z organizacjami i instytucjami działającymi na terenie miasta Poznania,
• podstawowe zasady funkcjonowania państwa polskiego,
• możliwość zatrudnienia – rozeznanie w możliwości zatrudnienia
(Poznań i okolice),
• kształtowanie postaw proekologicznych w kontaktach z przyrodą.

PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW:

1. Metody i techniki pracy.
Realizując niniejszy program warto zastosować aktywne metody pracy, dzięki nim uczniowie zdobędą wiadomości lub umiejętności poprzez działanie i przeżywanie. Nauczanie powinno być całościowe, zintegrowane, a także sytuacyjne. Pamiętać trzeba o dobrym samopoczuciu ucznia w czasie zajęć – wskazane jest wprowadzenie metody zabawowej.
Metody poglądowe najprościej oprzeć na obserwacji, autentycznych osób i przedmiotów. Pomocniczo można zastosować proste ilustracje, czy modele. Nieoceniona pozostaje metoda dramy, podczas której uczeń ma możliwość aktywnego działania w konkretnej, zaaranżowanej przez nauczyciela sytuacji. Ważne jest też nastawienie na poznanie wielozmysłowe. Można zastosować także pokaz. Dobre efekty daje praca poprzez naśladownictwo- nauczyciel demonstruje dane zachowanie lub czynność, a uczeń powtarza ją . Należy stosować dużą ilość powtórzeń. Można organizować wycieczki stosownie dobrane do tematyki zajęć.
Zastosowanie metody słownej jest koniecznością, jeśli mamy przygotować ucznia do funkcjonowania w otaczającym nas świecie. Nauczyciel powinien pamiętać o zastosowaniu prostego słownictwa, zrozumiałego dla uczestnika zajęć. Komunikaty powinny być krótkie i jednoznacznie formułowane. Powtarzać należy je często wiele razy. Ważna jest przy tym odpowiednia mimika oraz gesty prowadzącego rewalidację.

2. Forma pracy: indywidualna.

3. Środki dydaktyczne:
• karty pracy, wzory i szablony,
• literatura i prasa,
• autentyczne przedmioty, modele, obrazki, symbole, piktogramy,
• przybory szkolne i plastyczno-techniczne, narzędzia różne,
• środki audiowizualne, komputer,
• układanki, rebusy, krzyżówki dydaktyczne, gry planszowe, puzzle, klocki, liczmany,
• relaksacyjne teksty oraz muzyka.

ZAŁOŻONE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW:

1. Podniesienie poziomu funkcjonowania intelektualnego i społecznego ucznia.
2. Zaspokojenie potrzeb ucznia.
3. Zaakcentowanie mocnych stron ucznia.
4. Usprawnianie zaburzonych funkcji oraz kompensowanie braków.
5. Nawiązanie pozytywnego kontaktu z uczniem.

SYSTEM OCENIANIA UCZNIÓW:

Ocena z zajęć rewalidacyjnych ma charakter opisowy. Nauczyciel powinien podsumować słownie pracę ucznia na każdej jednostce metodycznej. Pamiętać należy o stosowaniu dużej ilości wzmocnień pozytywnych. Oceniane nie są tylko wiadomości i umiejętności. Najważniejsze jest nastawienie do pracy oraz zaangażowanie osobiste ucznia. Nie ma przy tym znaczenia, czy podejmowana aktywność jest twórcza, czy odtwórcza.
Chwalić należy najmniejsze nawet osiągnięcia młodzieży, czy osób dorosłych. Jeżeli uczeń nie może osiągnąć zamierzonego efektu należy stymulować go rożnymi metodami (słownie, instrumentalnie, poprzez własny przykład) do podejmowania działania. Zapewnić należy poczucie sukcesu i wiary we własne możliwości.
Krytyczne uwagi powinny podane być w formie nie naruszającej godności ucznia. Mają one głównie na celu mobilizowanie do pracy, a nie zniechęcenie.
Można wprowadzić na zajęciach wydawanie żetonów, kulek lub znaczków za poprawne zachowanie i aktywną pracę. Uczeń może zbierać je w przeznaczonym specjalnie na ten cel pojemniku lub w kopercie.


BIBLIOGRAFIA:

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008r.
2. Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Ponadgimnazjalna specjalna szkoła przysposabiająca do pracy. Poradnik dla nauczycieli i specjalistów (organizacja, metody pracy, scenariusze), Warszawa 2005r.
3. Dykcik W., Szychowiak B. (red.), Nowatorskie i alternatywne metody
w teorii i praktyce pedagogiki specjalnej. Przewodnik metodyczny,
Wydawnictwo Naukowe UAM Poznań 2002r.
4. Dykcik W. (red.) Pedagogika specjalna”, Poznań 2001r.
5. Naprawa J., Tanajewska A., Indywidualne Programy Edukacyjno – Terapeutyczne, Gdańsk 2008r.
6. Piszczek M., Przewodnik dla nauczycieli uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu znacznym i umiarkowanym, część I i II,
Warszawa 2001r.
7. Pileccy W. i J., Stymulacja psychoruchowego rozwoju dzieci o obniżonej sprawności umysłowej”, Kraków 1996r.
8. Materiały zamieszczone na portalach internetowych:
• Banach Urszula, Lepionka Iwona „Program zajęć rewalidacyjnych.”
• Nowińska Agnieszka „Rewalidacja indywidualna – podstawowe zadania i zasady organizacji zajęć.”
• Stefaniak Michalina „Program zajęć rewalidacyjnych dla dzieci
z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym
w zakresie kształcenia funkcji poznawczo – operacyjnych.”
• Zgórecki Jacek „Praca rewalidacyjna z dziećmi upośledzonymi umysłowo w szkole specjalnej.”


Poznań, dn. 15.08.2009r. Opracowała:
Jagna Matuszak