Scenariusz zajęć w terenie dla klasy II

Czas trwania: dzień aktywności


Wstęp

Zajęcia w formie zielonej szkoły, to impreza wyjazdowa związana z realizacją programu nauczania, łącząca zarówno cele dydaktyczne, jak i wychowawcze.
Do współpracy zaprosiłam miejscowego leśniczego. Dało to okazję do utrwalenia i wzbogacenia poznanych wiadomości z życia łąki i lasu. Uczniom przyniosło ogromną radość i satysfakcję z już posiadanej umiejętności nazywania różnych gatunków roślin w czasie bezpośredniej obserwacji.
Zajęcia w tej formie udowodniły, że powinno ich być jak najwięcej. Gdy są właściwie zaplanowane, nauczyciel przestaje borykać się z problemem wzbudzania motywacji do pracy swoich uczniów, dzięki czemu efektywność jego działań staje się znacznie większa.


Czynności organizacyjno - porządkowe przed wyjazdem:

1. Ustal termin zajęć, skoreluj je z realizowanym przez ciebie programem.
2. Nawiąż współpracę z pracownikiem nadleśnictwa. Ustal plan i zakres realizowanych treści.
3. Powiadom o planowanym ognisku WOP (jeżeli trasa wycieczki przebiega blisko granicy naszego państwa).
4. Poinformuj dyrektora szkoły, uzgodnij z nim możliwość wykorzystania szkolnego autokaru.
5. Wypełnij wymaganą dokumentację zajęć wyjazdowych (karta wyjazdu, oświadczenia rodziców ze zgodą na wyjazd ich dziecka).
6. Poucz uczniów, jaki sprzęt należy zabrać (obuwie, ubranie, środki odstraszające komary, prowiant).

Ośrodek tematyczny:
Temat dnia: Wyprawa do lasu.

Zapis w dzienniku:
Cele operacyjne:
a) obserwują zwierzęta i rośliny łąkowe;
b) podpatrują las, poznają jego warstwy;
c) nazywają gatunki drzew iglastych i liściastych,
d) odróżniają drzewo od krzewu,
e) odkrywają tajemnice szkółki leśnej;
f) rozumieją pożyteczną rolę mrówek;
g) umieją policzyć ile lat ma drzewo;
h) poznają zasady dobrego obserwatora.

Formy i metody pracy:
- obserwacja spontaniczna i kierowana,
- dyskusja,
- pogadanka,
- opowiadanie,
- spacery, biegi,
- spotkanie „z ciekawym człowiekiem”,
- gry problemowe,
- ekspresja muzyczna,
- praktycznego działania.

Pomoce dydaktyczne:
- naturalne okazy roślin łąkowych zebrane bezpośrednio na łące,
- liście drzew,
- podręcznik „Wesoła szkoła”,
- przybory i materiały papiernicze dla uczniów.

1) Spotkanie z leśnikiem. Zapoznanie z celem wycieczki.
Jedziemy na spotkanie z przyrodą. Będziemy ją obserwować i uczyć się o niej. Starajcie się z nią zaprzyjaźnić, nie wyrządzając żadnemu zwierzęciu ani roślinie krzywdy. Pamiętajcie, że będziemy u Pani Przyrody gośćmi. Nie wolno nam złamać zasad grzecznego zachowania. Przewodnikiem po jej mieszkaniu będzie pan leśniczy, którego dobrze znacie.
– Powitanie gościa.
– Zajęcie miejsc w autokarze.

2) Dojazd do leśnej łąki. Cicho przemieszczamy się do celu. Stosujemy zasadę:

Jeżeli chcesz dużo zobaczyć bądź niewidzialny i niesłyszalny.

a) obserwacja żerujących saren i latających żurawi (dowiadujemy się, że latają tylko te osobniki , które nie złożyły jaj i nie muszą opiekować się młodymi);
b) rozpoznawanie roślin łąkowych:
- trawy( gatunki charakterystyczne dla łąki: wiechlina łąkowa, tymotka, turzyca; rodzaje kwiatostanów);
- rośliny zielne (określenie na czym polega lecznicze działanie niektórych z nich);
c) dlaczego owady nie są „ robakami”( wyjaśnienie znaczenia
błędnie używanego zwrotu przez dzieci);
d) jak człowiek pomaga zwierzętom w rożnych porach roku: paśnik, sól,
e) utrwalenie nazw roślin łąkowych:
- uczniowie przygotowują bukiety z 5 roślin, których nazwy zapamiętali,
- siadają w kręgu,
- chętni uczniowie nazywają rośliny w swoich bukietach,
- leśniczy pokazuje roślinę ze swego bukietu – nazywanie ich przez uczniów,
- podsumowanie pracy uczniów.

3) Wjeżdżamy głęboko w las. Wędrówka leśną drogą:
a) nazywanie drzew iglastych i liściastych;
b) co to jest: brzezina, buczyna, dąbrowa;
c) czym się rożni drzewo od krzewu;
d) rozpoznawanie roślin rosnących w warstwie runa, podszytu i drzew wysokich,
e) „ Zgaduj zgadula”- wskazywanie właścicieli zebranych liści,
f) podsumowanie pracy uczniów.

4) Dochodzimy do pryzmy z kompostem. Dzieci zostają zachęcone do
obiegnięcia jej wokół i zaobserwowania składników tworzących go (niektóre wykonują tę czynność kilka razy). Następnie:
- dzielenie się spostrzeżeniami,
- próba sformułowania wniosku:
kompost – naturalny nawóz organiczny z resztek roślinnych i zwierzęcych wymieszanych z ziemią, torfem, uzyskiwany po ich rozkładzie w odpowiednio uformowanych pryzmach.

5) Zwiedzanie szkółki leśnej:
- zaproszenie dzieci do kręgu wokół miejsca przygotowanego na ognisko,
- recytacja przez nauczyciela wiersza J. Kulmowej pt. „Szkółka leśna”(Podręcznik „Wesoła szkoła”, część 3, s.123),

Ledwie kukułka zakukała,
zaczyna się u nas nauka.
Te malutkie,
najmniejsze sosenki
uczą się zielonej piosenki.
Te bardzo jeszcze młode
uczą się z chmurek wróżyć pogodę.
Te, co już nieco odrosły od ziemi,
liczą obłoki, co płyną nad nimi.
A te najstarsze i najwyższe z nas
czytają głośno:
las,
las,
las.

- rozmowa na temat : Czego „uczą się” drzewa w szkółce leśnej?
- słuchanie opowiadania leśniczego o pracy na szkółce, w jakim celu je się zakłada,
- wędrówka, w określonym porządku przez leśniczego, po uprawach prawdziwej szkółki leśnej:
- odczytywanie z tabliczek nazw sadzonek i czasu ich wysiewu,
- obliczanie wieku młodych sadzonek,
- wypowiedzi ustne na temat: W czym ta szkółka przypomina twoją
szkołę?

6) Liczenie wieku dorosłego drzewa.
Dzieci podzielone są na grupy. Otrzymują plaster ściętego drzewa i liczą słoje.
Formułują wnioski:
- Drzewo potrzebuje 90, 100, 120 lat aby mogło być ścięte.
- Nie wolno bezmyślnie dopuszczać do niszczenia drzew, np. pożary spowodowane przez człowieka.
- Każda maleńka sadzonka to w przyszłości drzewo.
- Nie zrywaj roślin, jeżeli nie są ci do niczego potrzebne.

7) Quiz: „ Czy znasz?”.
Nauczyciel dokonuje podziału na grupy, (gdy klasa jest nieliczna wystarczy podział na chłopców i dziewczęta).Odpowiedzi uczniowie zapisują na wcześniej przygotowanych kartkach w wyznaczonym czasie przez prowadzącego. Czas należy dostosować do tempa pracy danego zespołu, w taki sposób, aby działał mobilizująco, nie zaś deprymująco na uczniów.
a) największego gryzonia Polski ( bóbr);
b) gatunki węży (żmija zygzakowata, zaskroniec, grzechotnik);
c) przynajmniej pięć leśnych zwierząt roślinożernych (sarna, jeleń, zając, żubr, łoś, wiewiórka);
d) dziesięć gatunków roślin łąkowych ( jaskier żółty, stokrotka, mniszek lekarski, tymotka, wiechlina, dzwonek, złocień właściwy, mak polny, bławatek, podbiał, chaber);
e) drzewo iglaste, które gubi igły ( modrzew);
f) dziesięć roślin runa leśnego (np. konwalia majowa, paprocie, mchy, jagody, grzyby: borowik, podgrzybek, kurka, maślak, muchomor).

Nagrodą za aktywną pracę zespołową dla dzieci jest ognisko w wyznaczonym miejscu przez leśników i cukierki.

8) W drodze powrotnej zatrzymujemy się przy mrowisku.
Na przykładzie mrówek poznajemy cechy charakterystyczne życia owadów społecznych:
a) poznanie budowy mrowiska ( część nadziemna – wentylacja, część podziemna – korytarze);
b) podział obowiązków w mrowisku ( królowa, robotnice, strażnicy);
c) znaczenie mrówek.

9) Podsumowanie:
- W jaki sposób wykorzystamy zdobyte dzisiaj wiadomości?
- Wykonamy „Leśną książeczkę” ( złożyły się na nią swobodne teksty i wierszyki zredagowane przez uczniów oraz kolorowe ilustracje) i wręczymy ją panu leśniczemu, który spędził z nami dzisiejszy dzień.

10) Zajęcia warsztatowe - przeprowadzamy po powrocie w klasie.


W czasie przejazdów należy zachęcać dzieci do wspólnego śpiewania. Jest to wspaniała okazja do utrwalenia znanych uczniom piosenek. Włączają się do wspólnej zabawy nawet te dzieci, które w warunkach szkolnych nie lubią tej formy zajęć. Daje to okazję do integrowania się całej grupy i odpoczynku psychicznego. Poza tym piosenka jest elementem łączącym poszczególne etapy wycieczki dając w rezultacie obraz zintegrowanych zajęć, tworzących logiczną całość.