Kinezjologia Edukacyjna

KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA- GIMNASTYKA MÓZGU
DR PAULA DENNISONA

1.WPROWADZENIE

KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA – jest to metoda terapii zaburzeń, takich jak: zaburzenia ruchowe, zaburzenia uwagi, trudności w nauce czytania i pisania, opracowana przez dr Paula E. Dennisona. Określana jest mianem ,,gimnastyki mózgu,,. Według jej twórcy i zwolennika skutecznie uczy i pokazuje w praktyce możliwości wykorzystania naturalnego ruchu fizycznego, niezbędnego do organizowania pracy mózgu i ciała w celu rozszerzenia własnych możliwości. Ma korzystnie wpływać na stan równowagi psychicznej, poczucie własnej wartości, lepszą organizację wewnętrzną i zewnętrzną, komunikację ze sobą i z innymi, i w konsekwencji dawać łatwość w porozumiewaniu się, umiejętność podejmowania właściwych decyzji we właściwym czasie, redukcję stresu i naukę szybkiego sposobu rozluźnienia się.
Tyle o kinezjologii edukacyjnej pokrótce mówi definicja zaczerpnięta z wolnej encyklopedii ,,Wikipedii,, . Dokładniej z greckiego ,,kinesis,, oznacza poruszanie się, ,,logos,, - nauka, jest to więc nauka o ruchu, o tym jak rozwija się dziecko i osoba dorosła, gdy wykorzystuje ruch. \kinezjologia jest nowoczesną nauką interdyscyplinarną, korzysta z takich dziedzin jak: biologia, chemia, fizyka, biofizyka, psychologia i socjologia.
W ponad 80 krajach Kinezjologia Edukacyjna jest uznawana za metodę wspierającą m.in. proces uczenia się, wzrost inteligencji, pamięć. W 1994 roku Narodowa Fundacja Uczenia w USA zatwierdziła program Kinezjologii Edukacyjnej jako jedną z czołowych technologii dla ,,uczącego się społeczeństwa XXI wieku,,. Metoda jest na tyle skuteczna, że wdrażają ją w swych systemach edukacyjnych nawet najbardziej zaawansowane technologicznie państwa, takie jak Japonia, gdzie uznawana jest za metodę wspierającą geniusz u dzieci wybitnie zdolnych i utalentowanych, a nie tylko za metodę terapii dla dzieci mających trudności w nauce.

2. KILKA SŁÓW O TWÓRCY METODY.

Paul E. Dennison – dr filozofii, całe swoje życie zawodowe poświęcił pracy pedagogicznej oraz pionierskim badaniom nad pracą mózgu. Na bazie różnych dziedzin nauki, między innymi kinezjologii stosowanej i behawioralnej, psychologii, pedagogiki,
Programowania Neurolingwistycznego, akupunktury, fotometrii, anatomii, fizjologii, neurologii stworzył metodę gruntownie wspierającą proces uczenia, w czym pomagała mu żona Gail Dennison. W 1976 roku dr Dennison zaczął bliżej współpracować z kinezjologiem sportowym Budem Gibasem oraz Richardem Tylerem, który wprowadził go w tzw. Kinezjologię Stosowaną i testy mięśniowe. W 1979 roku przeszedł kurs terapii Dotyku dla Zdrowia, aby kontynuować swoje studia nad kinezjologią stosowaną. Terapia Dotyku dla Zdrowia stosowana była w szpitalach przez amerykańskie pielęgniarki. W 1980r. została opublikowana pierwsza książka dr Dennisona ,,Switching on,,. W 1981r. przeprowadził pierwsze warsztaty Kinezjologii Edukacyjnej, będące zwiastunem przyszłego kursu Gimnastyki Mózgu.
Metoda Kinezjologii Edukacyjnej ma już ponad 30 lat, a dr Dennison jest wybitnym praktykiem. Jego odkrycia opierają się na rozumieniu współzależności rozwoju fizycznego, opanowywaniu języka i osiągnięć intelektualnych. Przez 19 lat pomagał on dzieciom i dorosłym przezwyciężać ich problemy w uczeniu się, opierając się na opracowanej przez siebie i swoją żonę metodzie. Był wówczas dyrektorem Centrum Uczenia się w Kalifornii. Otrzymał doktorat z wyróżnieniem na uniwersytecie Kalifornijskim, jego metoda zyskała uznanie w USA i na świecie. Obecnie na świecie istnieje wiele uczelni kinezjologicznych np. w Szwajcarii, Austrii, Francji czy USA. Jeden z głównych ośrodków metody – Międzynarodowy Instytut Neurokinezjologii – Rozwoju Ruchowego i Integracji Odruchów ma swoją reprezentację w Polsce, a Polskie Stowarzyszenie Kinezjologów zrzesza wielu dyplomowanych instruktorów. Centrum Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN włączyło Kinezjologię Edukacyjną do programu szkolenia przeznaczonego dla psychologów, pedagogów, nauczycieli i rodziców w Polsce.

3. KINEZJOLOGIA EDUKACYJNA

Dr Paul E. Dennison opracował metodę mającą na celu zintegrowanie pracy mózgu. Jego zdaniem wiele problemów intelektualnych i emocjonalnych w życiu człowieka wynika ze złego współdziałania obu półkul mózgowych i z braku integracji między nimi. Wiedza o specjalizacji półkul jest bardzo istotna z punktu rozpatrywania kinezjologii. Mówi o tym w swej książce Carla Hannaford – neurofizjolog i pedagog. Podaje ona wiele naukowych argumentów, mówiących o ogromnym wpływie ruchu na życie człowieka. U każdego człowieka występuje pewien stopień dominacji półkulowej
(lewej lub prawej). Każda półkula mózgowa rozwija i przetwarza informacje w specyficzny sposób. Półkula logiczna (zazwyczaj lewa) u osób praworęcznych odpowiada za myśli, analizę, przypisywanie faktów, widzenie szczegółów, percepcję czasu, kontrolę nad słowem, porozumiewanie się werbalne, pamięć krótką – czyli jest ona logiczna i postrzega poszczególne elementy. Przeciwna półkula (zazwyczaj prawa) odpowiada za uczucia, prawdziwe wielowymiarowe uczenie się, percepcję przestrzeni, pamięć długotrwałą, intencje – czyli jest ona twórcza, emocjonalna, postrzegająca całość.

FUNKCJE PÓŁKUL MÓZGOWYCH.

PÓŁKULA LEWA
1. zaczyna od fragmentu(części)
2. części składowe języka
3. syntaktyka (składnia) semantyka
4. litery, zdania 5. liczby
6. zwraca uwagę na różnice
7. kontroluje uczucia
8. planowanie, struktura, organizacja
9. myślenie sekwencyjne
10. ukierunkowanie na język
11. ukierunkowanie na przyszłość
12. sport-pozycja ręki, oka, stopy
13. sztuka-materiały do tworzenia, metody, narzędzia
14. muzyka-nuty, uderzenie, tempo

PÓŁKULA PRAWA
1. najpierw widzi cały obraz
2. zrozumienie języka
3. obraz, emocje, znaczenie
4. rytm, płynność, dialekt
5. obrazy (wyobrażenia), intuicja
6. zwraca uwagę na podobieństwa
7. nie krępuje uczuć
8.spontaniczność, płynność
9. myślenie o wielu rzeczach naraz
10. ukierunkowanie na uczucia
11. ukierunkowanie na chwilę obecną
12. sport-płynność i rytm
13. sztuka-obraz, emocje, płynność
14. muzyka-pasja, rytm, obraz.

Do prawidłowego, efektywnego uczenia się konieczna jest dobra współpraca obu półkul. I tak - opanowanie języka wymaga znajomości słów i właściwej struktury zdań, za co odpowiedzialna jest lewa półkula mózgowa oraz przyswojenie znaczenia, za co odpowiedzialna jest półkula prawa. Prawidłowa integracja półkul umożliwia poczucie, że czytanie i pisanie jest łatwe. Osoba, u której obie półkule mózgowe dopełniają się i współpracują ze sobą, działa w sposób harmonijny i bezkonfliktowy. Aby taka współpraca mogła zaistnieć, czasami trzeba odpowiednio stymulować mózg. Właściwą metodą jest zastosowanie kinezjologii edukacyjnej, która oparta jest na wykorzystaniu naturalnego ruchu fizycznego, niezbędnego do organizowania pracy mózgu i ciała w celu uczenia się i twórczej samorealizacji człowieka.

4. CHARAKTERYSTYKA METODY

Ćwiczenia kinezjologii traktowane są jako istotny element działań wspomagających, profilaktycznych i terapeutycznych obok ćwiczeń typowo dydaktycznych. Aby zrozumieć istotę ćwiczeń i umieć je stosować w działaniach profilaktycznych czy terapeutycznych, należy posiadać podstawowe informacje o funkcjonowaniu człowieka w trzech wymiarach oraz znać podział mózgu na:
• Lewą i prawą półkulę(wymiar lateralności)
• Pień mózgu i płaty czołowe (wymiar skupienia)
• Układ limbiczny i korę mózgową (wymiar ześrodkowania)
Lateralność to zdolność koordynowania lewej strony mózgu z prawą, przede wszystkim ze wzrokowym, słuchowym lub kinestetycznym polem środkowym (obszarem, gdzie obie strony na siebie nachodzą). Wymiar lateralności to wymiar komunikacji, co oznacza umiejętność porozumiewania się lewej i prawej strony ciała i mózgu.
Skupienie jest zdolnością koordynowania tylnych i przednich części mózgu (pień mózgu i płaty czołowe). Dobrze skoordynowany wymiar pomaga zrozumieć nowe informacje w kontekście poprzednich doświadczeń. Dzieci zablokowane w tym wymiarze nie potrafią skoncentrować uwagi lub są nadmiernie skoncentrowane.
Ześrodkowanie to zdolność przekraczania linii środkowej między górną i dolną częścią ciała oraz koordynowania myślenia abstrakcyjnego (kora mózgowa) i emocji (układ limbiczny). Prawidłowo funkcjonujący wymiar pozwala na łatwe uczenie się za pomocą zmysłów oraz zapamiętywanie różnorodnego materiału dzięki nadaniu mu znaczenia emocjonalnego. Brak koordynacji w tym wymiarze powoduje strach, irracjonalne lęki, postawę wycofywania się z podjętych działań, nie radzenia sobie z własnymi emocjami.
Najnowsze badania dotyczące dysleksji i innych trudności w nauce wskazują na bardzo dobre efekty stosowania metod ruchowych jako tych, które poprzez stymulację pnia mózgu, móżdżka (ośrodka odpowiedzialnego za równowagę, koordynację i automatyzację ruchów) wpływają na integrację wyższych sfer mózgu (układu limbicznego (odpowiedzialnego za emocje) i kory mózgowej (odpowiedzialnej za procesy myślenia wyższego typu), a w konsekwencji na poprawę umiejętności na przykład czytania i pisania.
Właśnie te dzieci, u których stwierdza się zaburzenia funkcji poznawczych potrzebują specjalnie opracowanych metod i form pracy. Dzięki nim uczniowie opanowują właściwe sposoby na efektywną naukę i mogą swobodnie się rozwijać.
Kinezjologia edukacyjna jest praktycznym i dynamicznym systemem, wykorzystującym proste ruchy ciała do zintegrowania funkcji mózgu. Służy poprawie zdolności organizacyjnych, umiejętności matematycznych, mówienia, czytania i pisania. System uczy też umiejętności wyznaczania i osiągania celów, a także podejmowania decyzji.

5. ĆWICZENIA WYKORZYSTYWANE W PROFILAKTYCE I TERAPII

Bardzo ważne podczas wykonywania ćwiczeń jest prawidłowe oddychanie (angażujące przeponę) i picie niegazowanej wody mineralnej (dotlenia w szybki sposób cały nasz system: ciał i mózg).
Ćwiczenia na przekraczanie linii środkowej: polegają na wykonywaniu łatwych, dwustronnych (lewa/prawa) ruchów poprzez linię środkową ciała. Ruchy te pomagają zintegrować widzenie obuoczne, słyszenie obuuszne oraz prawą i lewą stronę ciała i mózgu (wszystkie ćwiczenia mają swoją nazwę). Do ćwiczeń tych należą: ruchy naprzemienne, leniwe ósemki, rysowanie oburącz, alfabetyczne ósemki, słoń, krążenie szyją, kołyska, oddychanie brzuchem, energetyzator.
Ćwiczenia wydłużające: pomagają rozwinąć i wzmocnić te drogi nerwowe, które umożliwiają uczniom dokonanie połączeń pomiędzy tym, co już wiedzą – w tylnej części mózgu, a zdolnością do wyrażenia i przetworzenia tej informacji – z przodu mózgu. Kiedy uczniowie podczas czytania, pisania czy mówienia odczują stres, uruchamia się mechanizm przetrwania. Wiąże się to z kurczeniem mięśni. Ćwiczenia wydłużające rozluźniają te mięśnie i ścięgna, które zostały skurczone przez odruch pnia mózgu, gdy znajdujemy się w nowej, nieznanej sytuacji uczenia się. Do ćwiczeń tych należą: sowa, aktywna ręka, zginanie stopy, pompowanie piętą, luźne skłony, wypady.
Ćwiczenia energetyzujące i pogłębiające postawę: pomagają odtworzyć połączenia nerwowe pomiędzy ciałem a mózgiem, dzięki czemu ułatwiają przepływ energii elektromagnetycznej przez ciało. Podtrzymują pozytywne zmiany elektryczne i chemiczne, zachodzące podczas wszelkich działań umysłowych i fizycznych. Do ćwiczeń tych należą: picie wody, punkty na myślenie, punkty ziemi, punkty równowagi, punkty przestrzeni, ziewanie energetyczne, kapturek myśliciela, pozycja Dennisona (Cooka), punkty pozytywne.

Zainteresowanym kinezjologią edukacyjną polecam książkę ,,Kreowanie rozwoju dziecka. Kinezjologia edukacyjna i inne nowoczesne metody terapeutyczne w praktyce,, Izabeli Mańkowskiej, gdzie dokładnie przedstawione są poszczególne ćwiczenia, również ze wskazaniami do terapii pedagogicznej z dziećmi mającymi specyficzne trudności w nauce