Program wspomagający rozwój inteligencji kinestetycznej

WSTĘP
Teoria Wielorakich Inteligencji stworzona została przez dr Howarda Gardnera w 1983 roku (profesora Uniwersytetu Harvarda). Koncepcja ta zakłada, że inteligencja nie jest jedną właściwością, która opisuje możliwości człowieka w zakresie aktywności intelektualnej ale istnieje kilka rodzajów inteligencji w zależności od tego, o jaki rodzaj aktywności chodzi. Gardner pokazuje, że inteligencja jest dynamiczna i wielopłaszczyznowa, wykraczająca poza zdolności lingwistyczno - logiczne, które tradycyjnie testujemy i oceniamy w szkołach.
Gardner rozróżnia zatem:
• Inteligencję Werbalną (słowną)
• Inteligencję Matematyczno- Logiczną
• Inteligencję Wizualno - Przestrzenną
• Inteligencję Fizyczno - Kinestetyczną
• Inteligencję Muzyczno - Rytmiczną (słuchową)
• Inteligencję Interpersonalną (międzyludzką)
• Inteligencję Intrapersonalną (wewnętrzną).

Główne założenia:

• Każda osoba posiada wszystkie rodzaje inteligencji, rozwinięte w różnym stopniu
• Inteligencje tworzą profil niepowtarzalny dla innych jednostek
• Profile te są dynamiczne i zmieniają się w trakcie rozwoju jednostki
• Wszystkie inteligencje współpracują ze sobą w różnych konfiguracjach
• Inteligencje można rozwijać poprzez różnorodne ćwiczenia.

Inteligencja kinestetyczna charakteryzuje się zdolnością wykorzystania swego ciała w wysoce zróżnicowany i umiejętny sposób oraz sprawnego posługiwania się przedmiotami.
Dziecko posiadające zdolności kinestetyczne najlepiej się będzie czuło podczas symulacji i ćwiczeń z podziałem na role, wymagającej gry aktorskiej i mimiki , ćwiczeń odprężających i zachęcających do działania, wycieczek i zajęć w terenie. Jego zadowolenie wywoła możliwość grzebania w stosie rupieci oraz zabawy grupowe wymagające przemieszczania w różne miejsca sali zajęć. Dzieci posiadające ten typ inteligencji, aby dobrze coś zrobić potrzebują zobaczyć jak robi to ktoś inny, lubią gry ruchowe. Trudno im usiedzieć na jednym miejscu, szybko odczuwają znużenie. Wszystkiego muszą dotknąć i są bardzo wrażliwe na dotyk.

I. CEL I ZADANIA
Celem tego programu jest wspomaganie rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym.
Zadania:
1. Nabywanie umiejętności odbieranie wrażeń przez dotyk, ruch i kontakt fizyczny,
2. Uczenie się w trakcie działań praktycznych,
3. Wykazywanie dużej koordynacji, poczucia czasu, równowagi, zręczności i wdzięku,
4. Wdrażanie do dbałości o rozwój fizyczny,
5. Kształtowanie umiejętności demonstrowania kreatywności poprzez ruch fizyczny i ekspresję,
6. Nabywanie swobody w wyrażaniu przez dziecko własnych odczuć, przeżyć, wyobrażeń, spostrzeżeń.
7. Stosowanie ćwiczeń odprężających i motywujących do działania.

II . METODY.
Podczas pracy z dzieckiem zastosowane zostaną metody wspierające i stymulujące rozwój dziecka. Będą to następujące metody:
1.Ćwiczeń
2.Zadań stawianych do bezpośredniego wykonania
3.Metody aktywizujące
- Burza mózgów zwana również „fabryką pomysłów”.
- Drama- improwizacja angażująca ruch i gest, mowę, myśli i emocje.
- Wizualizacja- kreowanie w myślach obrazów i różnych stanów rzeczy.

4.Twórcze metody gimnastyki
A) Metody odtwórcze
Metoda zabawowo – naśladowcza.
W zajęciach ruchowych prowadzonych tą metodą dziecko uczy się ilustrowania ruchem jakiejś treści. Uwaga dziecka skupia się najczęściej na zjawiskach i przedmiotach będących w ruchu. Ruchy wykonywane przez dziecko nie muszą być dokładnym odtworzeniem zaobserwowanych czynności i zjawisk. Trzeba dać dzieciom dużo swobody, nie hamować ich inicjatywy i fantazji.
Metoda bezpośredniej celowości ruchu (zadaniowa).
Metoda ta polega na wyrozumowanym zestawieniu odpowiednio dobranej pozycji wyjściowej z przemyślanym przebiegiem ruchu wykonanym z przyborem lub bez niego. Repertuar zadań obejmuje ruch proste, łatwe zrozumiałe, nie wymagające długich wyjaśnień. Są to ruchy przemyślane i wymuszają na wykonawcy projektowy przebieg ruchu i efekt zadania.
Metoda ścisła.
Metoda ta polega na ruchu odwzorowanym z pokazu lub wykonanym na podstawie słownego ujęcia ruchu. Ćwiczenia są wykonywane jednocześnie przez wszystkich ćwiczących na komendę lub w podanym rytmie. Stosując metodę ścisłą nie ma właściwej atmosfery radości i swobody ruchowego wyżycia się na zajęciach.

B) Metody twórcze
Metoda opowieści ruchowej
Metoda opowieści ruchowej polega na tym, że nauczyciel, poprzez odpowiedni dobór tematu wymyślonego przez siebie opowiadania, działa na wyobraźnię dziecka skłaniając je do odtwarzania ruchem treści opowiadania.
Gimnastyka twórcza Rudolfa Labana.
W metodzie uwzględnia się łączenie ruchu z muzyką i rytmem i dlatego często przy jej realizacji zadań wykorzystuje się instrumenty perkusyjne. Każdy ćwiczący wykonuje zadanie ruchowe na swój sposób i wobec tego pokaz wykonania jest zbędny. Należy tylko ćwiczącym wyjaśnić, co mają robić, natomiast sposób wykonania zależy od ich inwencji twórczej, pomysłowości fantazji oraz doświadczeń ruchowych.
Metoda twórcza Karola Orffa.
Karol Orff wyszedł z założenia, iż kulturę fizyczną dziecka należy rozwijać w ścisłej korelacji z kulturą rytmiczno – muzyczną oraz z kulturą słowa. Zarówno muzyka jak i ruch oraz żywe słowo przenikają się wzajemnie, przy czym w konkretnych ćwiczeniach dominuje zwykle jeden z wymienionych elementów, gdy inne spełniają rolę towarzyszącą lub podrzędną.
Gimnastyka rytmiczna A. i M. Kniessów.
Gimnastyka Kniessów bazuje na ruchu naturalnym, zrytmizowanym, ekspresyjnym. Zasadniczymi jej elementami są: ruch, muzyka, rytm, przybory. Przybory są w większości oryginalne: podwójny bijak, szarfa grzechotka, dzwoneczki, łuski orzechów kokosowych, itp. W tej metodzie nauczyciel może bardziej wyeksponować ruch twórczy, zadania otwarte, improwizację ruchową, współpracę z partnerem i z grupą.
Ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne.
Metoda tejże autorki, prezentuje ruch rozwijający jako metodę, szczególnie przydatną w pracy z dziećmi nadpobudliwymi, agresywnymi, lękliwymi oraz w przypadkach głębszych zaburzeń rozwojowych. Ideą metody jest posługiwanie się ruchem rozwijającym świadomość własnego ciała, świadomość przestrzeni i działania w niej, a także umiejętność i potrzebę dzielenia jej z innymi ludźmi, prowadzącą do nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu.

III. DZIAŁANIA EDUKACYJNE
Podstawową formą aktywności dziecka w przedszkolu jest zabawa. Zabawy oddziałują wszechstronnie na osobowość dziecka i jego rozwój, a tym samym przyczyniają się do rozwoju jednej z inteligencji jaką obdarzone jest każde z dzieci czyli inteligencji kinestetycznej. Inteligencja
Inteligencja ruchowa (kinestetyczna) to nauka poprzez wykonywanie, ruch; świadomość własnego ciała. Te cechy w bardzo dużym stopniu rozwijają się poprzez zabawy, jej różnorodność w formie i treści.
Rodzaje zabaw:
1. manipulacyjne – występują najwcześniej od momentu,
gdy dziecko osiągnie sprawność chwytania. W tych zabawach dziecko kieruje się własnym zainteresowaniem, bez udziału dorosłych, wychowuje się i uczy samodzielnie i samorzutnie. Każda zabawa manipulacyjna zaczyna się od spostrzeżenia zmysłowego, po którym następuje przejaw aktywności.
2. konstrukcyjne – polegające na budowaniu, lepieniu,
majsterkowaniu przy użyciu klocków, patyków, kamieni, kasztanów itp. Istotą tych zabaw jest tworzenie „dzieła”. Zabawom konstrukcyjnym towarzyszą czynności manipulacyjne.
3. tematyczne – zabawa w „role”, naśladowcze, twórcze.
Dziecko przyjmuje jakąś rolę, naśladuje, udaje kogoś lub coś, tworzy fikcję. W postaci zabawowej wprowadzają dzieci w czyn to, co wcześniej przeżyły, poznały, czego się dowiedziały. Naśladują nie dokonując wyboru, gdyż nie posiadają umiejętności dokonywania oceny, co złe, a co dobre.
4. dydaktyczne – są formą organizowanej działalności, stawiamy przed dziećmi jakieś zadanie do wykonania. Należą tu takie gry dydaktyczne charakteryzujące się tym, że występuje w nich element współzawodnictwa w dążeniu do wygranej oraz określone reguły.

Podział zabaw i gier dydaktycznych

I. Podział – kryterium stanowi materiał.
- zabawy z pomocami gotowymi
- zabawy typu „czarodziejski woreczek”, stosuje się przedmioty codziennego użytku
- produkowane układanki, gry stolikowe
- zabawy słowne – zagadki.

II. Podział – kryterium stanowi cel.
- określenie cech przedmiotów i ich położenie
- utrwalenie pojęć matematycznych
- utrwalenie wiadomości o otoczeniu społecznym, przyrodniczym
- ćwiczenie poprawności mowy.

5. ruchowe – czynnikiem dominującym jest ruch.
- zabawy orientacyjno-porządkowe
- bieżne
- równoważne
- z czworakowaniem
- skoczne
- z elementami wspinania, rzucania, toczenia, celowania
- rytmiczno-ruchowe.

IV. WARUNKI REALIZACJI
Program realizowany będzie w ciągu roku szkolnego podczas pobytu dziecka w przedszkolu w grupie dzieci 5, 6- letnich. Ważnym warunkiem realizacji jest systematyczność oraz różnorodność stosowanych zajęć.

V.EWALUACJA PROGRAMU
Treści programu zostaną wprowadzone podczas prowadzonych zajęć i zabaw wynikających z bieżącej tematyki podczas zajęć dydaktycznych oraz w godzinach porannych i popołudniowych. Zajęcia te będą prowadzone głównie w formie pracy indywidualnej z dzieckiem oraz pracy z całą grupą.
Ocenę realizacji programu będą stanowiły wyniki obserwacji oraz tabele z wynikami obserwacji, analiza dokumentacji przedszkolnej- dziennik, tygodniowe plany pracy.


ZAKOŃCZENIE
Rozwój inteligencji przebiega w złożony sposób, Od momentu poczęcia do wieku około 20 lat, człowiek rozwija się w szybkim tempie. Ta prędkość rozwoju zależy od bardzo wielu czynników, m.in. od osobowości czy temperamentu dziecka. Edukacja przedszkolna odgrywa wielką rolę w rozwoju inteligencji dziecka. Nie można zmienić budowy mózgu, ale dzięki nauce poprzez zabawę można rozwijać liczbę połączeń między neuronami, a tym samym poprawiać funkcjonowanie umysłu (inteligencji wykształconej).
Wiek przedszkolny jest okresem intensywnego tempa rozwoju, którego prawidłowy przebieg ma decydujące znaczenie dla późniejszych lat życia, a wiadomości i umiejętności zdobyte przez dziecko w trakcie edukacji przedszkolnej stanowią istotne podłoże do dalszego kształcenia i rozwoju, dlatego wspomaganie rozwoju wychowanków należy do powinności nauczycielek przedszkola. W okresie przedszkolnym wychowanie powinno polegać na stymulowaniu i kształtowaniu, a więc wspomaganiu rozwoju dziecka we wszystkich sferach rozwoju; zarówno w zakresie rozwoju fizycznego, umysłowego, emocjonalnego, społecznego
Wspomaganie rozwoju potrzebne jest wszystkim dzieciom, ponieważ wiele wskazuje na to, że dzieci rodzą się wielce utalentowane, ale są to zadatki, które trzeba umiejętnie rozwijać, wspomagać i ukierunkowywać zgodnie z ich wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach z otaczającym środowiskiem społeczno-kulturowym i przyrodniczym.

Autor: Gabriela Pioterczak
Mirosława Matras


LITERATURA

1. Moliere S., „Metodyka wychowania fizycznego w przedszkolu”, PZWS, Warszawa 1972r.
2. Wlaźnik K., Przewodnik metodyczny dla nauczycieli”, JUKA, Łódź 1996r.
3. Gniewkowski W., „Gimnastyka rytmiczna”, w „Życiu Szkoły”, 1987r. nr11.
4. A. Brzezińska „Aktywność zabawowa i jej znaczenie dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym”. Oświata i wychowanie 1984.
5. Eli Am „Zabawa w przedszkolu”. Wychowanie w przedszkolu 7/90.
6. S. Guz „Rola nauczycielki w swobodnych zabawach dzieci”. Wychowanie w przedszkolu 2/82.
7. Z. Bogdanowicz „Zabawy dydaktyczne.
8. E. Kamenov „Zabawa i edukacja”. Wychowanie w przedszkolu 3/89.
9. W. Okoń „Zabawa a rzeczywistość”
10. M. Przetacznik-Gierowska „Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego” Gardner, H. (2002). Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce. Poznań: Media Rodzina.
11. Cz. Kupisiewicz Podstawy dydaktyki ogólnej. Warszawa 1996, Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”
12. W. Okoń Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Warszawa 1987, PWN
13. W. Okoń Słownik pedagogiczny. Warszawa 1992, wyd. 5, PWN
14. Della Fish Kształcenie przez praktykę. Wyd. CODN 1996
15. R. Więckowski Pedagogika wczesnoszkolna. Warszawa 1993, WSIP
16. B. Way Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży. WSIP 1955
17. M. Taraszkiewicz. Jak uczyć lepiej. Wydawnictwa CODN, 2000