Konkurs - pomysłem na rozwijanie czytelnictwa wśród dzieci

Czytanie to wciąż niezbędna umiejętność we współczesnym świecie.
Jednak opanowanie tej umiejętności jest dla wielu uczniów nie lada trudnością.
Wiele osób zastanawia się czy w dobie szybkiego rozwoju techniki – książka odejdzie do lamusa?
Na szczęście nauka czytania w polskiej szkole odgrywa niezmiennie ważną rolę.
Dla wielu nauczycieli I etapu kształcenia przyswojenie przez uczniów trudnej sztuki czytania jest wyzwaniem. Jednak sama technika czytania /opanowana nawet w stopniu dobrym/ nie gwarantuje zainteresowania książką.
W swojej dwudziestoletniej praktyce nauczyciela kształcenia zintegrowanego spotykam się z postawą braku zainteresowania czytaniem ze strony uczniów, którzy opanowali technikę czytania w stopniu zadowalającym. Najczęściej ograniczają się do przygotowywania zadawanych tekstów i nie przejawiają osobistej potrzeby czytania.
Myślę, że podobny problem dotyczy wielu dzieci polskich szkół. Nauczyciele niestrudzenie poszukują sposobów zainteresowania ucznia książką i czytaniem. Od dawna także próbuję rozbudzać to zainteresowanie w mojej szkole. Stosuję na zajęciach różne sposoby zachęcania dzieci do korzystania z posiadanej umiejętności, jej doskonalenia i rozwijania.
Oprócz codziennej pracy z podręcznikiem, tekstami dodatkowymi, lekturą próbuję kierować aktywność uczniów w stronę konkursów. Założeniem konkursów jest dobrowolny udział i własne zaangażowanie dziecka. Nawet konkurs recytatorski organizowany w mojej szkole co roku jest dla wielu okazją do poszukiwań odpowiedniego tekstu w bibliotece szkolnej czy zbiorach domowych. Podczas tych przygotowań staram się zawsze pamiętać o dzieciach, które z różnych przyczyn mają utrudniony dostęp do książek, a wykazują chęć uczestniczenia w konkursie. Wspólne poszukiwania wśród przyniesionych przeze mnie zbiorków poezji i dobieranie tekstów do indywidualnych predyspozycji uczniów przynosi niekiedy zaskakujące rezultaty. Niektórzy zajmują czołowe miejsca, bądź wyróżnienia w konkursach recytatorskich.
Konkursy są skutecznym sposobem uaktywniania uczniów w docieraniu do rozmaitych tekstów, a tym samym rozwijania zainteresowań czytelniczych. Sposobem zachęcania dzieci do sięgania po prasę dziecięcą jest organizowanie konkursu czytania wybranych fragmentów ulubionego czasopisma dla dzieci. Lekcja z czasopismem dziecięcym często poprzedzona jest konkursem na najciekawszą prezentację ulubionego czasopisma. Zadaniem uczniów jest w dowolny, ciekawy – może zaskakujący sposób zachęcić ( zareklamować ),
przekonać inne dzieci do sięgnięcia po ulubione czasopisma. Podczas takiej lekcji dzieci doskonalą wypowiedzi ustne, stają się kreatywni, tryskają pomysłami i rozwijają zdolności aktorskie. Niektóre dzieci mają okazję po raz pierwszy zobaczyć i dowiedzieć się o istnieniu nowych propozycji prasowych dla najmłodszych czytelników.
Taka lekcja jest też okazją do zweryfikowania różnorodności prasy dziecięcej i zaakcentowania wartościowych tytułów (tu duża rola nauczyciela ).
Dobrą formą rywalizacji rozwijających czytelnictwo są klasowe konkursy czytelnicze lub międzyklasowe dotyczące np. przerabianej lektury.
W swojej pracy od kilku lat organizuję lekcje, podczas których przeprowadzam konkursy pięknego czytania przerobionych tekstów. Uczniowie korzystają z podręczników WSiP Wesoła szkoła . Już od pierwszej klasy wtajemniczam dzieci w zasady obowiązujące podczas tych konkursów. W klasie I jest 5 części podręcznika, tak więc w ciągu roku odbyło się 5 konkursów pięknego czytania. W klasie II i III są po 3 części – odbyły się po 3 konkursy.
Zajęcia tego typu wdrażają uczniów w pewien schemat postępowania:
-Warto uczyć się na bieżąco poszczególnych tekstów, bo można je wylosować podczas konkursu.
- Po zakończeniu pracy z danym podręcznikiem – wspólnie ustalamy datę konkursu.
- Uczniowie otrzymują szansę powrotu do słabo wyuczonych tekstów wymagających dodatkowych ćwiczeń.
- Na tę niecodzienną lekcję nauczyciel przygotowuje losy z numerami stron danego podręcznika.
Z czasem losy przybierają różną formę . Można rozłożyć odwrócone kartki na wolnej ławce. Innym razem –każdą złożyć lub zwinąć w rulon i umieścić w specjalnym pudełku, woreczku czy skrzyni. Nieco innym – bardziej tajemniczym sposobem jest zamknięcie losów w opakowaniach po jajkach niespodziankach i umieszczenie w przezroczystym pudełku. Każdy sposób losowania wywołuje u dzieci pozytywne emocje i jest formą zabawy. Uczniowie czytają po kolei wylosowane przez siebie fragmenty na specjalnie przygotowanym krzesełku.
Takie lekcje cechuje duża autonomia / w podejmowaniu przez uczniów decyzji /. Dzieci uczą się samooceny oraz trudnej sztuki oceniania innych w sposób demokratyczny oraz po odrzuceniu sympatii i antypatii.
Każdy po przeczytaniu swojego fragmentu nagradzany jest brawami. Ostateczne wyniki ustalane są przez głosowanie jawne. Bierze w nim udział cała klasa / z założeniem : nie można głosować na siebie/.
Po zliczeniu głosów – jeśli nie ma potrzeby dogrywki – wyłania się grupę wyróżnionych i zwycięzców.
Jak w każdym konkursie- tu również znaczącą rolę odgrywają nagrody. Od kilku lat organizuję te konkursy i nigdy nie miałam kłopotów z nagrodami. Wciąż znajdują się ludzie i instytucje gotowe pomóc. Można ich szukać wśród rodziców – systematycznie dostarczają gadżety pochodzące z różnych firm /notatniki dziecięce, linijki, długopisy i inne przybory szkolne, kalendarze dziecięce, plany lekcji, opaski odblaskowe, przyborniki na biurka itp.
Nagradzanie dzieci zaczynam od tych, którzy nie zdobyli żadnego wyróżnienia /otrzymują za udział – to, czego w danym momencie mam najwięcej: np. czasopisma dziecięce lub długopisy. Każde wyróżnienie lub miejsce wzbogacam kolejnym gadżetem. Dzieci wychodzą z takiej lekcji obdarowane, zadowolone. Może dlatego znaczna część klasy /często cała /bierze udział w takich konkursach.
Z czasem należy je urozmaicać włączając uczniów w proces przygotowań. Dzieci chętnie wezmą udział w przygotowaniu z nauczycielem losów dzień przed konkursem. Z entuzjazmem zawijają losy i umieszczają w plastikowych opakowaniach. Lubią być asystentami swojej pani zapisując na tablicy imiona zgłaszających się uczestników konkursu. Warto pamiętać o ogromnym potencjale energii drzemiącym w takim małym człowieku i towarzyszącym entuzjaźmie, który odpowiednio spożytkowany może pomóc w osiągnięciu sukcesu.

Alicja Skomiał
nauczycielka edukacji wczesnoszkolnej w Szk. Podstawowej im. Jana Pawła II w Paprotni