Edukacja uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych w świetle prawa oświatowego. Stan prawny na dzień 15.01.2011r.

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
w Nowym Sączu

Edukacja uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych
w świetle prawa oświatowego.

Opracowanie : mgr Edward Kubarek

DZIECKO NIEPEŁNOSPRAWNE

w przepisach ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
(Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.)
Art. 1. System oświaty zapewnia w szczególności:
1) realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju,
4) dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwości korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej,
5) możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami,
5a) opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych.
• kształcenie specjalne, wychowanie i opiekę organizuje się dzieciom i młodzieży z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi, w szczególności: niesłyszącym i słabo słyszącym, niewidomym i słabo widzącym, z niepełnosprawnością ruchową w tym z afazją, z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, umiarkowanym i znacznym, z autyzmem, w tym z zespołem Aspargera, z zaburzeniami sprzężonymi (co najmniej dwie niepełnosprawności wymienione wcześniej);
• kształcenie, wychowanie i opiekę dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi (niepełnosprawnych), organizuje się w szkołach i oddziałach specjalnych oraz szkołach ogólnodostępnych lub szkołach i oddziałach integracyjnych;
• wczesne wspomaganie rozwoju dziecka mające na celu stymulowanie psychofizycznego rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole, prowadzone bezpośrednio z dzieckiem oraz jego rodziną (mogą je organizować dyrektorzy przedszkoli specjalnych, szkół specjalnych i ośrodków, a także dyrektorzy właściwi ze względu na miejsce zamieszkania dziecka szkół podstawowych ogólnodostępnych i integracyjnych, w porozumieniu z organami prowadzącymi);
system oświaty obejmuje:
- przedszkola, w tym z oddziałami integracyjnymi, przedszkola specjalne oraz inne formy wychowania przedszkolnego;
- szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne, w tym z oddziałami integracyjnymi, specjalnymi oraz szkoły specjalne;
- młodzieżowe ośrodki wychowawcze, młodzieżowe ośrodki socjoterapii, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze oraz specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki, metod pracy i wychowania, a także ośrodki umożliwiające dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7 (udział dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim w zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych), a także dzieciom i młodzieży upośledzonym umysłowo ze sprzężonymi niepełnosprawnościami realizację odpowiednio obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3 (prawo dziecka sześcioletniego do rocznego przygotowania przedszkolnego), obowiązku szkolnego i obowiązku nauki;
- poprzez szkołę specjalną lub oddział specjalny należy rozumieć odpowiednio szkołę lub oddział dla uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego zorganizowane dla uczniów z określoną niepełnosprawnością,
- poprzez szkołę integracyjną lub oddział integracyjny należy rozumieć odpowiednio szkołę lub oddział, w których uczniowie posiadający orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego uczą się i wychowują razem ze zdrowymi rówieśnikami;
- szkołom integracyjnym, specjalnym nie ustala się obwodów szkolnych;
- organem prowadzącym przedszkola integracyjne, przedszkola z oddziałami integracyjnymi, przedszkola specjalne, szkoły podstawowe integracyjne, z oddziałami integracyjnymi i specjalnymi oraz gimnazja integracyjne i z oddziałami integracyjnymi oraz specjalnymi jest gmina;
- organem prowadzącym szkoły specjalne, szkoły ponadgimnazjalne integracyjne i z oddziałami integracyjnymi i specjalnymi jest powiat;
- jeżeli orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego zaleca kształcenie dziecka w przedszkolu integracyjnym, szkole podstawowej lub gimnazjum integracyjnym, odpowiednią formę kształcenia, na wniosek rodziców, zapewnia jednostka samorządu terytorialnego właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, do której zadań własnych należy prowadzenie przedszkoli i szkół.
Obowiązkiem gminy jest zapewnienie:
• niepełnosprawnym dzieciom pięcioletnim (od 1 września 2011 r.) oraz dzieciom objętym wychowaniem przedszkolnym na podstawie art. 14 ust. 1a bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższego przedszkola, oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej, innej formy wychowania przedszkolnego lub ośrodka umożliwiającego dzieciom, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, albo zwrot kosztów przejazdu ucznia i opiekuna na zasadach określonych w umowie zawartej między wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) i rodzicami, opiekunami lub opiekunami prawnymi, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice, opiekunowie lub opiekunowie prawni.
• uczniom niepełnosprawnym, których kształcenie i wychowanie odbywa się na podstawie art. 71b, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do najbliższej szkoły podstawowej i gimnazjum, a uczniom z niepełnosprawnością ruchową, upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym - także do najbliższej szkoły ponadgimnazjalnej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 21. roku życia;
• dzieciom i młodzieży, o których mowa w art. 16 ust. 7, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi, bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu do ośrodka umożliwiającego tym dzieciom i młodzieży realizację obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia 25 roku życia;

Orzekanie o potrzebie kształcenia specjalnego, zasady kierowania

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r.
w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych(Dz.U.173, poz.1072)

Zespół orzekający działający w publicznych poradniach psychologiczno – pedagogicznych oraz innych publicznych poradniach specjalistycznych na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) wydaje:

• orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz niedostosowanej społecznie, wymagającej stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy,
• orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, dla dzieci, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej,
• orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania dla dzieci i młodzieży, których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły,
• orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim,
• opinie o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole.

W razie potrzeby wydania dziecku jednocześnie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego i orzeczenia o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego albo orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego i orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania, wnioskodawca składa odrębne wnioski.

Orzeczenie może być wydane:

- Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wydaje się na okres roku szkolnego, etapu edukacyjnego albo okresu kształcenia w danej szkole.
- Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego dla uczniów szkół podstawowych z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim wydaje się na okres każdego etapu edukacyjnego w tej szkole.
- Orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych wydaje się na okres do 5 lat.
- Orzeczenie o potrzebie indywidualnego przygotowania przedszkolnego oraz orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania wydaje się na czas określony wskazany w zaświadczeniu o stanie zdrowia dziecka, , nie krótszy jednak niż 30 dni.
- Orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania ucznia szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie wydaje się na czas określony wskazany w zaświadczeniu o stanie zdrowia dziecka , nie krótszy jednak niż 30 dni i nie dłuższy niż rok szkolny.

Zespół w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego określa i zaleca:

warunki realizacji potrzeb edukacyjnych, formy stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawniania, rozwijania potencjalnych możliwości i mocnych stron dziecka oraz inne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
najkorzystniejsze dla dziecka formy kształcenia specjalnego: w przedszkolu ogólnodostępnym, w tym z oddziałami integracyjnymi, integracyjnym albo specjalnym, szkole ogólnodostępnej, szkole integracyjnej lub oddziale integracyjnym, szkole specjalnej lub oddziale specjalnym, ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym albo w szkole zorganizowanej w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii lub specjalnym ośrodku szkolno wychowawczym.

W orzeczeniu o potrzebie indywidualnego przygotowania
przedszkolnego określa się:

1) zalecane warunki realizacji potrzeb edukacyjnych, a także możliwości uczestniczenia dziecka w życiu przedszkola, formy stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawniania, rozwijania potencjalnych możliwości i mocnych stron dziecka i inne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
2) w przypadku dziecka, którego stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola, zakres, w jakim dziecko może brać udział w zajęciach, w których realizowana jest podstawa programowa wychowania przedszkolnego, organizowanych z grupą wychowawczą lub indywidualnie w odrębnym pomieszczeniu w przedszkolu lub szkole.

W orzeczeniu o potrzebie indywidualnego nauczania określa się:

1) zalecane warunki realizacji potrzeb edukacyjnych, a także możliwości uczestniczenia ucznia w życiu szkoły, formy stymulacji, rewalidacji, terapii, usprawniania, rozwijania potencjalnych możliwości i mocnych stron ucznia i inne formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej;

2) w przypadku ucznia, którego stan zdrowia znacznie utrudnia
uczęszczanie do szkoły, zakres, w jakim uczeń może brać udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, organizowanych z oddziałem w szkole lub indywidualnie w odrębnym pomieszczeniu w szkole;
3) w przypadku ucznia szkoły prowadzącej kształcenie w zawodzie – także możliwość dalszej realizacji praktycznej nauki zawodu.

W orzeczeniu o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych określa się zalecane: elementy zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, na które należy położyć szczególny nacisk w pracy z dzieckiem, metody i sposoby realizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz formy
pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym pomocy udzielanej rodzicom.

• W przypadku nieuwzględnienia wniosku o wydanie orzeczenia, zespół wydaje odpowiednio orzeczenie o braku potrzeby kształcenia specjalnego, orzeczenie o braku potrzeby indywidualnego przygotowania przedszkolnego, orzeczenie o braku potrzeby indywidualnego nauczania albo orzeczenie o braku potrzeby zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.

Zapewnienie form kształcenia i kierowanie:

Na wniosek rodziców starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka lub jednostka samorządu gminnego zapewnia dziecku formę wskazaną w orzeczeniu :
• starosta kieruje dziecko do odpowiedniej szkoły specjalnej, ośrodka szkolno-wychowawczego,
• jednostka samorządu gminnego – przedszkole specjalne, szkoła podstawowa, gimnazjum ogólnodostępne, integracyjne, oddziały integracyjne i specjalne w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach
• dyrektor szkoły organizuje nauczanie indywidualne (na wniosek rodziców) w porozumieniu z organem prowadzącym.

Indywidualne przygotowanie przedszkolne, nauczanie indywidualne
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 września 2008 r. w sprawie sposobu i trybu organizowania indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (Dz.U. nr 175, poz. 1086)

Indywidualne obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne, zwane dalej "indywidualnym przygotowaniem przedszkolnym", oraz indywidualne nauczanie organizuje się na czas określony w orzeczeniu o potrzebie indywidualnego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego lub indywidualnego nauczania, wydanym przez zespół orzekający działający w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, zwanym dalej "orzeczeniem".

Zasady organizacji:
Nauczyciele
• zajęcia indywidualnego przygotowania przedszkolnego są prowadzone z dzieckiem przez jednego nauczyciela przedszkola lub szkoły podstawowej, w której są zorganizowane oddziały przedszkolne, któremu dyrektor powierzy prowadzenie tych zajęć,
• zajęcia indywidualnego nauczania są prowadzone z uczniem przez jednego lub kilku nauczycieli szkoły, którym dyrektor powierzy prowadzenie tych zajęć, z tym że prowadzenie zajęć indywidualnego nauczania z uczniami klas I-III szkoły podstawowej powierza się jednemu nauczycielowi,

• w uzasadnionych przypadkach dyrektor może powierzyć prowadzenie zajęć indywidualnego przygotowania przedszkolnego lub zajęć indywidualnego nauczania nauczycielowi zatrudnionemu w innym przedszkolu lub szkole.(dotyczyć to może uczniów niepełnosprawnych , wymaganych dodatkowych kwalifikacji od nauczycieli).

Miejsce
• Zajęcia indywidualnego przygotowania przedszkolnego lub zajęcia indywidualnego nauczania prowadzi się:
- w miejscu pobytu ucznia, w domu rodzinnym, specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym lub placówce opiekuńczo-wychowawczej,
- mogą być organizowane odpowiednio:
1) z grupą wychowawczą w przedszkolu lub w oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej, lub z oddziałem w szkole,
2) indywidualnie w odrębnym pomieszczeniu w przedszkolu lub w szkole, w zakresie określonym w orzeczeniu w odniesieniu do dziecka, którego stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do przedszkola lub szkoły.

Tygodniowy wymiar godzin zajęć:
1) indywidualnego przygotowania przedszkolnego realizowanych bezpośrednio z dzieckiem wynosi od 4 do 6 godzin, realizuje się go w ciągu co najmniej 2 dni,
2) dla uczniów klas I-III szkoły podstawowej - od 6 do 8 godzin;
3) dla uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej - od 8 do 10 godzin;
4) dla uczniów gimnazjum - od 10 do 12 godzin;
5) dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych - od 12 do 16 godzin.
Tygodniowy wymiar godzin zajęć indywidualnego nauczania dla uczniów z klas I-III realizuje się w ciągu co najmniej 2 dni, dla pozostałych w co najmniej 3 dniach.
Treści nauczania :

• w indywidualnym przygotowaniu przedszkolnym realizuje się treści wynikające z podstawy programowej wychowania przedszkolnego dostosowane do potrzeb i możliwości psychofizycznych dziecka,
• dyrektor, na wniosek nauczyciela prowadzącego zajęcia indywidualnego przygotowania przedszkolnego, może zezwolić na odstąpienie od realizacji niektórych treści wynikających z podstawy programowej wychowania przedszkolnego, stosownie do możliwości psychofizycznych dziecka oraz warunków miejsca, w którym organizowane są zajęcia indywidualnego przygotowania przedszkolnego,
• w indywidualnym nauczaniu realizuje się treści wynikające z podstawy programowej kształcenia ogólnego oraz obowiązkowe zajęcia edukacyjne wynikające z ramowego planu nauczania danego typu i rodzaju szkoły, dostosowane do potrzeb i możliwości psychofizycznych ucznia,
• dyrektor, na wniosek nauczyciela prowadzącego zajęcia indywidualnego nauczania, może zezwolić na odstąpienie od realizacji niektórych treści nauczania objętych obowiązkowymi zajęciami edukacyjnymi, stosownie do możliwości psychofizycznych ucznia i warunków miejsca, ,w którym organizowane są zajęcia indywidualnego nauczania.

Niedopuszczalne jest pomijanie obowiązkowych zajęć edukacyjnych przewidzianych w ramowych planach nauczania dla danego typu szkoły
Na podstawie orzeczenia dyrektor ustala zakres, miejsce i czas prowadzenia zajęć indywidualnego przygotowania przedszkolnego lub zajęć indywidualnego nauczania oraz formy i zakres pomocy psychologicznej. Za prawidłową organizację odpowiada dyrektor szkoły.Zajęcia indywidualnego nauczania są dokumentowane zgodnie z przepisami w sprawie prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania (uczeń zapisany w dzienniku danej klasy, treść i przebieg zajęć odnotowywany w indywidualnym dzienniku zajęć).

Pomoc psychologiczno – pedagogiczna

Publiczne przedszkola, szkoły i placówki, udzielają i organizują uczniom, ich rodzicom oraz nauczycielom pomoc psychologiczno – pedagogiczną. na podstawie
Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia17listopada 2010 r w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach i placówkach (Dz.U. nr 228, poz11487)
Pomoc psychologiczno – pedagogiczna polega:

rozpoznawaniu zaspakajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia Wspieraniu, rodziców
i nauczycieli uczniów

nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści w przedszkolu, szkole i placówce prowadzą działania pedagogiczne mające na celu:
1) rozpoznanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie sposobów ich zaspokojenia, w tym:
a) w przedszkolu - obserwację pedagogiczną zakończoną analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna),
b) w klasach I-III szkoły podstawowej - obserwacje i pomiary pedagogiczne mające na celu rozpoznanie u uczniów ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się,
c) w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej - doradztwo edukacyjno-zawodowe;
2) rozpoznanie zainteresowań i uzdolnień uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie wsparcia związanego z rozwijaniem zainteresowań i uzdolnień uczniów
• wynikających
1) z niepełnosprawności;
2) z niedostosowania społecznego;
3) z zagrożenia niedostosowaniem społecznym;
4) ze szczególnych uzdolnień;
5) ze specyficznych trudności w uczeniu się;
6) z zaburzeń komunikacji językowej;
7) z choroby przewlekłej;
8) z sytuacji kryzysowych lub traumatycznych;
9) z niepowodzeń edukacyjnych;
10) z zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi;
11) z trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym kształceniem za granicą
• w rozwiązywaniu problemów wychowawczych i dydaktycznych.
• rozwijaniu ich umiejętności wychowawczych w celu zwiększenia efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów

Organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej

1. Korzystanie z pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole, placówce jest dobrowolne i nieodpłatne.

2. Pomoc psychologiczno-pedagogiczną organizuje dyrektor przedszkola, szkoły i placówki.

3. . Pomocy psychologiczno-pedagogicznej w przedszkolu, szkole i placówce udzielają uczniom nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści wykonujący w przedszkolu, szkole i placówce zadania z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w szczególności psycholodzy, pedagodzy, logopedzi i doradcy zawodowi.

4. . Pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest organizowana i udzielana we współpracy z:
> rodzicami uczniów;
> poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi;
> placówkami doskonalenia nauczycieli;
> innymi przedszkolami, szkołami i placówkami;
> organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzież
5. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu, szkole i placówce jest udzielana z inicjatywy:
> ucznia;
> rodziców ucznia;
> nauczyciela, wychowawcy grupy wychowawczej lub specjalisty, prowadzącego zajęcia z uczniem;
> poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej;
> asystenta edukacji romskiej;
> pomocy nauczyciela.
6. Objęcie ucznia nauką w klasie terapeutycznej wymaga opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej.

7. Nauka ucznia w klasie terapeutycznej oraz udział ucznia w zajęciach dydaktyczno-wyrównawczych i zajęciach specjalistycznych trwa do czasu zlikwidowania opóźnień w uzyskaniu osiągnięć edukacyjnych wynikających z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego lub złagodzenia albo wyeliminowania zaburzeń stanowiących powód objęcia ucznia daną formą pomocy psychologiczno-pedagogicznej.
8.Godzina zajęć rozwijających uzdolnienia i zajęć dydaktyczno-wyrównawczych trwa 45 minut, a godzina zajęć specjalistycznych - 60 minut.
W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie zajęć specjalistycznych w czasie krótszym niż 60 minut, zachowując ustalony dla ucznia łączny czas tych zajęć

FFORMY POMOCY PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ ORGANIZOWANEJ W SZKOLE
Forma uczestnicy liczba prowadzący
Klasy terapeutyczne uczniowie wykazujący jednorodne lub sprzężone zaburzenia, wymagający dostosowania organizacji i procesu nauczania do ich specyficznych potrzeb edukacyjnych oraz długotrwałej pomocy specjalistycznej.


do 15 Nauczyciele właściwych zajęć edukacyjnych
Zajęcia rozwijające uzdolnienia Uczniowie szczególnie zdolni do 8 Nauczyciele i specjaliści posiadający odpowiednie kwalifikacje
Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze uczniowie mający trudności w nauce, w szczególności w spełnianiu wymagań edukacyjnych wynikających z podstawy programowej kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego
do 8 Nauczyciele i specjaliści posiadający odpowiednie kwalifikacje
Zajęcia korekcyjno-komensacyjne uczniowie z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się.
do 5 Nauczyciele i specjaliści posiadający odpowiednie kwalifikacje
Zajęcia logopedyczne uczniowie z zaburzeniami mowy, które powodują zaburzenia komunikacji językowej oraz utrudniają naukę do 4 Nauczyciele i specjaliści posiadający odpowiednie kwalifikacje
Zajęcia socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym uczniowie z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne
do 10 Nauczyciele i specjaliści posiadający odpowiednie kwalifikacje
Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i kariery zawodowej Uczniowie gimnazjum i szkoły ponad gimnazjalnej Nauczyciele i specjaliści
Porady i konsultacje dla uczniów, porady, konsultacje, warsztaty i szkolenia dla rodziców i nauczycieli Uczniowie, rodzice nauczyciele Nauczyciele i specjaliści
Zespół – składający się z nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych, specjalistów, planujący i koordynujący pomoc psychologiczno-pedagogiczną w przedszkolu, szkole, placówce.

Zadania zespołu Zadania dyrektora
1) ustalenie zakresu, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne, w tym szczególne uzdolnienia;
2) określenie zalecanych form, sposobów i okresu udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, a w przypadku ucznia posiadającego orzeczenie lub opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej także z uwzględnieniem zaleceń zawartych w orzeczeniu lub opinii;
3) zaplanowanie działań z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego i sposobu ich realizacji - w przypadku ucznia gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej.
4. W przypadku przyjęcia ucznia zespół może określić zalecane formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej także na podstawie informacji zawartych w karcie indywidualnych potrzeb ucznia przekazanej przez przedszkole lub szkołę, do której uczeń uczęszczał.
5. na podstawie ustalonych przez dyrektora przedszkola, szkoły i placówki form, sposobów i okresu udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiaru godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane opracowuje dla ucznia, z wyjątkiem ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, plan działań wspierających . 1. tworzy zespół:
> dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania lub opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej - niezwłocznie po otrzymaniu orzeczenia lub opinii;
> dla ucznia, który nie posiada orzeczenia lub opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej niezwłocznie po przekazaniu przez nauczyciela, wychowawcę grupy wychowawczej lub specjalistę informacji o potrzebie objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną.
2. wyznacza osobę koordynującą pracę zespołu. Pracę kilku zespołów może koordynować także jedna osoba.
3. ustala dla ucznia formy, sposoby i okres udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane.
4. niezwłocznie informuje na piśmie rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia. o ustalonych dla ucznia formach, sposobach i okresie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiarze godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane.


. Ocena efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi

1. Zespół dokonuje oceny efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi, w tym efektywności realizowanych zajęć, dotyczącej:
> danej formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej - po zakończeniu jej udzielania;
> pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielonej w danym roku szkolnym - przed opracowaniem arkusza organizacji przedszkola, szkoły lub placówki na kolejny rok szkolny.

2. Na wniosek rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia, a także na wniosek nauczyciela prowadzącego zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze lub zajęcia specjalistyczne, a w przypadku klasy terapeutycznej - na wniosek wychowawcy klasy, zespół dokonuje oceny efektywności tych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej przed upływem ustalonego przez dyrektora przedszkola lub szkoły okresu udzielania danej formy pomocy.

3. Dokonując oceny zespół określa wnioski i zalecenia dotyczące dalszej pracy z uczniem, w tym zalecane formy, sposoby i okresy udzielania uczniowi dalszej pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

4. Na podstawie oceny, o której mowa w pkt 2, dyrektor przedszkola lub szkoły decyduje o wcześniejszym zakończeniu udzielania uczniowi danej formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej.

5. Zespół podejmuje działania mediacyjne i interwencyjne w sytuacjach kryzysowych.

.6. Spotkania zespołu odbywają się w miarę potrzeb. zwołuje je osoba koordynująca pracę zespołu. Rodzice ucznia mogą uczestniczyć w spotkaniach zespołu.
O terminie spotkania zespołu dyrektor przedszkola, szkoły i placówki informuje rodziców ucznia.

9. W spotkaniach zespołu mogą także uczestniczyć:
> na wniosek dyrektora przedszkola, szkoły i placówki przedstawiciel poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej;
> na wniosek rodzica ucznia - inne osoby, w szczególności lekarz, psycholog, pedagog, logopeda lub inny specjalista.

10. Osoby biorące udział w spotkaniu zespołu są obowiązane do nieujawniania spraw poruszanych na spotkaniu zespołu.


Plan działań wspierających powinien zawierać:

1) cele do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
2) działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
3) metody pracy z uczniem;
4) zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, o którym mowa w przepisach w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych;
5) działania wspierające rodziców ucznia;
6) w zależności od potrzeb, zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.

Zespoły utworzone dla uczniów mających jednorodne indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne mogą opracować wspólny plan działań wspierających dla tych uczniów.

Karta indywidualnych potrzeb ucznia (zakłada i prowadzi zespół)
2. Karta zawiera:
1) imię (imiona) i nazwisko ucznia;
2) nazwę przedszkola lub szkoły oraz oznaczenie grupy lub oddziału, do którego uczeń uczęszcza;
3) informację dotyczącą:
a) orzeczenia o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, orzeczenia o potrzebie indywidualnego nauczania lub opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej - z podaniem numeru i daty wydania orzeczenia lub opinii,
b) potrzeby objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną stwierdzonej w wyniku przeprowadzonych działań pedagogicznych
4) zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne;
5) zalecane przez zespół formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
6) ustalone przez dyrektora przedszkola lub szkoły formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane; , wpisuje do karty dyrektor przedszkola lub szkoły oraz umieszcza datę i podpis.
7) ocenę efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
8) terminy spotkań zespołu;
9) podpisy osób biorących udział w poszczególnych spotkaniach zespołu.
. Po każdym spotkaniu zespołu kartę przedstawia się dyrektorowi przedszkola lub szkoły.


Warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 17 listopada 2010rr. Nr 228, poz.1490 ).

Warunki
organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych: niesłyszących, słabosłyszących, niewidomych, słabowidzących, z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją, z upośledzeniem umysłowym, z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera i z niepełnosprawnościami sprzężonymi, zwanych dalej "uczniami niepełnosprawnymi", oraz dla uczniów niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym, wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, w:
1) przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych;
2) przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych z oddziałami integracyjnymi;
3) przedszkolach i szkołach integracyjnych.

Kształcenie
1. uczniów niepełnosprawnych w przedszkolach, szkołach i oddziałach organizuje się na każdym etapie edukacyjnym, w integracji z uczniami pełnosprawnymi, w przedszkolu i szkole najbliższej ich miejsca zamieszkania.

2. uczniów niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym w szkołach i oddziałach organizuje się na każdym etapie edukacyjnym, w integracji ze środowiskiem rówieśniczym

3. kształcenie jest prowadzone nie dłużej niż do ukończenia przez ucznia:
• 18 roku życia – w przypadku szkoły podstawowej;
• 21 roku życia – w przypadku gimnazjum;
• 23 roku życia – w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej lub dotychczasowej szkoły ponadpodstawowej

Przedszkola, szkoły i oddziały zapewniają:

1) realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego;
2) odpowiednie, ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne;
3) zajęcia specjalistyczne, o których mowa w przepisach w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach;
4) inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne;
5) przygotowanie uczniów do samodzielności w życiu dorosłym

Program edukacyjno-terapeutyczny

3) Dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego opracowuje się indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, uwzględniający zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego oraz dostosowany do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia.

Program określa:

1) zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia,
2) rodzaj i zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem, w przypadku:

a) ucznia niepełnosprawnego - zakres działań o charakterze rewalidacyjnym,
b) ucznia niedostosowanego społecznie - zakres działań o charakterze resocjalizacyjnym,
c) ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym - zakres działań o charakterze socjoterapeutycznym;
3) formy i metody pracy z uczniem;
4) formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane, ustalone przez dyrektora przedszkola lub szkoły zgodnie z przepisami sprawie organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
5) działania wspierające rodziców ucznia oraz zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży, określone przez zespół,
6) zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne oraz inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia,
7) zakres współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami ucznia w realizacji zadań,

Program opracowuje zespół,
którego zadaniem jest planowanie i koordynowanie udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej po dokonaniu wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia. Program opracowuje się na okres, na jaki zostało wydane orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, nie dłuższy jednak niż etap edukacyjny.

Zespół nie rzadziej niż raz w roku szkolnym dokonuje okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia, uwzględniając ocenę efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi oraz, w miarę potrzeb, dokonuje modyfikacji programu.

Kadra:

1. W przedszkolach i szkołach integracyjnych i z oddziałami integracyjnymi zatrudnia się dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia integracyjnego.

2. W przedszkolach i szkołach ogólnodostępnych za zgodą organu prowadzącego można zatrudniać dodatkowo nauczycieli posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej w celu współorganizowania kształcenia uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym.

3. Nauczyciele wspomagający:
o prowadzą wspólnie z innymi nauczycielami zajęcia edukacyjne oraz wspólnie z innymi nauczycielami i ze specjalistami realizują zintegrowane działania i zajęcia, określone w programie;
o prowadzą wspólnie z innymi nauczycielami i ze specjalistami pracę wychowawczą z uczniami niepełnosprawnymi, niedostosowanymi społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym;
o uczestniczą, w miarę potrzeb, w zajęciach edukacyjnych prowadzonych przez nauczycieli oraz w zintegrowanych działaniach i zajęciach, określonych w programie, realizowanych przez nauczycieli i specjalistów;
o udzielają pomocy nauczycielom prowadzącym zajęcia edukacyjne oraz nauczycielom i specjalistom realizującym zintegrowane działania i zajęcia, określone w programie, w doborze form i metod pracy z uczniami niepełnosprawnymi, niedostosowanymi społecznie oraz zagrożonymi niedostosowaniem społecznym.


4. Dyrektor przedszkola lub szkoły, uwzględniając indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym, wyznacza zajęcia edukacyjne oraz zintegrowane działania i zajęcia, określone w programie, realizowane wspólnie z innymi nauczycielami przez nauczycieli wspomagających lub w których nauczyciele ci uczestniczą.

Rozporządzenie określa szczegółowo warunki przeprowadzenia sprawdzianów i egzaminów

.1. Uczniowie lub absolwenci niepełnosprawni przystępują do sprawdzianu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej, , egzaminu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w gimnazjum, , egzaminu maturalnego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe, przeprowadzanych zgodnie z przepisami w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych, w warunkach i formie dostosowanych do rodzaju ich niepełnosprawności, a uczniowie lub absolwenci niedostosowani społecznie lub zagrożeni niedostosowaniem społecznym - w warunkach dostosowanych do ich indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych, na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.

2. Dostosowanie warunków przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe do rodzaju niepełnosprawności lub indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia lub absolwenta polega w szczególności na:
a) zminimalizowaniu ograniczeń wynikających z niepełnosprawności, wykorzystaniu odpowiedniego sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych;
b) odpowiednim przedłużeniu czasu przewidzianego na przeprowadzenie sprawdzianu lub egzaminu;
c) zapewnieniu obecności w czasie sprawdzianu lub egzaminu specjalisty z zakresu danej niepełnosprawności, niedostosowania społecznego lub zagrożenia niedostosowaniem społecznym, jeżeli jest to niezbędne dla uzyskania właściwego kontaktu z uczniem lub absolwentem lub pomocy w obsłudze sprzętu specjalistycznego i środków dydaktycznych.

3. Dla uczniów i absolwentów niepełnosprawnych, posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, przystępujących do sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego lub egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe przygotowuje się odpowiednio zestawy zadań albo arkusze egzaminacyjne dostosowane do rodzaju niepełnosprawności.

4. Dyrektor Centralnej Komisji Egzaminacyjnej opracowuje szczegółową informację o sposobach dostosowania warunków i form przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe odpowiednio do rodzaju niepełnosprawności lub indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów lub absolwentów. Szczegółową informację podaje się do publicznej wiadomości na stronie internetowej Centralnej Komisji Egzaminacyjnej w terminie do dnia 1 września roku szkolnego, w którym jest przeprowadzany sprawdzian lub egzamin.

5. Na podstawie informacji CKE, rada pedagogiczna wskazuje sposób dostosowania warunków przeprowadzania sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe do rodzaju niepełnosprawności lub indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia lub absolwenta, uwzględniając posiadane przez tego ucznia lub absolwenta orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.

6. Przystąpienie do sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe przez ucznia lub absolwenta niepełnosprawnego w warunkach i formie dostosowanych do rodzaju niepełnosprawności oraz przez ucznia lub absolwenta niedostosowanego społecznie lub zagrożonego niedostosowaniem społecznym w warunkach dostosowanych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych zapewnia odpowiednio przewodniczący szkolnego zespołu egzaminacyjnego, przewodniczący zespołu egzaminacyjnego, przewodniczący szkolnego zespołu nadzorującego lub kierownik ośrodka egzaminacyjnego.

Przepisy przejściowe:

1. 1.W szkołach podstawowych i szkołach ponadgimnazjalnych ogólnodostępnych, z oddziałami integracyjnymi oraz integracyjnych organizuje się kształcenie, wychowanie i opiekę dla uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym na warunkach określonych w rozporządzeniu od roku szkolnego 2012/2013.

2. W roku szkolnym 2011/2012 szkoły podstawowe i szkoły ponadgimnazjalne ogólnodostępne, z oddziałami integracyjnymi oraz integracyjne organizują kształcenie, wychowanie i opiekę dla uczniów niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym na warunkach określonych w rozporządzeniu z dnia 18 stycznia 2005 r (Dz. U. Nr 19, poz. 167).

3. . Uczniowie z chorobami przewlekłymi, z zaburzeniami psychicznymi, z zaburzeniami zachowania i zagrożeni uzależnieniem, posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, którzy przed dniem wejścia w życie rozporządzenia rozpoczęli naukę w szkole integracyjnej lub oddziale integracyjnym w szkole ogólnodostępnej, mogą kontynuować naukę w takiej szkole lub oddziale do ukończenia szkoły danego typu.

4. Uczniowie niepełnosprawni, niedostosowani społecznie i zagrożeni niedostosowaniem społecznym, którzy przed dniem 1 września 2012 r. rozpoczną naukę w szkołach ponadgimnazjalnych ogólnodostępnych, z oddziałami integracyjnymi lub integracyjnych, mogą kontynuować naukę w takich szkołach i oddziałach do końca roku szkolnego w tym roku kalendarzowym, w którym uczeń kończy 24. rok życia.

5. Indywidualne programy edukacyjne opracowane dla uczniów na podstawie dotychczasowego rozporządzenia są realizowane do końca okresu, na jaki zostały opracowane.


6. Zespoły dokonają wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia i dostosują indywidualne programy edukacyjne do wymogów.
a. w przedszkolach i gimnazjach ogólnodostępnych, z oddziałami integracyjnymi oraz integracyjnych - w terminie do dnia 30 września 2011 r.;
b. w szkołach podstawowych i szkołach ponadgimnazjalnych ogólnodostępnych, z oddziałami integracyjnymi oraz integracyjnych - w terminie do dnia 30 września 2012 r.

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 września 2011 r.


Kształcenie, wychowanie i opieka dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu1)z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach. (Dz. U. Nr 228, poz.1489)
. Rozporządzenie określa warunki organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie oraz zagrożonych niedostosowaniem społecznym, wymagających stosowania specjalnej organizacji nauki i metod pracy, w:
1) przedszkolach specjalnych oraz oddziałach specjalnych w przedszkolach ogólnodostępnych;
2) szkołach specjalnych wszystkich typów, w tym szkołach przysposabiających do pracy, oraz oddziałach specjalnych w szkołach ogólnodostępnych;
3) młodzieżowych ośrodkach wychowawczych;
4) młodzieżowych ośrodkach socjoterapii;
5) specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych;
6) specjalnych ośrodkach wychowawczych;
7) ośrodkach umożliwiających dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim, a także dzieciom i młodzieży z upośledzeniem umysłowym z niepełnosprawnościami sprzężonymi realizację odpowiednio:
a) obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego,
b) obowiązku szkolnego,
c) obowiązku nauki.

Przedszkola specjalne, oddziały specjalne w przedszkolach ogólnodostępnych, szkoły specjalne oraz oddziały specjalne w szkołach ogólnodostępnych organizuje się dla dzieci i młodzieży:
1) niesłyszących;
2) słabo słyszących;
3) niewidomych;
4) słabo widzących;
5) z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją;
6) z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim (nie organizuje się przedszkoli specjalnych i oddziałów specjalnych w przedszkolach ogólnodostępnych),
7) z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym;
8) z autyzmem, wtym z zespołem Aspargera
9) z niepełnosprawnościami sprzężonymi;
Szkoły specjalne przysposabiające do pracy organizuje się wyłącznie dla młodzieży, o której mowa pkt 7 i 9.
W szkołach ogólnodostępnych nie organizuje się oddziałów specjalnych dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym
Kształcenie dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w szkołach specjalnych i oddziałach specjalnych w szkołach ogólnodostępnych jest prowadzone nie dłużej niż do ukończenia przez ucznia:
1) 18 roku życia - w przypadku szkoły podstawowej;
2) 21 roku życia - w przypadku gimnazjum;
3) 23 roku życia - w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej lub dotychczasowej szkoły ponadpodstawowej.

Przedszkola specjalne, oddziały specjalne w przedszkolach, szkoły specjalne i oddziały specjalne zapewniają:
1. realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego;
2. odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne;
3. zajęcia specjalistyczne, o których mowa w przepisach w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach;
4. inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne;
5. integrację uczniów ze środowiskiem rówieśniczym;
6. przygotowanie uczniów do samodzielności w życiu dorosłym.
Program:
dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego opracowuje się indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, uwzględniający zalecenia zawarte w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego oraz dostosowany do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia.
Program określa:
1) zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, o którym mowa w przepisach w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych;
2) rodzaj i zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem, w tym w przypadku:
a) ucznia niepełnosprawnego - zakres działań o charakterze rewalidacyjnym,
b) ucznia niedostosowanego społecznie - zakres działań o charakterze resocjalizacyjnym,
c) ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym - zakres działań o charakterze socjoterapeutycznym;
3) formy i metody pracy z uczniem;
4) formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane, ustalone przez dyrektora przedszkola lub szkoły zgodnie z przepisami;
5). działania wspierające rodziców ucznia oraz zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży, określone przez zespół;
6) zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne oraz inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne ucznia;
7) zakres współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami ucznia w realizacji zadań,

Rozporządzenie określa szczegółowe warunki i formę sprawdzianu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w szkole podstawowej , egzaminu przeprowadzanego w ostatnim roku nauki w gimnazjum, zwanego dalej, egzaminu maturalnego, egzaminu dojrzałości, a także egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe. (76 cyt. Rozporządzenia)

Zajęcia rewalidacyjno – wychowawcze dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim

Rozporządzenie MEN z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim Dz. U. Nr 14, poz.76:

• dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim, w wieku od 3 do 25 lat, posiadających orzeczenie publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej lub publicznej poradni specjalistycznej o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, organizuje się zespołowe bądź indywidualne zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze;

• celem zajęć jest wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży, rozwijanie zainteresowania otoczeniem oraz uzyskiwanie niezależności od innych osób w funkcjonowaniu w codziennym życiu;

• zajęcia organizuje się w szczególności w:
1. publicznych przedszkolach, w tym specjalnych,
2. publicznych szkołach, w tym specjalnych
3. publicznych placówkach opiekuńczo- wychowawczych,
4. zakładach opieki zdrowotnej,
5. domach pomocy społecznej i środowiskowych domach samopomocy,
6. w ośrodkach rehabilitacyjno-wychowawczych,
7. domach rodzinnych, dla osób zakwalifikowanych przez poradnię do udziału w indywidualnych zajęciach;

• wymiar zajęć, w zależności od możliwości psychofizycznych oraz specyficznych potrzeb rewalidacyjnych uczestników zajęć wynosi:
1. 4 godziny dziennie na zajęciach zespołowych, liczba osób w zespole wynosi 2 do 4,
2. 2 godziny dziennie na zajęciach indywidualnych.

• nauczyciel , który prowadzi zajęcia (musi posiadać odpowiednie przygotowanie pedagogiczne do pracy z osobami upośledzonymi umysłowo), opracowuje na podstawie wskazań zawartych w orzeczeniu we współpracy z psychologiem i rodzicami indywidualny program zajęć;

• na zlecenie MEN wydany został program pracy edukacyjnej z dziećmi upośledzonymi umysłowo w stopniu głębokim; Małgorzata Kwiatkowska – Dzieci głęboko nierozumiane, wydawnictwo Oficyna Literatów i Dziennikarzy :Pod wiatr”, Warszawa 1997. Program może stanowić podstawę do opracowania dla każdego dziecka indywidualnego programu;

• nauczyciel ponadto zobowiązany jest do prowadzenia dziennika zajęć rewalidacyjno-wychowawczych i zeszytu obserwacji;

• udział w zajęciach dzieci w wieku obowiązku szkolnego uznaje się za spełnianie tego obowiązku.


Wczesne wspomaganie rozwoju dzieci
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 4 kwietnia 2005 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci
Rozporządzenie określa:
• warunki organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci, mającego na celu pobudzanie psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole,
• kwalifikacje wymagane od osób prowadzących wczesne wspomaganie,
• formy współpracy z rodziną dziecka.
Wczesne wspomaganie może być organizowane:
• w przedszkolu, w tym specjalnym,
• w szkole podstawowej, w tym specjalnej,
• w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych,
• w publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej.
jeżeli mają one możliwość realizacji wskazań zawartych w opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, w szczególności dysponują środkami dydaktycznymi i sprzętem, niezbędnymi do prowadzenia wczesnego wspomagania.
Organizacja wczesnego wspomagania:
Dyrektor odpowiednio przedszkola, szkoły, ośrodka lub poradni powołuje zespół wczesnego wspomagania rozwoju dziecka
W skład zespołu wchodzą osoby posiadające przygotowanie do pracy z małymi dziećmi o zaburzonym rozwoju psychoruchowym:
1) pedagog posiadający kwalifikacje odpowiednie do rodzaju niepełnosprawności dziecka, w szczególności: oligofrenopedagog, tyflopedagog lub surdopedagog;
2) psycholog;
3) logopeda;
4) inni specjaliści - w zależności od potrzeb dziecka i jego rodziny.


Do zadań zespołu należy w szczególności:
1) ustalenie, na podstawie opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, kierunków i harmonogramu działań w zakresie wczesnego wspomagania i wsparcia rodziny dziecka;
2) nawiązanie współpracy z zakładem opieki zdrowotnej lub ośrodkiem pomocy społecznej w celu zapewnienia dziecku rehabilitacji, terapii lub innych form pomocy, stosownie do jego potrzeb;
3) opracowanie i realizowanie z dzieckiem i jego rodziną indywidualnego programu wczesnego wspomagania, z uwzględnieniem działań wspomagających rodzinę dziecka w zakresie realizacji programu, koordynowania działań specjalistów prowadzących zajęcia z dzieckiem oraz oceniania postępów dziecka;
4) analizowanie skuteczności pomocy udzielanej dziecku i jego rodzinie, wprowadzanie zmian w indywidualnym programie wczesnego wspomagania, stosownie do potrzeb dziecka i jego rodziny, oraz planowanie dalszych działań w zakresie wczesnego wspomagania.
Pracę zespołu koordynuje dyrektor odpowiednio przedszkola, szkoły, ośrodka lub poradni, albo upoważniony przez niego nauczyciel.
Zespół szczegółowo dokumentuje działania prowadzone w ramach indywidualnego programu wczesnego wspomagania.

Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania:

> organizuje się w wymiarze od 4 do 8 godzin w miesiącu, w zależności od możliwości psychofizycznych i potrzeb dziecka.
> są prowadzone indywidualnie z dzieckiem i jego rodziną.
> w przypadku dzieci, które ukończyły 3 rok życia, zajęcia mogą być prowadzone w grupach liczących 2 lub 3 dzieci, z udziałem ich rodzin
> zajęcia , w szczególności z dziećmi, które nie ukończyły 3 roku życia, mogą być prowadzone także w domu rodzinnym.
Miejsce prowadzenia zajęć w ramach wczesnego wspomagania ustala dyrektor odpowiednio przedszkola, szkoły, ośrodka lub poradni, w uzgodnieniu z rodzicami (prawnymi opiekunami) dziecka.

Współpraca z rodziną dziecka w szczególności przez:

1) udzielanie pomocy w zakresie kształtowania postaw i zachowań pożądanych w kontaktach z dzieckiem: wzmacnianie więzi emocjonalnej pomiędzy rodzicami i dzieckiem, rozpoznawanie zachowań dziecka i utrwalanie właściwych reakcji na te zachowania;
2) udzielanie instruktażu i porad oraz prowadzenie konsultacji w zakresie pracy z dzieckiem;
3) pomoc w przystosowaniu warunków w środowisku domowym do potrzeb dziecka oraz w pozyskaniu i wykorzystaniu w pracy z dzieckiem odpowiednich środków dydaktycznych i niezbędnego sprzętu.

Zadania i zasady organizacji szkoły i przedszkola publicznego
Ramowy statut określa cele i zadania oraz zasady organizacji przedszkola, szkoły publicznej każdego typu, rozporządzenie MEN z dnia 21 maja 2001 roku w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół Dz. U. Nr 61, poz. 624, z późn. zmianami w szczególności określa:
• liczbę uczniów w oddziale integracyjnym w przedszkolu, szkole podstawowej, gimnazjum, szkole ponadgimnazjalnej wszystkich typów, która wynosi od 15 do 20, w tym od 3 do 5 uczniów niepełnosprawnych,
• liczbę dzieci w oddziale przedszkola specjalnego, oddziale specjalnym przedszkola ogólnodostępnego:
1. dla dzieci niesłyszących i słabo słyszących – od 6 do 8
2. dla dzieci niewidomych i słabo widzących – od 6 do 10
3. dla dzieci z chorobami przewlekłymi – od 10 do 16
4. dla dzieci z zaburzeniami psychicznymi – od 6 do 8
5. dla dzieci z niepełnosprawnością ruchową – od 8 do 12
6. dla dzieci z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym – od 6 do 10
7. dla dzieci z autyzmem i z niepełnosprawnościami sprzężonymi – od 2 do 4
8. w uzasadnionych przypadkach, za zgodą organu prowadzącego przedszkole, liczba dzieci w oddziale może być niższa
W szkole specjalnej oraz w oddziale specjalnym w szkole ogólnodostępnej każdego typu:
1. dla uczniów niesłyszących i słabo słyszących – od 6 do 8
2. dla uczniów niewidomych i słabo widzących – od 8 do 10
3. dla uczniów z chorobami przewlekłymi – od 10 do 16
4. dla uczniów z zaburzeniami psychicznymi – od 6 do 8
5. dla uczniów z niepełnosprawnością ruchową – od 8 do 12
6. dla uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim – od 10 do 16
7. dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym – od 6 do 8
8. dla uczniów z autyzmem i z niepełnosprawnościami sprzężonymi – od 2 do 4
9. dla uczniów niedostosowanych społecznie, zagrożonych niedostosowaniem społecznym, zagrożonych uzależnieniem lub z zaburzeniami w zachowaniu – od 10 do 16
10. w przypadku, gdy u co najmniej jednego ucznia w oddziale występują niepełnosprawności sprzężone, liczbę uczniów w oddziale można obniżyć o 2.
- w oddziałach integracyjnych w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach zatrudnia się dodatkowo nauczycieli posiadających specjalne przygotowanie pedagogiczne oraz specjalistów prowadzących zajęcia rewalidacyjne ,
- w szkołach podstawowych i gimnazjach można dodatkowo zatrudniać, w uzasadnionych przypadkach, pomoc nauczyciela (osobę nie będącą nauczycielem).
• program wychowawczy, program szkolnej profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska – ważne , aby w placówkach integracyjnych i prowadzących oddziały integracyjne w tych programach uwzględnianie zostały zadania dotyczące systematycznego wspierania integracji i uczniów o specyficznych potrzebach edukacyjnych,
• szczegółowe zasady wewnątrzszkolnego oceniania uczniów (WSO) - w placówkach specjalnych, integracyjnych, prowadzących oddziały integracyjne a także w innych placówkach ogólnodostępnych WSO winno uwzględniać kryteria oceniania uczniów z danym rodzajem niepełnosprawności (sposób oceniania i egzekwowania wiedzy, sposób motywowania ucznia do pracy i inne);
• statut szkoły podstawowej, gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej winien określać także organizację zajęć dodatkowych dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym dla uczniów niepełnosprawnych z uwagi na ich szczególne potrzeby. (tzw. program rewalidacyjnego wspierania). Dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej w szkole ogólnodostępnej, integracyjnej lub z oddziałami integracyjnymi, specjalnej zapewnia się: a) realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego, b) odpowiednie warunki do nauki, oprzyrządowanie i środki dydaktyczne oraz dostępność środowiska szkolnego, c) realizację, we współpracy z rodziną, programu nauczania dostosowanego do indywidualnych możliwości i potrzeb edukacyjnych, z wykorzystaniem form i metod pracy dydaktycznej odpowiednich do zaburzeń i odchyleń rozwojowych, d) zajęcia rewalidacyjne lub inne zajęcia specjalistyczne.

Podstawa programowa
Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 4 z 2009 r. poz.17)

• wszystkich uczniów (pełno i niepełnosprawnych) obowiązuje podstawa programowa kształcenia ogólnego (co w praktyce oznacza, iż wszystkie dzieci mają te same zajęcia edukacyjne przewidziane w ramowych planach nauczania, tylko każde na poziomie swoich własnych możliwości intelektualnych, emocjonalnych i fizycznych);
• uczniowie upośledzeni umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym, realizują odrębną podstawę programową kształcenia ogólnego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym w szkołach podstawowych, gimnazjach (załącznik nr 3)
• odrębną podstawę realizują również uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym oraz z niepełnosprawnościami sprzężonymi w szkołach specjalnych przysposabiających do pracy (załącznik nr 7).
W oparciu o wyżej wymienione podstawy zespół nauczycieli i specjalistów pracujących z danymi uczniami opracowuje indywidualne programy edukacyjno- terapeutyczne. Zespół winien uznawać prawo osób niepełnosprawnych do rozwoju we własnym tempie i uwzględniać to prawo podczas ustalania kierunków pracy z uczniem. Wskazane jest także nawiązanie współpracy z rodziną, włączanie jej w tworzenie programu edukacyjno-terapeutycznego i w miarę możliwości w realizowanie pewnych jego elementów w domu rodzinnym ucznia.
Nowa podstawa programowa wychowania przedszkolnego, kształcenia ogólnego jest realizowana od 1 września 2010 r. w przedszkolach, w klasach pierwszych szkoły podstawowej i gimnazjum, a w następnych latach będzie sukcesywnie wdrażana w kolejnych klasach.


Ramowe plany nauczania
Rozporządzenie MENiS z dnia 12 lutego 2002 roku w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych Dz. U. Nr 15, poz. 142, z późn. zm. :
• w szkolnym ramowym, tygodniowym planie nauczania, dyrektor szkoły, w uzgodnieniu z organem prowadzącym, przydziela dla uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się godziny zajęć o charakterze terapeutyczno –wychowawczym, z uwzględnieniem zajęć rozwijających, kompensacyjnych i usprawniających oraz zajęć socjoterapeutycznych organizowanych dla uczniów z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne (szczegółowe zasady reguluje rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003 w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, Dz. U. Nr 11, poz.110);
• dyrektor szkoły, z wyjątkiem szkoły specjalnej, w uzgodnieniu z organem prowadzącym przydziela dodatkowe godziny na prowadzenie indywidualnych zajęć rewalidacyjnych z uczniami niepełnosprawnymi (stosownie do zaleceń zapisanych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego z poradni psychologiczno - pedagogicznej).
Mogą to być następujące zajęcia rewalidacyjne:
1. korekcyjne wad postawy,
2. korygujące wady mowy,
3. orientacji przestrzennej i poruszania się,
4. nauki języka migowego lub innych alternatywnych metod komunikacji,
5. inne, wynikające z programów rewalidacji ( także ogólnorozwojowe, kompensacyjne i usprawniające, wspierające i stymulujące rozwój).
Poradnia psychologiczno-pedagogiczna w orzeczeniach nie podaje ilości godzin – to winno zależeć od rzeczywistych potrzeb dziecka, a nie tylko finansów organu prowadzącego.
• (dla uczniów niepełnosprawnych można wydłużyć okres nauki na każdym etapie edukacyjnym co najmniej o jeden rok, zwiększając proporcjonalnie liczbę godzin zajęć edukacyjnych (ze wszystkich lub niektórych przedmiotów) - z punktu widzenia kształcenia integracyjnego wskazane jest organizowanie ciągów klas integracyjnych na poszczególnych etapach edukacyjnych, by uczeń niepełnosprawny, przy wydłużonym etapie kształcenia, miał gdzie realizować swój program (najkorzystniej także w oddziale integracyjnym, nie zaś w dużej klasie bez wsparcia nauczyciela - specjalisty). Wydłużenie etapu edukacyjnego nie jest tożsame z powtarzaniem danej klasy! Winno być uzgodnione z rodzicami ucznia niepełnosprawnego, dobrze jest także zasięgnąć opinii specjalistów z poradni psychologiczno - pedagogicznej. Uczeń niepełnosprawny, któremu wydłuża się etap kształcenia, nie otrzymuje promocji do klasy programowo wyższej lub nie kończy szkoły właśnie z uwagi na to wydłużenie. Decyzję o wydłużeniu danemu uczniowi niepełnosprawnemu etapu kształcenia podejmuje się uchwałą Rady Pedagogicznej, najczęściej w trakcie jego trwania. Dla ucznia, któremu wydłuża się etap kształcenia, konieczne jest napisanie programu edukacyjnego na wydłużony rok szkolny, uwzględniając jego potrzeby i możliwości rozwojowe oraz różne rozwiązania organizacyjne;
• obowiązują plany nauczania zgodne z etapem kształcenia (cytowane rozporządzenie zawiera szczegółowe plany nauczania dla wszystkich typów szkół).
Uwaga: ostatnia zmiana rozporządzenia z dnia 23 marca 2009 (Dz. U. Nr 54, poz.442) określa nowe ramowe plany nauczania wprowadzane sukcesywnie od 1 września 2010 r
Warunki i tryb dopuszczania do użytku szkolnego programów wychowania przedszkolnego, programów nauczania
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz.U. Nr 89, poz. 730)
w szkole podstawowej, w gimnazjum oraz w szkole ponadgimnazjalej (także integracyjnej oraz z oddziałami integracyjnymi), w tym dla uczniów niepełnosprawnych (posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego) uczących się w klasach ogólnodostępnych program zatwierdza dyrektor szkoły, wyboru programu nauczania przewidzianych w planie nauczania zajęć edukacyjnych dla danego oddziału (klasy), ucznia dokonuje nauczyciel prowadzący zajęcia, uwzględniając możliwości i zainteresowania uczniów (w tym uczniów niepełnosprawnych). By dobrze dobrać program nauczania dla całej klasy integracyjnej nauczyciel przedmiotu (wiodący) winien skonsultować się w tej sprawie z nauczycielem wspierającym danej klasy;
w odniesieniu do ucznia niepełnosprawnego nauczyciel może:
1. samodzielnie lub z innymi nauczycielami opracować program w oparciu o obowiązującą podstawę programową,
2. wykorzystywać w pracy dowolny program edukacyjny innych autorów, z wniesieniem własnych uwag ,uwzględniających potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów ,
3. program wraz z dostosowanymi wymaganiami edukacyjnymi do potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia (w oparciu o orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego) będzie elementem indywidualnego programu edukacyjno- terapeutycznego stworzonego dla ucznia,
> opisane wyżej programy wchodzą w skład szkolnego zestawu programowego i (w tym wypadku wskazane jest uzgodnienie tego z rodzicami poszczególnych uczniów niepełnosprawnych i uzyskanie ich pisemnej zgody)
• uczniowie niepełnosprawni w oddziale integracyjnym, w klasach ogólnodostępnych w zasadzie powinni korzystać z takich samych podręczników co ich zdrowi rówieśnicy w tej samej klasie, od nauczycieli zależy jednak, jakie podręczniki z danego zestawu kupią rodzice dla ucznia niepełnosprawnego a jakich kupować nie muszą, gdyż uczeń nie będzie w stanie z nich skorzystać z uwagi na utrudnienia związane z niepełnosprawnością - w takiej sytuacji uczeń niepełnosprawny pracuje wykorzystując pomoce dydaktyczne przygotowane przez nauczyciela. Podręczniki do kształcenia specjalnego, zamawiane poprzez Kuratorium Oświaty, winny być traktowane jako pomocnicze (do prac domowych, różnorodnych zajęć dodatkowych i rewalidacyjnych);
• podręczniki szkolne i książki pomocnicze do kształcenia specjalnego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym, niewidomych, słabo widzących, niesłyszących kształcących się w oddziałach integracyjnych, szkołach ogólnodostępnych są dofinansowywane z budżetu państwa i szkoły mogą je zamawiać nieodpłatnie za pośrednictwem Kuratorium w Krakowie wyłącznie na formularzu dostępnym na stronach internetowych www.wsip.com.pl Szkoły ogólnodostępne załączają ksero orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego.
Podręczniki obowiązujące do roku 2008/2009, przeznaczone do nauczania w klasach pierwszych szkół podstawowej i gimnazjów, mogą być wykorzystywane przez nauczycieli i uczniów jedynie jako materiały pomocnicze.
Obowiązujące regulacje prawne stanowią, iż w przedszkolach, klasach pierwszych szkół podstawowych oraz gimnazjów, od roku szkolnego 2009/2010 obowiązuje nowa podstawa programowa określona w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17). W związku z tym, w ww. klasach począwszy od roku szkolnego 2009/2010 mogą być stosowane wyłącznie podręczniki opracowane zgodnie z nową podstawą programową kształcenia ogólnego. Podręczniki obowiązujące do roku szkolnego 2008/2009, opracowane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51, poz. 458, z późn. zm.), mogą być stosowane wyłącznie w klasach starszych. Podręczniki, które z dniem 1 września 2009 r. stracą aktualność mogą być przekazywane bezpłatnie do szkół i wykorzystywane przez nauczycieli i uczniów jako materiały pomocnicze.
Jednocześnie należy podkreślić, że uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim oraz niesłyszący realizują podstawę programową kształcenia ogólnego tę samą co ich pełnosprawni rówieśnicy. W związku z tym, podręczniki dostępne na rynku mogą być stosowane również w procesie kształcenia tych uczniów. Decyzję w tej sprawie podejmuje nauczyciel przedmiotu, który na podstawie art. 22a ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) ma prawo wyboru podręcznika spośród podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego.
Każdy uczeń niepełnosprawny winien posiadać program: edukacyjny -teraputyczny (stosownie do potrzeb uwzględniający kompleksową rewalidację i wsparcie


Ocenianie, klasyfikowanie, promowanie oraz przeprowadzanie egzaminów i sprawdzianów uczniów w szkołach publicznych
Zgodnie z rozporządzeniem MEN z dnia 30 kwietnia 2007 roku w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562, z późn.zm (Dz. U. z 2010 r. Nr 156, poz. 1046 oraz Dz. U. Nr 228 z 2010 r, poz. 1491)
nauczyciel jest obowiązany dostosować wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia:
• dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego na podstawie tego orzeczenia oraz ustaleń zawartych w indywidualnym programie terapeutyczno-edukacyjnym opracowanym dla ucznia na podstawie przepisów w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych.
• dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie nauczania indywidualnego dostosowanie wymagań edukacyjnych może nastąpić na podstawie tego orzeczenia oraz ustaleń zawartych w planie działań wspierających opracowanym dla ucznia na podstawie przepisów w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
• dla ucznia posiadającego opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej o specyficznych trudnościach lub inną opinię poradni na podstawie tej opinii oraz ustaleń zawartych w planie działań wspierających,
• nieposiadającego orzeczenia lub opinii wcześniej wymienionych, który objęty jest pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole - na podstawie ustaleń zawartych w planie działań wspierających, opracowanym dla ucznia (ustalenia zaznaczone kursywą wchodzą w szkołach podstawowych i ponadgimnazjalnych od 1 września 2012.)
• przy ustalaniu oceny klasyfikacyjnej zachowania ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia lub odchylenia rozwojowe, należy uwzględnić wpływ stwierdzonych zaburzeń lub odchyleń na jego zachowanie na podstawie orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego albo indywidualnego nauczania lub opinii publicznej poradni psychologiczno– pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycz
• Klasyfikacja śródroczna ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym polega na okresowym podsumowaniu jego osiągnięć edukacyjnych z zajęć edukacyjnych, określonych w szkolnym planie nauczania, z uwzględnieniem ustaleń zawartych w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym, opracowanym dla i zachowania ucznia oraz ustaleniu śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z zajęć edukacyjnych i śródrocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania,
• Klasyfikacja roczna ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w klasach I-III szkoły podstawowej polega na podsumowaniu jego osiągnięć edukacyjnych z zajęć edukacyjnych, określonych w szkolnym planie nauczania, z uwzględnieniem ustaleń zawartych w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym, opracowanym dla uczniai zachowania ucznia w danym roku szkolnym oraz ustaleniu jednej rocznej oceny klasyfikacyjnej z zajęć edukacyjnych i rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania,
• Klasyfikacja roczna ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym, począwszy od klasy IV szkoły podstawowej, polega na podsumowaniu jego osiągnięć edukacyjnych z zajęć edukacyjnych, określonych w szkolnym planie nauczania, z uwzględnieniem ustaleń zawartych w indywidualnym programie edukacyjno-terapeutycznym, opracowanym dla ucznia, i zachowania ucznia w danym roku szkolnym oraz ustaleniu rocznych ocen klasyfikacyjnych z zajęć edukacyjnych i rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania, (ustalenia zanaczone kursywą w szkołach podstawowych i ponadgimnazjalnych wchodzą w życie od 1 września 2012r.)
• Ucznia z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym i znacznym promuje się do klasy programowo wyższej, uwzględniając specyfikę kształcenia tego ucznia, w porozumieniu z rodzicami,
• Dyrektor szkoły zwalnia ucznia z zajęć wychowania fizycznego, zajęć komputerowych, informatyki lub technologii informacyjnej na podstawie opinii o ograniczonych możliwościach uczestniczenia ucznia w tych zajęciach, wydanej przez lekarza, na czas określony w tej opinii. Jeżeli okres zwolnienia ucznia z zajęć wychowania fizycznego, zajęć komputerowych, informatyki lub technologii informacyjnej uniemożliwia ustalenie śródrocznej lub rocznej (semestralnej) oceny klasyfikacyjnej, w dokumentacji przebiegu nauczania zamiast oceny klasyfikacyjnej wpisuje się zwolniony” albo „zwolniona”.
• Dyrektor szkoły, na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) oraz na podstawie opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej, zwalnia do końca danego etapu edukacyjnego ucznia z wadą słuchu, z głęboką dysleksją rozwojową, z afazją, z niepełnosprawnościami sprzężonymi lub z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera, z nauki drugiego języka obcego.
. W przypadku ucznia, o którym mowa, posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego albo indywidualnego nauczania, zwolnienie z nauki drugiego języka obcego może nastąpić na podstawie tego orzeczenia.

• Uczniowie z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się mają prawo przystąpić do sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego i maturalnego egzaminu zawodowego w warunkach i formie dostosowanych do indywidualnych potrzeb psychofizycznych ucznia. (tu wydłużenie czasu pisania, pomoc nauczyciela wspierającego, korzystanie z osobnego pomieszczenia i inne), na podstawie opinii wydanej przez publiczną bądź niepubliczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną nie później niż do końca września roku szkolnego, w którym odbywa się sprawdzian lub egzamin gimnazjalny oraz maturalny i zawodowy. W przypadku uczniów posiadających orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego albo indywidualnego nauczania dostosowanie warunków może nastąpić na podstawie tego orzeczenia.( od 1 września 2012 r nowe zasady określone w & 1.ust. 6 rozporządzenia z dnia 17 listopada 2010r. Dz.U. Nr228, poz.1491)
• uczniowie z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym nie przystępują do sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego;
• uczeń z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim ze sprzężoną niepełnosprawnością, może być zwolniony przez dyrektora komisji okręgowej z obowiązku przystąpienia do sprawdzianu i egzaminu gimnazjalnego, na wniosek rodziców, zaopiniowany przez dyrektora szkoły. Na świadectwie ukończenia szkoły zamiast wyniku sprawdzianu lub egzaminu wpisuje się „zwolniony”.


Warunki i tryb przyjmowania uczniów do szkół publicznych
Rozporządzenie MENiS z dnia 30 lutego 2004 roku w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do szkół publicznych oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych, Dz.U. Nr 26, poz. 232 z 2004 roku określa:
• do szkół podstawowych i gimnazjów ogólnodostępnych, integracyjnych i prowadzących oddziały integracyjne przyjmowane są dzieci pełnosprawne na warunkach określonych w rozporządzeniu, dzieci niepełnosprawne, posiadające orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, na wniosek rodziców (prawnych opiekunów);
• do oddziałów specjalnych dla uczniów z określoną niepełnosprawnością funkcjonujących w szkołach ogólnodostępnych przyjmowani są uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego na wniosek rodziców;
• do szkół specjalnych, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, ośrodków szkolno-wychowawczych kieruje, na wniosek rodziców , starosta właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka;
• kandydaci z problemami zdrowotnymi (uczniowie przewlekle chorzy i niepełnosprawni), ograniczającymi możliwość wyboru kierunku kształcenia ze względu na stan zdrowia, ubiegający się o miejsce w szkole ponadgimnazjalnej, mogą otrzymać z poradni psychologiczno - pedagogicznej opinię.. Dzięki temu, przy przyjmowaniu do szkół, w przypadku równorzędnych wyników uzyskanych w postępowaniu kwalifikacyjnym, mają pierwszeństwo;
• kandydaci niepełnosprawni i cierpiący na przewlekłe choroby, ubiegający się o przyjęcie do pierwszej klasy szkoły zawodowej powinni posiadać zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do kształcenia w określonym zawodzie.

Świadectwa, druki szkolne
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ1)z dnia 28 maja 2010 r.
w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych
(Dz. U. z dnia 7 czerwca 2010 r. Nr 97, poz.624)

uczniowie niepełnosprawni z klasy integracyjnej lub klasy ogólnodostępnej otrzymują takie same świadectwa szkolne promocyjne i ukończenia szkoły jak uczniowie pełnosprawni (wg wzorów określonych w załączniku do wyżej cytowanego rozporządzenia), na świadectwie nie wolno umieszczać adnotacji "klasa integracyjna" ani żadnych innych tego typu;
Na świadectwach szkolnych promocyjnych oraz świadectwach ukończenia szkoły, wydawanych uczniom z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim, na drugiej stronie świadectwa odpowiednio nad "Wynikami klasyfikacji rocznej" i "Wynikami klasyfikacji końcowej" umieszcza się adnotację "uczeń/uczennica realizował(a) program nauczania dostosowany do indywidualnych możliwości i potrzeb na podstawie orzeczenia wydanego przez zespół orzekający działający w .....", wpisując nazwę poradni psychologiczno-pedagogicznej, w której działa zespół, który wydał orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Adnotację taką umieszcza się również na arkuszach ocen uczniów nad tabelą w części dotyczącej wyników klasyfikacji w danym roku szkolnym
Uczniowie upośledzeni umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym otrzymują świadectwa zgodnie ze wzorami świadectw promocyjnych i ukończenia szkoły podstawowej specjalnej oraz promocyjnych i ukończenia gimnazjum specjalnego dla uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu umiarkowanym i znacznym określonymi w załączniku Nr 2 cytowanego na wstępie rozporządzenia.
świadectwo szkolne ucznia niepełnosprawnego, uczęszczającego do klasy integracyjnej, pod wynikami klasyfikacji, podpisuje wychowawca klasy (jeden nauczyciel). Wychowawstwo klasy przydziela nauczycielowi dyrektor szkoły. Wychowawcą klasy integracyjnej może być nauczyciel wiodący (przedmiotowiec) lub nauczyciel wspierający (pedagog specjalny),
Legitymacje przedszkolne dla dzieci niepełnosprawnych uczęszczających do przedszkoli lub oddziałów przedszkolnych zorganizowanych w szkołach podstawowych wydają publiczne i niepubliczne przedszkola i szkoły podstawowe. Wzór 68 MEN I/52
dla uczniów niepełnosprawnych wydaje się legitymacje szkolne - Nr wzoru: 67 MEN-I/51/2
Wzory świadectw:
Nr wzoru symbol przeznaczenie
1 MEN-I/1/2 dla uczniów klas I-III szkoły podstawowej dla dzieci i młodzieży, w tym dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym
5 MEN-I/4/2 dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczających do klas IV i V szkoły podstawowej
Świadectwo ukończenia szkoły podstawowej
9 MEN-I/7/2 dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczających do szkoły podstawowej
14 MEN-I/11/2 dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczających do klas I i II gimnazjum

Świadectwo ukończenia gimnazjum

19 MEN-I/15/2 dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczających do gimnazjum
Arkusze ocen
54 MEN-I/38/2 dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczających do szkoły podstawowej
56 MEN-I/40/2 dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym, uczęszczających do gimnazjum
57 MEN-I/41/2 dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, uczęszczających do szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy

Prowadzenie dokumentacji przez publiczne przedszkola, szkoły
Rozporządzenie MENiS z dnia 19 lutego 2002 roku w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz.U. Nr 23, poz. 225, z późn. zm. Dz. U. z 2003 r. Nr 107, poz. 1003, z 2009 r. Nr 116, poz. 977 oraz z 2010 r. Nr 156, poz.1047)
• W oddziałach integracyjnych do dziennika lekcyjnego wpisuje się (między innymi):
1. oznaczenia realizowanych programów nauczania zawartych w zestawie nauczania dla danego oddziału - należy oznaczyć także indywidualne lub zmodyfikowane programy nauczania dla poszczególnych uczniów niepełnosprawnych ,

2. tematy prowadzonych zajęć edukacyjnych dla całej klasy - przy kolejnych tematach podpisuje się dwóch obecnych na zajęciach nauczycieli tj. wiodący i wspierający; dodatkowo nauczyciele winni posiadać dziennik (lub zeszyt) do odnotowywania szczegółowej tematyki zajęć bądź czynności uczniów niepełnosprawnych, realizujących indywidualne lub zmodyfikowane programy - te adnotacje robi nauczyciel wspierający (jeżeli jest na zajęciach) lub nauczyciel przedmiotu, jeżeli sam prowadzi lekcje;
• Przedszkole, szkoła i placówka prowadzą odpowiednio dzienniki zajęć dydaktyczno-wyrównawczych i specjalistycznych oraz innych zajęć, które nie są wpisywane odpowiednio do dziennika zajęć przedszkola, dziennika lekcyjnego, dziennika zajęć w świetlicy i dziennika zajęć wychowawczych, jeżeli jest to uzasadnione koniecznością dokumentowania przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej;
• Do dzienników zajęć, o których mowa wpisuje się w porządku alfabetycznym nazwiska i imiona odpowiednio uczniów lub wychowanków, indywidualny program pracy z uczniem lub wychowankiem, a w przypadku zajęć grupowych - program pracy grupy, tematy przeprowadzonych zajęć, ocenę postępów i wnioski dotyczące dalszej pracy, oraz odnotowuje się obecność uczniów lub wychowanków na zajęciach;
• W przypadku dzieci i młodzieży zakwalifikowanych do indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, indywidualnego nauczania albo uczestnictwa w indywidualnych zajęciach rewalidacyjno-wychowawczych, przedszkole i szkoła prowadzą odrębnie dla każdego ucznia i wychowanka odpowiednio dziennik indywidualnych zajęć, dziennik indywidualnego nauczania lub dziennik indywidualnych zajęć rewalidacyjno-wychowawczych;

• szkoła, w której uczeń niepełnosprawny korzysta z zajęć rewalidacyjnych lub innych specjalistycznych, powinna prowadzić dodatkowe dzienniki zajęć, z wpisywanymi tam (między innymi) indywidualnymi lub grupowymi programami pracy z uczniami niepełnosprawnymi oraz kolejne tematy prowadzonych zajęć;

Opracowanie uwzględnia stan prawny na dzień 15. 01. 2011 r.