Patriotyzm we współczesnej szkole

Celem i zadaniem każdej szkoły jest dbałość o wszechstronny rozwój młodego człowieka, między innymi poprzez kształtowanie poczucia tożsamości kulturowej, lokalnej i narodowej,postaw patriotycznych, rozbudzanie zainteresowania kulturą regionu i życiem lokalnym. Pracując z dziećmi i młodzieżą, nauczyciele zobowiązani są do kształtowania pozytywnej postawy wobec życia ludzkiego, Ojczyzny i przyrody. Rodzice, mają nadzieję, że szkoła zapewni mu edukację i wychowanie uwzględniające wartości ogólnoludzkie.
Patriotyzm, wychowanie patriotyczne i podobne zwroty utraciły siłę wyrazu w naszych czasach. Używane często, dla osiągnięcia określonych, bieżących celów politycznych, nieco spowszedniały. Wobec tego przypada tu ważna rola nauczyciela, który powinien włożyć wysiłek aby nauczyć miłości do Ojczyzny.
Patriotyzm to wielkie słowo.Zgodnie z definicja podaną w słowniku Władysława Kopalińskiego oznacza: „miłość ojczyzny, własnego narodu, połączoną z gotowością do ofiar dla niej, z uznaniem praw innych narodów i szacunkiem dla nich”.
Wychowanie patriotyczne zawsze było obowiązkiem jaki stoi przed każdym z nauczycieli i wychowawców. Na drodze edukacji mamy wiele okazji do wpajania młodzieży wartości patriotycznych.Przykładem może być Święto Niepodległości , kiedy to uczniowie śpiewają hymn państwowy i dowiadują się o burzliwych losach odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Nie potrzeba wprowadzać specjalnych lekcji, aby dzieciom i młodzieży przekazać, że dobro Ojczyzny jest dla nas Polaków najwyższą wartością.
Istotne w wychowaniu jest kształtowanie przez nauczycieli patriotycznych postaw uczniów czyli pozytywnego nastawienia wobec Ojczyzny i jej problemów.
Patriotyzm powinien się kojarzyć również z szacunkiem dla narodowej przeszłości, tradycji i nieobojętności wobec czasów teraźniejszych. Patriotyzm dnia dzisiejszego to także troska o polityczne losy ojczyzny, ale jeszcze bardziej troska o rodzinę, poszanowanie własności prywatnej i społecznej, sumienne wykonywanie obowiązków w miejscu pracy, przedkładanie dobra wspólnego nad własne.
W jednej z klas przeprowadziłam lekcje dotycząca patriotyzmu, postaw patriotycznych oraz współczesnego rozumienia tego tematu,zadałam uczniom klasy szóstej pytania:"Co dziś dla nich znaczy patriotyzm, jakie znają symbole, kto ich zdaniem jest Patriotą"?
Odpowiedzi były bardzo zróżnicowane,ale muszę przyznać, że temat potraktowany był z szacunkiem a wypowiedzi i przemyślenia bardzo dojrzałe. Jest to również odbicie postaw jakie prezentują rodzice w domach.
Dla jednych przejawem patriotyzmu jest śpiewanie hymnu ,dla innych dbałość o polskie tradycje i poczucie odpowiedzialności za Ojczyznę. Wielu pisało o walce za Ojczyznę, bronieniu kultury i języka polskiego uczestnictwo w wyborach a także wyrażanie sie z szacunkiem o Ojczyźnie. Dla wielu patriotyzm to po prostu „miłość do Ojczyzny”, „walka w jej obronie”, „to gotowość poświęcenia życia dla niej”. Wśród symboli, narodowych wymieniają flagę, godło i hymn państwowy.
Dla większości młodych prawdziwym patriotą jest wielki Człowiek, Polak - Papież Jan Paweł II, dla niektórych po prostu rodzice, inni przywołują wszystkich żołnierzy,królów oraz wielkich dowódców, którzy walczyli za Ojczyznę.
Takie rozumienie patriotyzmu jest stosunkowo łatwe wtedy, gdy nawiążemy do historii Polski, do wielu wojen, powstań. W obliczu zagrożenia ojczyzny, np. w wyniku ataku wroga czy klęski żywiołowej, sposób wyrażania patriotyzmu jest dość oczywisty: poprzez heroiczną walkę czy solidarność z rodakami.
Jednakże mimo tych pozytywnych wypowiedzi uczniów fakt jest tez taki, że młodzież traktuje symbole narodowe często jak gadżety np. biało-czerwone szaliki, czapeczki z godłem itp. Przykry jest tez fakt, że nawet wykształceni Polacy nie znają dobrze historii Polski, nie znają najważniejszych dat z historii Polski, a te które znają nie zawsze wiedzą co dokładnie oznaczają, wykazują sie nieznajomością postaci lub wydarzeń jakim poświęcone są ich ulice.
Co to jednak znaczy być patriotą w XXI w.? Polska jest przecież bezpieczna, nie ma jej przed kim bronić, jak to musieli robić nasi przodkowie?
Należy pamiętać, iż patriotyzm to nie tylko docenianie niepodległości i suwerenności ojczyzny, wielkich i doniosłych wydarzeń z dziejów, ale także kształtowanie postaw ogólnoludzkich, przestrzeganie i poszanowanie prawa, dyscypliny społecznej, sumienne wywiązywanie się z obowiązków. Patriotyzm na co dzień to przede wszystkim solidne wypełnianie obowiązków obywatelskich m.in. służba wojskowa, płacenie podatków, ochrona środowiska.Dojrzały patriota, to człowiek interesujący się przeszłością kraju, jego dorobkiem kulturalnym i gospodarczym, tradycją i wartościami.Zna życiorysy wielkich rodaków, ważne daty wydarzeń historycznych, respektuje święta narodowe, nie wstydzi się polskiego obywatelstwa i polskich symboli zwłaszcza za granicą. Wpajanie młodzieży patriotyzmu to także uczenie ich szacunek i czci dla symboli naszej Ojczyzny czyli dla godła, flagi i hymnu narodowego. Przejawiają się one w bardzo prostych gestach, takich jak stanie na baczność i śpiewanie hymnu podczas akademii szkolnych, zachowanie powagi podczas obchodów rocznic świąt narodowych, wywieszenie flagi biało-czerwonej w czasie tych świąt.
Każdy kraj jest silny przede wszystkim siłą swych poszczególnych obywateli. Z tego względu patriotyzm oznacza troskę danego człowieka o własny rozwój, o zdrowie fizyczne o dojrzałość psychiczną, moralną, duchową i religijną. W takim rozumieniu patriotyzmu dużo mają do powiedzenia młodzi ludzie, którzy decydując o swoich losach i wybierają przyszłość własnego narodu i kraju.W takim duchu byłoby cenne wpajanie uczniom postaw patriotycznych i uświadamianie im współodpowiedzialności za losy państwa.
W trakcie procesu kształcenia i wychowania często priorytetowo traktujemy sprawę kształtowania tożsamości ucznia, którego efektem ma być zakorzenienie młodego człowieka w świecie wartości takich jak tolerancja, uczciwość. Kreujemy przed uczniem obraz naszego społeczeństwa w sposób bardzo idealistyczny, często podkreślamy, że te wartości są dla nas wspólne i że o nie opieramy się w codziennym życiu. Wskazujemy też często, jakim trudem były one okupione, przytaczając wątki z historii narodu polskiego. Wskazujemy, że te wartości nas łączą i stanowią podstawę naszej dumy narodowej.
Życie codzienne niesie przed sobą także inne przejawy codzienności pełne nieuczciwości, korupcji, kłótni politycznych itp.Ciężko jest więc dzieciom, a zwłaszcza starszej młodzieży akceptować ten stan. Należałoby więc zmienić nie same wartości,ale formę ich przekazywania, tak aby nie wywoływać w uczniach poczucia bezradności, zniechęcenia i może zobojętnienia. Dobrze jest przekazywać uczniom treści historyczne i rozmawiać z nimi o obecnej rzeczywistości tak aby jej nie wypaczać poprzez zbytnie idealizowanie.Wspólnie poszukiwać rozwiązań i pomysłów co można zrobić, aby było lepiej. Apelować do uczniów, by świat, który zbudują był lepszy niż ten, który zbudowaliśmy dla nich.Nie ukrywać błędów z przeszłości z różnych okresów, w tym również z naszej historii, zarówno tej chwalebnej, jak tej ciężkiej.Również z błędów płynie nauka.Dla poznania i uświadomienia własnej tożsamości najważniejsza jest poza sferą wspólnych wartości, tradycji i doświadczeń jest otwartość poznawcza pozwalająca w sposób kreatywny łączyć elementy z historii z codziennością i przyszłością. Trzeba więc pokazywać, że można dużo zrobić, co da w przyszłości wymierne efekty,a uświadamianie, pokazywanie i Wpajanie takich postaw jest ważnym celem opiekuńczych i wychowawczych zadań.
Nasza tradycja, kultura,historia, obyczaje,tożsamość narodowa są pewnym gwarantem zachowania człowieczeństwa we współczesnych czasach.
Patriotyzmu nie można nauczyć na kilku lekcjach, można natomiast starać się uzmysłowić uczniom i wychowankom ogromne znaczenie patriotyzmu we współczesnym świecie oraz zachowania własnej tożsamości.