Pedagogiczne techniki diagnozy dziecka

Krótki opis dziecka na podstawie obserwacji

Sześcioletni Adrian pierwszy rok uczęszcza do przedszkola. Chłopiec zna i rozumie obowiązujące zachowania społeczne natomiast w kontaktach z rówieśnikami przyjmuje role obserwatora, bawi się zazwyczaj sam. Czynności codzienne (jedzenie, ubieranie) wykonuje wolno i niezręcznie. Trudność sprawia mu zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł, chwytanie piłki. Zdarza mu się upuszczać różne przedmioty (kredki, klocki, książki). Z trudem trzyma ołówek, kredkę i z trudem rysuje. Linie rysunku są słabe, ledwie widoczne. Obrazki drobne i małe.
Adrian unika zabaw ruchowych, ma trudności w bieganiu na palcach, maszerowaniu „w nogę”. Wykazuje znaczną męczliwość, pracuje w tempie wolnym. Podczas wykonywania zadań wymaga ciągłej motywacji, zachęty.
Jego koncentracja uwagi jest osłabiona.
Podczas opowiadania zdarzeń lub treści obrazków chłopiec posługuje się prostymi zdaniami, na pytania odpowiada jednym słowem. Zna litery, potrafi podzielić wyraz na sylaby, ale czyta tylko wyrazy jedno - i dwusylabowe.
Zna zapis cyfr i znaków, przelicza konkrety, dodaje i odejmuje w zakresie 10.
Ma trudności w orientacji w stronach swego ciała. Chłopiec błędnie wymawia głoski sz, cz, rz, dlatego korzysta z zajęć logopedycznych. Polecenia wykonuje chętnie, ale trzeba mu je powtarzać, upraszczać i ukierunkowywać. Rysunek dowolny wykonywany przez Adriana jest schematyczny, ubogi w szczegóły.

Sformułowanie problemu.

Na podstawie obserwacji stwierdziłam, że dziecko ma:
- obniżony poziom percepcji wzrokowej i koordynacji wzrokowo-ruchowej,
- obniżoną koncentrację uwagi,
- niską sprawność manualną i graficzną,
- niską sprawność ruchową całego ciała,
- niską samoocenę.

Analiza rysunku rodziny.

Aby dokładniej poznać dziecko, jego środowisko rodzinne, wykorzystałam jedną z technik projekcyjnych – rysunek rodziny (arkusz zapisu i rysunek w załączeniu).

Ustalenie lateralizacji

Celem określenia lateralizacji dziecka wykonałam następujące badania:
Ręka- w celu sprawdzenia dominującej ręki prowadziłam obserwacje dziecka
w czynnościach codziennych (jedzenie, czesanie) jak i podczas wykonywania prac manualnych (rysowanie, cięcie, malowanie itp.). Przeprowadziłam też ćwiczenie-„Rysunek dwóch domków”.
Noga – do sprawdzenia nogi dominującej zastosowałam następujące ćwiczenia:
- kopanie piłki,
- wejście na ławeczkę,
- stanie na jednej nodze.
Oko – w celu sprawdzenia oczności dziecka przeprowadziłam następujące ćwiczenia;
- patrzenie przez dziurkę od klucza,
- robienie zdjęcia aparatem fotograficznym,
- zabawa kalejdoskopem.
Ucho – do sprawdzenia dominującego ucha posłużyły mi ćwiczenia:
- odbieranie telefonu,
- sprawdzenie czy chodzi zegarek.

Po przeprowadzeniu ćwiczeń mogę stwierdzić, że u dziecka dominuje prawa ręka, prawa noga, prawe ucho i prawe oko, bo chłopiec posługuje się przedmiotami codziennego użytku, kredkami ołówkami samorzutnie chwytając
je prawą ręką. Wchodzenie po schodach rozpoczyna prawą nogą i tą samą nogą kopie piłkę. Przeprowadzone ćwiczenia, np. z aparatem fotograficznym, zabawy
z kalejdoskopem świadczą o prawooczności, a zabawy, np. z telefonem świadczą o lepszej sprawności prawego ucha. U dziecka występuje lateralizacja jednorodna, prawostronna.

Krótka interpretacja wyników badań

Przedmiotem analizy problemu były:
• karta obserwacji dziecka sześcioletniego,
• obserwacja dziecka podczas zajęć dydaktycznych i zabaw dowolnych,
• wytwory plastyczne dziecka,
• rozmowy z dzieckiem,
• rozmowy z matką dziecka.

Po przeprowadzeniu badań stwierdziłam, że chłopiec ma trudności
z koncentracją uwagi. Jest ona krótkotrwała i rozproszona. Nie wykazuje inicjatywy, jest powolny, chaotyczny i słabo zorganizowany w działaniu. Zaobserwowane czynności samoobsługowe i prace plastyczne dziecka świadczą o jego niskiej sprawności manualnej. Chłopiec ma trudności z rysowaniem po śladzie, z utrzymaniem się w liniaturze, zniekształca elementy, nie zachowuje proporcji i wykazuje zaburzenie przestrzeni (np. w lewo, w prawo).
Polecenia wykonuje krok po kroku i najchętniej w indywidualnej pracy z nauczycielem. Chłopiec potrzebuje zachęty i częstych pochwał.

Na podstawie analizy rysunku rodziny, zebranych obserwacji, rozmów z najbliższą rodziną przypuszczam, że przyczyną trudności edukacyjnych dziecka może być nieprawidłowa sytuacja rodzinna chłopca, brak zainteresowania ze strony rodziców (szczególnie ojca) oraz nieumiejętne postępowanie z dzieckiem ze strony matki. Matka unika rozmów na temat problemów stwierdzonych u dziecka, a nawet unika kontaktów z nauczycielem. Nie wykazuje zainteresowania proponowanymi przez nauczyciela zestawami ćwiczeń mogącymi przyczynić się do lepszego rozwoju dziecka.

Wnioski do dalszej pracy z dzieckiem

W celu zapewnienia harmonijnego rozwoju dziecka , mającego zapewnić poprawę motoryki małej i dużej oraz lepszej koordynacji wzrokowej chłopca należy:
- w sytuacjach zadaniowych zapewnić dziecku atmosferę bezpieczeństwa i wiary we własne siły, zachęcać do wysiłku, często chwalić nawet za niewielkie postępy, pozostawiać więcej czasu na wykonanie zadania;
- stopniować trudności zadań, wydłużać czas koncentracji uwagi, stosować ciekawe metody pracy, które zintegrują dziecko z grupą i podwyższą samoocenę;
- przydzielać różne zadania i funkcje, aby czuł się ważny, dowartościowany oraz zaakceptowany przez grupę;
- usprawniać czynności samoobsługowe;
- kształtować orientację w schemacie własnego ciała przez różnicowanie i określanie położenia przedmiotów w stosunku do siebie i do drugiej osoby, w przestrzeni i na kartce papieru ( z używaniem słów określających );
- rozwijać umiejętności manualne i grafomotoryczne, np. malowanie i rysowanie według własnych pomysłów, kolorowanie obrazków, obrysowywanie konturów, kalkowanie, pisanie na folii, łączenie punktów, rysowanie szlaczków, kreślenie ornamentów z wykorzystaniem szablonu, obrysowywanie figur geometrycznych i wypełnianie ich powierzchni jednolitym kolorem, paskami kolorowego papieru, falistymi i prostymi liniami, kropkami. Usprawniać lepienie z plasteliny prostych kształtów wymagających ruchu wałkowania, układanie wzorów z patyczków, wycinanie od dużych kształtów do coraz mniejszych i tworzenie z wyciętych figur regularnych kompozycji. Ćwiczyć wydzieranki, nawlekanie koralików, origami;
- stosować ćwiczenia usprawniające percepcję wzrokową: identyfikowanie, różnicowanie i odwzorowywanie (ćwiczenia z wykorzystaniem klocków, układanek, rozsypanek, domino, puzzle; układanie figur według wzoru, z pamięci, składanie pociętych obrazków, itp.);
- zachęcać do brania udziału w zabawach ruchowych (rzutnych, skocznych, ćwiczenia na równoważni);
- kontynuować ćwiczenia mowy pod kierunkiem logopedy.

Uważam ponadto, że dziecko powinno być ponownie przebadane w poradni psychologiczno – pedagogicznej (o ile w ciągu najbliższych 2 miesięcy nie nastąpi poprawa w jego rozwoju psychomotorycznym),
ale badania takie możliwe są tylko za zgodą rodziców.
Mam natomiast obawy, że jeżeli współpraca nauczyciela z domem rodzinnym nie zacznie układać się harmonijnie, to chłopiec już na samym początku nauki w klasie I szkoły podstawowej będzie miał duże trudności, które przyczynią się do niepowodzeń w szkole, a tym samym do stresów i frustracji dziecka.