Prawa i obowiązki ucznia ze szczególnym uwzględnieniem frekwencji. Scenariusz lekcji wychowawczej w klasie I gimnazjum

Scenariusz lekcji wychowawczej w klasie I gimnazjum
„Prawa i obowiązki ucznia
ze szczególnym uwzględnieniem frekwencji”
(opracował mgr Mariusz Widz)

Cele lekcji:
- uczeń zna prawa i obowiązki ucznia zawarte w statucie Publicznego Gimnazjum w Janowie Lubelskim
- uczeń uzasadnia konieczność przestrzegania przyjętych norm, zasad i praw
- uczeń wyjaśnia potrzebę ustalania praw i obowiązków oraz przestrzegania ich
- uczeń rozumie, że bycie uczniem nakłada na niego pewne obowiązki
- uczeń uświadamia sobie odpowiedzialność za swoje postępowanie w szkole
- uczeń kształci umiejętność przewidywania skutków i następstw łamania ustalonych norm postępowania (np. Statutu Szkoły),
- uczeń rozwija umiejętności pracy w grupie, komunikowania się oraz planowania własnej pracy
- uczeń kształtuje właściwą i pożądaną postawę w stosunku do obowiązku szkolnego

METODY: praca indywidualna, praca w grupie, praca z tekstem statutu Publicznego Gimnazjum w Janowie Lubelskim, dyskusja, burza mózgów, metoda SIN (Skutki i następstwa)
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: arkusze, flamastry/markery, kartki samoprzylepne, tekst Statutu Publicznego Gimnazjum w Janowie Lubelskim, arkusze ankiety ewaluacyjnej
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1/ Przywitanie zgromadzonych
2/ Czynności porządkowe, sprawdzenie obecności [czas: 2 minuty]

WŁAŚCIWY TOK LEKCJI
3/ Pytanie do uczniów: Czy pamiętacie, jak w klasie I gimnazjum rozmawialiśmy o prawach i obowiązkach ucznia?

Uświadom uczniom cele lekcji:
- przypomnienie praw i obowiązków ucznia PG w Janowie Lubelskim
- uzmysłowienie konieczności ustalania, ale też przestrzegania norm i zasad
- odpowiedzialność i konsekwencje nieprzestrzegania norm, praw i zasad zwłaszcza absencji nieusprawiedliwionej i wagarów
[czas: 1 - 2 minuty]

4/ Podziel uczniów na 4 grupy. Przygotuj 3 arkusze – na każdym z nich 3 poniższe pytania. Rozdaj arkusze i markery – uczniowie wypiszą na nich prawa i obowiązki ucznia zawarte w Statucie szkoły, które pamiętają z klasy pierwszej.
[czas: 3 minuty]

Przygotuj 3 arkusze. Napisy na arkuszach:
a) Czy wiecie, jakie macie prawa w szkole, jako uczniowie?
........................................
b) Czy wiecie co należy do waszych obowiązków jako uczniów tej szkoły?
........................................
c) Czy wiecie, gdzie zawarte / zapisane są wasze prawa i obowiązki jako uczniów tego gimnazjum?
........................................
Po wykonaniu zadania przyklej arkusze do tablicy. Uczniowie – przedstawiciele każdej z grup odczytują treści z arkuszy na głos. 
5/ Uczniowie pozostają w grupach. Poleć wybór lidera, który będzie czuwał nad porządkiem prac, sekretarza, który będzie zapisywał najważniejsze spostrzeżenia. Rozdaj uczniom fragment Statutu szkoły (xero), dotyczącego praw i obowiązków ucznia oraz czyste kartki A4.
Zadanie dla uczniów: Przeczytaj prawa i obowiązki ucznia zawarte w Statucie szkoły, a więc Twoje prawa i obowiązki. Zobacz, których z nich brakuje na wykonanych przed chwilą arkuszach – dopisz je. Następnie zastanów się a potem zapisz na kartce:
1) Które z Twoich praw są najczęściej łamane i przez kogo? (powiedz, że nie powinniśmy podawać nazwisk).
2)Następnie poleć wypisanie haseł na podany temat: Które obowiązki są zaniedbywane przez uczniów – przez Ciebie najczęściej i dlaczego?
[czas: 5- 8 minut]
Sprowokuj ogólnoklasową dyskusję na temat OBOWIĄZKÓW UCZNIA, zwróć uwagę szczególną na frekwencję!

6/ Dyskusja na temat konieczności określania praw i obowiązków:
Poleć uczniom, aby wyobrazili sobie, że są uczestnikami ruchu drogowego: pieszymi, rowerzystami, kierowcami samochodów, a w pewnym momencie przestają obowiązywać jakiekolwiek zasady ruchu drogowego i każdy może zachowywać się na drodze tak jak chce, przestaje obowiązywać reguła prawej ręki, na skrzyżowaniu pierwszeństwo ma ten, który jest sprytniejszy i na większą moc silnika...
Burza mózgów: Co wówczas się dzieje? (uczniowie podają/rzucają hasła, żadne wypowiedzi nie mogą być krytykowane)

Pytania pomocnicze:
- czy łatwo byłoby poruszać się po drodze,
- co działo by się na takiej drodze
- czy w tym ruchu drogowym czulibyście się bezpiecznie
- jakie są konsekwencje nieprzestrzegania zasad, praw

[czas: 2 minuty]

7/ SIN - metoda "skutki i następstwa". Rozdaj żółte karteczki. Każdy uczeń pisze na tych karteczkach skutki i następstwa nieprzestrzegania obowiązków ucznia. W tym czasie umieść na tablicy czysty arkusz zatytułowany "Skutki i następstwa nieprzestrzegania swych obowiązków". Następnie uczniowie przyklejają swoje karteczki na duży arkusz na tablicy "Skutki i następstwa nieprzestrzegania swych obowiązków" (kolejne osoby naklejają nowe pomysły). Zwróć szczególną uwagę na konsekwencje wagarowania.

[czas: 5 minut]

Następnie następuje odczytanie skutków i następstw przyklejonych do arkusza/tablicy - głośno, przez jednego z uczniów. [czas: 1-2 minuty]
8/ Poproś uczniów o wymienienie powodów nieobecności w szkole, jednocześnie uświadom uczniom, że w niektórych regionach kraju, zwłaszcza na wsi, młodzi ludzie muszą niekiedy zaniedbywać udział w zajęciach szkolnych ze względu na sytuację finansową rodziny i konieczność pracy w gospodarstwie rodziców lub opiekę nad młodszym rodzeństwem.
Uczniowie zastanawiają się, na które z podanych powodów nie mają wpływu, a które są zależne od nich samych (można zapisywać na tablicy te powody, a następnie stawiać umowny znak, np. „-” przy przyczynach niezależnych a np. znak „+” przy przyczynach zależnych).
[czas: 2 -3 minuty]
Powody nieobecności w szkole: choroba, wizyta u lekarza, pobyt w szpitalu, pogrzeb w rodzinie, przyczyny losowe ( np. awaria autobusu ), konieczność zaopiekowania się młodszym rodzeństwem lub pracy w gospodarstwie domowym, wreszcie wagary. Decyzja o nich należy wyłącznie do ucznia.
9/ Dyskusja – jakie są przyczyny wagarowania (krótko!):
Przykładowe wypowiedzi uczniów - Przyczyny wagarowania:
-brak odpowiedniej opieki ze strony rodziców,
- obawa przed ocenami niedostatecznymi albo przed nauczycielem,
- brak chęci do nauki oraz niewłaściwy stosunek do obowiązków szkolnych
- lenistwo,
- namowa kolegów,
- nieprzychylność w stosunku do nauczyciela,
- motywy tkwiące poza szkołą, w środowisku, które zachęca do opuszczania lekcji [czas: 2 minuty]

10/ Powiedz: Uciekanie z lekcji jest modne od momentu, kiedy na świecie powstała szkoła. 21 marca "obowiązkowo" całe klasy urywają się ze szkoły. Jednak dla niektórych pierwszy dzień wiosny trwa przez cały miesiąc. Na pewno każdy z nich zdaje sobie sprawę, ze takie postępowanie ponosi za sobą konsekwencje – i nie chodzi tu tylko i wyłącznie o konsekwencje związane z nieprzestrzeganiem obowiązku szkolnego, czyli łamaniem zasad Statutu szkoły!!!!
11/ Uczniowie w grupach wypisują na arkuszach konsekwencje wagarowania:
Jakie są konsekwencje wagarowania?
PRZYKŁADY WYPOWIEDZI UCZNIÓW - KONSEKWENCJE WGAROWANIA:
- Powód do obniżenia ci oceny zachowania, oceny, której poprawić się nie da
- Możesz skutecznie popsuć sobie opinię w szkole
- Jeśli wagarujesz z powodu braków w nauce, pakujesz się w błędne koło, jednocześnie rosną zaległości
- Wagarowanie wciąga - spróbujesz raz, najprawdopodobniej pójdziesz po raz drugi
- Policjanci lub strażnicy miejscy mają prawo cię wylegitymować, a następnie... odstawić pod szkołę
- Po nieobecności dłuższej niż trzy dni nauczyciel może skontaktować się z rodzicami.
- ucieczkę z lekcji nauczyciele traktują jako osobistą porażkę i policzek wymierzony przez ucznia
-frustracja,
-pojawiają się problemy z nauką
-konflikty z nauczycielami i rodzicami
-drugoroczność
-kradzieże
-wybryki chuligańskie
-przestępczość
- alkohol, narkotyki i inne środki odurzające
- rozboje i pobicia – ulec może im także sam wagarujący
- konflikty z prawem
- wypadki (w jeziorze, nad zalewem, na ulicy, wykopalisku...) [czas: 5 minut]
Ciąg dalszy konsekwencji wagarowania – dopowiedz, jeżeli takie propozycje nie padną:

- Zawiedzione zaufanie, cios, powód do bólu dla Rodziców
- Brak szacunku i zrozumienia dla nauczycieli
- Zmarnowanie pracy i wysiłku rodziców i nauczycieli

12/ Podsumowanie: Podkreśl, że obowiązkiem ucznia jest poznać swoje prawa po to, aby móc się
o nie upominać i w pełni z nich korzystać. Jednakże należy zaznaczyć, że z prawami związane są obowiązki i odpowiedzialność za własne postępowanie.
Uświadom uczniom, że wagarom - ucieczkom z lekcji często towarzyszy łamanie innych reguł, zakazów i nakazów, np. spożywanie alkoholu czy narkotyków przez nieletnich. Wagarowanie często związane jest z włóczęgostwem, ucieczkami z domu. Na wagarach zdarza się uczniom robić rzeczy, których normalnie nigdy by nie robili, np. wypić piwo, ukraść coś w supermarkecie, pobić drugą osobę – w trakcie zabawy przychodzą do głowy różne nieoczekiwane pomysły. Również wagarowiczowi ktoś może coś zrobić – okraść go, pobić, zgwałcić. Młody człowiek może też ulec zwykłemu wypadkowi. Na terenie szkoły takie przypadki zdarzają się zdecydowanie rzadziej niż „ w mieście”.
To są właśnie konsekwencje nieodpowiedzialnego zachowania, które mogą okazać się bardzo niemiłe, nawet bardzo bolesne!
[czas: 2 minuty]
13/ Ewaluacja zajęć.
Uczniowie otrzymują kartki z narysowanym koszem i walizką. Zadaniem uczniów jest wypisanie w walizce pozytywnych uwag o lekcji (np. co mi się podobało), a w koszu negatywnych (co mi się nie podobało, co należy zmienić).
[czas: 2 minuty]

14/ Ewentualne bieżące sprawy klasowe. 
Załącznik nr 1:
PRAWA I OBOWIĄZKI UCZNIA
na podstawie Statutu Publicznego Gimnazjum im. Jana Pawła II w Janowie Lubelskim
(fragment)

( P R A W A U C Z N I A )

§ 50
Uczeń ma prawo do:
1) właściwie zorganizowanego procesu kształcenia, zgodnie z zasadami higieny pracy umysłowej,
2) opieki wychowawczej gwarantującej mu bezpieczeństwo w czasie zajęć lekcyjnych
i innych zajęć organizowanych przez gimnazjum,
3) życzliwego, podmiotowego traktowania w procesie dydaktyczno - wychowawczym,
4) swobody wyrażania myśli i przekonań, w szczególności dotyczących życia szkoły,
a także światopoglądowych i religijnych - jeśli nie narusza tym dobra innych osób,
5) rozwijania zainteresowań, zdolności i talentów,
6) sprawiedliwej i obiektywnej oceny wiadomości,
7) pomocy w przypadku trudności w nauce,
8) korzystania z pomocy psychologicznej i pedagogicznej, zgodnie z odrębnymi przepisami,
9) korzystania z pomieszczeń gimnazjum, sprzętu, środków dydaktycznych
i księgozbioru podczas zajęć pozalekcyjnych,
10) opieki zdrowotnej gwarantowanej przez gimnazjum,
11) wpływania na życie szkoły przez działalność samorządową oraz zrzeszanie się
w organizacjach działających w gimnazjum.

( O B O W I Ą Z K I U C Z N I A )

§ 52
1. Uczeń ma obowiązek:
1) systematycznie i aktywnie uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych i w życiu szkoły,
2) przestrzegać zasad kultury współżycia w odniesieniu do kolegów, nauczycieli i innych pracowników gimnazjum,
3) postępować odpowiedzialnie w stosunku do własnego życia i zdrowia oraz dbać
o higienę i własny rozwój,
4) dbać o wspólne dobro, ład i porządek w gimnazjum,
5) odpowiadać materialnie (wspólnie z rodzicami) za zniszczenia i uszkodzenia powstałe z winy ucznia,
6) nie pić alkoholu, nie palić tytoniu oraz nie zażywać narkotyków,
7) reprezentować godnie honor gimnazjum,
8) pozostawać na terenie gimnazjum w czasie przerw międzylekcyjnych,
9) zmieniać obuwie przy wejściu do szkoły,
10) (nieobowiązujący)
11) podporządkować się zaleceniom dyrektora gimnazjum, rady pedagogicznej oraz samorządu uczniowskiego.

2. Uczeń zobowiązany jest uczęszczać na zajęcia wynikające z planu zajęć, przybywać na nie punktualnie. Mimo spóźnienia na zajęcia, uczeń zobowiązany jest do przybycia do sali, w której odbywają się zajęcia. Jeżeli spóźnienie jest znaczne (powyżej 15 minut), uczeń powinien udać się do świetlicy szkolnej lub biblioteki, gdzie będzie przebywał pod nadzorem nauczyciela, a następnie w czasie przerwy dołączyć do swojej klasy.
3. Uczeń zobowiązany jest systematycznie przygotowywać się do zajęć, odrabiać prace polecone przez nauczyciela do wykonania w domu.
4. W czasie zajęć lekcyjnych uczeń powinien zachować należytą uwagę, nie rozmawiać
z innymi uczniami w czasie prowadzenia wykładu przez nauczyciela, zabierać głos, gdy zostanie do tego upoważniony przez nauczyciela. Nauczyciel powinien umożliwić uczniowi zabranie głosu w czasie zajęć, gdy uczeń zgłosi taki zamiar.
5. Uczeń zobowiązany jest usprawiedliwiać nieobecność na zajęciach szkolnych. Usprawiedliwienie zobowiązany jest przedłożyć w terminie 7 dni od stawienia się na zajęcia. Usprawiedliwienia nieobecności ucznia dokonują rodzice (prawni opiekunowie)
w formie pisemnego oświadczenia o przyczynach nieobecności ich dziecka na zajęciach. Oświadczenie musi być podpisane przynajmniej przez jednego z rodziców. Dokumentem usprawiedliwiającym nieobecność jest także zaświadczenie lekarskie.