Moje doświadczenia w stosowaniu programów aktywności Marianne i Christophera Knillów

Parę słów o metodzie...
Programy Aktywności – Świadomość Ciała, Kontakt i Komunikacja Marianne i Christophera Knillów mają na celu rozwój kontaktów społecznych, ruch i zabawę. Prowadzą do zwiększenia świadomości własnego ciała. Są bazą wyjściową dla rozwoju rozumienia
i używania języka. Stosowane są w pracy z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi o różnym poziomie rozwoju intelektualnego i z różnymi rodzajami niepełnosprawności fizycznej. Wykorzystując specjalnie skomponowaną muzykę stwarzają bezpieczne środowisko, w którym udaje się wywoływać uwagę dziecka i kierować ją na konkretne aktywności. Akompaniament muzyczny, towarzyszący każdej czynności, pomaga dziecku stopniowo uniezależniać się od fizycznego wsparcia, rozpoznawać daną aktywność i samemu ją wykonywać.
Wskazówki praktyczne...
Najlepszy rezultat osiąga się wykonując programy regularnie, o tej samej porze dnia.
Rolą terapeuty jest umiejętne dawanie fizycznego wsparcia, dbanie o kontakt wzrokowy oraz świadome i aktywne używanie głosu dla podkreślenia wykonywanej aktywności.
Pomocą dla terapeuty są karty obserwacji, dzięki którym można zaobserwować nawet minimalne zmiany rozwojowe. Istotne dla autorów stały się trzy wskaźniki interakcji pomiędzy dzieckiem a nauczycielem – uczestniczenie (stopień inicjatywy wykazywanej przez dziecko), uważność (zdolność do zauważania i powiązania zdarzeń występujących w pewnym okresie czasu) i zachowania zakłócające (ruchy stereotypowe, samouszkodzenia, aktywne wycofywanie się z sytuacji itp.). Zapisy w protokołach powinny być wykorzystywane jako podstawa do bardziej efektywnej pracy z dzieckiem.
Osoby głęboko upośledzone a Programy Aktywności...
Rozpoczynając pracę w zespole rewalidacyjno – wychowawczym wybrałam Programy Aktywności jako jedną z głównych metod pracy z moimi uczniami i nie zawiodłam się. Moi chłopcy – osoby głęboko upośledzone umysłowo – prezentowali i prezentują różne reakcje i formy zachowań, mają trudności z komunikacją, ich aktywność własna jest bardzo ograniczona, a mimo to, słysząc charakterystyczną melodię, wiedzą co ich czeka. Uspokajają się. Okazują gotowość do kontaktu. Po paru latach regularnych ćwiczeń każdy z nich prezentuje inny stopień znajomości Programów:
Kacper – 23-latek – zna kolejność poszczególnych aktywności, wykonuje je samodzielnie, jest skoncentrowany, słucha. Widać, że wspólne ćwiczenie sprawia mu przyjemność.
Piotrek – 15-latek z Zespołem Downa i wieloma stereotypiami – słysząc muzykę siada na materacu i próbuje ściągać buty. Inicjuje kołysanie się i wymachiwanie rękoma. Dalsze aktywności ma wspomagane fizycznie. Kilkakrotnie udało mu się samodzielnie poklepywać uda. Podczas wykonywania Programu jest niesamowicie zrelaksowany, poddaje się temu, co proponuje mu nauczyciel.
Tomek – 14-latek z MPD, nadwrażliwością dotykową, stereotypiami – sam wybiera miejsce ćwiczeń, często się wycofuje i przemieszcza po podłodze. Jest bardzo wymagającym uczniem. Nauczył mnie, jak ważne jest odpowiednie otoczenie – bez nadmiaru bodźców, uporządkowane, jak ważny jest nastrój i komfort dziecka – jego spokój, gotowość do kontaktów, zaspokojone potrzeby fizjologiczne, jak ważna jest osoba terapeuty – pełna cierpliwości, przewidująca, z wyłączonym telefonem i uśmiechem na twarzy. Tomek pozwala jedynie na krótki kontakt, musi stale kontrolować sytuację, nie jest w pełni zrelaksowany, ale widać w nim zmiany. Mam nadzieję, że osiągniemy więcej.
W tym momencie pracuję z trzema uczniami, ale wcześniejsze doświadczenia również były bardzo pozytywne. Chłopcy bardzo dobrze reagują na Programy: Wprowadzający, SPH, 1 i 2. Ich ograniczenia fizyczne i intelektualne nie pozwalają na korzystanie z Programów 3 i 4.
Zachęcam wszystkich rodziców oraz nauczycieli dzieci niepełnosprawnych do wykorzystania doświadczeń zdobytych przez Marianne i Christophera Knillów i wprowadzenia do codziennej pracy Programów Aktywności. Dotyczy to również opiekunów osób głęboko upośledzonych. Mimo że efekty nie zawsze są spektakularne, to praca z Programami przynosi ogromne korzyści – sprawia, że osoby głęboko upośledzone czują się bezpiecznie, mają możliwość wykonywania prostych aktywności ruchowych, uczą się własnego ciała.
W bezpiecznym, przewidywalnym środowisku mają możliwość współdziałania z drugą osobą, która wspiera ich i uczy pokonywania trudności.


Bibliografia:
Knill M. i Ch., Programy Aktywności – Świadomość Ciała, Kontakt i Komunikacja, CMPP MEN, Warszawa, 1997