Pogram zajęć profilaktyczno - wychowawczych w klasie IV integracyjnej "W szkole jak w rodzinie"

PROGRAM ZAJĘĆ PROFILAKTYCZNO-WYCHOWAWCZYCH W KLASIE IVa INTEGRACYJNEJ - „W SZKOLE JAK W RODZINIE”

1. Cel główny.
Realizacja profilaktyki pierwszorzędowej – uprzedzającej.
Promowanie zdrowego stylu życia oraz niedopuszczanie do pojawienia się patologii społecznych poprzez szeroką edukację zdrowotną i społeczną.
Wspomaganie prawidłowego rozwoju i kształtowania osobowości dziecka.
2. Cele szczegółowe.
Celami profilaktyki pierwszorzędowej są:
• Pomoc uczniom w nabywaniu umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych.
• Chronienie dzieci i młodzieży przed zagrożeniem niedostosowania społecznego.
• Wspieranie rozwoju osobowości każdego z uczestników.
• Promowanie pozytywnych postaw społecznych.
• Korygowanie nieprawidłowych zachowań uczniów.
• Stwarzanie atmosfery zaufania i bezpieczeństwa.
• Rozwijanie u uczniów poczucia wartości i brania odpowiedzialności za własne decyzje.
• Nabywanie nowych umiejętności służących budowaniu dojrzałej osobowości.
3. Treści programu.
• Integracja grupy – zabawy integracyjne.
• Jesteśmy asertywni – na podstawie bajki pt. „Ogród żółwi”.
• Komunikacja interpersonalna – na podstawie bajki pt „Olbrzym bez słów”.
• Budowanie pozytywnej samooceny – na podstawie bajki pt. „Filip z tęczą w kieszeni”.
• Akceptujemy tego, kto jest inny – na podstawie bajki pt. „Potwór”.
• Jesteśmy tolerancyjni – na podstawie bajki pt. „Długi, gruby, mały”.
• Jestem królem swoich pazurów „W krainie smoków”.
• Uzależnienia: komputer, telewizja, Internet – na podstawie bajki pt. „Janek i Gracjella”.
• Jestem sobą, mam własne zdanie – na podstawie bajki pt. „Sprzedawca kapeluszy”.
• Szukamy przyjaciela – na podstawie bajki pt. „Sprytna małpka”.
• Uzależnienia – narkotyki, alkohol, sekty – na podstawie bajki pt. ”Kamienna góra”.
4. Metody i formy pracy.
Praca indywidualna ucznia.
Praca ucznia w grupie.
Pogadanka nauczyciela.
Instruktaż nauczyciela.
Śniegowa kula.
Słoneczny wykres.
Burza mózgów.
Akrostyk.
Medytacje.
Zdanie niedokończone.
Rozmowa kierowana.
Scenki dramowe.
Mówiąca ściana.
Zabawy integracyjne.
Debata „Za i przeciw”.
Metoda „Karo”.
Ankieta.
Rozsypanki wyrazowe.
Rysunki.
5. Oczekiwane rezultaty programu i umiejętności uczestników.
• Nabycie umiejętności radzenia sobie z presją rówieśniczą.
• Nabycie umiejętności asertywnego odmawiania.
• Zwiększanie zdolności do nawiązywania kontaktów interpersonalnych.
• Nabycie wiedzy nt. skutecznej i nieskutecznej komunikacji.
• Zdolność do budowania pozytywnego obrazu swojej osoby.
• Wzmocnienie wiary w siebie.
• Zdobycie umiejętności współpracy w grupie.
• Zdobycie szacunku dla poglądów innych osób.
• Nabycie umiejętności rozpoznawania, nazywania i akceptowania uczuć własnych i przeżywanych przez inne osoby.
• Nabycie umiejętności przezwyciężania uprzedzeń i przesądów.
• Nabycie umiejętności właściwego argumentowania swojego zdania.
• Nabycie umiejętności empatii pomocy innym.
• Nabycie umiejętności rozwiązywania problemów z wyeliminowaniem zachowań opartych na agresji i przemocy.
• Rozwijanie wyobraźni i twórczego myślenia.
• Nabycie umiejętności mądrego gospodarowania wolnym czasem.
• Poznanie i uświadomienie skutków uzależnienia od gier komputerowych, Internetu i telewizji.
• Utwierdzenie o złych skutkach bezmyślnego, ślepego, naśladowania innych.
• Wyrobienie umiejętności oceniania ludzi na podstawie ich dokonań.
• Zaszczepienie i rozwijanie w sobie odpowiedzialności i cech dobrego przyjaciela.
• Nabycie podstawowej wiedzy o środkach uzależniających oraz skutkach uzależnień.
6. Ewaluacja programu.
• Osiągniecie celów szczegółowych w odniesieniu do indywidualnego ucznia.
• Osiągniecie celów szczegółowych w odniesieniu do zespołu klasowego.
• Obserwacja bieżąca zachowań uczniów przez nauczycieli uczących w klasie IVa Integracyjnej.
• Obserwacja bieżąca zachowań uczniów przez nauczycieli dyżurujących podczas przerw międzylekcyjnych.
• Rozmowy z rodzicami uczniów dotyczące zachowania dzieci w domu.
• Anonimowe ankiety o zachowaniu w szkole.
• Indywidualne oceny uczniów z zachowania.

Program zajęć opracowano w oparciu o „Bajkowe spotkania” autorstwa Jolanty Bąk i Elżbiety Wiewióra-Pyka, wyd. Rubikon 2003.

PROGRAM ZAJĘĆ PROFILAKTYCZNO-WYCHOWAWCZYCH
DLA KLASY I GIMNAZJUM.

WSTĘP
Jednym z priorytetów reformy rozpoczętej w 1999 roku stał się powrót problematyki wychowawczej oraz podniesienie efektywności oddziaływań wychowawczych. Według Z.B. Gasia (2001) „szkoła (przynajmniej deklaratywnie) stała się instytucją wychowawczą, a w związku z tym również środowiskiem, w którym znaczące miejsce winny zająć działania profilaktyczne”. Wzrasta w tej sytuacji rola wychowawcy, jego odpowiedzialność za inspirowanie sytuacji, które wspierają rozwój ucznia, oraz za podejmowanie działań, które ograniczają czynniki zagrażające prawidłowemu rozwojowi i wzmacniają ucznia w radzeniu sobie z nimi.
Punktem wyjścia do planowania działań wychowawczych i profilaktycznych powinny być potrzeby rozwojowe młodzieży i wyniki diagnozy obszarów problemowych klasy. Praca wychowawcy wymaga wzięcia pod uwagę indywidualnego potencjału ucznia, klasy a nawet szkoły. Skuteczność tej pracy zależy od uwzględnienia potrzeb środowiska szkolnego, jego specyficznych uwarunkowań, od znajomości problemów.

Nauczyciel-wychowawca sprzyja profilaktyce, gdy:
• przykłada dużą wagę do podejmowania systemowych, spójnych oddziaływań profilaktycznych i wychowawczych zarówno w odniesieniu do swoich uczniów, jak i rodziców,
• utrzymuje pozytywne relacje osobowe z uczniami,
• dostrzega indywidualność dziecka, indywidualizuje oddziaływania,
• jest wzorem konstruktywnych zachowań,
• doskonali się osobowościowo,
• doskonali się zawodowo,
• konstruktywnie współpracuje z gronem pedagogicznym oraz pozostałymi pracownikami szkoły,
• umiejętnie/efektywnie dostarcza rzetelnych informacji,
• uczy młodzież istotnych w życiu umiejętności interpersonalnych, zwłaszcza w zakresie radzenia sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi,
• promuje zdrowy styl życia i wartościowe formy spędzania wolnego czasu,
• ma pozytywne relacje z rodzicami, potrafi pozyskać rodziców do współpracy.

Gimnazjalny projekt profilaktyczno-wychowawczy zakłada systematyczną, długotrwałą pracę z młodzieżą w kilkunastu najbardziej istotnych obszarach tematycznych, np. integracja i rozwój grupy, komunikacja, poczucie własnej wartości, uczucia, zachowania asertywne, rozwiązywanie konfliktów, radzenie sobie ze stresem, podejmowanie decyzji, kreatywność.

TREŚCI ZAJĘĆ PROFILAKTYCZNO-WYCHOWAWCZYCH
1. Poznawanie klasy – sposoby zbierania informacji o uczniach.
Istotne informacje o klasie daje wychowawcy zastosowanie technik socjometrycznych. Socjometria pozwala na zidentyfikowanie uczniów wymagających specjalnych zabiegów wychowawczych, ale także uczniów szczególnie atrakcyjnych (z różnych powodów) dla klasy: daje diagnozę grupy, jako całości. Wyniki badań socjometrycznych wskazują na tendencje w zachodzących aktualnie procesach grupowych. Proponuje się zastosowanie następujących technik:
• socjogram kołowy – sposób wyłaniania uczniów izolowanych oraz kandydatów na liderów,
• „plebiscyt życzliwości i niechęci” – narzędzie badające klimat w klasie, narzędzia ewaluacji pracy wychowawczej, po przeprowadzeniu cyklu zajęć.
2. Integracja grupy oraz budowanie empatii.
Realizacja przez ćwiczenia:
• rundki, np. zdania niedokończone, skojarzenia, określenia,
• ćwiczenia w parach, np.: moje zalety, marzenia, porażki, obawy,
• ćwiczenia w zespołach, np. „plusy i minusy” klasy jako grupy, lista problemów, punktów zapalnych klasy; rzeźba/pomnik klasy,
• autoprezentacja symboliczna, np. moje hobby, wartości, które cenię, co w sobie lubię, co chcę zmienić, herby, wizytówki, inne projekcje plastyczne,
• ćwiczenia ruchowe, np. supły, maszyny, roboty, tratwa ratunkowa,
• ćwiczenia dotykowe, np. poczuj energie partnera, dotyk dłoni, masaż barków, ślepiec, kołyska zaufania, ćwiczenia wg Weroniki Sherborne – ruch rozwijający,
• rysunki w parach i zespołowe.
3. Ćwiczenie skutecznej komunikacji.
Realizacja przez ćwiczenia:
• ćwiczenie w parach komunikatów typu „ja” i „ty”,
• ćwiczenia w parach, np. aktywne słuchanie,
• ćwiczenia w komunikacji werbalnej i niewerbalnej, np. pantomimiczna plotka, rysunek na podstawie przekazu,
• zabawy zespołowe, np. głuchy telefon,
4. Samopoznanie oraz kształtowanie u ucznia adekwatnego poczucia własnej wartości.
Realizacja przez ćwiczenia:
• rundki, zdania niedokończone – moje zalety, lubię w tobie,
• projekcje plastyczne, np. zaczarowane zwierze, kontur dłoni, kwiat sukcesu, odcisk linii papilarnych,
• ćwiczenia w parach, np. potrafisz dobrze..., podoba mi się w twoim wyglądzie...,
• ćwiczenia indywidualne, np. autoreklama, moje mocne strony,
• ćwiczenia ruchowe, np. tunel, rewia mody,
5. Rozpoznawanie i nazywanie uczuć.
Realizacja poprzez ćwiczenia:
• ćwiczenia w grupie – lista uczuć,
• rundki zdań niedokończonych, np. mój nastrój jest koloru..., boję się..., jestem szczęśliwy gdy..., jestem zły gdy..., jest mi smutno gdy...,
• projekcje plastyczne, np. namaluj swoją radość, opracuj receptę na eliksir szczęścia, zaprojektuj dom, którym byłbyś szczęśliwy, worek z problemami,
• wprawki pantomimiczne – odgrywanie uczuć.
6. Wyrabianie umiejętności radzenia sobie z presją rówieśników – zachowania asertywne.
Realizacja poprzez ćwiczenia:
• ćwiczenia w grupach, np. scenki, odgrywanie sytuacji konfliktowych, bilans korzyści i strat zachowań agresywnych, uległych i asertywnych,
• psychodrama, np. niedokończone historyjki,
• rundki zdań niedokończonych, np. mam prawo..., nie zgadzam się...,
• ćwiczenie odmawiania w parach,
• rysunki, np. uzupełnianie chmurek w komiksach, dokańczanie historyjek rysunkowych.
7. Radzenie sobie ze stresem i napięciem w trudnych sytuacjach.
Realizacja poprzez ćwiczenia:
• ćwiczenia w grupach, np. lista sposobów radzenia sobie ze stresem, bilans gospodarowania czasem,
• projekcje plastyczne, np. scenariusz do muzyki, improwizacje rysunkowe,
• ćwiczenia indywidualne, np. tygodniowy tort życia, ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia taneczne,
• ćwiczenia gimnastyczne i ruchowe, np. marsz w odprężeniu, szkołą dziwnych kroków, zrywanie jabłek, chodzenie po...,
8. Podejmowanie właściwych decyzji i świadomych wyborów.
Realizacja poprzez ćwiczenia:
• ćwiczenia indywidualne, np. linia marzeń, dom z wartości, mój styl życia,
• rundki zdań niedokończonych, np. postanawiam..., decyduję...,
• ćwiczenia w grupach, np. dyskusje tematyczne, scenki,
• zabawy zespołowe, np. bezludna wyspa, dziennik pokładowy, podział pieniędzy,
• rysunki w parach i zespołowe.
9. Kreatywne myślenie.
Realizacja poprzez ćwiczenia:
• ćwiczenia oryginalności myślenia, np. burza mózgów,
• ćwiczenia w przełamywaniu stereotypów myślowych, np. co by było gdyby ludzie mogli latać; co by było gdyby ryby miały głos itp.,
• ćwiczenia w stawianiu hipotez, fantazjowaniu i prowokacji, np. wyobraź sobie, że motyl został prezydentem...,
• ćwiczenia płynności skojarzeniowej, np. skojarzenia, określenia, powiązania, nowe zastosowania,
• ćwiczenia w konstruowaniu, np. makiety, wprawki literackie, scenariusze, reklamy, projekty, modele.
10. Ewaluacja programu.
• Osiągniecie celów szczegółowych w odniesieniu do indywidualnego ucznia.
• Osiągniecie celów szczegółowych w odniesieniu do zespołu klasowego.
• Obserwacja bieżąca zachowań uczniów przez nauczycieli uczących w klasie.
• Rozmowy z rodzicami uczniów dotyczące zachowania dzieci w domu.
• Anonimowe ankiety o zachowaniu w szkole.
• Indywidualne oceny uczniów z zachowania.
• Badania socjometryczne.